alt

Για τα βιβλία του Friedrich Dürrenmatt «Οι φυσικοί» (μτφρ. Μάρθα Κουτσιούμπα-Παιονίδη, εκδ. Ροές) και «Ερεθίσματα» (μτφρ. Βασίλης Πατέρας, εκδ. Ροές).

Του Γιώργου Λαμπράκου

Υπάρχει ένα φιλολογικό ανέκδοτο σύμφωνα με το οποίο, όταν οι θαυμαστές του Ελβετού συγγραφέα Ρόμπερτ Βάλζερ τον επισκέπτονταν στο ψυχιατρικό άσυλο και τον ρωτούσαν γιατί δεν γράφει, εκείνος απαντούσε: «Δεν είμαι εδώ για να γράφω, αλλά για να είμαι τρελός». Ένας από αυτούς, ο Τόμας Μαν, έγραψε το γνωστότερο μυθιστόρημα με θέμα την παραμονή σε ένα ελβετικό σανατόριο (Το μαγικό βουνό) για να δείξει πόσο ρευστά ήταν ανέκαθεν, και παραμένουν, τα όρια ανάμεσα στη λογική και το παράλογο, στο φυσιολογικό και το παθολογικό, στην ιδιοφυΐα (επιστημονική ή καλλιτεχνική) και την τρέλα. Εντέλει, στον πολιτισμό και τη βαρβαρότητα.

Με τη συμβολή κορυφαίων φυσικών και άλλων επιστημόνων η γνώση για τα στοιχειώδη σωματίδια της ύλης προχώρησε σε τέτοιο βαθμό ώστε στα μέσα του 20ού αιώνα κατασκευάστηκαν και δοκιμάστηκαν με τρομερή επιτυχία τα πρώτα όπλα μαζικής καταστροφής της ανθρωπότητας.

Τα παραπάνω μπορεί να τα γνώριζε ο γερμανόφωνος Ελβετός συγγραφέας Φρίντριχ Ντίρενματ (1921-1990) όταν αποφάσισε να τοποθετήσει το θεατρικό έργο του Οι φυσικοί (1962) σε ένα «τρελοκομείο (να που μου ξέφυγε η λέξη!)», όπως σημειώνει περιπαικτικά στο εισαγωγικό κείμενο της Πρώτης Πράξης. Παράλληλα, ωστόσο, υπήρχε μια νέα συνθήκη την οποία αποφάσισε να συμπεριλάβει στον λογοτεχνικό στοχασμό του: με τη συμβολή κορυφαίων φυσικών και άλλων επιστημόνων η γνώση για τα στοιχειώδη σωματίδια της ύλης προχώρησε σε τέτοιο βαθμό ώστε στα μέσα του 20ού αιώνα κατασκευάστηκαν και δοκιμάστηκαν με τρομερή επιτυχία τα πρώτα όπλα μαζικής καταστροφής της ανθρωπότητας. Ο μεταπολεμικός κόσμος του Ψυχρού Πολέμου δεν άφηνε πολλά περιθώρια αισιοδοξίας: όχι μόνο η συνειδητή απόφαση κάποιου ηγέτη των δύο υπερδυνάμεων για επίθεση, αλλά και κάποιο εντελώς τυχαίο αλλά παρεξηγήσιμο συμβάν, θα μπορούσε να αλλάξει μια για πάντα το πρόσωπο της Γης. Αυτός ο φόβος έχει μειωθεί, αλλά δεν έχει παρέλθει. 

Οι φυσικοί είναι ένα έργο δύο Πράξεων με πρωταγωνιστές τρεις άνδρες που βρίσκονται έγκλειστοι σε ένα άσυλο και (παριστάνουν πως) είναι επιστήμονες: ο «Νεύτων», ο «Αϊνστάιν» και ο «Μαίμπιους». Οι φόνοι που διαπράττουν στο άσυλο, φόνοι φαινομενικά παράδοξοι καθώς έχουν ως θύματα τις νοσοκόμες που τους φροντίζουν και τους αγαπούν, φέρνουν στο προσκήνιο έναν αστυνομικό επιθεωρητή που προσπαθεί να ανακαλύψει την αλήθεια, ενώ πρωταγωνιστικό ρόλο θα παίξει και η ψυχίατρος-διευθύντρια του ασύλου. Η ασταμάτητη εναλλαγή των ταυτοτήτων, οι χιουμοριστικοί αλλά και γλυκόπικροι διάλογοι, οι ισχυρές εσωτερικές συγκρούσεις των χαρακτήρων, αλλά προπάντων οι απόψεις των «φυσικών» για το κατά πόσο ο επιστήμονας οφείλει να διαδραματίσει έναν ηθικό ρόλο στην κοινωνία συγκροτούν ένα έργο αγωνιώδες, γοητευτικό και λίαν «παράδοξο» (όπως το θέλει και το αποκαλεί ο ίδιος ο συγγραφέας του). Η επιμελημένη έκδοση (Ροές, 2017) συμπληρώνεται από μια εισαγωγή και ένα επίμετρο της Μάρθας Κουτσιούμπα-Παιονίδη, μεταφράστριας του έργου που επιμελήθηκαν η Εύη Μαυρομμάτη και η Μαρία Σπυριδοπούλου, καθώς επίσης από έναν πρόλογο του Επαμεινώνδα Βαμπούλη. 

Ένα ερώτημα είναι: πρέπει οι επιστήμονες να νοιάζονται για τις συνέπειες των επιτευγμάτων τους; Ωστόσο, ένα πιο προχωρημένο (και πιο δύσκολο) ερώτημα είναι: μπορούν;

Πρόκειται λοιπόν για ένα έργο με έντονα στοιχεία ηθικού στοχασμού. Σκοπός του συγγραφέα δεν είναι να επιβάλει την άποψη που ενδεχομένως έχει όσον αφορά το κεντρικό θέμα του (τι ευθύνη φέρει ο επιστήμονας για τις συνέπειες των ανακαλύψεων και εφευρέσεών του), αλλά να αναδείξει τη σχετική προβληματική βάζοντας τον αναγνώστη/θεατή να σκεφτεί τι τίμημα πιστεύει πως πληρώνει από την ομολογουμένως μεγάλη υλική βελτίωση της ζωής του λόγω της τεχνοεπιστήμης. Εάν υπάρχει ένα συμπέρασμα, αυτό είναι μάλλον πως δεν μπορούμε να μιλάμε για τον άνθρωπο, από τη μία πλευρά, και για την τεχνοεπιστήμη, από την άλλη, ωσάν αυτά να είναι δύο διακριτά στοιχεία. Η ζωή του σύγχρονου ανθρώπου είναι αδύνατον να περιγραφεί εκτός του κόσμου τον οποίο διαμορφώνει καθημερινά η τεχνοεπιστήμη. Όχι όμως μόνο του σύγχρονου: τα εργαλεία, η συνεργασία και η γνώση έκαναν τον άνθρωπο αυτό που είναι, χαρίζοντάς του την κεντρική θέση μεταξύ των ζώων στον αγώνα για την επιβίωση. Μένει να δούμε αν το τεχνικό προβάδισμα του ανθρώπου θα παραμείνει ένα πλεονέκτημα ή θα στραφεί οριστικά εναντίον του – κάτι με το οποίο καταπιάνεται και ο Ντίρενματ. Μέχρι στιγμής, η υπόλοιπη φύση έχει πληρώσει ακριβά το ανθρώπινο προβάδισμα.   

Ένα ερώτημα είναι: πρέπει οι επιστήμονες να νοιάζονται για τις συνέπειες των επιτευγμάτων τους; Ωστόσο, ένα πιο προχωρημένο (και πιο δύσκολο) ερώτημα είναι: μπορούν; Από τότε  που η επιστήμη ενώθηκε με την τεχνολογία  (19ος αιώνας κ.ε.), ο επιστήμονας δεν λειτουργεί πια τόσο ως μεμονωμένη ιδιοφυΐα (πάντα θα υπάρχουν, βέβαια, τέτοιες), όσο ως τμήμα ή όργανο μιας δομής αδιανόητα ισχυρότερης από τον ίδιον. Ο Ντίρενματ αναγνωρίζει πως το σχετικό πρόβλημα είναι πλέον λιγότερο ατομικό και περισσότερο συλλογικό. Σήμερα οι επιστήμες, όπως όλα, αλληλοσυνδέονται: δεν μπορούμε π.χ. να θέλουμε να έχουμε εξαιρετική ιατρική και συγχρόνως να εναντιωνόμαστε στην πρόοδο στην πληροφορική ή τη μηχανική ή τη χημεία ή τη βιολογία – αναφέρω την ιατρική επειδή, όσοι είναι «τεχνοφιλικοί» τη θυμούνται πρώτη, ενώ όσοι είναι «τεχνοφοβικοί» συνηθίζουν να την ξεχνούν (μέχρι βέβαια να πάνε για εγχείριση). 

alt
Ο Friedrich Dürrenmatt

Το ζήτημα της χρήσης της τεχνολογίας δεν είναι άσπρο-μαύρο, δεν είναι τόσο απλό όσο το μαθαίναμε στο σχολείο με το παράδειγμα για το νυστέρι που πότε αφαιρεί και πότε σώζει ζωές, ενώ ούτε η επιστήμη, που ανέκαθεν αξιώνει πως είναι «καθαρή» και «ουδέτερη», μπορεί πλέον να θεωρηθεί τέτοια.

Επομένως, το ζήτημα της χρήσης της τεχνολογίας δεν είναι άσπρο-μαύρο, δεν είναι τόσο απλό όσο το μαθαίναμε στο σχολείο με το παράδειγμα για το νυστέρι που πότε αφαιρεί και πότε σώζει ζωές, ενώ ούτε η επιστήμη, που ανέκαθεν αξιώνει πως είναι «καθαρή» και «ουδέτερη», μπορεί πλέον να θεωρηθεί τέτοια. Τα υλικά επιτεύγματα λόγω της τεχνοεπιστήμης είναι υπαρκτά και θαυμαστά, αλλά ενέχουν πάντα και το τίμημά τους (π.χ. η δραματική αύξηση του μέσου όρου ζωής ανέδειξε το φαινόμενο της άνοιας, ενώ υπάρχουν πολλές χώρες στις οποίες οι θάνατοι από τροχαία υπερβαίνουν τους θανάτους από πολέμους). Το έργο Οι φυσικοί, σαν τη λωρίδα του Μαίμπιους (είναι πιθανό το όνομα του ενός «φυσικού» να έχει παρθεί από τον σπουδαίο Γερμανό μαθηματικό που την επινόησε: τα μικρά ονόματα του θεατρικού χαρακτήρα και του πραγματικού επιστήμονα πάντως διαφέρουν), μας βάζει σε μια απαιτητική πορεία ηθικού και κοινωνικού προβληματισμού που, όταν φτάνει στο τέλος της, ξαναγυρνά στην αφετηρία. Όσο για την «τρέλα» της σύγχρονης επιστήμης, αυτή φανερώνεται και στο απόφθεγμα του μεγάλου Δανού φυσικού Νιλς Μπορ: «Η θεωρία σας είναι τρελή, μα όχι αρκετά τρελή για να είναι αληθινή». 

Το γεγονός ότι αυτό το θέμα απασχολούσε τον Ντίρενματ καθίσταται πρόδηλο εάν, παράλληλα με τους Φυσικούς, διαβάσει κανείς τα Ερεθίσματα (μτφρ. Βασίλης Πατέρας, Ροές, 2017), μια ανθολογία σύντομων και εύστοχων στοχασμών πάνω σε ποικίλα ζητήματα. Ο συγγραφέας αναγνωρίζει πως η τεχνοεπιστήμη έχει πάρει μια αυτόνομη πορεία την οποία και είναι αναγκασμένη να διατηρήσει («Ο κόσμος θα γίνει ένας απέραντος τεχνικός χώρος, διαφορετικά θα παρακμάσει») και παράλληλα φανερώνει το τίμημα που πληρώνουμε: «Ζούμε σήμερα σ’ έναν κόσμο τον οποίο γνωρίζουμε λιγότερο από όσο υποθέτουμε. Έχουμε χάσει την εικόνα του κόσμου και εθιστήκαμε στις εικόνες. […] Ο άνθρωπος αισθάνεται πως η εικόνα του σύγχρονου κόσμου, έτσι όπως έχει οικοδομηθεί, είναι πλέον κατανοητή μόνο στους επιστήμονες». Αυτό φυσικά δεν συμβαίνει μόνο στον καπιταλιστικό κόσμο, αλλά συνέβαινε και στον κομμουνιστικό. Ο Ντίρενματ αφενός φροντίζει να πάρει αποστάσεις από τις ακρότητες του πρώτου, αφετέρου κατανοεί πως ο δεύτερος, βασισμένος στην «κομματική μυθολογία» και «θρησκεία» του μαρξισμού, είναι κάθε άλλο από πρότυπο προς μίμηση. 

«Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει εθιστεί στη βαρβαρότητα του πολιτισμού του»: αυτή η θέση του Ντίρενματ (βλ. Ερεθίσματα) μοιάζει ικανή να συνοψίσει την κοσμοθεώρησή του στους Φυσικούς, πιθανόν και στο υπόλοιπο έργο του. Συγγραφέας πολιτικοποιημένος με την ευρύτατη έννοια και όχι στρατευμένος σε ιδεολογίες και κόμματα, σκεπτικιστής και είρων, ανήσυχος και ανησυχαστικός, διαψεύδει με το πολυσχιδές έργο του πως η Ελβετία είναι η χώρα που, καθώς λέγεται, ξέρει να βγάζει μόνο σοκολάτες και ρολόγια.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΜΠΡΑΚΟΣ είναι μεταφραστής και συγγραφέας.


Αποσπάσματα από τα βιβλία

ΜΑΙΜΠΙΟΥΣ: Γνωρίζουμε κάποιους νόμους που μπορούμε να κατανοήσουμε και ορισμένες θεμελιώδεις σχέσεις μεταξύ φαινομένων ασύλληπτων από τη νόησή μας· αυτό είναι όλο. Όλα τα άλλα μάς διαφεύγουν και αποτελούν μυστήριο απροσπέλαστο από τη λογική. Έχουμε φτάσει στο τέλος της διαδρομής μας. Η ανθρωπότητα όμως έχει μείνει πολύ πίσω. Εμείς παλέψαμε να χαράξουμε το δρόμο της προόδου, αλλά κανείς τώρα δεν ακολουθεί τα χνάρια μας· φτάσαμε στο τέρμα, αλλά εκεί μας περίμενε το κενό. Η επιστήμη μας έχει γίνει πια φρικτή. Οι έρευνές μας κατέληξαν να είναι επικίνδυνες, οι ανακαλύψεις μας θανατηφόρες. Για μας τους φυσικούς δεν υπάρχει άλλη επιλογή παρά η συνθηκολόγηση με την πραγματικότητα. Αυτή δε βαδίζει με τον δικό μας ρυθμό, δε μας προφταίνει. Θα αφανιστεί εξαιτίας μας. Πρέπει να πάρουμε τις γνώσεις μας πίσω· εγώ τις έχω πάρει. (Οι φυσικοί)

Η αγάπη είναι ένα θαύμα που επαληθεύεται ξανά και ξανά, το κακό είναι ένα γεγονός που είναι πάντα υπαρκτό. Η δικαιοσύνη καταδικάζει το κακό, η ελπίδα θέλει να το διορθώσει και η αγάπη το παραβλέπει. Μόνο αυτή είναι ικανή να δεχτεί την ευλογία όπως μας δίνεται. Δεν υπάρχει τίποτα δυσκολότερο, το γνωρίζω αυτό. Ο κόσμος είναι φριχτός και παράλογος. Την ελπίδα ότι υπάρχει νόημα πίσω απ’ όλη αυτή την ανοησία, πίσω απ’ όλον αυτό τον τρόμο, τη διατηρούν μόνο εκείνοι που επιμένουν να αγαπούν. (Ερεθίσματα)


altΟι φυσικοί
Μια κωμωδία σε δύο πράξεις
Friedrich Dürrenmatt
Μτφρ. Μάρθα Κουτσιούμπα-Παιονίδη
Ροές 2017
Σελ. 192, τιμή εκδότη €14,85

alt

 

 

 

 

altΕρεθίσματα
Friedrich Dürrenmatt
Μτφρ. Βασίλης Πατέρας
Ροές 2017
Σελ. 192, τιμή εκδότη €10,60

alt

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ FRIEDRICH DÜRRENMATT

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μίλα, Πηνελόπη!» της Αγγέλας Καστρινάκη (κριτική)

«Μίλα, Πηνελόπη!» της Αγγέλας Καστρινάκη (κριτική)

Για τη μελέτη της Αγγέλας Καστρινάκη «Μίλα, Πηνελόπη! – Λογοτεχνικές μεταμορφώσεις της μυθικής ηρωίδας στην Ελλάδα και τον Δυτικό κόσμο από τον 19ο αιώνα ώς τις μέρες μας» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).

Γράφει ο Θόδωρος Σούμας

Η προβληματική τ...

«Για το νόημα της ζωής» του Βίτο Μανκούζο (κριτική) – Αναζητώντας το νόημα στο υπέρτερο, στην απομόνωση της πανδημίας

«Για το νόημα της ζωής» του Βίτο Μανκούζο (κριτική) – Αναζητώντας το νόημα στο υπέρτερο, στην απομόνωση της πανδημίας

Για το βιβλίο του Βίτο Μανκούζο «Για το νόημα της ζωής» (μτφρ. Παναγιώτης Υφαντής, εκδ. Αρμός). Στην κεντρική εικόνα, ο θεολόγος και καθηγητής Βίτο Μανκούζο.

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Ο αμφιλεγόμενος χώρος που γνωρίζουμε σήμ...

«Είμαι το τέρας που σας μιλά» του Πωλ Μπ. Πρεθιάδο (κριτική) – Ένα μανιφέστο για τις δυσκολίες της φυλομετάβασης

«Είμαι το τέρας που σας μιλά» του Πωλ Μπ. Πρεθιάδο (κριτική) – Ένα μανιφέστο για τις δυσκολίες της φυλομετάβασης

Για το βιβλίο του Πωλ Μπ. Πρεθιάδο «Είμαι το τέρας που σας μιλά: Αναφορά σε μια ακαδημία ψυχαναλυτών» (μτφρ. Αναστασία Μελία Ελευθερίου, εκδ. Αντίποδες). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «Το κορίτσι από τη Δανία» (2015). 

Γράφει η Ελένη Αβδούλου ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

Στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση είδαμε τη μεγαλειώδη παράσταση «ROHTKO» του Πολωνού σκηνοθέτη Λούκα Τβαρκόφσκι [Lukasz Twarkowski], αποτέλεσμα συνεργασίας του με τον Κρίστιαν Λούπα.

Γράφει ο Νϊκος Ξένιος

Ο Λούκας Τβαρκόφσκι σκηνοθέτησε τ...

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Απονεμήθηκε στην Katja Oskamp και τη μεταφράστριά της στα αγγλικά Jo Heinrich, το «Dublin Literary Award 2023» για το μυθιστόρημά της Katja Oskam «Marzahn, Mon Amour». Σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...
Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Ο Haruki Murakami [Χαρούκι Μουρακάμι] είναι ο πρώτος Ιάπωνας συγγραφέας που έλαβε το Βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών». Η συλλογή διηγημάτων του «Σε πρώτο ενικό» κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση Βασίλη Κιμούλη.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τον πρόλογο του συγγραφέα Παναγιώτη Γούτα της ανθολογίας κειμένων του «Κήπος βιβλίων – Διαβάζοντας Θεσσαλονικείς και Αμερικανούς πεζογράφους», που θα κυκλοφορήσει στις 17 Μαΐου από τις εκδόσεις Νησίδες.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ