summer-books-390

Οι συντάκτες της Book Press προτείνουν 25 δοκίμια και μελέτες για το καλοκαίρι (και για κάθε εποχή).

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται κατακόρυφη αύξηση του ενδιαφέροντος των αναγνωστών για μελέτες και δοκίμια με θέμα την Ιστορία, την Οικονομία και την Κοινωνιολογία. Μελέτες που φιλοδοξούν να ερμηνεύσυν το σήμερα με εργαλεία επιστημονικά, δίνοντάς μας ερεθίσματα να σκεφτόμαστε σφαιρικότερα. Τέτοιας κατεύθυνσης, καθώς και δοκίμια γύρω από το βιβλίο και την Τέχνη γενικότερα, είναι οι επιλογές των συντακτών της Book Press για το αφιέρωμά μας.

 

Ο ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΝΔΩΡΟΣ επιλέγει:

altΗ δυστυχής Ένωση, Η Ευρώπη χρειάζεται μια νέα μεγάλη συμφωνία, Λουκάς Τσούκαλης (μτφρ. Κώστας Καλτσάς, Πατάκη)
Δεν χωρά αμφιβολία ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Στην έλλειψη νέων ορόσημων που είχε εδώ και χρόνια φέρει σε σημείο κορεσμού την πορεία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης προστέθηκε η οικονομική κρίση και οι πολιτικές διαιρέσεις που προέκυψαν, π.χ. Βορρά-Νότου, και οι οποίες κινδυνεύουν να οδηγήσουν σε βαθύ διχασμό, σε συνδυασμό με την έξαρση του ευρωσκεπτικισμού. Ο καθηγητής Ευρωπαϊκής Οργάνωσης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Λουκάς Τσούκαλης σε αυτό το παρεμβατικό δοκίμιο αξιολογεί την παρούσα κατάσταση και διατυπώνει βασικούς άξονες πολιτικής.

altΤο δημοκρατικό σχέδιο, David Graeber (μτφρ. Άγγελος Φιλιππάτος, Λιβάνη)
Ο Ντέιβιντ Γκρέμπερ είναι καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, στην Οικονομική Σχολή του Λονδίνου πλέον, αλλά πιο γνωστός ως ένας από τους πρωταγωνιστές του κινήματος «Occupy Wall street». Σ' αυτό το βιβλίο στοχάζεται την ιστορική εξέλιξη της δημοκρατίας από την κλασική Αθήνα κι οραματίζεται την ανανέωσή της σε ριζοσπαστική κατεύθυνση. Κόντρα στην αυξανόμενη συγκέντρωση του πλούτου και της ισχύος στα χέρια λίγων, μια αναγεννημένη δημοκρατία βασισμένη στη συναίνεση, την ισότητα και τη γενικευμένη συμμετοχή, οδηγεί, υποστηρίζει, στη δίκαιη, ελεύθερη και ισότιμη κοινωνία.

altΟ δεξιός εξτρεμισμός στην Ευρώπη, Επιμ. Ralf Melzer – Sebastian Serafin (μτφρ. Ελίζα Παπαδάκη, Πόλις)
Η Άκρα Δεξιά παρουσιάζει μια σειρά κοινά στοιχεία, αλλά επίσης σαφείς διαφορές. Ο συλλογικός αυτός τόμος δίνει έμφαση στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, και στη Νότια (Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία) η οποία έχει πληγεί περισσότερο από την οικονομική κρίση και τις καταστροφικές της επιπτώσεις. Οι αναλύσεις χωρών συνιστούν το πρώτο μέρος του βιβλίου, ενώ υπάρχουν άλλα δύο εξίσου σημαντικά: οι στρατηγικές αντιμετώπισης του εξτρεμισμού (προληπτικές, κατασταλτικές και πολιτικές επανένταξης), και οι προοπτικές της δημοκρατίας να κατανικήσει έναν από τους σημαντικότερους εχθρούς της.

altΤο ελληνικό σύμπτωμα, Επιμ. Μαρία Κακογιάννη (Νήσος)
Τα κείμενα του τόμου βασίζονται σε εισηγήσεις του ομότιτλου συνεδρίου που οργανώθηκε στο Πανεπιστήμιο Paris 8, το 2013. Συναντήθηκαν στοχαστές, πανεπιστημιακοί και καλλιτέχνες από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες που διαπραγματεύτηκαν τους όρους της οικονομικής και πολιτικής κρίσης στην Ελλάδα και τους δημόσιους λόγους που αναπτύσσονται σχετικά με αυτήν. Ανάμεσά τους και οι Κώστας Δουζίνας, Αλαίν Μπαντιού, Ετιέν Μπαλιμπάρ, Τόνι Νέγκρι, Γιάννης Σταυρακάκης, Δημήτρης Χριστόπουλος. Ο όρος σύμπτωμα έχει και μια ειρωνική χροιά σε σχέση προς τον κυρίαρχο λόγο της πολιτικής ιατρικοποίησης.

altΟ Μαrx της Δημοκρατίας, Αλέξανδρος Χρύσης (ΚΨΜ)
Η σχετική εκδοτική παραγωγή, διεθνής κι εγχώρια, φανερώνει ανανεωμένο κι έντονο ενδιαφέρον σχετικά με το έργο του Μαρξ και της μαρξιστικής παράδοσης. Εν προκειμένω, ένας από τους συστηματικούς μελετητές της, ο καθηγητής στο Πάντειο Αλέξανδρος Χρύσης, καταπιάνεται με τη διαλεκτική σχέση δημοκρατίας και της κομμουνιστικής προοπτικής στον Μαρξ. Εξετάζει τη θεωρία περί δημοκρατίας στο έργο του μεγάλου στοχαστή στη δυναμική της ανάπτυξής της και διαμέσου της πάλης των τάξεων, τόσο ως «αληθινή δημοκρατία» (1843) όσο και ως Κομμούνα (1871).

 

Η ΜΑΡΙΑ ΓΙΑΓΙΑΝΝΟΥ επιλέγει:


altΚαλή και ανάποδη – Ο πολιτισμός του πλεκτού, Κατερίνα Σχινά (Κίχλη)
Για τους αναγνώστες που κοιτούν από απρόβλεπτες κλειδαρότρυπες την ιστορία του πολιτισμού και είναι πρόθυμοι να ανακαλύψουν νέους δρόμους προς την αυτογνωσία, το βιβλίο της Κατερίνας Σχινά για το πλέξιμο θα τους ενθουσιάσει. Έξυπνο, τρυφερό, αυτοβιογραφικό, συνιστά μια «λοξή» ματιά στην ιστορία του πολιτισμού, από τις πολύ ηδονικές, καθώς αγγίζει εξίσου το μυαλό και την ψυχή. Μέσα στην ετερόκλητη πλέξη του κειμένου συναντιέται η πολιτική, η λογοτεχνία, το ζήτημα της έμφυλης ταυτότητας, η ιστορία της τέχνης, οι προσωπικές μαρτυρίες –πάντα το νήμα που ενώνει τις αφηγήσεις είναι φυσικά... το νήμα– και μας προτείνει μια απολαυστική ανάγνωση του κόσμου, από την καλή και απ' την ανάποδη.

altPoe, Lacan, Derrida: Συνδεσμολογίες, Χάρης Ράπτης (Σμίλη)
Για τους λάτρεις των ευφυών ανασκαφών και των κειμένων-ευρημάτων, τα οποία σέβονται το θέμα τους, τον αναγνώστη και τη γλώσσα ως μέσο και ως μήνυμα, το πρώτο βιβλίο του Χάρη Ράπτη είναι μια στυλάτη χειρονομία που ενώνει την λακανική ψυχανάλυση με την ντεριντιανή αποδόμηση πάνω στα ίχνη του «Κλεμμένου Γράμματος» του Έ. Α. Πόε. Μια πρωτότυπη «τεχνο-ψυχαναλυτική» μελέτη, όπου οι «ντετέκτιβ» Λακάν και Ντεριντά μας παρουσιάζονται, εν πλήρει θεωρητική εξαρτύσει, στην σχετική τους θεωρητική διαμάχη. Η σημασία της μιντιο-τεχνολογίας για την κατανόηση νέων κοινωνικών συμπτωμάτων αναδεικνύεται περίτρανα, σε τούτη τη διδακτορική διατριβή, όπου το πνεύμα και οι γνώσεις του συγγραφέα, την κάνουν τουλάχιστον αξιοπρόσεκτη.

altΚ.Π. Καβάφης, Κώστας Κουτσουρέλης (Μελάνι)
Για τους λάτρεις της ευθύβολης κριτικής των πάγιων αξιών, το δοκίμιο του ποιητή Κώστα Κουτσουρέλη για τον Καβάφη αποτελεί κάτι περισσότερο από πρόκληση. Καθώς στηρίζεται σε μια προσεκτικά χτισμένη επιχειρηματολογία, η οποία αποδεικνύει ότι ο σωστός τρόπος διαφωνίας προϋποθέτει πρωτίστως σεβασμό, ανατέμνει το έργο του κορυφαίου αλεξανδρινού μέσω ενός αντίστροφου εγκωμίου. Υποστηρίζοντας ότι ο Καβάφης δεν μπορεί να αντιπροσωπεύσει το «σφρίγος του κανόνα», καθότι έχει μελοποιία υποτυπώδη, μονότονο ίαμβο, άνισα ποιήματα και πλείστα άλλα ελαττώματα, ο Κουτσουρέλης δεν αρνείται στον ποιητή τα χαρίσματά του, όπως την συναρμογή λόγιας και δημώδους γλώσσας ή την χρήση της ειρωνικής απόστασης. Άριστος γνώστης της ποιητικής τεχνικής και της ιστορίας της λογοτεχνίας, ο συγγραφέας ασκεί κριτική κυρίως στην Κριτική χαρίζοντάς μας ένα «αντιπαθητικά» έξοχο δοκίμιο.

altΙστορία της Τέχνης - Η γέννηση μιας νέας επιστήμης από τον 19ο στον 20ό αιώνα, Νίκος Δασκαλοθανάσης (Άγρα)
Για όσους θέλουν να γνωρίσουν την Ιστορία της Ιστορίας της τέχνης με την καθοδήγηση ενός επιστήμονα που έχει την ικανότητα να φωτίζει με μεθοδικότητα ένα πολύπλευρο θέμα, αυτό το βιβλίο είναι ιδεώδες. Μια ενδελεχής μελέτη για την κατασκευή της εθνικής ταυτότητας των ευρωπαϊκών εθνών-κρατών, μέσα από την καταγραφή της τεράστιας ποικιλίας ιστοριογραφικών θεωριών και τάσεων κατά τον 19ο και 20ο αιώνα. Η σύνδεση της συγκρότησης της ιστορίας της τέχνης ως επιστήμης με την θέληση για δύναμη των εθνών-κρατών είναι ίσως η κύρια συνεισφορά του συγγραφέα, σε τούτο το βιβλίο που βασίζεται σε εξαντλητική αρχειακή έρευνα και στην εναργέστατη πένα του ιστορικού.

altΤο Γραφειοκρατικό Σκότος – Ο Χρόνος του Νόμου, Ιωάννα Τσιβάκου (Σιδέρης)
Για τον αναγνώστη που αναζητά έναν θεωρητικό κάνναβο για να στοχαστεί πάνω στις αιτίες της ελληνικής πολιτικής κρίσης, η μελέτη της καθηγήτριας Ιωάννας Τσιβάκου θα αποτελέσει μια ερμηνευτική είσοδο στο σκότος του γραφειοκρατικού μηχανισμού και της δημόσιας διοίκησης. Ταυτοχρόνως, το βιβλίο διαβάζεται και ως μια ελπιδοφόρος κίνηση εξόδου από τα δεινά, καθώς μεταβιβάζει στον αναγνώστη τα πολύτιμα εργαλεία της θεωρίας της οργάνωσης και τη βαθιά γνώση της συγγραφέως. Με γραφή φιλική, παρότι ανατέμνει «εχθρικά» ζητήματα, διάσπαρτο με αναφορές στον πολιτισμό και την φιλοσοφία, εμποτισμένο με συναίσθηση των τοπικών (και ευρωπαϊκών) ζητήματων, με πυρήνα τον οραματισμό ζωντανών κοινοτήτων από υπεύθυνα άτομα εντός της τεχνολογικής κοινωνίας, προτείνεται ενθέρμως.

 

Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΜΠΡΑΚΟΣ επιλέγει:

altΗ φιλοσοφία στα χρόνια της αρχαιοελληνικής τραγωδίας, Friedrich Nietzsche (μτφρ. Βαγγέλης Δουβαλέρης, Gutenberg)
Οι εκτενείς, βαθυστόχαστες σημειώσεις του σημαντικότερου φιλοσόφου της μοντέρνας εποχής υπό τον τίτλο Η φιλοσοφία στα χρόνια της αρχαιοελληνικής τραγωδίας χρονολογούνται από το 1867 έως και λίγο μετά την έκδοση της Γέννησης της τραγωδίας. Σε αυτές ο νεαρός Νίτσε κατορθώνει να εισχωρήσει σε μια από τις πλέον δύσβατες περιοχές της παγκόσμιας σκέψης, στη σκέψη των «Προπλατωνικών» φιλοσόφων. Ο Νίτσε επικεντρώνεται στις μεγαλειώδεις εκείνες στιγμές της πρώιμης αρχαιοελληνικής σκέψης κατά τις οποίες διανοίχτηκαν νέοι ορίζοντες μέσα από ρηξικέλευθες ιδέες.

altΠώς να διαβάσω τον Φρόιντ, Jean-Michel Quinodoz (μτφρ. Δέσποινα Ανδροπούλου, Κέδρος)
Στο εν λόγω βιβλίο ο Ζαν-Μισέλ Κινοντόζ ακολουθεί μια ιστορική-χρονολογική ανάλυση όλων των έργων του Φρόιντ. Το βιβλίο του Κινοντόζ είναι εξαιρετικά χρήσιμο καθώς λειτουργεί στο εξής διπλό επίπεδο: όποιος έχει διαβάσει ένα βιβλίο ή δοκίμιο του Φρόιντ μπορεί να ανατρέξει στον Κινοντόζ για να διαβάσει μια καλή σύνοψη και να εντοπίσει προς ποια κατεύθυνση έχει κινηθεί η μεταφροϊδική σκέψη και βιβλιογραφία. Μπορεί κανείς, από την άλλη, αφότου διαβάσει ολόκληρο το βιβλίο ή το οποιοδήποτε μεμονωμένο κεφάλαιο τον ενδιαφέρει, να στραφεί προς το συναφές βιβλίο του Φρόιντ και να το διαβάσει σε μια από τις ελληνικές μεταφράσεις του.

altΜικρή ιστορία της επιστήμης, William Bynam (μτφρ. Νίκος Αποστολόπουλος, Πατάκη)
Η επιστήμη και η τεχνολογία είναι οι δύο τομείς της ανθρώπινης σκέψης και πρακτικής που επηρεάζουν όσο τίποτε άλλο την καθημερινή ζωή του ανθρώπου. Αυτή η επίδραση διευρύνθηκε και εντάθηκε τους τελευταίους αιώνες λόγω των ολοένα και πιο ραγδαίων τεχνοεπιστημονικών εξελίξεων. Ο ομότιμος καθηγητής ιστορίας των επιστημών William Bynam μάς ξεναγεί σε ένα εκπληκτικό ταξίδι στον χώρο των ανακαλύψεων, των εφευρέσεων, της σκέψης και της τεχνικής, από τους αρχαίους Έλληνες και τους επαναστάτες της επιστήμης του 17ου αιώνα, μέχρι την ανακάλυψη του DNA, τη Μεγάλη Έκρηξη και την κατασκευή των υπολογιστών.

altΗ Κοντορεβιθούλα, Michel Serres (μτφρ. Δημήτρης Ποταμιάνος, Ποταμός)
Η ψηφιακή τεχνολογία έχει αλλάξει πολλές όψεις της καθημερινής ζωής δισεκατομμυρίων ανθρώπων στον κόσμο. Ο κορυφαίος Γάλλος επιστημολόγος Μισέλ Σερ έγραψε αυτό το ευσύνοπτο μανιφέστο για τη νέα ψηφιακή γενιά, την Κοντορεβιθούλα και τον Κοντορεβιθούλη της εποχής μας, αυτούς τους εξατομικευμένους ανώνυμους πολίτες του δικτυωμένου κόσμου οι οποίοι θέλουν να πάρουν τον δικό τους δρόμο στη ζωή. Το βιβλίο είναι ένα tour de force υπέρ ενός «νέου ανθρώπινου όντος» το οποίο σπεύδουν να καταδικάσουν, επειδή δεν το κατανοούν, οι «γερομπαμπαλήδες» που το διαμόρφωσαν.

altΌλεθρος, Keith Lowe (μτφρ. Ιωάννης Χαλαζίας, Ψυχογιός)
Στο μυαλό των περισσότερων ανθρώπων, το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου σηματοδοτεί αυτομάτως την επάνοδο στη δημοκρατία, την ασφάλεια, την ειρήνη. Ο Κιθ Λόου, στην ογκώδη και εμπεριστατωμένη μελέτη του, υποστηρίζει ούτε λίγο ούτε πολύ ότι αυτός ο πόλεμος δεν τέλειωσε κανονικά το 1945: οι εχθροπραξίες, οι εθνοκαθάρσεις, οι εκτοπίσεις, οι βασανισμοί, οι εξευτελισμοί, τα αντίποινα, τα μίση, συνεχίστηκαν ανελέητα σε πολλά μέρη της Ευρώπης έως το τέλος της δεκαετίας του 1940, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις (βλ. Ελλάδα) κράτησαν ακόμα περισσότερο. Ο πόλεμος ενάντια στον φασισμό είχε κερδηθεί, χωρίς όμως να έχει κερδηθεί παντού η ειρήνη.

 

Ο ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ επιλέγει:

altΠλούτος και ανισότητα – Μας ωφελεί όλους ο πλούτος των ολίγων;, Zygmunt Bauman (μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος, Οκτώ)
Βάζοντας στο στόχαστρο το νεοφιλελεύθερο δόγμα σύμφωνα με το οποίο όταν οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι τα οφέλη διαχέονται, αργά ή γρήγορα, και στα φτωχά στρώματα, ο 89χρονος σήμερα πολωνικής καταγωγής κοινωνιολόγος, που διώχτηκε από την Πολωνία στο πλαίσιο της αντισημιτικής εκστρατείας που εξαπέλυσε το Κομμουνιστικό Κόμμα το 1968, ασκεί δριμεία κριτική στην οικονομική πολιτική που ασκείται σε παγκόσμιο επίπεδο. Κυρίως όμως, στο σύντομο αυτό δοκίμιο βρίσκει την ευκαιρία να συνοψίσει ορισμένες από τις βασικές του θέσεις και ιδέες – τις οποίες έχει αναπτύξει πιο διεξοδικά στα βιβλία του Ρευστή αγάπη και Ζωή για κατανάλωση, μεταξύ άλλων. Ωστόσο, το Πλούτος και ανισότητα, πέρα από τον πολεμικό κι επίκαιρο χαρακτήρα του, είναι βιβλίο γραμμένο για να διαβαστεί ευκολότερα κι από ένα μη εξοικειωμένο κοινό και προσφέρεται θαυμάσια για να ξεκινήσει κανείς τη γνωριμία του με έναν από τους σημαντικότερους διανοούμενους της εποχής μας.

altΤο Φάντασμα της Όπερας – Η επιστήμη στον πολιτισμό μας, Στέφανος Λ. Τραχανάς (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης)
Ο Στέφανος Λ. Τραχανάς είναι Φυσικός και διδάσκει στο Φυσικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και μέχρι πρόσφατα διευθυντής των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης, εκδοτικό οίκο με μεγάλη προσφορά στο χώρο της μελέτης της λογοτεχνίας, της επιστήμης, της πολιτικής ιστορίας κ.λπ. Στο ευσύνοπτο αυτό βιβλίο μιλάει για τα θεμελιώδη ζητήματα που ορίζουν τη σχέση της Επιστήμης με τον Πολιτισμό μας, αποκαλύπτει κρυφές όψεις αυτής της σχέσης, υπογραμμίζοντας την ηθική ευθύνη της επιστήμης απέναντι στην κοινωνία. Χρησιμοποιώντας το κλασικό μοντέλο μιας φανταστικής συνομιλίας ανάμεσα σε έναν φιλομαθή και με κριτική αντίληψη μαθητή και τον δάσκαλο που τον καθοδηγεί υπομονετικά στους δαιδάλους της γνώσης, καταφέρνει να μιλήσει στον μέσο αναγνώστη για περίπλοκες έννοιες της φυσικής και της ηθικής της επιστήμης.

altΕγκατάλειψη, Alexandre Jollien (μτφρ. Γιοβάνα Βεσσαλά, Κέλευθος)
Ο Αλεξάντρ Ζολιέν γεννήθηκε με σοβαρή αναπηρία εξαιτίας στραγγαλισμού από τον ομφάλιο λώρο κατά τη γέννησή του. Έκτοτε, έχει διαγράψει μια αξιοθαύμαστη πορεία, με σπουδές στη φιλοσοφία και στην ελληνική σκέψη. Το πρώτο του βιβλίο Ύμνος στην αδυναμία βραβεύτηκε από την Γαλλική Ακαδημία. Το Εγκατάλειψη είναι ένα σύντομο φιλοσοφικό δοκίμιο για την καθημερινότητα, ένα απόσταγμα σοφίας για το πώς να περνάμε μέσα από τις δυσκολίες της ζωής χωρίς αυτές να μας καταβάλλουν, πώς να «αφηνόμαστε» στις καταστάσεις χωρίς να πέφτουμε στην παγίδα του κυνισμού ή της πικρίας.

altΜια ιστορία των ιστοριών, John Burrow (μτφρ. Άσπα Γολέμη, Τόπος)
Ένα πρωτότυπο όσο και συναρπαστικό βιβλίο: Η Ιστορία έχει τη δική της ιστορία. Ο Τζον Μπάροου κάνει μια πλήρη επισκόπηση των ιστοριών που αφηγούνται οι ιστορικοί, από τον Ηρόδοτο και τον Θουκυδίδη έως τους Ρωμαίους και τους σύγχρονους ιστορικούς του 20ου αιώνα, συσχετίζοντας εύλογα την αποτύπωση της ιστορίας με τις κοινωνικές και ιδεολογικές συνθήκες κάθε εποχής, καταρρίπτοντας αρκετούς από τους οικείους μύθους για τη συγγραφή και την κατανόηση της Ιστορίας τα τελευταία 2500 χρόνια.

altΑ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, Hew Strachan (μτφρ. Νικόλαος Λαζαρίδης, Γκοβόστης)
Εκατό χρόνια κλείνουν σε λίγες μέρες (στις 28 Ιούλιου) από την κήρυξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, μια από τις μεγαλύτερες περιπέτειες της Ευρώπης αλλά και της ανθρωπότητας. Για εμάς τους Έλληνες, που δεν εμπλακήκαμε ιδιαιτέρως ενεργά, ο «Μεγάλος Πόλεμος» παραμένει ένα σχετικά άγνωστο πεδίο, αφού στη συνείδηση των περισσοτέρων δεν ήταν παρά ένας παρατεταμένος γαλλογερμανικός πόλεμος στο Δυτικό Μέτωπο. Η πραγματικότητα ήταν βέβαια πολύ διαφορετική, αφού ο πόλεμος επεκτάθηκε γρήγορα σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, εκεί όπου Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία διατηρούσαν αποικίες. Όλα αυτά, με πολλές στρατιωτικές και στρατηγικές λεπτομέρειες, χρήσιμες για την κατανόηση του πολέμου «επί του εδάφους», βρίσκει ο αναγνώστης στο έργο του Hew Strachan, ιστορικού που ειδικεύεται στην στρατιωτική ιστορία.

 

Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ επιλέγει:

altΚουλτούρα και λογοτεχνία. Πολιτισμικές διαθλάσεις και χρονότοποι ιδεών, Δημήτρης Τζιόβας (Πόλις)
Ένα σύνολο φιλολογικών μελετών και επιφυλλίδων συγκεντρώνονται σ' αυτό το βιβλίο, στις οποίες ο συγγραφέας επιχειρεί να συλλάβει τη λογοτεχνία με γνώμονα την κουλτούρα, που την παράγει, και με την κουλτούρα, που την προσλαμβάνει. Βασικό συμπέρασμα είναι ότι οι ερμηνείες κάθε κειμένου, η παραγωγή και η πρόσληψή του δεν βρίσκονται απομονωμένες σ' ένα εργαστήριο παραγωγής νοημάτων, αλλά διαμορφώνονται σ' ένα ευρύτερο πολιτισμικό πεδίο, όπου ο λόγος της λογοτεχνίας συναντά άλλους λόγους. Σ' αυτό το πλαίσιο αναλύονται έννοιες όπως ταυτότητα, μεταμοντερνισμός και άλλες παρεμφερείς, καθώς ορίζονται με νέους όρους στις αρχές του 21ου αιώνα.

altΗ επέλαση της ροζ λογοτεχνίας, Εύα Στάμου (Gutenberg)
Η ανάγνωση της ροζ παραλογοτεχνίας δεν είναι πολιτισμική επιλογή, δεν είναι καν ψυχαγωγία, δεν οδηγεί σε άλλες ποιοτικότερες αναγνώσεις, δεν ενισχύει, όπως νομίζεται, ούτε την ουσιαστική ανάγνωση ούτε την κοινωνική αλλαγή. Παρόλο που οι ηρωίδες τέτοιων έργων φαίνονται χειραφετημένες, κατά βάθος είναι συντηρητικές, ψευτο-επαναστάτριες, και επιδιώκουν μόνο τον σεξουαλικό και καταναλωτικό ευδαιμονισμό, που στο τέλος οδηγεί στο οικογενειακό λιμάνι. Όλα αυτά τα συμπτώματα μιας λαϊκής-λαϊκίστικης λογοτεχνίας αναλύει η δοκιμιογράφος στο βιβλίο της, οργανώνοντας εν πολλοίς μια ατζέντα πάνω στην οποία κανείς μπορεί να δει το φαινόμενο στις σημερινές παγκοσμιοποιημένες του διαστάσεις.

altΠολιτική του πολιτισμού. Ευρώπη και Ελλάδα στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, Μυρσίνη Ζορμπά (Πατάκη)
Ποιες αρχές μπορούμε να υιοθετήσουμε ώστε να έχουμε μια επιτυχημένη πολιτισμική πολιτική; Για να απαντήσει κανείς ολοκληρωμένα σ' αυτό, πρέπει να διερευνήσει πώς ξεκίνησε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η θεσμική προσπάθεια να τεθεί το καλλιτεχνικό γίγνεσθαι υπό τις φτερούγες των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Κι έπειτα να εξετάσει τη δυνατότητα άσκησης ουσιαστικής πολιτισμικής πολιτικής, τόσο σε θεωρητική βάση όσο και στην Ελλάδα, όπου ο πολιτισμός θεωρείται εθνικό κεφάλαιο, αν και στην πράξη απαξιώνεται και περιθωριοποιείται. Αυτό κάνει με πολύ επιτυχή τρόπο η συγγραφέας σε ένα βιβλίο-βάση ανάλογων διερευνήσεων.

altΔοκίμια ποιητικής, Mikhail Bakhtin (μτφρ. Γιώργος Πινακούλας, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης)
Ο ρώσος στοχαστής είναι από τους σημαντικότερους αναμορφωτές του τρόπου με τον οποίο διαβάζουμε λογοτεχνία. Απέδειξε ότι η λογοτεχνία δεν είναι ένα μονοεπίπεδο είδος λόγου, αλλά απαρτίζεται από πολλά στρώματα, καθώς ενσωματώνει ύφη ανθρώπων και κοινωνικούς λόγους. Εισήγαγε τις έννοιες της διαλογικότητας, της πολυφωνίας, της υφοποίησης, του χωροχρόνου, της καρναβαλοποίησης κ.λπ. Σ' αυτόν τον τόμο εκδίδονται σκόρπιες μελέτες του που αφορούν στο μυθιστόρημα μαθητείας, σε μια διεπιστημονική προσέγγιση της λογοτεχνίας, στα είδη του λόγου και σε άλλες έννοιες, που ανανέωσαν τη θεωρία.

altΣαν κ' εμένα καμωμένοι, Δημήτρης Παπανικολάου (Πατάκη)
Το βιβλίο είναι μια απάντηση στην κριτική που έως τώρα εθελοτυφλούσε μπροστά στην ομοφυλόφιλη ποίηση του Καβάφη. Ο συγγραφέας υποστηρίζει μάλιστα πως όλη η ποιητική και η νεωτερική τεχνοτροπία του Αλεξανδρινού στηρίζεται στην αναζήτηση της ταυτότητάς του, ή μάλλον στην αποκάλυψη αυτής της ταυτότητας, «του ευάλωτου εαυτού», και την προσπάθειά του να την τοποθετήσει ιστορικά. Έτσι εξηγείται η καβαφική ειρωνεία ως απόσταση εαυτού και κόσμου, η ιστορική διερεύνηση, η πλαστοπροσωπία, οι λοιπές τεχνικές διαμόρφωσης της ταυτότητας και αντίστασης στην κοινωνική κατακραυγή.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Πενήντα βιβλία για το καλοκαίρι

Πενήντα βιβλία για το καλοκαίρι

Οι συντάκτες της Book Press προτείνουν 50 βιβλία ελληνικής και ξένης πεζογραφίας για το καλοκαίρι (και για κάθε εποχή).

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η εκδοτκή παραγωγή, αν και έχει μ...

10 +1 αστυνομικά μυθιστορήματα

10 +1 αστυνομικά μυθιστορήματα

Ορισμένα από τα καλύτερα αστυνομικά ή θρίλερ μυθιστορήματα από την πρόσφατη εκδοτική παραγωγή.

Της Χίλντας Παπαδημητρίου

Μυθιστορήματα με σασπένς, ανατρ...

39+1 βιβλία για την Άνοιξη

39+1 βιβλία για την Άνοιξη

Του Κώστα Αγοραστού

Οι μέρες του Πάσχα απλώνονται μπροστά μας, ευκαιρία για πολλούς από εμάς να ξαναπιάσουμε το νήμα της ανάγνωσης ή να το ακολουθήσουμε μακρύτερα. Από τα πρόσφατα και λίγο παλιότερα βιβλία ποίησης και πεζογραφ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Η Μαρία Λαϊνά γράφει, ανθολογεί, μεταφράζει» – εκδήλωση στη μνήμη της στην Ελληνοαμερικανική Ένωση

«Η Μαρία Λαϊνά γράφει, ανθολογεί, μεταφράζει» – εκδήλωση στη μνήμη της στην Ελληνοαμερικανική Ένωση

Η Ελληνοαμερικανική Ένωση και οι ποιητικές συναντήσεις «Με τα λόγια (γίνεται)» παρουσιάζουν, στην 1η εκδήλωση της 14ης χρονιάς τους, ένα αφιέρωμα εις μνήμην της Μαρίας Λαϊνά (1947-2023).

Επιμέλεια: Book Press

Η εκδήλωση πραγματοποιείται την Τετάρτη 11 ...

Γιάννης Λαγουδάκης: «Μοντέρνα γραφή σε ένα κλασικό θέμα»

Γιάννης Λαγουδάκης: «Μοντέρνα γραφή σε ένα κλασικό θέμα»

Ο Γιάννης Λαγουδάκης μας συστήθηκε πρόσφατα με το μυθιστόρημα «Ένα φιλήσυχος άνδρας – Μια ιστορία από το '22», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

Τι απαντάτε σε όσους θα πουν: ακόμη ένας συγγραφέας; Τι το καινο...

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2024 σύμφωνα με τους Νιου Γιορκ Τάιμς

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2024 σύμφωνα με τους Νιου Γιορκ Τάιμς

Δέκα βιβλία είναι το απόσταγμα της βιβλιοπαραγωγής του 2024 στις ΗΠΑ για τους συντάκτες του Book Review της εφημερίδας New York Times. Πρόκειται για πέντε λογοτεχνικά βιβλία και πέντε μη μυθοπλαστικά. Στην κεντρική εικόνα, ο Kaveh Akbar, το βιβλίο του οποίου κυκλοφορεί στα ελληνικά. 

Επιμέλεια: ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ανταρκτική» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Ανταρκτική» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Ανταρκτική» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), η οποία θα κυκλοφορήσει στις 3 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΟΙ ...

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (προδημοσίευση)

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», το οποίο κυκλοφορεί στις 2 Δεκεμβρίου από τος εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Κεφάλαιο 2ο

Εκείνη την εποχή καταπιανόμουν με την κατα...

«Μπάρμπα Μάρογιε» του Μάριν Ντρζιτς (προδημοσίευση)

«Μπάρμπα Μάρογιε» του Μάριν Ντρζιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Μάριν Ντρζιτς [Marin Držić] «Μπάρμπα Μάρογιε» (μτφρ. Irena Bogdanović), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΡΙΤΗ ΠΡΑΞΗ


...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρεις νέες πεζογραφικές φωνές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Τρεις νέες πεζογραφικές φωνές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Τρία μυθιστορήματα που μόλις κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Βακχικόν με τα οποία οι συγγραφείς τους συστήνονται στο αναγνωστικό κοινό με σύγχρονες και ιδιαίτερες ιστορίες.

Επιμέλεια: Book Press

Γιούλη Γιανναδάκη ...

Βία κατά των Γυναικών: 5 βιβλία σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας μας αφυπνίζουν

Βία κατά των Γυναικών: 5 βιβλία σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας μας αφυπνίζουν

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, προτείνουμε πέντε σύγχρονα βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που καταπιάνονται με τη λεκτική, σωματική και σεξουαλική έμφυλη βία. «Σήκω από πάνω μου» (Μεταίχμιο) της Λίνας Βαρότση, «Μια γυναίκα απολογείται» (Τόπος) της Μαρίας Λούκα, «Διήγημας (Ακυ...

Μητέρα, κόρη, άλλο: Πέντε μυθιστορήματα για τη σχέση μάνας παιδιού

Μητέρα, κόρη, άλλο: Πέντε μυθιστορήματα για τη σχέση μάνας παιδιού

Πέντε σύγχρονα βιβλία μεταφρασμένης πεζογραφίας, τα οποία αναδεικνύουν τις πολλές εκφάνσεις της μητρότητας και την πολυσήμαντη σχέση μάνας-κόρης (τα τέσσερα από τα πέντε).

Γράφει η Φανή Χατζή

Ο E.M. Forster έγραψε στην ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ