alt

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Στο επίπεδο μιας πρώτης ανάγνωσης της παρούσας μελέτης του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη αναγνωρίζεται μια ενδιαφέρουσα χαρτογράφηση της περιοχής που καταλαμβάνει η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνική κριτική, όπως αυτή έχει διατυπωθεί από τη δεκαετία του 1970 και εντεύθεν. Το βασικό ενδιαφέρον της εντοπίζεται στο γεγονός ότι μας παρέχει ποικίλα στοιχεία πληροφόρησης σχετικά με παράγοντες, απόψεις, περιπτώσεις, φαινόμενα που χαρακτηρίζουν το περιεχόμενο και τη συμπεριφορά της κριτικής με αντικείμενο (κυρίως) τη λογοτεχνική παραγωγή, κατά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

Άξονας κεντρικής εστίασης η διάθεση για αυτοκριτική της ίδιας της κριτικής

Στα επτά εκτενή κεφάλαια του βιβλίου ο Γ.Ν. Περαντωνάκης φαίνεται να αξιοποιεί κατά την αντίληψή του και ως βάση για την ανάπτυξη του θέματος που πραγματεύεται μείζονα όσο και διαχρονικώς ισχύοντα ζητήματα, όπως είναι η εμπλοκή αρχών και αξιών του πολιτικού, κοινωνικού, πολιτισμικού, οικονομικού βίου στον προσδιορισμό του περιεχομένου της κριτικής, ο ιδεολογικός χαρακτήρας της, η ακαδημαϊκή γνώση (φιλολογία, θεωρία της λογοτεχνίας) ως συνομιλητής, ως έρεισμα και ως υπονόμευση της κριτικής, ο κοινωνικός ρόλος της κριτικής με την ιδιωτική και τη δημόσια διάσταση, η σχέση της κριτικής με την κοινωνία/αγορά των αποδεκτών τόσο του λογοτεχνικού όσο και του κριτικού κειμένου, η κοινωνική και η πολιτισμική συμπεριφορά του κριτικού με όποιες διελκυστίνδες αυτή συνεπάγεται: ζητήματα, τα οποία φαίνεται να διαπερνά ως άξονας κεντρικής εστίασης η διάθεση για αυτοκριτική της ίδιας της (προσωποποιημένης) κριτικής με ό,τι αυτό σημαίνει ως προϊόν (αυτάρεσκη αυτοπεποίθηση, αλλά και εναγώνια ανίχνευση μη αποκαλυπτέων αδυναμιών), πράγμα που οδηγεί και στην ανάγνωση του τίτλου του βιβλίου Η μεταπολιτευτική κριτική στον καθρέφτη.

literary-criticism-caricature-of-literary-critics-removing-passages-from-books-that-displease-themΣτο πλαίσιο αυτό, ο Γ.Ν. Περαντωνάκης εκθέτει την εξέλιξη της σύγχρονης ελληνικής κριτικής από το 1974 μέχρι το 2012, με έμφαση στη δεκαετία 1990 ως χρονικό σημείο «ανασύνταξης» και αξιολόγησης των μέχρι τότε «πεπραγμένων». Εξάλλου, με ποικίλες αφορμές ο συγγραφέας πραγματοποιεί και περιστασιακές αναδρομές στο απώτερο και στο εγγύτερο ιστορικό παρελθόν (π.χ. μεταξύ άλλων: Γιάννης Χατζίνης, Αιμίλιος Χουρμούζιος, Βάσος Βαρίκας από τη γενιά των κριτικών του μεσοπολέμου ή γενιά του 1930, Δημήτρης Ραυτόπουλος, Αλέξανδρος Κοτζιάς, Κώστας Σταματίου, Αλέξανδρος Αργυρίου από την κριτική των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών 1950-1960), σε συνδυασμό με επίσης περιστασιακές αναφορές σε πανεπιστημιακούς δασκάλους (π. χ. μεταξύ άλλων: Κ.Θ. Δημαράς, Απόστολος Σαχίνης, Γ.Π. Σαββίδης, Παναγιώτης Μουλλάς, Κώστας Στεργιόπουλος, Μιχάλης Μερακλής).

Η σύνθεση του βιβλίου βασίζεται σε πραγματικά στοιχεία γενικώς αποδεκτά και στην επεξεργασία αυτών κάτω από την οπτική της υποκειμενικής πρόσληψης του συγγραφέα. Αυτά τα πραγματικά στοιχεία προέρχονται από τα πεδία στα οποία εντοπίζονται οι διεργασίες της κριτικής: περιοδικά, εφημερίδες, αυτοτελείς ατομικές και συλλογικές εκδόσεις, πανεπιστημιακοί και γενικότερα ακαδημαϊκοί χώροι.

Το βιβλίο παρουσιάζει με παραστατικό τρόπο την εξαιρετική κινητικότητα ιδεών, η οποία παρατηρείται κυρίως από το 1974 και εξής

Πάντως, έστω και αν υπάρχουν εν προκειμένω ποικίλες απόψεις και εκτιμήσεις για την αξιολόγηση και τον συσχετισμό αυτών των πραγματικών στοιχείων, γεγονός είναι ότι το βιβλίο παρουσιάζει με παραστατικό τρόπο την εξαιρετική κινητικότητα ιδεών η οποία παρατηρείται κυρίως από το 1974 και εξής με όσα αυτή η περίοδος συμπαρασύρει ή απορρίπτει από το παρελθόν, και η οποία προσδιορίζει τον χαρακτήρα και το περιεχόμενο της σύγχρονης ελληνικής κριτικής είτε ως δημιουργικό διάλογο με τα λογοτεχνικά έργα (τα έργα της διανοίας γενικότερα) είτε ως σχέση επιφάνειας ή/και σκοπιμότητας με αυτά.

Άλλωστε ο Γ. Ν. Περαντωνάκης, στα επτά κεφάλαια που αποτελούν τον κορμό της έκδοσης, προτάσσει δύο κείμενα (εισαγωγή και πρόλογο), όπου δηλώνει την προεργασία, τη μέθοδο και τους στόχους που διέπουν τη σύνθεση του βιβλίου του, και με τον τρόπο αυτόν προειδοποιεί για ό,τι ακολουθεί.

Την έκδοση, που ενισχύεται με εκτενή βιβλιογραφία και ευρετήριο προσώπων, ολοκληρώνει επιλογικό κείμενο στο οποίο ο συγγραφέας διατυπώνει συμπεράσματα από την κατά την κρίση του ανάπτυξη του υλικού του, μεταξύ των οποίων (συμπερασμάτων) και ορισμένα ανοιχτά ερωτήματα-ζητήματα προς διερεύνηση σχετικά με τον δυναμικό χαρακτήρα της κριτικής αλλά και των κριτικών (π.χ. δυνατότητα/προοπτική εξέλιξης ή παρέμβασης στο κοινωνικό γίγνεσθαι, περιεχόμενο σχέσης με το αντικείμενο-λογοτεχνικό έργο, συνέπεια στη διατύπωση απόψεων).

Με αυτές τις προϋποθέσεις, είναι σαφές ότι το παρόν βιβλίο, ανεξάρτητα από τη γνώμη του αποδέκτη για τις απόψεις του συγγραφέα, λειτουργεί ως μια καλή βάση διαλόγου για τον κριιτικό λόγο στη χώρα μας. 

ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΣΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ

altΗ μεταπολιτευτική κριτική στον καθρέφτη
Γεώργιος Ν. Περαντωνάκης
Πόλις 2013, τιμή € 14,00

alt

   

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ορθόδοξη θεολογία, ψυχοθεραπεία και βιοηθική – Δύο βιβλία, δύο χριστιανικές θεωρήσεις

Ορθόδοξη θεολογία, ψυχοθεραπεία και βιοηθική – Δύο βιβλία, δύο χριστιανικές θεωρήσεις

Για τα βιβλία «Η θεραπεία της ψυχής – Πατέρες και ψυχολόγοι σε διάλογο», του Αλέξιου Ιερομόναχου Καρακαλλινού, και «Τα θεμέλια της βιοηθικής – Μια χριστιανική θεώρηση» (μτφρ. Πολυξένη Τσαλίκη-Κιοσόγλου), του Τρίσταμ Χ. Ένγκελχαρτ (Tristam H. Engelhardt Jr), που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Αρμός.

Γ...

«Η ιστορία της αθεΐας» του Ζορζ Μινουά (κριτική) – Μια περιδιάβαση στις περιπέτειες του αθεϊσμού στον Δυτικό κόσμο

«Η ιστορία της αθεΐας» του Ζορζ Μινουά (κριτική) – Μια περιδιάβαση στις περιπέτειες του αθεϊσμού στον Δυτικό κόσμο

Για το βιβλίο του Ζορζ Μινουά [Georges Minois] «Η ιστορία της αθεΐας – η αθεΐα στον Δυτικό κόσμο» (μτφρ. Βάλια Σερέτη, εκδ. Νάρκισσος).

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Ο αθεϊσμός είναι ένα ίσως από τα επιδραστικά πνευματικά κινήματα του σύγχρονου κό...

«Ο δρόμος της ομορφιάς» του Βίτο Μανκούζο – Αναζητώντας έναν τρόπο να βλέπουμε

«Ο δρόμος της ομορφιάς» του Βίτο Μανκούζο – Αναζητώντας έναν τρόπο να βλέπουμε

Για το βιβλίο του Βίτο Μανκούζο [Vito Mancuso] «Ο δρόμος της ομορφιάς» (μτφρ. Παναγιώτης Αρ. Υφαντής, εκδ. Αρμός). Κεντρική εικόνα: ο πίνακας του William Turner “Dutch Boats in a Gale” [«Ολλανδικές βάρκες σε θύελλα»], 1801 © The Capricorn Foundation.

Γράφει ο Διονύση...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ