alt

«Δεν είμαστε τίποτε άλλο από ό,τι λέχθηκε […] όποιος έχει πεποιθήσεις είναι ηλίθιος» Μισέλ Φουκώ

Του Γιώργου Βέη

Δεν πρόκειται για αγιογραφία, ούτε για ένα ακόμη επιστημονικό σύγγραμμα, εξ ορισμού απροσπέλαστο για τους μη επαρκείς περί τη νεωτερική φιλοσοφία και τα παράγωγά της αναγνώστες. Το παρόν έργο, υπογραφόμενο από έναν Γάλλο ιστορικό ομολογουμένου κύρους, σύγχρονο μάλιστα του Μισέλ Φουκώ (1926-1984), συνιστά μιαν εμπεριστατωμένη, καλώς θεμελιωμένη εισαγωγή στο έργο και στη ζωή του τελευταίου, η οποία έχει το χάρισμα όχι μόνον της εύληπτης φύσης, αλλά και της συναρπαστικής δομής.

Διακηρύσσοντας ότι «ο Φουκώ δεν είναι αυτός που πιστεύει ο κόσμος! Ούτε δεξιός ούτε αριστερός, δεν ορκιζόταν ούτε στην Επανάσταση ούτε στην καθεστηκυία τάξη. Ακριβώς όμως γι' αυτό, επειδή δεν ορκιζόταν στην καθεστηκυία τάξη, η δεξιά τον απέρριψε, ενώ η αριστερά πίστεψε ότι αρκούσε που δεν ορκιζόταν στην καθεστηκυία τάξη για να είναι αριστερός», ο Πωλ Βεν (γεν. 1930) αναδεικνύει με επαγγελματική συνέπεια και αναλυτική τάξη τα σημαντικότερα στοιχεία του εξατομικευμένου, πάντως ρηξικέλευθου σκεπτικισμού του ινδάλματός του. Έχοντας ως κανόνα διερμηνείας την εμπειρική αποτίμηση, ηοποία κατά λέξηπροσδιορίζει ότι «τα λόγια, τα γραπτά, γεννιούνται από το μηχανισμό, όχι από κάποια ανθρώπινη φύση∙ έτσι, εκεί όπου υπάρχει σημείο, δεν μπορεί να υπάρχει ο άνθρωπος∙ εκεί όπου κάνουμε τα σημεία να μιλούν, ο άνθρωπος πρέπει να σωπαίνει»(βλ. Μισέλ Φουκώ, Η αρχαιολογία της γνώσης, μετάφραση Κωστής Παπαγιώργης, εκδόσεις Εξάντας,1987), ο συγγραφέας δεν διστάζει να εμβαθύνει στα μύχια της θεωρίας του συμπατριώτη του. Αγνοώντας κατεδαφιστικές απορρίψεις και επιδερμικές κρίσεις του συρμού περί του προσώπου και του έργου του Φουκώ, ο Πωλ Βεν αξιοποιεί με οξυδέρκεια, παρρησία και επιστημονικό σθένος πρώτης γραμμής το υπάρχουν υλικό, αλλά και τις πλούσιες μνήμες του από τη συνύπαρξή του με τον διάσημο φιλόσοφο σε πλείστα fora.

Ο αγώνας για την απομυθοποίηση της αλήθειας 

Η καταστατική σύνδεση με τα κυριότερα προτάγματα της νιτσεϊκής σκέψης, η παρατεταμένη σύγκρουση με τα εννοιολογικά καθόλου, η στράτευση στην αναδιάταξη του Εαυτού - εξ ου και η ευθεία εξομολόγηση: «γράφω για να αλλάξω τον εαυτό μου και να μην σκέφτομαι ό,τι σκεφτόμουν πριν» (βλ. σελ. 251) - η πάγια αρχή, η αδιαπραγμάτευτη δηλαδή βούληση να ανατρέψει ορισμένα καίρια δεδομένα της Ιστορίας, η έμπρακτη μαχητικότητα υπέρ της αποκατάστασης της ίδιας της γνώσης ως εργαλείου πολιτισμού – εξ ου και ο αφορισμός: «τι είναι η altγνώση, αν όχι μια αλληλεπίδραση ανάμεσα σε δυο χωροχρονικές πραγματικότητες, το άτομο και το περιβάλλον του, δηλαδή μια εμπειρική διαδικασία, και όχι ένας καθρέφτης;» (βλ. σελ.95) – βεβαίως η συμπόρευση με ευδιάκριτες και άλλο τόσο ευάλωτες από κοινωνικοοικονομική πλευρά μειονότητες, αλλά και η υπεράσπιση του Χομεϊνί, ό,τι δηλαδή χαρακτηρίζουν, μεταξύ άλλων, την προσωπικότητα του Μισέλ Φουκώ καταγράφονται, αξιολογούνται και αναπτύσσονται διεξοδικώς στα έντεκα κεφάλαια του βιβλίου. Λαμβάνοντας υπόψιν τη σταθερότερη διαχρονικά θέση του εν λόγω, ήτοι «έργο: αυτό που είναι ικανό να εισάγει κάποια σημαντική διαφορά στο πεδίο της γνώσης, με τίμημα έναν ορισμένο κόπο εκ μέρους του συγγραφέα όσιο και του αναγνώστη, και με τελική ανταμοιβή μια ορισμένη απόλαυση, ήτοι πρόσβαση σε μια διαφορετική μορφή της αλήθειας» (βλ. Μισέλ Φουκώ, Επιλογή από τα Ditset écrits, εισαγωγή-επιλογή-μετάφραση: Θανάσης Λάγιος, εκδόσεις Στιγμή, 2011), ο Πωλ Βεν αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στους τρόπους σχηματισμού της αλήθειας, σύμφωνα με τις αντιλήψεις αυτού του κατ΄ εξοχήν εικονοκλάστη των ιδεών. Η βασανιστικά ψαγμένη αλήθεια του Μισέλ Φουκώ είναι εν ολίγοις ένας αγώνας ως τα έσχατα για την πλήρη απομυθοποίησή της.

Η μετάφραση, το τονίζω, κρίνεται ευθύβολη. Για όλους τους παραπάνω λόγους, συνιστώ ανεπιφύλακτα το βιβλίο. Ιδίως σε όσους ξεκινούν τώρα την γνωριμία τους με το corpus του σημαίνοντος αυτού πνεύματος εν γραφή.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι πρέσβης επί τιμή και ποιητής.
Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή πεζών κειμένων «Ινδικοπλεύστης» (εκδ. Κέδρος).
veyne_exofylloΦουκώ: Η σκέψη του, η προσωπικότητά του
Πωλ Βεν
Μτφρ: Γιώργος Καράμπελας
Επιμέλεια σειράς: Σταύρος Ζουμπουλάκης
Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2011
Τιμή € 19,00, σελ. 277
politeia-link

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ PAUL VEYNE  

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ MICHEL FOUCAULT

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο μύθος του Προμηθέα και άλλα δοκίμια» του Πολ Λαφάργκ (κριτική) – Ένας «αιρετικός» μαρξιστής ιδεολόγος

«Ο μύθος του Προμηθέα και άλλα δοκίμια» του Πολ Λαφάργκ (κριτική) – Ένας «αιρετικός» μαρξιστής ιδεολόγος

Με μια άγνωστη πλευρά του έργου του Πολ Λαφάργκ [Paul Lafargue] έρχεται να μας γνωρίσει το βιβλίο «Ο μύθος του Προμηθέα και άλλα δοκίμια» (μτφρ. Χρήστος Κεφαλής, εκδ. Εύμαρος). Περιλαμβάνει αμετάφραστα στα ελληνικά δοκίμια του Λαφάργκ για τις αρχαίες μυθολογίες και κοινωνίες, εστιασμένα μάλιστα στην Αρχαία Ελλάδα. Μ...

«Ποιος είμαι!» του Μιχαήλ Μπακούνιν (κριτική) – Ένας επαναστατημένος μετεωρίτης πάνω από την Ευρώπη

«Ποιος είμαι!» του Μιχαήλ Μπακούνιν (κριτική) – Ένας επαναστατημένος μετεωρίτης πάνω από την Ευρώπη

Για το βιβλίο του Μιχαήλ Μπακούνιν [Mikhail Bakounine] «Ποιος είμαι!» (εισαγωγή - μτφρ. - σχόλια: Γιάννης Μπαρτσώκας, πρόλογος - επιμέλεια: Ήρκος Ρ. Αποστολίδης, εκδ. Ροές). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος 

Αν για τον ...

Ίρβιν Γιάλομ & Αβραάμ Μάσλοου: φιλοσοφία, σύγχρονες ψυχοθεραπείες και υπαρξισμός (κριτική)

Ίρβιν Γιάλομ & Αβραάμ Μάσλοου: φιλοσοφία, σύγχρονες ψυχοθεραπείες και υπαρξισμός (κριτική)

Η «τρίτη δύναμη» του Αβραάμ Μάσλοου [Abraham H. Maslow] και η υπαρξιακή ψυχοθεραπεία του Ίρβιν Γιάλομ [Irvin Yalom] μέσα από το πλέγμα των ανθρώπινων αναγκών. 

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

H Ανθρωπιστική Ψυχολογία, η σχολή...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Στα κάτεργα του θανάτου» του Ανδρέα Ασσαέλ (κριτική) – Καρυά Φθιώτιδας, το ελληνικό Μαουτχάουζεν

«Στα κάτεργα του θανάτου» του Ανδρέα Ασσαέλ (κριτική) – Καρυά Φθιώτιδας, το ελληνικό Μαουτχάουζεν

Για το βιβλίο του Ανδρέα Ασσαέλ «Στα κάτεργα του θανάτου – Ένα οδοιπορικό στα καταναγκαστικά ναζιστικά έργα Χριστιανών και Εβραίων στην Ελλάδα με 350 ανέκδοτες εικόνες» (εκδ. University Studio Press). Κεντρική εικόνα: © Συλλογή Ανδρέα Ασσαέλ, στην Καρυά Φθιώτιδας, όπου διακρίνεται Έλληνας χωροφύλακας.

...
Από το βιβλίο στο σινεμά: Δύο σημαντικά μυθιστορήματα έγιναν ταινίες

Από το βιβλίο στο σινεμά: Δύο σημαντικά μυθιστορήματα έγιναν ταινίες

Δύο σημαντικά και πολυδιαβασμένα μυθιστορήματα έγιναν ταινίες σε παραγωγή Netflix. Πρόκειται για τα: «Πέδρο Παράδο» (μτφρ. Έφη Γιαννοπούλου, Πατάκης) του Χουάν Ρούλφο και «Το τρένο των παιδιών» (μτφρ. Φωτεινή Ζερβού, Πατάκης) της Βιόλα Αρντόνε, από όπου και η κεντρική φωτογραφία.

...
«Το σπίτι του Οδυσσέα Ελύτη»:  Εγκαινιάστηκε στην Πλάκα μουσείο αφιερωμένο στον νομπελίστα ποιητή

«Το σπίτι του Οδυσσέα Ελύτη»: Εγκαινιάστηκε στην Πλάκα μουσείο αφιερωμένο στον νομπελίστα ποιητή

Το μουσείο «Το σπίτι του Ελύτη» εγκαινιάστηκε στην Πλάκα. Ένας μικρός και λιτός χώρος σε νεοκλασικό σπίτι που παραχωρήθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού, στεγάζει και περικλείει το ποικίλο αρχειακό υλικό από την ιδιωτική συλλογή της Ιουλίτας Ηλιοπούλου. 

Επιμέλεια Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...
«Το Τέλος. Και Ξανά» του Ντίνο Μπάουκ (προδημοσίευση)

«Το Τέλος. Και Ξανά» του Ντίνο Μπάουκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Σλοβένου συγγραφέα Ντίνο Μπάουκ (Dino Bauk) «Το Τέλος. Και Ξανά» (μτφρ. Γιούλη Σταματίου) το οποίο θα κυκλοφορήσει αρχές Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Αγαπητή μητέρα, ...

«Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», ανέκδοτο θεατρικό του Γρηγορίου Ξενόπουλου (προδημοσίευση)

«Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», ανέκδοτο θεατρικό του Γρηγορίου Ξενόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το ανέκδοτο θεατρικό έργο του Γρηγορίου Ξενόπουλου «Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», σε επιμέλεια & εισαγωγή της Κυριακής Πετράκου, το οποίο θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Νίκας το επόμενο διάστημα. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ