alt

«Δεν είμαστε τίποτε άλλο από ό,τι λέχθηκε […] όποιος έχει πεποιθήσεις είναι ηλίθιος» Μισέλ Φουκώ

Του Γιώργου Βέη

Δεν πρόκειται για αγιογραφία, ούτε για ένα ακόμη επιστημονικό σύγγραμμα, εξ ορισμού απροσπέλαστο για τους μη επαρκείς περί τη νεωτερική φιλοσοφία και τα παράγωγά της αναγνώστες. Το παρόν έργο, υπογραφόμενο από έναν Γάλλο ιστορικό ομολογουμένου κύρους, σύγχρονο μάλιστα του Μισέλ Φουκώ (1926-1984), συνιστά μιαν εμπεριστατωμένη, καλώς θεμελιωμένη εισαγωγή στο έργο και στη ζωή του τελευταίου, η οποία έχει το χάρισμα όχι μόνον της εύληπτης φύσης, αλλά και της συναρπαστικής δομής.

Διακηρύσσοντας ότι «ο Φουκώ δεν είναι αυτός που πιστεύει ο κόσμος! Ούτε δεξιός ούτε αριστερός, δεν ορκιζόταν ούτε στην Επανάσταση ούτε στην καθεστηκυία τάξη. Ακριβώς όμως γι' αυτό, επειδή δεν ορκιζόταν στην καθεστηκυία τάξη, η δεξιά τον απέρριψε, ενώ η αριστερά πίστεψε ότι αρκούσε που δεν ορκιζόταν στην καθεστηκυία τάξη για να είναι αριστερός», ο Πωλ Βεν (γεν. 1930) αναδεικνύει με επαγγελματική συνέπεια και αναλυτική τάξη τα σημαντικότερα στοιχεία του εξατομικευμένου, πάντως ρηξικέλευθου σκεπτικισμού του ινδάλματός του. Έχοντας ως κανόνα διερμηνείας την εμπειρική αποτίμηση, ηοποία κατά λέξηπροσδιορίζει ότι «τα λόγια, τα γραπτά, γεννιούνται από το μηχανισμό, όχι από κάποια ανθρώπινη φύση∙ έτσι, εκεί όπου υπάρχει σημείο, δεν μπορεί να υπάρχει ο άνθρωπος∙ εκεί όπου κάνουμε τα σημεία να μιλούν, ο άνθρωπος πρέπει να σωπαίνει»(βλ. Μισέλ Φουκώ, Η αρχαιολογία της γνώσης, μετάφραση Κωστής Παπαγιώργης, εκδόσεις Εξάντας,1987), ο συγγραφέας δεν διστάζει να εμβαθύνει στα μύχια της θεωρίας του συμπατριώτη του. Αγνοώντας κατεδαφιστικές απορρίψεις και επιδερμικές κρίσεις του συρμού περί του προσώπου και του έργου του Φουκώ, ο Πωλ Βεν αξιοποιεί με οξυδέρκεια, παρρησία και επιστημονικό σθένος πρώτης γραμμής το υπάρχουν υλικό, αλλά και τις πλούσιες μνήμες του από τη συνύπαρξή του με τον διάσημο φιλόσοφο σε πλείστα fora.

Ο αγώνας για την απομυθοποίηση της αλήθειας 

Η καταστατική σύνδεση με τα κυριότερα προτάγματα της νιτσεϊκής σκέψης, η παρατεταμένη σύγκρουση με τα εννοιολογικά καθόλου, η στράτευση στην αναδιάταξη του Εαυτού - εξ ου και η ευθεία εξομολόγηση: «γράφω για να αλλάξω τον εαυτό μου και να μην σκέφτομαι ό,τι σκεφτόμουν πριν» (βλ. σελ. 251) - η πάγια αρχή, η αδιαπραγμάτευτη δηλαδή βούληση να ανατρέψει ορισμένα καίρια δεδομένα της Ιστορίας, η έμπρακτη μαχητικότητα υπέρ της αποκατάστασης της ίδιας της γνώσης ως εργαλείου πολιτισμού – εξ ου και ο αφορισμός: «τι είναι η altγνώση, αν όχι μια αλληλεπίδραση ανάμεσα σε δυο χωροχρονικές πραγματικότητες, το άτομο και το περιβάλλον του, δηλαδή μια εμπειρική διαδικασία, και όχι ένας καθρέφτης;» (βλ. σελ.95) – βεβαίως η συμπόρευση με ευδιάκριτες και άλλο τόσο ευάλωτες από κοινωνικοοικονομική πλευρά μειονότητες, αλλά και η υπεράσπιση του Χομεϊνί, ό,τι δηλαδή χαρακτηρίζουν, μεταξύ άλλων, την προσωπικότητα του Μισέλ Φουκώ καταγράφονται, αξιολογούνται και αναπτύσσονται διεξοδικώς στα έντεκα κεφάλαια του βιβλίου. Λαμβάνοντας υπόψιν τη σταθερότερη διαχρονικά θέση του εν λόγω, ήτοι «έργο: αυτό που είναι ικανό να εισάγει κάποια σημαντική διαφορά στο πεδίο της γνώσης, με τίμημα έναν ορισμένο κόπο εκ μέρους του συγγραφέα όσιο και του αναγνώστη, και με τελική ανταμοιβή μια ορισμένη απόλαυση, ήτοι πρόσβαση σε μια διαφορετική μορφή της αλήθειας» (βλ. Μισέλ Φουκώ, Επιλογή από τα Ditset écrits, εισαγωγή-επιλογή-μετάφραση: Θανάσης Λάγιος, εκδόσεις Στιγμή, 2011), ο Πωλ Βεν αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στους τρόπους σχηματισμού της αλήθειας, σύμφωνα με τις αντιλήψεις αυτού του κατ΄ εξοχήν εικονοκλάστη των ιδεών. Η βασανιστικά ψαγμένη αλήθεια του Μισέλ Φουκώ είναι εν ολίγοις ένας αγώνας ως τα έσχατα για την πλήρη απομυθοποίησή της.

Η μετάφραση, το τονίζω, κρίνεται ευθύβολη. Για όλους τους παραπάνω λόγους, συνιστώ ανεπιφύλακτα το βιβλίο. Ιδίως σε όσους ξεκινούν τώρα την γνωριμία τους με το corpus του σημαίνοντος αυτού πνεύματος εν γραφή.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι πρέσβης επί τιμή και ποιητής.
Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή πεζών κειμένων «Ινδικοπλεύστης» (εκδ. Κέδρος).
veyne_exofylloΦουκώ: Η σκέψη του, η προσωπικότητά του
Πωλ Βεν
Μτφρ: Γιώργος Καράμπελας
Επιμέλεια σειράς: Σταύρος Ζουμπουλάκης
Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2011
Τιμή € 19,00, σελ. 277
politeia-link

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ PAUL VEYNE  

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ MICHEL FOUCAULT

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Διαβάζοντας τον Κλάουζεβιτς σήμερα: Γιατί γίνονται πόλεμοι; Είναι ο συμβατικός πόλεμος σε αποδρομή;

Διαβάζοντας τον Κλάουζεβιτς σήμερα: Γιατί γίνονται πόλεμοι; Είναι ο συμβατικός πόλεμος σε αποδρομή;

Τρία άκρως κατατοπιστικά βιβλία για τη σημερινή έννοια του πολέμου και η σύνδεσή τους με τις βασικές θεωρίες του Καρλ Φίλιππ Γκότλιμπ φον Κλάουζεβιτς [Carl Philipp Gottlieb von Clausewitz] που υπήρξε ο βασικός διαμορφωτής της νεωτερικής επιστήμης του πολέμου. Κεντρική εικόνα: Προσωπογραφία του Κλάουζεβιτς από τ...

«Η ευρωπαϊκή διακυβέρνηση στην εποχή των πολλαπλών κρίσεων: Η πρόκληση της ανθεκτικότητας» του Γιώργου Ανδρέου (κριτική)

«Η ευρωπαϊκή διακυβέρνηση στην εποχή των πολλαπλών κρίσεων: Η πρόκληση της ανθεκτικότητας» του Γιώργου Ανδρέου (κριτική)

Για το βιβλίο του Γιώργου Ανδρέου «Η ευρωπαϊκή διακυβέρνηση στην εποχή των πολλαπλών κρίσεων: Η πρόκληση της ανθεκτικότητας» (εκδόσεις Κριτική), Kεντρική εικόνα: ©Unsplash. 

Γράφει ο Αλέκος Κρητικός 

Στο βιβλίο του ...

«Συγκριτική θρησκειολογία» του Έρικ Τζ. Σαρπ (κριτική) – Αναζητώντας τη ρίζα των θρησκειών

«Συγκριτική θρησκειολογία» του Έρικ Τζ. Σαρπ (κριτική) – Αναζητώντας τη ρίζα των θρησκειών

Για το βιβλίο «Συγκριτική θρησκειολογία» του Έρικ Τζ. Σαρπ (μτφρ. Στέλιος Παπαλεξανδρόπουλος, εκδ. Άρτος Ζωής). Κεντρική εικόνα: Οι «Τέσσερις Ευαγγελιστές», πίνακας του Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς. 

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Αν αναλογισθεί κανείς πόσο μεγ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης διοργανώνουν χριστουγεννιάτικη γιορτή βιβλίου το Σάββατο 9 & την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου από τις 11:00 μέχρι και τις 19:00 στην οδό Θουκυδίδου 4, στην Πλάκα και υπόσχονται δύο μέρες γεμάτες με μουσική, κεράσματα, προτάσεις για δώρα και μεγάλες προσφορές.

Επιμέλεια: ...

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Από σήμερα (7/12) έως και την Κυριακή (10/12) οι εκδόσεις Ψυχογιός ετοιμάζουν μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με bazaar βιβλίων, εκδηλώσεις και δράσεις για τα παιδιά. «Τίτλοι λογοτεχνίας για μικρούς και μεγάλους, bazaar βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς & συναρπα...

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

Για την παράσταση του Πορτογάλου σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες [Tiago Rodriguez] «Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» που ανέβηκε στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση. Κεντρική εικόνα: © Joseph Bandere.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος  ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής, το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορασ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ