filosofikes_diamaches240

Του Γιώργου Βέη

«…ανήκω σε αυτούς που εξακολουθούν να εκτιμούν ότι ένας φιλόσοφος που, για τον ένα ή τον άλλο λόγο, αποφασίζει να πενθήσει το χαμό της αλήθειας, χάνει κάθε τιμή κι αξιοπρέπεια». (σελ. 131) 

Ο σκοπός είναι σαφέστατος, η πρόθεση και η υλοποίησή της τεκμηριώνονται μόνο στο καθημερινό γίγνεσθαι, το ρήμα απολυτοποιεί, διερμηνεύει επαγωγικά, περιορίζει με αποφασιστικότητα την υπόθεση εργασίας: το σημαινόμενο δεν υπερφαλαγγίζεται δηλαδή από το σημαίνον. Ήτοι: «αν κάνω φιλοσοφία, είναι γιατί βρισκόμαστε σε περίοδο πολέμου, γιατί ζούμε έναν πλανητικό πόλεμο και γιατί αυτός ο πόλεμος είναι αυτό ακριβώς πάνω στο οποίο οφείλουμε να σκεφτούμε». Πρόκειται για μια επεξεργασμένη εκ των υστέρων «αθυρόστομη» διάλεξη του Γάλλου φιλοσόφου, δραστήριου φιλέλληνα και δημοσιογράφου, την οποία εκφώνησε, στις 6 Απριλίου του 2009, στην περιώνυμη αίθουσα Ντισάν της École Normale. Εκεί όπου είχε και ο ίδιος παρακολουθήσει παλαιότερα σεμινάρια και διαλέξεις εξεχόντων στοχαστών.

Στον ίδιο χώρο ακριβώς είχε ακουσθεί, μεταξύ άλλων, και το καθόλα αιρετικό «Πώς φιλοσοφώ» από τον Ζακ Λακάν. Στον αντίποδα της άποψης του Φρόιντ, την οποία σκοπίμως δεν δημοσίευσε, όπως μας βεβαιώνει ο Κάουφμαν, ότι δηλαδή η φιλοσοφία δεν είναι τίποτε περισσότερο παρά ένα είδος παράνοιας, θέση, η οποία, ως γνωστόν, θα δυναμιτίζει αενάως τις σχέσεις ψυχανάλυσης και φιλοσοφικής ενέργειας, ο Bernard-Henry Lévy επανεξετάζει ριζικά τη σκοπιμότητα του φιλοσοφικώς οράν και γράφειν. Οριοθετώντας, καυτηριάζοντας, ακυρώνοντας και εξαίροντας, μεταξύ άλλων, βίους και έργα προλαλησάντων την Αλήθεια (τους), συνιστά, ως εκ των πραγμάτων, ένα ευδιάκριτο διδακτικό πρότυπο. Στο σημείο αυτό η αύρα της φιλοσοφικής αλκής και η παρεπόμενη υπογράμμιση μιας αισιόδοξης προοπτικής στο μέλλον θυμίζει κατά κάποιον τρόπο την εμμονή του Edmund Husserl για μιαν οριακή βελτίωση των μέτρων και των σταθμών του φιλοσοφικού αναστοχασμού. Παραβάλλω τα εξής από ένα δοκίμιό του, δημοσιευμένο το 1911 στο περιοδικό Logos: «Ο άνευ όρων ισχυρισμός πως κάθε επιστημονική φιλοσοφία είναι χίμαιρα, ισχυρισμός που βασίζεται στο ότι οι απόπειρες που δήθεν έγιναν στις χιλιετίες του παρελθόντος κάνουν πιθανή την έλλειψη "εσωτερικής" δυνατότητας για μια τέτοια φιλοσοφία, δεν είναι λαθεμένος μόνον επειδή η επέκταση ενός συμπεράσματος που προέκυψε από τις λίγες χιλιετίες ανώτερου πολιτισμού, σε ένα απεριόριστο μέλλον θα αποτελούσε κακή επαγωγή (Induktion), αλλά είναι λαθεμένος, επειδή αποτελεί απόλυτο παραλογισμό, όπως το 2x2=5». ( Βλ. Η Φιλοσοφία ως αυστηρή επιστήμη, μετάφραση-εισαγωγή-σχόλια: Ν. Μ. Σκουτερόπουλος, εκδόσεις Ροές, 1988)

frederic-beigbeder-et-bernard-henriΛαμβάνοντας βεβαίως υπόψιν τόσο τις κοινωνικοοικονομικές παραμέτρους της δύσκολης αυτής συγκυρίας, όσο και τις εγγενείς δυσκολίες του εντίμου φιλοσοφικού διαλόγου και άλλων συναφών προβλημάτων, τα οποία αναφύονται διαχρονικά το ένα μετά το άλλο στη σκηνή του διαβήματος της φιλοσοφίας, ο συγγραφέας μάς προτρέπει εν ολίγοις να σκεφτόμαστε πολεμώντας. Πρόκειται ασφαλώς για μια νεορομαντική στάση, η οποία όμως δεν στερείται πειστικών επιχειρημάτων. Αποδομώντας ορισμένους συγχρόνους αλλά και αρχαιότερους στοχαστές, αποπειράται να απονείμει αναδρομικά δικαιοσύνη. Αποκαθιστώντας κάποιους φιλοσόφους, αδικημένους σφόδρα από τους μεταγενέστερους ή, αντιστοίχως, τοποθετώντας στη θέση, στην οποία τους αρμόζει όλους εκείνους, τους οποίους, κατά τη γνώμη του πάντα, έχουν εξόφθαλμα υπερτιμήσει, ουσιώνει στην αγορά του διεθνώς σκέπτεσθαι έναν μετά-σωκρατικό λόγο. Συνοψίζοντας μάλιστα, θα υποστηρίξει ευθέως την ατομική του σκοπιά, η οποία φιλοδοξεί να καταστεί, περιττό να το τονίσω αυτό, καθολική.

Παραθέτω το συναφές απόσπασμα για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής από την επιλογική εξομολόγηση της σελ. 111: «…στόχος μας δεν είναι να ξαναφτιάξουμε τον κόσμο από την αρχή, αλλά να τον κάνουμε λιγότερο άσχημο, λιγότερο αποπνικτικό, λιγότερο αφόρητο. Προσπαθούμε να τον διατηρήσουμε σχετικά κατοικήσιμο και να μην επιτρέψουμε στην απανθρωπιά να πει την τελευταία λέξη. Ούτε τον διατηρούμε ως έχει, ούτε τον μεταμορφώνουμε εντελώς· τον επιδιορθώνουμε. Τον επιδιορθώνουμε με όλες τις έννοιες της λέξης. Όλες. Συμπεριλαμβανομένης και της έννοιας της επιδιόρθωσης των προσβολών ή των αδικιών που έχουν διαπράξει οι ζωντανοί σε βάρος των νεκρών. Συμπεριλαμβανομένης της ιδέας –που παραπέμπει στον Μπένγιαμιν-, αν όχι να σώσουμε τους νεκρούς, τουλάχιστον να τους προσφέρουμε «ασφάλεια» τη στιγμή που θριαμβεύει ο «εχθρός». Αυτό θα πει για εμένα φιλοσοφία. Με αυτό τον τρόπο πιστεύω ότι κάνουμε φιλοσοφία».

Ο Bernard-Henry Lévy περνάει λοιπόν με ιδιάζουσα κειμενική ταχύτητα από το μοναχικό, φιλελεύθερο εγώ στη λειτουργική και όχι τυραννική ομαδοποίηση του ευεργετικού «εμείς». Ό,τι δηλαδή αποτελεί την εξ ορισμού πεμπτουσία μιας δημοκρατικής κοινωνικής κυψέλης. Κι αυτό διότι κατατρύχεται από μια φοβία, από μια απώθηση «της Αυτής Μεγαλειότητας του Εγώ», όπως διαφαίνεται στη σελίδα 114. Η φυγή από τη ναρκισσιστική λιμνούλα του Πρώτου Προσώπου στο δάσος των –όποιων, οίκοθεν νοείται- αντικειμενικοτήτων προσδίδει ασφαλώς στις εμπύρετες αυτές Φιλοσοφικές διαμάχες ένα πρόσθετο κύρος: την αποτελεσματική ταπεινότητα της διαρκώς στοχευόμενης, απροκάλυπτης σοφίας. Εδώ ακριβώς διαφοροποιείται ο Bernard–Henry Lévy, πρακτικός και αμετανόητος κήρυκας μιας μαχητικής ηθικής, π. χ. από τον Αλάν Μπαντιού, τον οποίο στηλιτεύει στην προτελευταία σελίδα του βιβλίου για «ένα πασίγνωστο και αισχρό κείμενο που δημοσίευσε στη Le Monde στις 20 Μαΐου 1999».

filosofikesdiamachesBernard –Henry Lévy
Φιλοσοφικές διαμάχες
Μετάφραση: Κατερίνα Γούλα
Εκδόσεις Κέδρος, σ. 136

politeia_order

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ορθόδοξη θεολογία, ψυχοθεραπεία και βιοηθική – Δύο βιβλία, δύο χριστιανικές θεωρήσεις

Ορθόδοξη θεολογία, ψυχοθεραπεία και βιοηθική – Δύο βιβλία, δύο χριστιανικές θεωρήσεις

Για τα βιβλία «Η θεραπεία της ψυχής – Πατέρες και ψυχολόγοι σε διάλογο», του Αλέξιου Ιερομόναχου Καρακαλλινού, και «Τα θεμέλια της βιοηθικής – Μια χριστιανική θεώρηση» (μτφρ. Πολυξένη Τσαλίκη-Κιοσόγλου), του Τρίσταμ Χ. Ένγκελχαρτ (Tristam H. Engelhardt Jr), που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Αρμός.

Γ...

«Η ιστορία της αθεΐας» του Ζορζ Μινουά (κριτική) – Μια περιδιάβαση στις περιπέτειες του αθεϊσμού στον Δυτικό κόσμο

«Η ιστορία της αθεΐας» του Ζορζ Μινουά (κριτική) – Μια περιδιάβαση στις περιπέτειες του αθεϊσμού στον Δυτικό κόσμο

Για το βιβλίο του Ζορζ Μινουά [Georges Minois] «Η ιστορία της αθεΐας – η αθεΐα στον Δυτικό κόσμο» (μτφρ. Βάλια Σερέτη, εκδ. Νάρκισσος).

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Ο αθεϊσμός είναι ένα ίσως από τα επιδραστικά πνευματικά κινήματα του σύγχρονου κό...

«Ο δρόμος της ομορφιάς» του Βίτο Μανκούζο – Αναζητώντας έναν τρόπο να βλέπουμε

«Ο δρόμος της ομορφιάς» του Βίτο Μανκούζο – Αναζητώντας έναν τρόπο να βλέπουμε

Για το βιβλίο του Βίτο Μανκούζο [Vito Mancuso] «Ο δρόμος της ομορφιάς» (μτφρ. Παναγιώτης Αρ. Υφαντής, εκδ. Αρμός). Κεντρική εικόνα: ο πίνακας του William Turner “Dutch Boats in a Gale” [«Ολλανδικές βάρκες σε θύελλα»], 1801 © The Capricorn Foundation.

Γράφει ο Διονύση...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ