pappa_2

Του Κώστα Κατσουλάρη

«Η Έλλη Παππά κατέθεσε το 1993 και το 1995 δύο κείμενά της στα Ιστορικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη, θέτοντας ως προϋπόθεση να δημοσιευτούν μόνο μετά τον θάνατο της.

Το πρώτο κείμενο ήταν ένα δακτυλόγραφο 52 σελίδων με τίτλο «Υπόθεση Πλουμπίδη» και το δεύτερο μία ομάδα κειμένων (συνολικά 108 σελίδες) απαρτιζόμενη από: προλογικό σημείωμα με τίτλο «Λίγα λόγια», αυτοβιογραφικό κείμενο, σώμα άρθρων της στις εφημερίδες Αυγή και Νέα [ο Ριζοσπάστης είχε αρνηθεί να τα δημοσιεύσει] με τίτλο «Παράρτημα», κείμενο με τίτλο «Γράμματα στον γιο μου» και ιδιόχειρο γράμμα του Νίκου Πλουμπίδη προς την ίδια με ημερομηνία 4. V. 52. Το Ίδρυμα, ανταποκρινόμενο στην επιθυμία της δωρήτριας, ξεκίνησε την προετοιμασία της έκδοσης μετά τον θάνατο της, τον Οκτώβριο του 2009 και σήμερα παραδίνει στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό αυτούσια και δίχως παρεμβάσεις το σύνολο αυτής της μαρτυρίας.» Παραθέτουμε αυτά τα στοιχεία αυτούσια, μια και αποτελούν τις προϋποθέσεις ύπαρξης αυτού του βιβλίου, μια σύνθεση της ελληνικής πολιτικής σκηνής και της προσωπικής διαδρομής της Έλλης Παππά, από τις αρχές της δεκαετίας του 1940 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1980.

Κυρίαρχο πρόσωπο στο βιβλίο, εκτός από τον Νίκο Μπελογιάννη, είναι αδιαμφισβήτητα ο Νίκος Πλουμπίδης. Μέσα από την παρουσίαση της δράσης του, του οράματος του, της κομματικής πειθαρχίας που τον χαρακτήριζε και των επαφών του με άλλα πολιτικά πρόσωπα εντός και εκτός Αριστεράς, η συγγραφέας προβάλει και την δική της πολιτική θέση για το δρόμο της Αριστεράς μετά τον Εμφύλιο. Βασικό ρόλο σε αυτό παίζει η καταδίκη του σταλινισμού, μέσα από δεκάδες λεπτομέρειες που μαρτυρούν τους τρόπους καταδυνάστευσης που χρησιμοποιούσε το Κόμμα (με προεξάρχοντα τον Ζαχαριάδη, στην εποχή του) για να εξοντώσει όλους όσοι δεν συμμορφώνονταν στην εκάστοτε «γραμμή» του.

Τα κείμενα χαρακτηρίζονται από τον προσωπικό τόνο της Έλλης Παππά και σαφώς συναρτώνται «με το είδος και το μέγεθος της εμπλοκής της» στα πράγματα που έζησε. Ωστόσο, οι απόψεις της δεν μπορεί να θεωρούνται «μια ακόμη μαρτυρία», όπως διαβάζουμε σε διάφορα δημοσιεύματα, για την οποία «θα κρίνει η Ιστορία». Μεταφέρουν με ψυχραιμία και στέρεη θεωρητική και ηθική βάση το κλίμα μιας ολόκληρης εποχής.

Είναι εντυπωσιακό σε τι βαθμό, ακόμη και σήμερα, επιχειρείται να προστατευθεί το ΚΚΕ και η αγιοποιημένη μυθολογία του από τα φλεγόμενα κριτικά βέλη ανθρώπων σαν την Έλλη Παππά. Ιδιαίτερα η Παππά, είναι η αλήθεια, υπήρξε μόνιμο αγκάθι για το Κόμμα, ακριβώς λόγο της ακεραιότητάς της αλλά και της καθαρότητας των ιδεών της, την πίστη της στις δημοκρατικές αξίες. Ο χαρακτηρισμός της ως «κομουνίστριας» στο «αυτί» του βιβλίου είναι κατά την άποψή μας συζητήσιμος, καθώς και η βιασύνη να προληφθούν αντιδράσεις με φράσεις όπως «πέρα από την όποια “χρήση” θα γίνει στα λόγια της, προκειμένου να “αποδειχθεί” άλλη μία φορά η αρνητική στάση του ΚΚΕ στους ανθρώπους του» [από το δελτίο τύπου]. Τόσα πολλά εισαγωγικά, προς τι άραγε; Μόνο στην Ελλάδα, εν έτη 2010, είναι ακόμη ταμπού η συζήτηση για τις σταλινικές μεθόδους και την εξοντωτική τακτική που εφάρμοζαν ανά τον κόσμο τα Κομμουνιστικά Κόμματα – με το δικό μας να μην αποτελεί εξαίρεση.

Διαβάζοντας το Δελτίο Τύπου και το αυτί της κατά τα λοιπά εξαιρετικής έκδοσης, όπως και ορισμένα τσιγκούνικα δημοσιεύματα στον Τύπο, αναρωτιέμαι το σοκ που θα νιώσει ο ανεπηρέαστος αναγνώστης μόλις τελικά διαβάσει το ίδιο το βιβλίο, μόλις έρθει αντιμέτωπος με τα σταράτα και χωρίς υπεκφυγές λόγια της Παππά. Ένα παράδειγμα, ανάμεσα σε πολλά: «Είναι ένα από τα μεγάλα ιστορικά παράδοξα η άνεση με την οποία οι επαναστατικές δυνάμεις της Ευρώπης, που επαγγέλονταν την ελευθερία και την αδελφότητα, εφάρμοζαν τις πιο βρώμικες μεθόδους, για να εξοντώσουν τους δικούς τους αγωνιστές, όταν έκριναν πως αποτελούσαν εμπόδιο στην περαιτέρω πορεία της επανάστασης ή στην οπισθοδρόμησή της.» Και συνεχίζει: «Το δικό μας Κόμμα αναδείχτηκε σε έναν από τους καλύτερους μαθητές αυτών των μεθόδων. Οι κατά καιρούς ηγέτες του –με πρώτο ανάμεσά τους τον Ζαχαριάδη– τις εφάρμοσαν με «συνέπεια» και τις μετέδωσαν στους νεότερους με ζήλο ιερωμένων. Η ρετσινιά του «χαφιέ» ήταν η πιο πρόχειρη και η πιο πρόσφορη για την εξουδετέρωση –ηθική ή και φυσική– παντός ανεπιθύμητου. Από τον Παντελή Δαμασκόπουλο ως τον Άρη Βελουχιώτη και τον Νίκο Πλουμπίδη, οι περιπτώσεις δύσκολα μπορούν να μετρηθούν.» (σ. 170) Λόγια που δεν σχετικοποιούνται ούτε και απαλύνονται χαρακτηριζόμενα ως «προσωπική μαρτυρία»…

pappa_exofΈΛΛΗ ΠΑΠΠΑ
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΜΙΑΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΠΕΝΑΚΗ 2010
ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΤΑΣΟΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΣ
ΣΕΛΙΔΕΣ: 349, ΤΙΜΗ €18,00

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μια ανέφικτη ανάσταση» του Παναγιώτη Θωμά (κριτική) – Πλησιάζοντας τον Κάφκα μέσω του Ν. Γ. Πεντζίκη

«Μια ανέφικτη ανάσταση» του Παναγιώτη Θωμά (κριτική) – Πλησιάζοντας τον Κάφκα μέσω του Ν. Γ. Πεντζίκη

Για το δοκίμιο του Παναγιώτη Θωμά «Μια ανέφικτη ανάσταση - Σχόλιο στη Μεταμόρφωση του Φραντς Κάφκα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός.

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Ο νεαρός Γκρέγκορ Σάμσα, περιοδεύων εμπορικός αντιπρόσωπος...

«Πίνοντας καφέ με τον Αριστοτέλη», των Θανάση Λάλα και Βασίλειου Μπετσάκου – Διαφωτιστικές συναντήσεις με τον φιλόσοφο

«Πίνοντας καφέ με τον Αριστοτέλη», των Θανάση Λάλα και Βασίλειου Μπετσάκου – Διαφωτιστικές συναντήσεις με τον φιλόσοφο

Για το βιβλίο «Πίνοντας καφέ με τον Αριστοτέλη – Τον φιλόσοφο της αρετής και της ευδαιμονίας μέσα στην πόλη», των Θανάση Λάλα και Βασίλειου Μπετσάκου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει ο Βασίλης Πανόπουλος

...
Γαλιλαίος και Νεύτων, οι επιστήμονες που διαμόρφωσαν τον σύγχρονο κόσμο

Γαλιλαίος και Νεύτων, οι επιστήμονες που διαμόρφωσαν τον σύγχρονο κόσμο

Δυο μελέτες που εξετάζουν τη διαμόρφωση της σύγχρονης επιστήμης, χάρη στη συμβολή του Γαλιλαίου και του Νεύτωνα. Πρόκειται για τα δοκίμια «Γαλιλαίος» (μτφρ. Τάσος Κυπριανίδης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης), του Στίλμαν Ντρέικ [Stillman Drake] και «Η συγκρότηση της σύγχρονης επιστήμης» (μτφρ. Κρινιώ Ζήση, Πανεπιστ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Εκδήλωση για το βιβλίο του Βασίλη Κολώνα «Η Πόλις: Ο αστικός χώρος στον Κ.Π. Καβάφη»

Εκδήλωση για το βιβλίο του Βασίλη Κολώνα «Η Πόλις: Ο αστικός χώρος στον Κ.Π. Καβάφη»

Η εκδήλωση για το βιβλίο «Η Πόλις: Ο αστικός χώρος στον Κ.Π. Καβάφη», του Βασίλη Κολώνα (εκδ. University Studio Press) θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 19 Φεβρουαρίου 2025, στις 19:00, στο βιβλιοπωλείο Επί Λέξει.

Επιμέλεια: Book Press

...
«Βάσος Καπάνταης, Σχέδια και Γλυπτά»: Έκθεση στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος

«Βάσος Καπάνταης, Σχέδια και Γλυπτά»: Έκθεση στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος

Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος παρουσιάζει την έκθεση «Βάσος Καπάνταης. Σχέδια και Γλυπτά» από τις 12 Φεβρουαρίου έως τις 31 Μαΐου 2025. Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν στις 12 Φεβρουαρίου. 

Επιμέλεια: Book Press

...
Μαρία Ζάχου: «Ψάχνω μέσα στο πλήθος να συναντήσω «Αυτόν» που χρειάζεται όσα γράφω»

Μαρία Ζάχου: «Ψάχνω μέσα στο πλήθος να συναντήσω «Αυτόν» που χρειάζεται όσα γράφω»

Η Μαρία Ζάχου μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Woman in a box» (εκδ. Βακχικόν).

Επιμέλεια: Book Press

Τι απαντάτε σε όσους θα πουν: ακόμη ένας ποιητής; Τι το καινούργιο φέρνει;

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Στη σκόνη» της Μοργκάνα Κρέτζμαν (προδημοσίευση)

«Στη σκόνη» της Μοργκάνα Κρέτζμαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Βραζιλιάνας Μοργκάνα Κρέτζμαν [Morgana Kretzmann] «Στη σκόνη» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κωστας Αγοραστός

Ρόδια και Τσιγάρα

...
«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ