OriginsChildrenLit

Για τη μελέτη των Ελένης Κονταξή και Τασούλας Τσιλιμένη «Εισαγωγή στην παιδική και εφηβική λογοτεχνία της Ευρώπης – Εργα και συγγραφείς» (εκδ. Ροπή).

Της Βασιλικής Λαλαγιάννη

H συγγραφή μιας Ιστορίας της ευρωπαϊκής παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας η οποία θα δίνει σφαιρικά τις τάσεις κάθε εθνικής λογοτεχνίας και τις διαδράσεις της με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές, θα παρουσιάζει ρεύματα, έργα και συγγραφείς και θα καλύπτει το διάστημα από τη γένεσή της, τον 17ο αιώνα, μέχρι και τις μέρες μας, αποτελεί ένα εγχείρημα δύσκολο αλλά και ριψοκίνδυνο. Οι δύο συγγραφείς του βιβλίου Ελένη Κονταξή και Τασούλα Τσιλιμένη, με πολυετή εμπειρία στον χώρο της μελέτης της παιδικής λογοτεχνίας, έθεσαν τα κριτήρια και τα όρια στη μελέτη και τις επιλογές αυτού του ογκοδέστατου υλικού, με στόχο, όπως πληροφορούν τον αναγνώστη στην Εισαγωγή τους, αφενός να αναδειχθούν τα κομβικά έργα της ευρωπαïκής παιδικής και εφηβικής λογοτεχνικής παραγωγής, και αφετέρου να υπογραμμιστούν οι πολιτισμικές αξίες και οι πνευματικές δημιουργίες που απολαμβάνουν από κοινού οι λαοί της Ευρώπης. Στον ελληνόφωνο χώρο, μετά τη μετάφραση, το 1995, από τη Στέση Αθήνη του σημαντικού βιβλίου της Ντενίζ Εσκαρπί Η παιδική και νεανική λογοτεχνία στην Ευρώπη, δεν είχαμε μία νεότερη ιστορία που να περιλαμβάνει σύγχρονα ρεύματα, να μελετά νέα λογοτεχνικά είδη, όπως για παράδειγμα το graphic novel, αλλά και να περιλαμβάνει και σύγχρονους Ευρωπαίους και Έλληνες δημιουργούς τόσο στον χώρο του μυθιστορήματος όσο και σε αυτόν του θεάτρου και της ποίησης.

Οι δύο συγγραφείς έθεσαν τα κριτήρια και τα όρια στη μελέτη και τις επιλογές αυτού του ογκοδέστατου υλικού, με στόχο αφενός να αναδειχθούν τα κομβικά έργα της ευρωπαïκής παιδικής και εφηβικής λογοτεχνικής παραγωγής, και αφετέρου να υπογραμμιστούν οι πολιτισμικές αξίες και οι πνευματικές δημιουργίες που απολαμβάνουν από κοινού οι λαοί της Ευρώπης.

Το πρώτο τμήμα του βιβλίου καλύπτει το χρονικό διάστημα από τα μέσα του 17ου μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα, εποχή κατά την οποία στην Ευρώπη δεν θεωρούνταν απαραίτητα τα παιδικά βιβλία, με τα παιδιά να καταφεύγουν σε αναγνώσματα ενηλίκων, στη Βίβλο και σε θρησκευτικές ιστορίες. Όταν προέκυψε αυτή η ανάγκη στις αρχές του 18ου αιώνα, η εμφάνισή τους περιορίστηκε σχεδόν αποκλειστικά στην εκπαίδευση. Στον αιώνα όμως αυτόν θεωρείται ότι εμφανίζεται η λογοτεχνία για παιδιά καθώς δημοσιεύονται περιπετειώδη αφηγήματα, παραμυθικές ιστορίες και άλλα είδη, με σαφή την απομάκρυνση από τον ηθικοδιδακτισμό. Τα Ο Ροβινσώνας Κρούσος και Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ παρόλο που σύγχρονοι μελετητές τούς αποδίδουν ένα αποικιοκρατικό πνεύμα, υπήρξαν την εποχή εκείνη επαναστατικές δημιουργίες, που, μαζί με τα παραμύθια του Σαρλ Περό, έβαλαν τη σφραγίδα τους στον 18ο αιώνα και αποτέλεσαν τα πρώτα έργα της παιδικής λογοτεχνίας. Το κίνημα του Διαφωτισμού και ειδικότερα οι απόψεις των Τζον Λοκ και Ζαν-Ζακ Ρουσό βοήθησαν σε αυτή την ανατροπή. Όλη αυτή η λογοτεχνική παραγωγή, από τον Δον Κιχώτη μέχρι την ποίηση για παιδιά του Γουίλιαμ Μπλέικ, παρουσιάζεται στο πρώτο μέρος του βιβλίου, συγχρόνως με τα ιδεολογικά ρεύματα που χαρακτηρίζουν τους υπό εξέταση αιώνες.

Ο «χρυσός αιώνας» της παιδικής λογοτεχνίας

Το δεύτερο μέρος εστιάζει στον «χρυσό αιώνα» της παιδικής λογοτεχνίας, τον 19ο αιώνα, όπου, στον απόηχο της τεχνολογικής και επιστημονικής εξέλιξης και των νέων συνθηκών διαβίωσης που χαρακτηρίζουν τον αιώνα αυτό, εμφανίζονται νέα λογοτεχνικά είδη, όπως το ιστορικό μυθιστόρημα και η αυτοβιογραφία, και δημοσιεύονται πολλά από τα αριστουργήματα της παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας. Στο δεύτερο μισό του αιώνα, η νεανική λογοτεχνία αποτινάζει τον ηθικολογικό και γνωσιολογικό της χαρακτήρα. Έτσι, τα παραμύθια του Άντερσεν αλλά και η Αλίκη, ο Πινόκιο και άλλοι ήρωες θα κατοικήσουν μια για πάντα στο φαντασιακό των παιδιών, καθιερώνοντας τον 19ο αιώνα ως τη σπουδαιότερη περίοδο τροφοδότησης, μεταλλαγής και ανάπτυξης της παιδικής και νεανικής λογοτεχνίας στον ευρωπαϊκό χώρο. Στο κεφάλαιο αυτό οι συγγραφείς του βιβλίου αναφέρονται και στις περιοδικές εκδόσεις και στους εκδότες τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα και στην εισαγωγή της εικόνας στον περιοδικό νεανικό Τύπο. Ένα άλλο πολύ σημαντικό σημείο είναι και η αναφορά στις μεταφράσεις ευρωπαïκών έργων στα ελληνικά, για τον 19ο όσο και για τον 20ό αιώνα που ακολουθεί. Έτσι έχουμε σε ένα σύγγραμμα συγκεντρωμένες τις πληροφορίες για τις μεταφραστικές διαδρομές γνωστών έργων της ευρωπαϊκής γραμματείας και την πρόσληψή τους στον ελληνικό χώρο.

Έχουμε σε ένα σύγγραμμα συγκεντρωμένες τις πληροφορίες για τις μεταφραστικές διαδρομές γνωστών έργων της ευρωπαϊκής γραμματείας και την πρόσληψή τους στον ελληνικό χώρο.

Το τρίτο μέρος του βιβλίου αναφέρεται στην παιδική και νεανική λογοτεχνική παραγωγή του 20ού και του 21ου αιώνα, μια εποχή που σηματοδότησε αλλαγές στον τρόπο που εκφράζεται, απεικονίζεται και μελετάται η παιδική ηλικία. Οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, το Ολοκαύτωμα, η πτώση των Αυτοκρατοριών, οι νέες πολιτικές ιδεολογίες, έστρεψαν το νεανικό λογοτέχνημα σε ένα ιστορικό και κοινωνικό προβληματισμό και επέβαλαν, γενικότερα, μια ρεαλιστική προσέγγιση της πραγματικότητας. Από το Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ μέχρι τον Μεγάλο περίπατο του Πέτρου, το κεφάλαιο αυτό βλέπει διεξοδικά το ιστορικό αφήγημα, καθώς και τη λογοτεχνία του φανταστικού, από τον θεατρικό Πίτερ Παν μέχρι τη μεταμυθοπλαστική αφήγηση στη Μαίρη Πόπινς. Οι περιπέτειες του Χάρι Πότερ και ο Άρχοντας των δακτυλιδιών που κυριάρχησαν στη λογοτεχνία του φανταστικού, εξετάζονται από τις συγγραφείς εκτενώς, όπως και τα κόμικς και τα graphic novel, λογοτεχνικά δημιουργήματα της σύγχρονης εποχής.

Βιβλίο άρτια υπομνηματισμένο και σχεδιασμένο

Το εποπτικό υλικό του βιβλίου, άρτια υπομνηματισμένο, περιλαμβάνει εξώφυλλα των πρώτων εκδόσεων, σπάνιες γκραβούρες, φωτογραφίες ή έγχρωμες εικονογραφήσεις που κοσμούσαν τα εσώφυλλα των βιβλίων, από τον 17ο αιώνα μέχρι τα πλέον πρόσφατα. Το υλικό αυτό συνομιλεί με το κείμενο και παρέχει στοιχεία για την εκδοτική διαδρομή των βιβλίων αλλά και για την εκδοτική και καλλιτεχνική κίνηση κάθε εποχής και κάθε χώρας. Η βιβλιογραφία, ξενόγλωσση κατά βάση, συμπληρώνει αυτή τη μελέτη, η οποία αποτελεί πηγή γνώσεων για τον αναγνώστη και τον ερευνητή της παιδικής και νεανικής λογοτεχνίας στην Ευρώπη των νεώτερων χρόνων.

* Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΛΑΓΙΑΝΝΗ είναι καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

 


paidiki logotexnia evropi ROPIΕισαγωγή στην παιδική και εφηβική λογοτεχνία της Ευρώπης
Έργα και συγγραφείς
Ελένη Κονταξή & Τασούλα Τσιλιμένη
Ροπή 2020
Σελ. 328, τιμή εκδότη €18,00

 

 

politeia link more

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΤΑΣΟΥΛΑΣ ΤΣΙΛΙΜΕΝΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η βούληση του λαού» του Άλμπερτ Γουίλ (κριτική) – Συστατικό της δημοκρατίας ή επικίνδυνος μύθος;

«Η βούληση του λαού» του Άλμπερτ Γουίλ (κριτική) – Συστατικό της δημοκρατίας ή επικίνδυνος μύθος;

Για το βιβλίο του Άλμπερτ Γουίλ [Albert Weale] «Η βούληση του λαού: Ένας σύγχρονος μύθος» (μτφρ. Δημοσθένης Κούλουθρος, εκδ. Επίκεντρο). Κεντρική εικόνα: © Vlad Tchompalov (Unsplash).

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

...
«Εφευρίσκοντας τον έρωτα ξανά: Πώς η πατριαρχία σαμποτάρει τις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις» της Μόνα Σολέ (κριτική) – Ερωτικοποιήστε την ισότητα, όχι τη βία!

«Εφευρίσκοντας τον έρωτα ξανά: Πώς η πατριαρχία σαμποτάρει τις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις» της Μόνα Σολέ (κριτική) – Ερωτικοποιήστε την ισότητα, όχι τη βία!

Για το δοκίμιο της Μόνα Σολέ [Mona Chollet] «Εφευρίσκοντας τον έρωτα ξανά: Πώς η πατριαρχία σαμποτάρει τις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, εκδ. Στερέωμα). Κεντρική εικόνα: © Nathan Walker (Unsplash).

Γράφει η Ιωάννα Σπηλιοπούλου ...

Τέρι Ίγκλετον, Γιώργος Ν. Πολίτης: Δύο βιβλία κριτικής για τον Μαρξ στον 21ο αιώνα

Τέρι Ίγκλετον, Γιώργος Ν. Πολίτης: Δύο βιβλία κριτικής για τον Μαρξ στον 21ο αιώνα

Για το βιβλίο του Τέρι Ίγκλετον [Terry Eagleton] «Ιδεολογία» (μτφρ. Μελέτης Λάμπρου, εκδ. Πεδίο) και του Γιώργου Ν. Πολίτη «Εξουσιαστική Αριστερά» (εκδ. Αλεξάνδρεια).

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

«Ο μαρξισμός ως ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μιλήσαμε με την κα Μαγδαληνή Ρεμούνδου, Κοσμήτορα της Σχολής Πολιτισμού, στο Μητροπολιτικό Κολλέγιο, για τη Σχολή Πολιτισμού και Επικοινωνίας του Κολλεγίου, που έχει ήδη ξεχωρίσει με τα ποιοτικά της προγράμματα σε τομείς όπως η σκηνοθεσία, η δημιουργική γραφή ή η δημοσιογραφία. 

Συνέντευξη στον ...

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Ο Χάλιντ Χαλίφα [Khaled Khalifa], ένας από τους γνωστότερους συγγραφείς της Συρίας, έφυγε από τη ζωή στις 30 Σεπτεμβρίου, σε ηλικία 59 ετών, από καρδιακή ανακοπή. Το βιβλίο του «Ο θάνατος είναι ζόρικη δουλειά» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση Αγγελικής Σιγούρου.

...
Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Η χώρα μας θα πάρει μέρος σε τέσσερις Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου έως το τέλος του 2023. Στην αποστολή μετέχουν συγγραφείς, μεταφραστές, κριτικοί λογοτεχνίας, πανεπιστημιακοί, εκδότες, πολιτιστικοί οργανισμοί και φορείς.

Επιμέλεια: Book Press

Μαδρίτη, Φρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ