OriginsChildrenLit

Για τη μελέτη των Ελένης Κονταξή και Τασούλας Τσιλιμένη «Εισαγωγή στην παιδική και εφηβική λογοτεχνία της Ευρώπης – Εργα και συγγραφείς» (εκδ. Ροπή).

Της Βασιλικής Λαλαγιάννη

H συγγραφή μιας Ιστορίας της ευρωπαϊκής παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας η οποία θα δίνει σφαιρικά τις τάσεις κάθε εθνικής λογοτεχνίας και τις διαδράσεις της με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές, θα παρουσιάζει ρεύματα, έργα και συγγραφείς και θα καλύπτει το διάστημα από τη γένεσή της, τον 17ο αιώνα, μέχρι και τις μέρες μας, αποτελεί ένα εγχείρημα δύσκολο αλλά και ριψοκίνδυνο. Οι δύο συγγραφείς του βιβλίου Ελένη Κονταξή και Τασούλα Τσιλιμένη, με πολυετή εμπειρία στον χώρο της μελέτης της παιδικής λογοτεχνίας, έθεσαν τα κριτήρια και τα όρια στη μελέτη και τις επιλογές αυτού του ογκοδέστατου υλικού, με στόχο, όπως πληροφορούν τον αναγνώστη στην Εισαγωγή τους, αφενός να αναδειχθούν τα κομβικά έργα της ευρωπαïκής παιδικής και εφηβικής λογοτεχνικής παραγωγής, και αφετέρου να υπογραμμιστούν οι πολιτισμικές αξίες και οι πνευματικές δημιουργίες που απολαμβάνουν από κοινού οι λαοί της Ευρώπης. Στον ελληνόφωνο χώρο, μετά τη μετάφραση, το 1995, από τη Στέση Αθήνη του σημαντικού βιβλίου της Ντενίζ Εσκαρπί Η παιδική και νεανική λογοτεχνία στην Ευρώπη, δεν είχαμε μία νεότερη ιστορία που να περιλαμβάνει σύγχρονα ρεύματα, να μελετά νέα λογοτεχνικά είδη, όπως για παράδειγμα το graphic novel, αλλά και να περιλαμβάνει και σύγχρονους Ευρωπαίους και Έλληνες δημιουργούς τόσο στον χώρο του μυθιστορήματος όσο και σε αυτόν του θεάτρου και της ποίησης.

Οι δύο συγγραφείς έθεσαν τα κριτήρια και τα όρια στη μελέτη και τις επιλογές αυτού του ογκοδέστατου υλικού, με στόχο αφενός να αναδειχθούν τα κομβικά έργα της ευρωπαïκής παιδικής και εφηβικής λογοτεχνικής παραγωγής, και αφετέρου να υπογραμμιστούν οι πολιτισμικές αξίες και οι πνευματικές δημιουργίες που απολαμβάνουν από κοινού οι λαοί της Ευρώπης.

Το πρώτο τμήμα του βιβλίου καλύπτει το χρονικό διάστημα από τα μέσα του 17ου μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα, εποχή κατά την οποία στην Ευρώπη δεν θεωρούνταν απαραίτητα τα παιδικά βιβλία, με τα παιδιά να καταφεύγουν σε αναγνώσματα ενηλίκων, στη Βίβλο και σε θρησκευτικές ιστορίες. Όταν προέκυψε αυτή η ανάγκη στις αρχές του 18ου αιώνα, η εμφάνισή τους περιορίστηκε σχεδόν αποκλειστικά στην εκπαίδευση. Στον αιώνα όμως αυτόν θεωρείται ότι εμφανίζεται η λογοτεχνία για παιδιά καθώς δημοσιεύονται περιπετειώδη αφηγήματα, παραμυθικές ιστορίες και άλλα είδη, με σαφή την απομάκρυνση από τον ηθικοδιδακτισμό. Τα Ο Ροβινσώνας Κρούσος και Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ παρόλο που σύγχρονοι μελετητές τούς αποδίδουν ένα αποικιοκρατικό πνεύμα, υπήρξαν την εποχή εκείνη επαναστατικές δημιουργίες, που, μαζί με τα παραμύθια του Σαρλ Περό, έβαλαν τη σφραγίδα τους στον 18ο αιώνα και αποτέλεσαν τα πρώτα έργα της παιδικής λογοτεχνίας. Το κίνημα του Διαφωτισμού και ειδικότερα οι απόψεις των Τζον Λοκ και Ζαν-Ζακ Ρουσό βοήθησαν σε αυτή την ανατροπή. Όλη αυτή η λογοτεχνική παραγωγή, από τον Δον Κιχώτη μέχρι την ποίηση για παιδιά του Γουίλιαμ Μπλέικ, παρουσιάζεται στο πρώτο μέρος του βιβλίου, συγχρόνως με τα ιδεολογικά ρεύματα που χαρακτηρίζουν τους υπό εξέταση αιώνες.

Ο «χρυσός αιώνας» της παιδικής λογοτεχνίας

Το δεύτερο μέρος εστιάζει στον «χρυσό αιώνα» της παιδικής λογοτεχνίας, τον 19ο αιώνα, όπου, στον απόηχο της τεχνολογικής και επιστημονικής εξέλιξης και των νέων συνθηκών διαβίωσης που χαρακτηρίζουν τον αιώνα αυτό, εμφανίζονται νέα λογοτεχνικά είδη, όπως το ιστορικό μυθιστόρημα και η αυτοβιογραφία, και δημοσιεύονται πολλά από τα αριστουργήματα της παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας. Στο δεύτερο μισό του αιώνα, η νεανική λογοτεχνία αποτινάζει τον ηθικολογικό και γνωσιολογικό της χαρακτήρα. Έτσι, τα παραμύθια του Άντερσεν αλλά και η Αλίκη, ο Πινόκιο και άλλοι ήρωες θα κατοικήσουν μια για πάντα στο φαντασιακό των παιδιών, καθιερώνοντας τον 19ο αιώνα ως τη σπουδαιότερη περίοδο τροφοδότησης, μεταλλαγής και ανάπτυξης της παιδικής και νεανικής λογοτεχνίας στον ευρωπαϊκό χώρο. Στο κεφάλαιο αυτό οι συγγραφείς του βιβλίου αναφέρονται και στις περιοδικές εκδόσεις και στους εκδότες τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα και στην εισαγωγή της εικόνας στον περιοδικό νεανικό Τύπο. Ένα άλλο πολύ σημαντικό σημείο είναι και η αναφορά στις μεταφράσεις ευρωπαïκών έργων στα ελληνικά, για τον 19ο όσο και για τον 20ό αιώνα που ακολουθεί. Έτσι έχουμε σε ένα σύγγραμμα συγκεντρωμένες τις πληροφορίες για τις μεταφραστικές διαδρομές γνωστών έργων της ευρωπαϊκής γραμματείας και την πρόσληψή τους στον ελληνικό χώρο.

Έχουμε σε ένα σύγγραμμα συγκεντρωμένες τις πληροφορίες για τις μεταφραστικές διαδρομές γνωστών έργων της ευρωπαϊκής γραμματείας και την πρόσληψή τους στον ελληνικό χώρο.

Το τρίτο μέρος του βιβλίου αναφέρεται στην παιδική και νεανική λογοτεχνική παραγωγή του 20ού και του 21ου αιώνα, μια εποχή που σηματοδότησε αλλαγές στον τρόπο που εκφράζεται, απεικονίζεται και μελετάται η παιδική ηλικία. Οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, το Ολοκαύτωμα, η πτώση των Αυτοκρατοριών, οι νέες πολιτικές ιδεολογίες, έστρεψαν το νεανικό λογοτέχνημα σε ένα ιστορικό και κοινωνικό προβληματισμό και επέβαλαν, γενικότερα, μια ρεαλιστική προσέγγιση της πραγματικότητας. Από το Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ μέχρι τον Μεγάλο περίπατο του Πέτρου, το κεφάλαιο αυτό βλέπει διεξοδικά το ιστορικό αφήγημα, καθώς και τη λογοτεχνία του φανταστικού, από τον θεατρικό Πίτερ Παν μέχρι τη μεταμυθοπλαστική αφήγηση στη Μαίρη Πόπινς. Οι περιπέτειες του Χάρι Πότερ και ο Άρχοντας των δακτυλιδιών που κυριάρχησαν στη λογοτεχνία του φανταστικού, εξετάζονται από τις συγγραφείς εκτενώς, όπως και τα κόμικς και τα graphic novel, λογοτεχνικά δημιουργήματα της σύγχρονης εποχής.

Βιβλίο άρτια υπομνηματισμένο και σχεδιασμένο

Το εποπτικό υλικό του βιβλίου, άρτια υπομνηματισμένο, περιλαμβάνει εξώφυλλα των πρώτων εκδόσεων, σπάνιες γκραβούρες, φωτογραφίες ή έγχρωμες εικονογραφήσεις που κοσμούσαν τα εσώφυλλα των βιβλίων, από τον 17ο αιώνα μέχρι τα πλέον πρόσφατα. Το υλικό αυτό συνομιλεί με το κείμενο και παρέχει στοιχεία για την εκδοτική διαδρομή των βιβλίων αλλά και για την εκδοτική και καλλιτεχνική κίνηση κάθε εποχής και κάθε χώρας. Η βιβλιογραφία, ξενόγλωσση κατά βάση, συμπληρώνει αυτή τη μελέτη, η οποία αποτελεί πηγή γνώσεων για τον αναγνώστη και τον ερευνητή της παιδικής και νεανικής λογοτεχνίας στην Ευρώπη των νεώτερων χρόνων.

* Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΛΑΓΙΑΝΝΗ είναι καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

 


paidiki logotexnia evropi ROPIΕισαγωγή στην παιδική και εφηβική λογοτεχνία της Ευρώπης
Έργα και συγγραφείς
Ελένη Κονταξή & Τασούλα Τσιλιμένη
Ροπή 2020
Σελ. 328, τιμή εκδότη €18,00

 

 

politeia link more

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΤΑΣΟΥΛΑΣ ΤΣΙΛΙΜΕΝΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το τάνγκο» του Χόρχε Λουίς Μπόρχες (κριτική) – Ένα δοκίμιο για την «αργεντίνικη ψυχή»

«Το τάνγκο» του Χόρχε Λουίς Μπόρχες (κριτική) – Ένα δοκίμιο για την «αργεντίνικη ψυχή»

Για το λογοτεχνικό δοκίμιο του Χόρχε Λουίς Μπόρχες [Jorge-Luis Borges] «Το τάνγκο» (μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Χόρχε Λουίς Μπόρχες. 

Γράφει η Λεύκη Σαραντινού

Λίγοι είναι ...

«Επιτάχυνση και αλλοτρίωση» του Χάρτμουτ Ρόζα (κριτική)

«Επιτάχυνση και αλλοτρίωση» του Χάρτμουτ Ρόζα (κριτική)

Για το βιβλίο του Χάρτμουτ Ρόζα «Επιτάχυνση και αλλοτρίωση» [μτφρ. Μιχάλης Κούλουθρος], που κυκλοφορεί από τις εκδ. Πλήθος. Κεντρική εικόνα: «Η εμμονή της μνήμης», Σαλβαντόρ Νταλί, 1931

Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας

Είναι γεγονό...

Για την ποίηση του Αντώνη Φωστιέρη

Για την ποίηση του Αντώνη Φωστιέρη

Για την ποίηση του Αντώνη Φωστιέρη, με αφορμή τόσο την έκδοση «Αντώνης Φωστιέρης, Άπαντα τα Ποιήματα 1970-2020» (εκδ. Καστανιώτης) όσο και την έκδοση της εκτενέστατης μελέτης του Θεοδόση Πυλαρινού «Ο ποιητής Αντώνης Φωστιέρης – Θεματικές και μορφολογικές προσεγγίσεις στο έργο του».

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Η Ήλια Μπούρα μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Εύκρατη ζώνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένας νέος ποιητής δεν φέρνει τίποτα καινούργιο εκτός από τη βιωματική χρήση των λέξεων που υπάρχουν στη γλώσσα μας τόσες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, μεταξύ άλλων.

...
«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

Η παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» που ανεβάζει στο Σύγχρονο Θέατ...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».

Επιμέλεια: Boo...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ