alt

Για το βιβλίο της Λίζα Ράνταλ «Η σκοτεινή ύλη και η εξαφάνιση των δεινοσαύρων» (μτφρ. Σοφία Παπαλεξίου, εκδ. Ροπή).

Του Νικόλαου Ρομποτή

Η παραγωγή καινούργιων ιδεών στην επιστήμη είναι μια διαδικασία αργή, καθώς απαιτεί εκτενή τεκμηρίωση αλλά και αφομοίωση γνώσης από μια κοινότητα ειδικών. Δεν υπάρχουν νέες ιδέες χωρίς κοινότητα. Ακόμα δεν υπάρχει ιδέα που να προήλθε αποκλειστικά από έναν επιστήμονα, καθώς η ίδια η ύπαρξη της κοινότητας δημιουργεί το περιβάλλον στο οποίο παράγονται, ελέγχονται και αναπτύσσονται ιδέες, και συνεπώς δεν μπορεί κανείς να απομονώσει τη δράση των μελών της.

Είναι αναμφίβολο ότι μια ιδέα είναι τόσο επαναστατική και ανατρεπτική που «ξαναγράφει την επιστήμη» όπως μπορεί να ακούμε κάποιες φορές να αναφέρεται με μεγάλη δόση υπερβολής στα μέσα ενημέρωσης. Οι επαναστάσεις στην επιστήμη είναι πολύ αργές και βασίζονται πάνω στα θεμέλια ήδη υπάρχουσας δουλειάς.

Επίσης είναι αναμφίβολο ότι μια ιδέα είναι τόσο επαναστατική και ανατρεπτική που «ξαναγράφει την επιστήμη» όπως μπορεί να ακούμε κάποιες φορές να αναφέρεται με μεγάλη δόση υπερβολής στα μέσα ενημέρωσης. Οι επαναστάσεις στην επιστήμη είναι πολύ αργές και βασίζονται πάνω στα θεμέλια ήδη υπάρχουσας δουλειάς. Τέλος θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι μακράν οι περισσότερες από τις καινούργιες ιδέες αποδεικνύονται λανθασμένες. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι οι συντελεστές των προσπαθειών αυτών ήταν αναποτελεσματικοί ή ότι η δουλειά αυτή έγινε μάταια. Η κοινότητα χρειάζεται τις χίλιες αποτυχημένες προσπάθειες για να μπορέσουν να δημιουργηθούν οι συνθήκες υπό τις οποίες θα δουλέψει η μια επιτυχημένη ιδέα.

Το βιβλίο της Λίζα Ράνταλ Η σκοτεινή ύλη και η εξαφάνιση των δεινοσαύρων (μτφρ. Σοφία Παπαλεξίου) αναφέρεται σε μια ιδέα της συγγραφέως και των συνεργατών της, την ιστορία της και όλο το σχετικό επιστημονικό υπόβαθρο. Σύμφωνα με την ιδέα αυτή, η κατανομή της σκοτεινής ύλης στον Γαλαξία μας είναι τέτοια ώστε, καθώς ο ήλιος κινείται μέσα σε αυτόν, να συναντά περιοδικά μεγάλες συγκεντρώσεις της ύλης αυτής. Οι συναντήσεις αυτές επηρεάζουν βαρυτικά τις τροχιές των σωμάτων της ζώνης του Ορτ, που πιστεύεται ότι αποτελεί την πηγή των κομητών, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο αριθμός των σωμάτων-επισκεπτών της γειτονιάς μας. Κατά τη Ράνταλ και τους συνεργάτες της, πιθανώς ένα τέτοιο σώμα να ήταν και αυτό που πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια έπεσε εκεί που είναι σήμερα ο κόλπος του Μεξικού και συνέβαλε στην εξαφάνιση των δεινοσαύρων.

alt
Η Λίζα Ράνταλ είναι καθηγήτρια φυσικής στο
Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Είναι μία από τους
θεωρητικούς φυσικούς με τη μεγαλύτερη επιρροή
παγκοσμίως και έχει κερδίσει πολλά βραβεία. Η έρευνά
της στη σωματιδιακή φυσική και στην κοσμολογία
οδήγησαν σε θεωρίες πέραν του Καθιερωμένου
Προτύπου της Σωματιδιακής Φυσικής, που είναι δυνατόν
να ελεγχθούν πειραματικά στον LHC του CERN, ενώ
μεγάλο μέρος του έργου της αφορά τη Θεωρία
Υπερχορδών. Η Ράνταλ είναι μέλος της Εθνικής
Ακαδημίας Επιστημών, της Αμερικανικής Φιλοσοφικής
Εταιρείας, της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και
Επιστημών, επίτιμο μέλος του Ινστιτούτου
Φυσικής και κάτοχος πολλών τιμητικών διπλωμάτων.



Η σκοτεινή ύλη δεν είναι έννοια της επιστημονικής φαντασίας, αλλά ύλη η οποία δεν αλληλεπιδρά ηλεκτρομαγνητικά και συνεπώς δεν εκπέμπει ή απορροφά φως. Μόνο μέσω της επίδρασης της βαρύτητας κάνει αισθητή την ύπαρξή της στο σημερινό σύμπαν. Δεν γνωρίζουμε τη σύσταση της σκοτεινής ύλης και κατά καιρούς έχουν προταθεί διάφορες ιδέες. Κάποιες από αυτές μάλιστα την ερμηνεύουν σαν πρόβλημα στον τρόπο που κατανοούμε τη βαρύτητα. Σίγουρα έχουμε πολλά ακόμα να μάθουμε για το τι πραγματικά συμβαίνει και αυτή τη στιγμή υπάρχουν αρκετά πειράματα τα οποία σε βάθος χρόνου θα μας δώσουν τελικά τις απαντήσεις.

Η Ράνταλ δεν φείδεται χώρου να εξηγήσει στο βιβλίο τις σύγχρονες κοσμολογικές αντιλήψεις, τη δομή του ηλιακού συστήματος και ακόμα την περιγραφή της εξέλιξης της ζωής στη Γη και τα διάφορα γεγονότα μαζικού αφανισμού ειδών, σε βαθμό που ίσως να θεωρηθεί ότι πλατειάζει. Η επιμονή της να ορίσει με ακρίβεια τις έννοιες που χρησιμοποιεί αποτελεί εξαιρετικά χρήσιμο παράδειγμα για το πώς οφείλει κανείς να παρουσιάζει επιστημονικές έννοιες και καλό θα ήταν να το βλέπαμε συχνότερα σε εκλαϊκευτικά βιβλία επιστήμης. Η Ράνταλ επίσης κάνει εξαιρετική δουλειά στο να ξεκαθαρίσει για ποια πράγματα γνωρίζουμε πραγματικά ότι είναι έτσι όπως τα θεωρούμε και για ποια ακόμα πιθανολογούμε, χωρίς να είμαστε ακριβώς σίγουροι για το πώς έγιναν. Η διάκριση αυτή είναι πολύ σημαντικό να γίνεται και είναι επίσης ένα σημείο στο οποίο πάσχουν πολλές προσπάθειες εκλαΐκευσης.

Σε τελική ανάλυση, δεν έχει σημασία αν οι ιδέες της Ράνταλ, αλλά και άλλων, για τη σκοτεινή ύλη είναι σωστές ή όχι. Αργά ή γρήγορα, άλλωστε, θα το μάθουμε. Το σημαντικό είναι να κατανοήσουμε τη διαδικασία με την οποία αναπτύσσεται και εξελίσσεται η επιστήμη και τον τρόπο με τον οποίο τελικά φτάνουμε όχι να πιθανολογούμε αλλά να γνωρίζουμε ότι κάτι πράγματι συμβαίνει με τον τρόπο που πιστεύουμε. Σε αυτή την προσπάθεια σίγουρα το συγκεκριμένο βιβλίο έχει πολλά να προσφέρει.

* Ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΡΟΜΠΟΤΗΣ είνα λέκτορας Τμ. Φυσικής, Πανεπιστήμιο Λίβερπουλ.


altΗ σκοτεινή ύλη και η εξαφάνιση των δεινοσαύρων
Η εκπληκτική συνέχεια του Σύμπαντος
Λίζα Ράνταλ
Μτφρ. Σοφία Παπαλεξίου
Ροπή 2019
Σελ. 416, τιμή εκδότη €21,20

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ LISA RANDALL

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Παθογένεση» του Τζόναθαν Κένεντι (κριτική) – «Η ιστορία της ανθρωπότητας μέσα από οκτώ επιδημίες»

«Παθογένεση» του Τζόναθαν Κένεντι (κριτική) – «Η ιστορία της ανθρωπότητας μέσα από οκτώ επιδημίες»

Για το βιβλίο του Τζόναθαν Κένεντι (Johnathan Kennedy) «Παθογένεση - Η ιστορία της ανθρωπότητας μέσα από οκτώ επιδημίες» (μτφρ. Χριστόδουλος Λιθαρής, εκδ. Διόπτρα). Στην κεντρική εικόνα, μέλη του Ερυθρού Σταυρού κατά την πανδημία της ισπανικής γρίπης (1918-20). 

Γράφει ...

«Το επερχόμενο κύμα» του Μουσταφά Σουλεϊμάν (κριτική) – «Τεχνητή νοημοσύνη, εξουσία και το σημαντικότερο δίλημμα του 21ου αιώνα»

«Το επερχόμενο κύμα» του Μουσταφά Σουλεϊμάν (κριτική) – «Τεχνητή νοημοσύνη, εξουσία και το σημαντικότερο δίλημμα του 21ου αιώνα»

Για το βιβλίο του Μουσταφά Σουλεϊμάν [Mustafa Suleyman] «Το επερχόμενο κύμα – Τεχνητή νοημοσύνη, εξουσία και το σημαντικότερο δίλημμα του 21ου αιώνα» (μτφρ. Χρήστος Καψάλης, εκδ. Key Books), που έχει γραφτεί με τη συνεργασία του Mickael Bhaskar. Προσδοκίες, φόβοι και προτάγματα, από το επερχόμενο τσουνάμι του AI, απ...

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

Για το βιβλίο του Εντ Γιόνγκ [Ed Yong] «Ένας απέραντος κόσμος» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πεδίο), «ένα μεγάλο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας, στην προσπάθεια να αξιολογήσουμε ορθότερα την παρουσία μας σε τούτο τον πλανήτη».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου (κριτική)

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου (κριτική)

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου με τον Μάνο Καρατζογιάννη στον πρωταγωνιστικό ρόλο, στο θέατρο «Σταθμός».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είδα, στο θέατρο «Σταθμός», τη σκηνοθεσία του Κώστ...

Η Ρέιτσελ Κασκ στην Αθήνα: Θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού»

Η Ρέιτσελ Κασκ στην Αθήνα: Θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού»

Στην Αθήνα έρχεται η συγγραφέας Ρέιτσελ Κασκ, όπου θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού» (μτφρ. Ντόρα Δαρβίρη, εκδ. Gutenberg). Την Τρίτη, 27  Μαΐου, στις 7μμ, στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης.

Επιμέλεια: Book Press

...
«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της μπελ χουκς [bell hooks] «Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαΐου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της μπελ χουκς [bell hooks] «Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαΐου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη βραβευμένη με το «Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPL) 2021» συλλογή διηγημάτων της Μαλτέζας συγγραφέως Λάρα Καλέγια (Lara Calleja) «Τα καταστρέψατε όλα» (μτφρ. Βίκυ Πορφυρίδου), η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: ...

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την εισαγωγή της μελέτης του Αχιλλέα Σύρμου «Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα–φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 – 1991», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τέσσερις ενδιαφέρουσες ποιητικές συλλογές από την περισσότερο ή λιγότερο πρόσφατη εκδοτική σοδειά. Τρία έργα από δόκιμους δημιουργούς και ένα αξιοπρόσεκτο ντεμπούτο.

Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας 

...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Σταντάλ, Φώκνερ, Έσσε, αλλά και σύγχρονες φωνές συγκροτούν μια δεκάδα βιβλίων που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και που αξίζει να διαβάσουμε. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ