alt

Για το βιβλίο της Λίζα Ράνταλ «Η σκοτεινή ύλη και η εξαφάνιση των δεινοσαύρων» (μτφρ. Σοφία Παπαλεξίου, εκδ. Ροπή).

Του Νικόλαου Ρομποτή

Η παραγωγή καινούργιων ιδεών στην επιστήμη είναι μια διαδικασία αργή, καθώς απαιτεί εκτενή τεκμηρίωση αλλά και αφομοίωση γνώσης από μια κοινότητα ειδικών. Δεν υπάρχουν νέες ιδέες χωρίς κοινότητα. Ακόμα δεν υπάρχει ιδέα που να προήλθε αποκλειστικά από έναν επιστήμονα, καθώς η ίδια η ύπαρξη της κοινότητας δημιουργεί το περιβάλλον στο οποίο παράγονται, ελέγχονται και αναπτύσσονται ιδέες, και συνεπώς δεν μπορεί κανείς να απομονώσει τη δράση των μελών της.

Είναι αναμφίβολο ότι μια ιδέα είναι τόσο επαναστατική και ανατρεπτική που «ξαναγράφει την επιστήμη» όπως μπορεί να ακούμε κάποιες φορές να αναφέρεται με μεγάλη δόση υπερβολής στα μέσα ενημέρωσης. Οι επαναστάσεις στην επιστήμη είναι πολύ αργές και βασίζονται πάνω στα θεμέλια ήδη υπάρχουσας δουλειάς.

Επίσης είναι αναμφίβολο ότι μια ιδέα είναι τόσο επαναστατική και ανατρεπτική που «ξαναγράφει την επιστήμη» όπως μπορεί να ακούμε κάποιες φορές να αναφέρεται με μεγάλη δόση υπερβολής στα μέσα ενημέρωσης. Οι επαναστάσεις στην επιστήμη είναι πολύ αργές και βασίζονται πάνω στα θεμέλια ήδη υπάρχουσας δουλειάς. Τέλος θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι μακράν οι περισσότερες από τις καινούργιες ιδέες αποδεικνύονται λανθασμένες. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι οι συντελεστές των προσπαθειών αυτών ήταν αναποτελεσματικοί ή ότι η δουλειά αυτή έγινε μάταια. Η κοινότητα χρειάζεται τις χίλιες αποτυχημένες προσπάθειες για να μπορέσουν να δημιουργηθούν οι συνθήκες υπό τις οποίες θα δουλέψει η μια επιτυχημένη ιδέα.

Το βιβλίο της Λίζα Ράνταλ Η σκοτεινή ύλη και η εξαφάνιση των δεινοσαύρων (μτφρ. Σοφία Παπαλεξίου) αναφέρεται σε μια ιδέα της συγγραφέως και των συνεργατών της, την ιστορία της και όλο το σχετικό επιστημονικό υπόβαθρο. Σύμφωνα με την ιδέα αυτή, η κατανομή της σκοτεινής ύλης στον Γαλαξία μας είναι τέτοια ώστε, καθώς ο ήλιος κινείται μέσα σε αυτόν, να συναντά περιοδικά μεγάλες συγκεντρώσεις της ύλης αυτής. Οι συναντήσεις αυτές επηρεάζουν βαρυτικά τις τροχιές των σωμάτων της ζώνης του Ορτ, που πιστεύεται ότι αποτελεί την πηγή των κομητών, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο αριθμός των σωμάτων-επισκεπτών της γειτονιάς μας. Κατά τη Ράνταλ και τους συνεργάτες της, πιθανώς ένα τέτοιο σώμα να ήταν και αυτό που πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια έπεσε εκεί που είναι σήμερα ο κόλπος του Μεξικού και συνέβαλε στην εξαφάνιση των δεινοσαύρων.

alt
Η Λίζα Ράνταλ είναι καθηγήτρια φυσικής στο
Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Είναι μία από τους
θεωρητικούς φυσικούς με τη μεγαλύτερη επιρροή
παγκοσμίως και έχει κερδίσει πολλά βραβεία. Η έρευνά
της στη σωματιδιακή φυσική και στην κοσμολογία
οδήγησαν σε θεωρίες πέραν του Καθιερωμένου
Προτύπου της Σωματιδιακής Φυσικής, που είναι δυνατόν
να ελεγχθούν πειραματικά στον LHC του CERN, ενώ
μεγάλο μέρος του έργου της αφορά τη Θεωρία
Υπερχορδών. Η Ράνταλ είναι μέλος της Εθνικής
Ακαδημίας Επιστημών, της Αμερικανικής Φιλοσοφικής
Εταιρείας, της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και
Επιστημών, επίτιμο μέλος του Ινστιτούτου
Φυσικής και κάτοχος πολλών τιμητικών διπλωμάτων.



Η σκοτεινή ύλη δεν είναι έννοια της επιστημονικής φαντασίας, αλλά ύλη η οποία δεν αλληλεπιδρά ηλεκτρομαγνητικά και συνεπώς δεν εκπέμπει ή απορροφά φως. Μόνο μέσω της επίδρασης της βαρύτητας κάνει αισθητή την ύπαρξή της στο σημερινό σύμπαν. Δεν γνωρίζουμε τη σύσταση της σκοτεινής ύλης και κατά καιρούς έχουν προταθεί διάφορες ιδέες. Κάποιες από αυτές μάλιστα την ερμηνεύουν σαν πρόβλημα στον τρόπο που κατανοούμε τη βαρύτητα. Σίγουρα έχουμε πολλά ακόμα να μάθουμε για το τι πραγματικά συμβαίνει και αυτή τη στιγμή υπάρχουν αρκετά πειράματα τα οποία σε βάθος χρόνου θα μας δώσουν τελικά τις απαντήσεις.

Η Ράνταλ δεν φείδεται χώρου να εξηγήσει στο βιβλίο τις σύγχρονες κοσμολογικές αντιλήψεις, τη δομή του ηλιακού συστήματος και ακόμα την περιγραφή της εξέλιξης της ζωής στη Γη και τα διάφορα γεγονότα μαζικού αφανισμού ειδών, σε βαθμό που ίσως να θεωρηθεί ότι πλατειάζει. Η επιμονή της να ορίσει με ακρίβεια τις έννοιες που χρησιμοποιεί αποτελεί εξαιρετικά χρήσιμο παράδειγμα για το πώς οφείλει κανείς να παρουσιάζει επιστημονικές έννοιες και καλό θα ήταν να το βλέπαμε συχνότερα σε εκλαϊκευτικά βιβλία επιστήμης. Η Ράνταλ επίσης κάνει εξαιρετική δουλειά στο να ξεκαθαρίσει για ποια πράγματα γνωρίζουμε πραγματικά ότι είναι έτσι όπως τα θεωρούμε και για ποια ακόμα πιθανολογούμε, χωρίς να είμαστε ακριβώς σίγουροι για το πώς έγιναν. Η διάκριση αυτή είναι πολύ σημαντικό να γίνεται και είναι επίσης ένα σημείο στο οποίο πάσχουν πολλές προσπάθειες εκλαΐκευσης.

Σε τελική ανάλυση, δεν έχει σημασία αν οι ιδέες της Ράνταλ, αλλά και άλλων, για τη σκοτεινή ύλη είναι σωστές ή όχι. Αργά ή γρήγορα, άλλωστε, θα το μάθουμε. Το σημαντικό είναι να κατανοήσουμε τη διαδικασία με την οποία αναπτύσσεται και εξελίσσεται η επιστήμη και τον τρόπο με τον οποίο τελικά φτάνουμε όχι να πιθανολογούμε αλλά να γνωρίζουμε ότι κάτι πράγματι συμβαίνει με τον τρόπο που πιστεύουμε. Σε αυτή την προσπάθεια σίγουρα το συγκεκριμένο βιβλίο έχει πολλά να προσφέρει.

* Ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΡΟΜΠΟΤΗΣ είνα λέκτορας Τμ. Φυσικής, Πανεπιστήμιο Λίβερπουλ.


altΗ σκοτεινή ύλη και η εξαφάνιση των δεινοσαύρων
Η εκπληκτική συνέχεια του Σύμπαντος
Λίζα Ράνταλ
Μτφρ. Σοφία Παπαλεξίου
Ροπή 2019
Σελ. 416, τιμή εκδότη €21,20

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ LISA RANDALL

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Συνομιλώντας για τον D.W. Winnicott και την κλινική του» των Λώρα Ντετιβίλ και Ελίζας Νικολοπούλου (κριτική)

«Συνομιλώντας για τον D.W. Winnicott και την κλινική του» των Λώρα Ντετιβίλ και Ελίζας Νικολοπούλου (κριτική)

Για το βιβλίο των Λώρα Ντετιβίλ [Laura Dethiville] και Ελίζας Νικολοπούλου «Συνομιλώντας για τον D.W. Winnicott και την κλινική του»  (εκδ. Αρμός). Στην κεντρική εικόνα, ο παιδίατρος και ψυχαναλυτής Ντόναλντ Γουντς Γουίνικοτ.

Γράφει ο Νεκτάριος Κουλός ...

«Φιλοσοφία της ιατρικής» των Τόμσον και Άπσουρ (κριτική) – Για την αβεβαιότητα που εκπηγάζει από την πολυπλοκότητα των ανθρώπων

«Φιλοσοφία της ιατρικής» των Τόμσον και Άπσουρ (κριτική) – Για την αβεβαιότητα που εκπηγάζει από την πολυπλοκότητα των ανθρώπων

Για το βιβλίο «Φιλοσοφία της ιατρικής» των R. Paul Thompson και Ross E. G. Upshur [μτφρ. Γιώργος Μαραγκός], που κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Μια εμβριθής εισαγωγή στη φιλοσοφία της ιατρικής ...

«Θεωρητικές και θετικές επιστήμες» του Γιώργου Λ. Ευαγγελόπουλου – Αναζητώντας σημεία επαφής (κριτική)

«Θεωρητικές και θετικές επιστήμες» του Γιώργου Λ. Ευαγγελόπουλου – Αναζητώντας σημεία επαφής (κριτική)

Για το βιβλίο «Θεωρητικές και θετικές επιστήμες – Οι δυο κουλτούρες και οι διατομές τους» του Γιώργου Λ. Ευαγγελόπουλου που κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Το 1959, ο φυσικός επιστήμονας και λογοτέ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μιλήσαμε με την κα Μαγδαληνή Ρεμούνδου, Κοσμήτορα της Σχολής Πολιτισμού, στο Μητροπολιτικό Κολλέγιο, για τη Σχολή Πολιτισμού και Επικοινωνίας του Κολλεγίου, που έχει ήδη ξεχωρίσει με τα ποιοτικά της προγράμματα σε τομείς όπως η σκηνοθεσία, η δημιουργική γραφή ή η δημοσιογραφία. 

Συνέντευξη στον ...

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Ο Χάλιντ Χαλίφα [Khaled Khalifa], ένας από τους γνωστότερους συγγραφείς της Συρίας, έφυγε από τη ζωή στις 30 Σεπτεμβρίου, σε ηλικία 59 ετών, από καρδιακή ανακοπή. Το βιβλίο του «Ο θάνατος είναι ζόρικη δουλειά» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση Αγγελικής Σιγούρου.

...
Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Η χώρα μας θα πάρει μέρος σε τέσσερις Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου έως το τέλος του 2023. Στην αποστολή μετέχουν συγγραφείς, μεταφραστές, κριτικοί λογοτεχνίας, πανεπιστημιακοί, εκδότες, πολιτιστικοί οργανισμοί και φορείς.

Επιμέλεια: Book Press

Μαδρίτη, Φρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ