alt

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Παπαδάκη «Ο ταχυδρόμος» (εκδ. Εστία).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Αυτό που σίγουρα έχει μείνει από τον ρεαλισμό είναι η ανάγκη για στρωτές αφηγήσεις, αμιγείς μυθοπλασίες, που έχουν καθαρά περιγράμματα, σαφείς άξονες και δομή με αρχή, μέση και τέλος. Σ’ αυτό το σύνολο, η χαρά της ανάγνωσης πηγάζει από την αναζήτηση μιας θελκτικής ιστορίας με χαρακτήρες, με ζωντανή ατμόσφαιρα και με τη συγκίνηση που προκύπτει από τη γραφή.

Η διπλή αμφιταλαντευόμενη φύση του τον οδηγεί σε έναν γάμο, στον οποίο του φόρτωσαν μια κοπέλα που δεν είχε καν δει, την οποία όμως παντρεύτηκε, αγάπησε παρά τις παραξενιές της κι έκανε μαζί της δύο παιδιά.

Σ’ αυτά όλα ευδοκιμεί πολύ ικανοποιητικά το μυθιστόρημα του Γιώργου Παπαδάκη, που αναφέρεται στην Κρήτη της δεκαετίας του ’50. Ο αφηγητής Αλέξης Δαφέρμος είναι ταχυδρόμος, ένας μάλλον φιλήσυχος άνθρωπος, και ταυτόχρονα δραστήριος και διορατικός. Η όλη του προσωπικότητα, όπως φαίνεται από πολλά μικρά στιγμιότυπα, είναι μετριοπαθής και εν μέρει άβουλη, αλλά συνάμα δεν στερείται βαθύτερων σκέψεων και πυγμής, όταν νιώθει ότι είναι ανάγκη. Αυτή η διπλή αμφιταλαντευόμενη φύση του τον οδηγεί σε έναν γάμο, στον οποίο του φόρτωσαν μια κοπέλα που δεν είχε καν δει, την οποία όμως παντρεύτηκε, αγάπησε παρά τις παραξενιές της κι έκανε μαζί της δύο παιδιά.

Ώς εδώ φαίνεται ένα επίπεδο, ράθυμο βιβλίο για τα πολυπαιγμένα σενάρια της οικογένειας και μάλιστα μιας εποχής και μιας κοινωνίας όπου η παράδοση βαραίνει αφάνταστα. Φυσικά δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε τη δυναμική της αναπαράστασης μιας περιόδου, όπου ο άνθρωπος εντάσσεται –άλλοτε ομαλά κι άλλοτε ασφυκτικά– στο κοινωνικό πλαίσιο, με τα ήθη και τα έθιμα, τους άγραφους νόμους και τις άρρητες παραδόσεις, και μέσα σ’ αυτό διαμορφώνει τον χαρακτήρα του και την ιδιοσυγκρασία του. Αυτή η αλληλεπίδραση του ατομικού με το κοινωνικό, δείγμα της ελληνικής επαρχίας σίγουρα παλιότερων εποχών –ίσως ακόμα και του σήμερα–, σηματοδοτεί και τη σύγκρουση ανάμεσα στο ορατό και στο υπόγειο, τον προσωπικό παλμό και την κοινωνική μέγγενη.

Ο Γιώργος Παπαδάκης εμπλουτίζει όλο αυτό με το μυστήριο της νύφης που δεν έχει παρελθόν, που εμφανίστηκε στον γάμο πιθανότατα στη θέση μιας άλλης, η οποία είχε εμφανιστεί κουκουλωμένη στο τυφλό προξενιό, και με τον νόμο της οικογένειάς της η οποία επιβάλλει με τους νόμους του βουνού τα θέλω της. Έτσι, με κλειδί την αναζήτηση μυστικών και ψεμάτων ο αναγνώστης διατρέχει την κρητική επαρχία, περιδιαβαίνει τα κοινωνικά στοιχεία της εποχής και διερευνά το ήθος ανθρώπων και νοοτροπιών. Βασικός άξονας αυτής της ηθογραφίας είναι ο ίδιος ο ταχυδρόμος, που απορροφά κραδασμούς, διαθλά τις πιέσεις και δείχνει το ψυχολογικό βάθος ενός ανθρώπου ο οποίος δεν είναι μονοσήμαντος και αναποφάσιστος, όπως μερικές φορές φαίνεται.

Μικρές προτάσεις, σαφείς εικόνες και σκέψεις, ενίοτε λέξεις και φράσεις του κρητικού ιδιώματος, ακριβείς περιγραφές, έμφαση στη λεπτομέρεια συνθέτουν το λεκτικό σκηνικό.

Το αποκορύφωμα δεν είναι ο φόνος, ο οποίος ως είθισται αποτελεί την κορύφωση και οδηγεί στην αναγνωστική ένταση. Ο φόνος είναι η ορατή πλευρά του παγόβουνου, ενώ το πιο ουσιαστικό κομμάτι του έργου κρύβεται στα μισόλογα που κάποια στιγμή ξεχειλίζουν κι αποκαλύπτονται όσα η κοινωνία προσπαθεί να κρύψει κάτω από το χαλί. Ακόμα και η καταληκτική μοιραία πράξη του δολοφόνου αφηγητή είναι δείγμα μιας νοοτροπίας που δεν θέλει να κουβαλά δημόσια το άγος μιας ψυχικής ασθένειας. Όλα τα άλλα φαίνεται ότι υπηρετούν αυτό το άγος, οι άγραφοι νόμοι, οι διακριτικές σχέσεις, η σιωπή και η ανοχή, κρύβουν εντέλει το ντροπιαστικό και ντροπιασμένο πρόσωπο μιας κοινωνίας, που δεν ξέρει να αντιμετωπίζει με θάρρος τα προβλήματά της.

Το όλο εγχείρημα στηρίζεται σε μια αφτιασίδωτη γλώσσα, η οποία μένει στην αφάνεια, μολονότι διαθέτει τη δική της δυναμική. Μικρές προτάσεις, σαφείς εικόνες και σκέψεις, ενίοτε λέξεις και φράσεις του κρητικού ιδιώματος, ακριβείς περιγραφές, έμφαση στη λεπτομέρεια συνθέτουν το λεκτικό σκηνικό, το οποίο είναι τόσο σημαντικό για την απόδοση του κλίματος που μυεί τον αναγνώστη τόσο στην ψυχογραφία όσο και στην ηθογραφία ανθρώπων και κοινωνίας αντίστοιχα.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.
Τελευταίο του βιβλίο, η «Βιβλιογραφία για τον Νίκο Καζαντζάκη» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).

→ Στην κεντρική εικόνα φωτογραφία © από το αρχείο του Αντώνη Γενναράκη (Προξενιό στον Μυλοπόταμο).


altΟ ταχυδρόμος
Γιώργος Παπαδάκης
Εστία 2018
Σελ. 232, τιμή εκδότη €15,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΠΑΔΑΚΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες» (κριτική) – Η γκόθικ λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας

«Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες» (κριτική) – Η γκόθικ λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες – Μια ελληνική ανθολογία λαογραφικού τρόμου» (ανθολόγηση – εισαγωγή – επίμετρο: Γιώργος Θάνος, εκδ. Ροές).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Νεράιδες, στοιχει...

«Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» της Δήμητρας Λουκά (κριτική) – Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου

«Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» της Δήμητρας Λουκά (κριτική) – Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου

Για τη συλλογή διηγημάτων της Δήμητρας Λουκά «Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» (εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Daniel Egnéus

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Πώς μπορεί ένας αρχετυπικός μύθος, διατηρημένος μέσα στους αιώνες στη βασική του δομή ...

«Ελσίνκι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (κριτική) – Διπλές ταυτότητες ως μορφές απόκρυψης

«Ελσίνκι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (κριτική) – Διπλές ταυτότητες ως μορφές απόκρυψης

Για το μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη «Ελσίνκι» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Ο πρωταγωνιστής της ιρακινής ταινίας «The Heart Sculpture».

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο αυτό μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη ανήκει καταρχάς στη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη για το βιβλίο «ρησπέκτ» του Άρι Γεωργίου

Εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη για το βιβλίο «ρησπέκτ» του Άρι Γεωργίου

Εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου ΡΗΣΠΕΚΤ [λέξεις για τρίτους] του Άρι Γεωργίου διοργανώνει στη Θεσσαλονίκη ο εκδοτικός οίκος University Studio Press, την Τετάρτη 20 Νοεμβρίου 2024 ώρα 19:00, στον χώρο ΥΨΙΛΟΝ.

Επιμέλεια Book Press

Η ...

Εκδήλωση για το λεύκωμα «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές»

Εκδήλωση για το λεύκωμα «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές»

Η Πανελλήνια Ένωση Συνδέσμων Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΠΕΣΕΔΕ) και οι εκδόσεις Καπόν, διοργανώνουν εκδήλωση για την παρουσίαση του λευκώματος «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές». Στην κεντρική εικόνα, Εγνατία οδός, Γέφυρα της Κρυσταλλοπηγής. 

Επιμέλεια Book Press

...
Στη Ρέιτσελ Κασκ το βραβείο Γκόλντσμιθς 2024: Για το Parade που «γυρίζει τον κόσμο μας ανάποδα»

Στη Ρέιτσελ Κασκ το βραβείο Γκόλντσμιθς 2024: Για το Parade που «γυρίζει τον κόσμο μας ανάποδα»

Στη Ρέιτσελ Κασκ [Rachel Cusk] απονεμήθηκε το βραβείο Γκόλντσμιθς [Goldsmiths] για το μυθιστόρημά της Parade. Τα βιβλία της Κασκ κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg.

Επιμέλεια Book Press

Στη ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Τσεκούρα «Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν – Ένα queer αστυνομικό ψυχόδραμα» που θα κυκλοφορήσει στις 14 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Η ανάκριση»

...
«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ