koritsia pou geloun

Για τη συλλογή διηγημάτων της Εύας Στάμου «Τα κορίτσια που γελούν» (εκδ. Αρμός).

Της Διώνης Δημητριάδου

Συλλογή με έξι ιστορίες, επικεντρωμένες (κυρίως) στη γυναικεία στάση και ψυχολογία, το νέο βιβλίο της Εύας Στάμου. Είναι συχνά παρακινδυνευμένη η προβολή του θηλυκού στοιχείου στη λογοτεχνία, καθώς εύκολα μπορεί να παρασυρθεί ο αναγνώστης σε μια συγκεκριμένη ματιά στον κόσμο με συνακόλουθη μετουσίωση των εικόνων σε μια διασπασμένη (ως προς την κοσμοαντίληψη των δύο φύλων) εκδοχή των πραγμάτων – γεγονός τουλάχιστον αμφισβητήσιμο. Η επιστημονική όμως κατάρτιση της Εύας Στάμου, όπως προκύπτει από τις σπουδές και τις ενασχολήσεις της με το αντικείμενο της ψυχολογίας, καθιστά το συγκεκριμένο εγχείρημα ενδιαφέρον και σοβαρό. Η ανάγνωση των διηγημάτων οδηγεί σε επαλήθευση της αρχικής αυτής εκτίμησης. Οι ιστορίες του βιβλίου προσεγγίζουν τους χαρακτήρες τους με την προσοχή που απαιτεί η γραφή, όταν φιλοδοξεί (και το κατορθώνει) να αναχθεί πέρα και πάνω από το επιφανειακό περίβλημα των προσώπων και επιχειρεί μια καταβύθιση στον εσωτερικό τους κόσμο – με τις ομοιότητες αλλά και τις διαφορές που χαρακτηρίζουν και συχνά κατηγοριοποιούν τα δύο φύλα.

Το πιο ασθενές στη θεματική του διήγημα της συλλογής Τα κορίτσια που γελούν στεγάζει κάτω από τον τίτλο του και τα υπόλοιπα αδικώντας στο μερίδιο της προβολής το πολύ ενδιαφέρον «Δείπνο» και την άριστα γραμμένη (σε θεματική, επεξεργασία και δομή) «Βοστώνη». Εκτός αν η επιλογή του τίτλου της συλλογής είχε ως κριτήριο τον έμμεσο σχολιασμό της γυναικείας στάσης απέναντι στη ζωή – κάτι που παραδόξως έρχεται σε αντίθεση με τη σκιαγράφηση των γυναικείων χαρακτήρων των διηγημάτων. Στην προσωπική μου ανάγνωση οι γυναίκες αυτών των ιστοριών καθόλου δεν γελούν.

Το «Ένα τέλειο έγκλημα» εστιάζει στη διαταραγμένη προσωπικότητα μια γυναίκας, τα αντικοινωνικά αισθήματα της οποίας την ωθούν στον σχεδιασμό ενός εγκλήματος χωρίς καμία απολύτως αιτιολογία που θα το έκανε τουλάχιστον κατανοητό αν όχι και αποδεκτό.

Στη «Θερμοκοιτίδα» (εύστοχος ο τίτλος) δίνεται η ευκαιρία να συνεκτιμηθεί ο εγκλεισμός σε ένα δημόσιο ψυχιατρείο με τον διφορούμενο ανάλογο περιορισμό σε ένα «στρατόπεδο» προσφύγων. Ενδιαφέρον μέσα στη συντομία του.

Στο «Δείπνο», από τα καλύτερα της συλλογής, οι χαρακτήρες μέσα από συγκρούσεις φθάνουν σε αποκαλύψεις που αναιρούν τις επιφανειακές εκτιμήσεις τους για την αλήθεια των προσώπων.

Στο άνισο σε σχέση με τα υπόλοιπα «Τα κορίτσια που γελούν» το θέμα της ηλικίας, που γράφει πάνω στα πρόσωπα, θα παρουσιαστεί σημειολογικά με το γέλιο (ανέμελο τάχα ή μήπως αγχωτικό και αμήχανο;) της νεαρής ηλικίας σε αντίστιξη με την ωριμότητα.

Στο «Δείπνο», από τα καλύτερα της συλλογής, οι χαρακτήρες μέσα από συγκρούσεις φθάνουν σε αποκαλύψεις που αναιρούν τις επιφανειακές εκτιμήσεις τους για την αλήθεια των προσώπων. Το πλέον σημαντικό είναι πως η διάρκεια ενός δείπνου (ευκαιρία για να αναδειχθεί το ταλέντο της Στάμου ως προς την οικονομία του χρόνου της αφήγησης) αρκεί για να ανιχνευθούν οι προσχηματικές διαπροσωπικές σχέσεις και να έρθει στην επιφάνεια η μοναξιά των ηρώων.

Έριξε μια ματιά στους υπόλοιπους και διαπίστωσε ότι ήταν όλοι απορροφημένοι σε κάτι διαφορετικό, και χωρίς διάθεση για επικοινωνία: η Άννε κρυμμένη πίσω από το βιβλίο, ο Λίο ξαπλωμένος σε έναν από τους καναπέδες με τα μάτια κλειστά απολαμβάνοντας τη μουσική –ένα σιντί του Μπιλ Έβανς με τίτλο «YoumustbelieveinSpring» που είχε ο ίδιος επιλέξει–, η Χριστίνα καθισμένη στο πάτωμα ξεφυλλίζοντας ένα άλμπουμ με φωτογραφίες της οικογένειας του Λαρς και εκείνος στην άλλη άκρη του δωματίου καπνίζοντας δίπλα στο ανοιχτό παράθυρο, με το βλέμμα προσηλωμένο στο κινητό του.

Ευρηματική η «Κυρία με το καπέλο» εν συντομία αφήνει να αναδυθεί η δύναμη των συνειρμών.

Η Εύα Στάμου αξιοποιεί τις γνώσεις της στην Ψυχολογία για να δώσει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα στις ιστορίες της, χωρίς όμως να τις φορτώνει με το βάρος της επιστήμης της. Οι χαρακτήρες σκιαγραφούνται με έναν επιφανειακά εύκολο τρόπο, ωστόσο δεν αργείς να αντιληφθείς πως υπάρχουν πολλά που αποκαλύπτονται για τη συμπεριφορά τους.

Τέλος η «Βοστώνη», που θα αρκούσε μόνον αυτή για να έχουμε μια αξιοπρόσεκτη έκδοση. Το θέμα αντλείται από την πανεπιστημιακή κοινότητα και τις σχέσεις καθηγητών και φοιτητών. Ωστόσο, ενώ στα χέρια ενός ατάλαντου συγγραφέα θα κατέληγε να δοθεί σαν μια ιστορία ερωτική (αν και μονόπλευρη) που θα προσέλκυε το φιλοπερίεργο αναγνωστικό κοινό, εδώ εξελίσσεται με μια πλοκή καταιγιστική αλλά παράλληλα εξαιρετική ως προς τη συγγραφική ανατομία των χαρακτήρων. Να προστεθεί εδώ και ο άψογος χειρισμός του απρόβλεπτου παράγοντα, των ανατροπών και του ατελούς σεναρίου, στοιχείο αυτό το τελευταίο που αναδεικνύει τη μη αναγκαιότητα καταγραφής του αυτονόητου. Αν ήταν κινηματογραφική ταινία, η καταληκτική ερώτηση: Ποια είναι η Σοφία Μο; θα αποτελούσε το άψογο τελείωμα της ιστορίας.

Αυτό που τον πείραζε περισσότερο ήταν ο τρόπος που τον είχε ξεγελάσει ο Διευθυντής, αφήνοντάς τον να πιστεύει πως όλα είχαν τελειώσει προς όφελός του, την ίδια στιγμή που υποσχόταν την τιμωρία του στη Μο και τους υποστηρικτές της. Τι απαίσια ιστορία!

Η Εύα Στάμου αξιοποιεί τις γνώσεις της στην Ψυχολογία για να δώσει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα στις ιστορίες της, χωρίς όμως να τις φορτώνει με το βάρος της επιστήμης της. Οι χαρακτήρες σκιαγραφούνται με έναν επιφανειακά εύκολο τρόπο, ωστόσο δεν αργείς να αντιληφθείς πως υπάρχουν πολλά που αποκαλύπτονται για τη συμπεριφορά τους, έτσι ώστε να μπορούν να αποτελέσουν αντιπροσωπευτικό ο καθένας τύπο για περιπτώσεις που κατηγοριοποιούνται στην Ψυχολογία. Σαν να πρόκειται για κλινικές περιπτώσεις που η συγγραφέας απομόνωσε και κατόπιν ενέταξε μέσα στο μυθοπλαστικό της τοπίο. Επειδή, όμως, η μυθοπλασία αναδεικνύεται ισχυρότερη από την όποια πραγματικότητα, αρκεί να ειπωθεί πως η πείρα της Στάμου στις πολλές κλινικές περιπτώσεις αποτέλεσε το πρόσφορο υπόβαθρο για τη δημιουργική της φαντασία. Αυτή είναι μια ικανή συνθήκη για την καλή λογοτεχνία, που ως γνωστόν αντλεί από βιώματα, δεν είναι όμως αυτοβιογραφική, με τα όρια της μυθοπλασίας να αγγίζουν τις αληθινές ιστορίες χωρίς φυσικά να τις αντιγράφουν. Μια τέτοια περίπτωση είναι αυτή της Εύας Στάμου, που δίνει εδώ έξι ιστορίες στη μικρή φόρμα και με μία από αυτές (τη «Βοστώνη») να φέρει επάξια τον τίτλο της νουβέλας. Όχι για την έκτασή της (αυτό ας αποτελεί το άνευ ουσίας επιπρόσθετο και επιφανειακό χαρακτηριστικό του είδους) αλλά για το εύρος του αφηγηματικού χρόνου, τη διαπλοκή των σχέσεων των ηρώων και φυσικά την άριστη ψυχογραφία των προσώπων. Πέντε διηγήματα, λοιπόν, και μία νουβέλα η νέα συγγραφική κατάθεση της Εύας Στάμου.

Η εικόνα του εξωφύλλου σε μια ενδιαφέρουσα συνομιλία με τις ιστορίες του βιβλίου, με τη γυναικεία φιγούρα να γυρνά την πλάτη και να απομακρύνεται, αδιάφορη ίσως για τα γεγονότα που διαδραματίζονται ερήμην της ή με την ηθελημένη απουσία της. Αν στρεφόταν προς το μέρος μας, θα βλέπαμε πως δεν γελά.

* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας.
Τελευταίο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Ο ευτυχισμένος Σίσυφος» (εκδ. ΑΩ).


altΤα κορίτσια που γελούν
Εύα Στάμου
Αρμός 2018
Σελ. 224, τιμή εκδότη €13,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΕΥΑΣ ΣΤΑΜΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

Για το μυθιστόρημα της Σώτης Τριανταφύλλου «Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό - Χρονικό σε πόλεις με ποτάμι» (εκδ. Πατάκη). Η κεντρική φωτογραφία, που κοσμεί το εξώφυλλο, είναι του Στάνλεϊ Κιούμπρικ.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«… άμμος» του Μιχάλη Μακρόπουλου (κριτική) – Memento mori

«… άμμος» του Μιχάλη Μακρόπουλου (κριτική) – Memento mori

Για τη νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου «...Άμμος» (εκδ. Κίχλη). 

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Ένας θολός ουρανός, η θάλασσα σαν μια θαμπή μεμβράνη, όλο το σκηνικό εκτεθειμένο σε έναν εμμονικό νοτιά, που όλα τα μεταπλάθει ...

«Τώρα είναι μετά» του Γιάννη Γαβαλά (κριτική) – Η αναζήτηση του καλού μέσα στο παράδοξο

«Τώρα είναι μετά» του Γιάννη Γαβαλά (κριτική) – Η αναζήτηση του καλού μέσα στο παράδοξο

Για το μυθιστόρημα του Γιάννη Γαβαλά «Τώρα είναι μετά» (εκδ. Ροδακιό). 

Γράφει η Ζέτα Κουντούρη 

Αυτοτοσαρκασμός και λεπτή ειρωνεία διατρέχουν το μυθιστόρημα του Γιάννη Γαβαλά με τον παράξενο τίτλο ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου (κριτική)

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου (κριτική)

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου με τον Μάνο Καρατζογιάννη στον πρωταγωνιστικό ρόλο, στο θέατρο «Σταθμός».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είδα, στο θέατρο «Σταθμός», τη σκηνοθεσία του Κώστ...

Η Ρέιτσελ Κασκ στην Αθήνα: Θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού»

Η Ρέιτσελ Κασκ στην Αθήνα: Θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού»

Στην Αθήνα έρχεται η συγγραφέας Ρέιτσελ Κασκ, όπου θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού» (μτφρ. Ντόρα Δαρβίρη, εκδ. Gutenberg). Την Τρίτη, 27  Μαΐου, στις 7μμ, στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης.

Επιμέλεια: Book Press

...
«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της μπελ χουκς [bell hooks] «Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαΐου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της μπελ χουκς [bell hooks] «Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαΐου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη βραβευμένη με το «Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPL) 2021» συλλογή διηγημάτων της Μαλτέζας συγγραφέως Λάρα Καλέγια (Lara Calleja) «Τα καταστρέψατε όλα» (μτφρ. Βίκυ Πορφυρίδου), η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: ...

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την εισαγωγή της μελέτης του Αχιλλέα Σύρμου «Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα–φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 – 1991», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τέσσερις ενδιαφέρουσες ποιητικές συλλογές από την περισσότερο ή λιγότερο πρόσφατη εκδοτική σοδειά. Τρία έργα από δόκιμους δημιουργούς και ένα αξιοπρόσεκτο ντεμπούτο.

Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας 

...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Σταντάλ, Φώκνερ, Έσσε, αλλά και σύγχρονες φωνές συγκροτούν μια δεκάδα βιβλίων που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και που αξίζει να διαβάσουμε. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ