thessaloniki retouche 700

Για το μυθιστόρημα του Σίμου Οφλίδη και της Λένας Καλαϊτζή-Οφλίδη «Ρετούς – Το τρυφερό χάδι του ψέματος» (εκδ. Νησίδες).

Του Κώστα Δρουγαλά

«Ρετούς» είναι μία λέξη με την οποία είναι εξοικειωμένοι όσοι ασχολούνται με τη φωτογραφία: είναι η διόρθωση μικρών ατελειών με το χέρι προκειμένου να εμφανίζεται πεντακάθαρο και πιο γοητευτικό το αποτέλεσμα. Γύρω από τη φωτογραφική τέχνη και το αποτύπωμά της στον 20ό και στον 21ο αιώνα περιστρέφεται το καινούργιο βιβλίο της Λένας Καλαϊτζή-Οφλίδη και του Σίμου Οφλίδη, με τίτλο Ρετούς.

Από το βιβλίο παρελαύνουν όλα τα ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν τη συμπρωτεύουσα και την Ελλάδα εν γένει: Κατοχή, Εμφύλιος, οι δολοφονίες του Πολκ, του Λαμπράκη, του Παγκρατίδη, τα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια, τα ξερονήσια, η μετανάστευση στη Γερμανία, η Χούντα, η μεταπολίτευση, το περιβόητο μιλένιουμ και η απατηλή υπόσχεση της ευτυχίας.

Η αφήγηση του μυθιστορήματος κινείται σε δύο άξονες: ο ένας στο παρελθόν και ο άλλος στο παρόν. Η παρελθοντική αφήγηση ξεκινάει από το χωριό Ζαράκοβο το 1934· παρακολουθούμε την πρόσμειξη των ντόπιων με τους πρόσφυγες, το ανακάτεμα της ποντιακής διαλέκτου με το χαρακτηριστικό σλαβομακεδονικό γλωσσικό ιδίωμα. Οι πρωταγωνιστές μας είναι δύο δίδυμα αδέλφια, ο Αλέκος κι ο Παναγής, που αναγκάζονται να αφήσουν τη γενέτειρά τους για τη Θεσσαλονίκη, προκειμένου να επιβιώσουν στα δύσκολα εμφυλιακά χρόνια. Στην πόλη τα δύο αδέρφια εργάζονται σε ένα ανήλιαγο πασουμάδικο για πολλές ώρες κάθε μέρα, μέχρι που ένας φωτογράφος τούς βλέπει έξω απ’ το μαγαζί να χαζεύουν τη βιτρίνα του· από εκεί κι έπειτα η ζωή τους αλλάζει με ραγδαίο τρόπο: μαθαίνουν τη δουλειά του φωτογράφου κι ύστερα από πέντε χρόνια ανοίγουν το δικό τους φωτογραφείο, το «Φώτο Μιστράλ». Στις δεκαετίες που ακολουθούν, οι ζωές τους αλλάζουν, εξελίσσονται: παντρεύονται, κάνουν παιδιά, βλέπουν το φωτογραφείο να παρακμάζει, απόλυτα παραδομένο στις αλλαγές της κοινωνίας. Μαζί τους γνωρίζουμε και τους ανθρώπους που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στις ζωές τους: ο Αργυριάδης με τις παράλογες απαιτήσεις ενός αφεντικού, βγαλμένου από τις σελίδες του Στάινμπεκ· η Αρμένισσα Ναΐρα με τα εντυπωσιακά αμυγδαλωτά μάτια· η Εσπερία, η Μπίλη, η Κορτέσσα· και φυσικά, ο καλύτερος όλων, ο τσιγγάνος Βασίλαγας με τη συγκινητική ιστορία του μετανάστη πατέρα του.

Στην αφήγηση του παρόντος βρισκόμαστε στο 2013, κι η Ναΐρα, η εγγονή του Αλέκου, χαροπαλεύει σε δημόσιο νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης ύστερα από πυροβολισμό που δέχτηκε στο στήθος. Σε αυτό το κομμάτι της αφήγησης η φωτογραφική μηχανή γίνεται όπλο στα χέρια του κυνηγού Αλέκου, που βγαίνει σε αναζήτηση αυτών που πυροβόλησαν την εγγονή του.

Από το βιβλίο παρελαύνουν όλα τα ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν τη συμπρωτεύουσα και την Ελλάδα εν γένει: Κατοχή, Εμφύλιος, οι δολοφονίες του Πολκ, του Λαμπράκη, του Παγκρατίδη, τα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια, τα ξερονήσια, η μετανάστευση στη Γερμανία, η Χούντα, η μεταπολίτευση, το περιβόητο μιλένιουμ και η απατηλή υπόσχεση της ευτυχίας.

Η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη (οι ζωές των αδερφών εξιστορούνται από τον Αλέκο, τον έναν από τους δίδυμους), ενώ συνολικά θα λέγαμε πως το βιβλίο είναι θεατρικά γραμμένο· έχει την απαραίτητη ζωντάνια που χαρακτηρίζει το «σανίδι». Και δεν κάνουμε λόγο μόνο για τους διαλόγους, αλλά και για την αφήγηση και την περιγραφή: οι ήρωες ζωντανεύουν στα μάτια του αναγνώστη, με το λαϊκό ιδίωμα, το χιούμορ τους. Μεγάλο ενδιαφέρον από άποψη περιεχομένου παρουσιάζει η αισθητική πρόσληψη της φωτογραφίας: πώς μετακινούμαστε από το ασπρόμαυρο στο έγχρωμο κι από εκεί στη γρήγορη, ψηφιακή αποτύπωση με σύντομη διάρκεια ζωής, όσο χρειάζεται για να ανασάνει και να πεθάνει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αποτυπώνοντας με ενάργεια τη δυστοπική κοινωνία του θεάματος.

Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση, καλό θα ήταν να σταθούμε και στο αρνητικό στοιχείο του βιβλίου, που δεν είναι άλλο από το «οικονομικό» μέγεθός του: τα ιστορικά και μυθιστορηματικά γεγονότα με τα οποία καταπιάνεται, μοιάζουν να ασφυκτιούν στις περίπου τριακόσιες σελίδες του μυθιστορήματος, που δεν θα ήταν υπερβολή, εάν υποστηρίζαμε πως το βιβλίο θα μπορούσε να είναι διπλάσιο σε μέγεθος. Ίσως, ακόμη καλύτερα, θα μπορούσε το Ρετούς να αποτελεί μία συλλογή διηγημάτων με ομόκεντρη θεματική-αφήγηση την τέχνη της φωτογραφίας και την πόλη της Θεσσαλονίκης.

* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΔΡΟΥΓΑΛΑΣ είναι συγγραφέας.
Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Το τελευταίο τραγούδι του Ντύλαν» (εκδ. Πικραμένος).

altΡετούς
Το τρυφερό χάδι του ψέματος
Λένα Καλαϊτζή-Οφλίδη, Σίμος Οφλίδης
Νησίδες 2018
Σελ. 292, τιμή εκδότη €12,72

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΙΜΟΥ ΟΦΛΙΔΗ

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΛΕΝΑΣ ΚΑΛΑΪΤΖΗ-ΟΦΛΙΔΗ

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

Για το μυθιστόρημα «Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

Πριν από επτά χρόνια ο Δημήτρης Παπανικολάου διαπίστωνε, στην ομότιτλη μελέτη του, ότι Κάτι τρέχει με την οικογένεια&nbs...

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

Για τη νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη «Άδειος τόπος» (εκδ. Πατάκη). 

Γράφει ο Κωνσταντίνος Βλαχογιάννης

Η νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη ...

«Αυτός ο χειμώνας» του Δημήτρη Καρακίτσου (κριτική) – Το μυστικό κάλεσμα της φύσης

«Αυτός ο χειμώνας» του Δημήτρη Καρακίτσου (κριτική) – Το μυστικό κάλεσμα της φύσης

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη Καρακίτσου «Αυτός ο χειμώνας» (εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία του Κώστα Μπαλάφα.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Χιόνι πάνω στο χιόνι και σιωπή. Ένα χωριό, το Περιβόλι, κοντά στα Γρεβε...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Κώστας Λογαράς: «Πρώτη φορά ταξίδεψα πέρα απ’ τα όρια της γειτονιάς μου με τον Ιούλιο Βερν»

Κώστας Λογαράς: «Πρώτη φορά ταξίδεψα πέρα απ’ τα όρια της γειτονιάς μου με τον Ιούλιο Βερν»

«Ο έφηβος» και «Ο νεαρός Τέρλες» τον ώθησαν στην ενδοσκόπιση και τη γραφή, ενώ επανέρχεται στην «Ιστορία ενός αιχμαλώτου» ως πρότυπο γλώσσας και ύφους. Αυτά είναι κάποια από τα βιβλία της ζωής του Κώστα Λογαρά.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα

«Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα

Για την παράσταση «Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα, στο Θέατρο Ροές. Μαζί με τον Περλέγκα παίζουν τα μέλη της ομάδας «κι όμΩς κινείται».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Στο θέατρο «Ροές» ο ...

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

«Mind the gap» του Λάζαρου Αλεξάκη (προδημοσίευση)

«Mind the gap» του Λάζαρου Αλεξάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων του Λάζαρου Αλεξάκη «Mind the gap», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 5 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Είχε φτάσει σε μικρή απόσταση από τη βιτρίνα, και το νυχτεριν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ