alt

Για τη συλλογή διηγημάτων του Γιώργου Νικολάου «Άτιτλα κείμενα» (εκδ. Το Ροδακιό).

Της Νάσιας Διονυσίου

Με τη συλλογή διηγημάτων Άτιτλα κείμενα μάς συστήνεται στην πρώτη του λογοτεχνική εμφάνιση ο Γιώργος Νικολάου. Έντεκα διηγήματα, που έχουν για τίτλους τους γράμματα του αλφαβήτου ή σύμβολα και ως ήρωές τους ανώνυμα πρόσωπα και, κατ’ εξαίρεση, επώνυμα ζώα. Απόφαση απολύτως συνειδητή, όπως αποκαλύπτει, ανάμεσα στις γραμμές του, ο ίδιος ο συγγραφέας: «Σαν λύση, ίσως θα ήταν καλύτερα αν έλεγα στον υπεύθυνό μου το αλφάβητο, ώστε να καταλάβει το μέγεθος της άγνοιάς μου. (…) Έτσι ας πούμε: α β γ δ ε ζ η θ ι κ λ μ ν ξ ο π ρ σ τ υ φ χ ψ ω», ενώ παράλληλα: «[…] ένα όνομα, πράγμα αχρείαστο στους ανθρώπους, μια κι οι τίτλοι του καθενός μπορούν να δώσουν κάποιο χαρακτηριστικό και με το παραπάνω, χωρίς να χρειάζεται κάποια επιπλέον ονομασία. Τι σημασία έχει αν έχετε βαφτιστεί, εάν πρώτα είστε βιομήχανος ή δικαστής και κύριος τόσων ψυχών ή κουρελής και φτωχός, υποτακτικός της μικροπρέπειας και της ταπεινής ζωής;»

Ένα όνομα, πράγμα αχρείαστο στους ανθρώπους, μια κι οι τίτλοι του καθενός μπορούν να δώσουν κάποιο χαρακτηριστικό και με το παραπάνω, χωρίς να χρειάζεται κάποια επιπλέον ονομασία. Τι σημασία έχει αν έχετε βαφτιστεί, εάν πρώτα είστε βιομήχανος ή δικαστής και κύριος τόσων ψυχών ή κουρελής και φτωχός, υποτακτικός της μικροπρέπειας και της ταπεινής ζωής; 

Ειρωνεία, σαρκασμός και αυτοϋπονόμευση είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το ύφος του συγγραφέα, όπως εύκολα διαφαίνεται από τα αποσπάσματα που παρατίθενται εδώ. Στην αντίπερα όχθη των εύκολων εξιδανικεύσεων και των ωραιοποιημένων παραστάσεων, ο Νικολάου στο πρώτο κιόλας διήγημα της συλλογής του επισημαίνει καυστικά: «Μα υπάρχουν πιο ιδιότροποι άνθρωποι απ’ όλους αυτούς που γράφουν;» και παρακάτω: «Μην κοιτάτε με πολύ θαυμασμό αυτούς που γράφουν και τα γραφτά τους· δεν ξέρετε εσείς!» και ακόμα, στο τελευταίο κείμενο της συλλογής: «Άλλοτε τους δημιουργώ την εντύπωση πως δεν υπάρχει τίποτα που να με συγκινεί ή να με κλονίζει, πως είμαι λειψός […] απόλυτα εξηγήσιμος και λογικός στους γύρω μου, για τα καλά τρελός».

Δύσπιστος απέναντι στις δομές που δεσπόζουν ανέκαθεν στον κόσμο, καθώς και στον τρόπο με τον οποίο αυτές κάθε φορά εκδηλώνονται ή υποδηλώνονται, ο συγγραφέας μοιάζει να ξύνει το επίχρισμα των πραγμάτων, σκοπώντας να φωτίσει λοξά τη συγκαλυμμένη κενότητα, τον συνθλιπτικό παραλογισμό τους. Και το πετυχαίνει χρησιμοποιώντας γλώσσα αδρή, άγρια και εικόνες γλαφυρής ψυχρότητας, μα και υπόκωφης ποιητικότητας – «ο κουβαριασμένος όγκος» του πτώματος μιας γυναίκας, «σημάδια από τους τροχούς ενός τρακτέρ που διασχίζει την παραλία κάθε πρωί μαζεύοντας σκουπίδια», «ψόφα! ψόφα!» το επίμονο κρώξιμο στα αυτιά του γέρου, τα νοσοκομειακά λάστιχα με «το ζουμί που έρεε μέσα», «ξυπνήστε, γιατρέ!» οι φωνές των δειλών αρρώστων που μυξοκλαίνε, το χλιμίντρισμα των αφηνιασμένων αλόγων σ’ ένα κάρο μισοβουλιαγμένο στο ποτάμι, ο καθηλωμένος άνθρωπος που η μόνη σωματική αίσθησή του είναι «ενός πέτρινου τοίχου και μιας πέτρινης δομής χωρίς αρμούς ή πλίνθους μεταξύ των μερών του, ενός απολιθώματος» ή πάλι εκείνη «του ξεχειλώματος των αδένων γύρω από το στόμα».

Από τα κείμενα απουσιάζει η έντονη δράση και η περίτεχνη πλοκή, ενώ η αφήγηση, κυρίως πρωτοπρόσωπη και εσωτερική, δημιουργεί την εντύπωση πως η φωνή που διαπερνά ολόκληρη τη συλλογή ανήκει τελικά σε ένα και μοναδικό –μοναχικό– χαρακτήρα. Το γεγονός αυτό, εντούτοις, δεν θίγει την αξία της λογοτεχνικής σύνθεσης του Νικολάου, αφού ο συγγραφέας, μέσα από την εξονυχιστική και καταιγιστική παρατήρηση των αλλόκοτων καταστάσεων που περιγράφει, κατορθώνει να προσδώσει ένα ώριμο και πρωτότυπο τόνο σε ζοφερές υπαρξιακές αναρωτήσεις κι οδυνηρές προσωπικές αγκυλώσεις και να συμπαρασύρει, έτσι, τον αναγνώστη του σ’ ένα απροσδιόριστο χρονικά και τοπικά –άτιτλο– σύμπαν, πλην όμως σπαρακτικά και συνάμα παρηγορητικά οικείο, ιδίως για όσους «δεν πάσχουν από αυτοπεποίθηση», αλλά αντίθετα «έχουν αρνηθεί ότι ξέρουν οτιδήποτε ή οποιονδήποτε».

* Η ΝΑΣΙΑ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ είναι συγγραφέας.
Τελευταίο της βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων με τίτλο «Περιττή ομορφιά» (εκδ. Το Ροδακιό).

 Στην κεντρική εικόνα η φωτογραφία του Dmytro Kupriyan © «Ντοκουμέντα» (2013).


altΆτιτλα κείμενα
Γιώργος Νικολάου
Το Ροδακιό 2018
Σελ. 112, τιμή εκδότη €12,72

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου «Η λίμπιντο των αγγέλων» (εκδ. Γραφή).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Για μας τους κριτικούς δεν πρέπει να παίζει ρόλο το όνομα του συγγραφέα: αν είναι γνωστός με περγαμηνές στο ενεργητικό του, δεν σημαίνει ...

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη «Ένα κομμάτι χαρτί» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Κεντρική εικόνα: © Roman Kraft (Unsplash). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Το μόνο που αλλάζει είναι το παρελθόν, όλες οι άλλ...

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

Για το συλλογικό έργο «Η φωνή της» (εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: © Oscar Keys (Unsplash). 

Γράφει η Ιωάννα Σπηλιοπούλου

Πενήντα τρεις γράφουσες, μέλη του Δικτύου γυναικών συγγραφέων κατά της ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...
Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Ο Δημήτρης Καραντζάς επιστρέφει στη Στέγη με μια περφόρμανς–παραβολή για τη βία, τον εθισμό στην εικόνα και την κατάργηση των ψευδαισθήσεων ή, αλλιώς, για την πραγματικότητα που, ό,τι κι αν κάνεις για να την αποφύγεις, αργά ή γρήγορα θα έρθει να σε βρει.

Επιμέλεια: Book Press

Από τις 30 Σεπτεμβρί...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντάγκλας Στιούαρτ [Douglas Stuart] «Ο νεαρός Μάνγκο» (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 28 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περίμενε ώσπου να α...

«Ασκατασούνα – Ξέφτια Ελευθερίας» του Μάνου Χατζηγιάννη (προδημοσίευση)

«Ασκατασούνα – Ξέφτια Ελευθερίας» του Μάνου Χατζηγιάννη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Μάνου Χατζηγιάννη «Ασκατασούνα – Ξέφτια Ελευθερίας», το οποίο κυκλοφορεί στις 20 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Και να ήθελε να κλείσει μάτι, δεν μπορούσε. Δεν ήταν από εκείν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ