alt

Για τη συλλογή διηγημάτων του Γιώργου Νικολάου «Άτιτλα κείμενα» (εκδ. Το Ροδακιό).

Της Νάσιας Διονυσίου

Με τη συλλογή διηγημάτων Άτιτλα κείμενα μάς συστήνεται στην πρώτη του λογοτεχνική εμφάνιση ο Γιώργος Νικολάου. Έντεκα διηγήματα, που έχουν για τίτλους τους γράμματα του αλφαβήτου ή σύμβολα και ως ήρωές τους ανώνυμα πρόσωπα και, κατ’ εξαίρεση, επώνυμα ζώα. Απόφαση απολύτως συνειδητή, όπως αποκαλύπτει, ανάμεσα στις γραμμές του, ο ίδιος ο συγγραφέας: «Σαν λύση, ίσως θα ήταν καλύτερα αν έλεγα στον υπεύθυνό μου το αλφάβητο, ώστε να καταλάβει το μέγεθος της άγνοιάς μου. (…) Έτσι ας πούμε: α β γ δ ε ζ η θ ι κ λ μ ν ξ ο π ρ σ τ υ φ χ ψ ω», ενώ παράλληλα: «[…] ένα όνομα, πράγμα αχρείαστο στους ανθρώπους, μια κι οι τίτλοι του καθενός μπορούν να δώσουν κάποιο χαρακτηριστικό και με το παραπάνω, χωρίς να χρειάζεται κάποια επιπλέον ονομασία. Τι σημασία έχει αν έχετε βαφτιστεί, εάν πρώτα είστε βιομήχανος ή δικαστής και κύριος τόσων ψυχών ή κουρελής και φτωχός, υποτακτικός της μικροπρέπειας και της ταπεινής ζωής;»

Ένα όνομα, πράγμα αχρείαστο στους ανθρώπους, μια κι οι τίτλοι του καθενός μπορούν να δώσουν κάποιο χαρακτηριστικό και με το παραπάνω, χωρίς να χρειάζεται κάποια επιπλέον ονομασία. Τι σημασία έχει αν έχετε βαφτιστεί, εάν πρώτα είστε βιομήχανος ή δικαστής και κύριος τόσων ψυχών ή κουρελής και φτωχός, υποτακτικός της μικροπρέπειας και της ταπεινής ζωής; 

Ειρωνεία, σαρκασμός και αυτοϋπονόμευση είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το ύφος του συγγραφέα, όπως εύκολα διαφαίνεται από τα αποσπάσματα που παρατίθενται εδώ. Στην αντίπερα όχθη των εύκολων εξιδανικεύσεων και των ωραιοποιημένων παραστάσεων, ο Νικολάου στο πρώτο κιόλας διήγημα της συλλογής του επισημαίνει καυστικά: «Μα υπάρχουν πιο ιδιότροποι άνθρωποι απ’ όλους αυτούς που γράφουν;» και παρακάτω: «Μην κοιτάτε με πολύ θαυμασμό αυτούς που γράφουν και τα γραφτά τους· δεν ξέρετε εσείς!» και ακόμα, στο τελευταίο κείμενο της συλλογής: «Άλλοτε τους δημιουργώ την εντύπωση πως δεν υπάρχει τίποτα που να με συγκινεί ή να με κλονίζει, πως είμαι λειψός […] απόλυτα εξηγήσιμος και λογικός στους γύρω μου, για τα καλά τρελός».

Δύσπιστος απέναντι στις δομές που δεσπόζουν ανέκαθεν στον κόσμο, καθώς και στον τρόπο με τον οποίο αυτές κάθε φορά εκδηλώνονται ή υποδηλώνονται, ο συγγραφέας μοιάζει να ξύνει το επίχρισμα των πραγμάτων, σκοπώντας να φωτίσει λοξά τη συγκαλυμμένη κενότητα, τον συνθλιπτικό παραλογισμό τους. Και το πετυχαίνει χρησιμοποιώντας γλώσσα αδρή, άγρια και εικόνες γλαφυρής ψυχρότητας, μα και υπόκωφης ποιητικότητας – «ο κουβαριασμένος όγκος» του πτώματος μιας γυναίκας, «σημάδια από τους τροχούς ενός τρακτέρ που διασχίζει την παραλία κάθε πρωί μαζεύοντας σκουπίδια», «ψόφα! ψόφα!» το επίμονο κρώξιμο στα αυτιά του γέρου, τα νοσοκομειακά λάστιχα με «το ζουμί που έρεε μέσα», «ξυπνήστε, γιατρέ!» οι φωνές των δειλών αρρώστων που μυξοκλαίνε, το χλιμίντρισμα των αφηνιασμένων αλόγων σ’ ένα κάρο μισοβουλιαγμένο στο ποτάμι, ο καθηλωμένος άνθρωπος που η μόνη σωματική αίσθησή του είναι «ενός πέτρινου τοίχου και μιας πέτρινης δομής χωρίς αρμούς ή πλίνθους μεταξύ των μερών του, ενός απολιθώματος» ή πάλι εκείνη «του ξεχειλώματος των αδένων γύρω από το στόμα».

Από τα κείμενα απουσιάζει η έντονη δράση και η περίτεχνη πλοκή, ενώ η αφήγηση, κυρίως πρωτοπρόσωπη και εσωτερική, δημιουργεί την εντύπωση πως η φωνή που διαπερνά ολόκληρη τη συλλογή ανήκει τελικά σε ένα και μοναδικό –μοναχικό– χαρακτήρα. Το γεγονός αυτό, εντούτοις, δεν θίγει την αξία της λογοτεχνικής σύνθεσης του Νικολάου, αφού ο συγγραφέας, μέσα από την εξονυχιστική και καταιγιστική παρατήρηση των αλλόκοτων καταστάσεων που περιγράφει, κατορθώνει να προσδώσει ένα ώριμο και πρωτότυπο τόνο σε ζοφερές υπαρξιακές αναρωτήσεις κι οδυνηρές προσωπικές αγκυλώσεις και να συμπαρασύρει, έτσι, τον αναγνώστη του σ’ ένα απροσδιόριστο χρονικά και τοπικά –άτιτλο– σύμπαν, πλην όμως σπαρακτικά και συνάμα παρηγορητικά οικείο, ιδίως για όσους «δεν πάσχουν από αυτοπεποίθηση», αλλά αντίθετα «έχουν αρνηθεί ότι ξέρουν οτιδήποτε ή οποιονδήποτε».

* Η ΝΑΣΙΑ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ είναι συγγραφέας.
Τελευταίο της βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων με τίτλο «Περιττή ομορφιά» (εκδ. Το Ροδακιό).

 Στην κεντρική εικόνα η φωτογραφία του Dmytro Kupriyan © «Ντοκουμέντα» (2013).


altΆτιτλα κείμενα
Γιώργος Νικολάου
Το Ροδακιό 2018
Σελ. 112, τιμή εκδότη €12,72

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

Για το μυθιστόρημα της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου «Συνθετική ορμόνη» (εκδ. Καστανιώτη).

Γράφει η Νατάσσα Ρεμούνδου-Χάουλι

Η ...

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Για τη νουβέλα της Γιώτας Ιωαννίδου «Coffee time» και τη συλλογή διηγημάτων της Λεύκης Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

Για τις παραστάσεις «Μπουμπουλίνας 18» της Κίττυς Αρσένη, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη και «Εγώ, μια δούλα» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου, στην Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Μπουμπουλίνας 18».

...
Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ