alt

Για τη συλλογή διηγημάτων του Γιώργου Μπράμου «Ανάμεσα στους τοίχους» (εκδ. Καστανιώτη).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Φαινομενικά, επίπεδα και χωρίς καινοτόμο διάθεση, ρεαλιστικά, με έμφαση στην ιστορία και όχι στην όποια πρωτοποριακή μορφή. Κατά βάθος όμως ουσιαστικά, διεισδυτικά, καθώς ξαναφέρνουν το συναίσθημα στην πρώτη γραμμή. Έτσι θα μπορούσα να συστήσω τα διηγήματα του Γιώργου Μπράμου ο οποίος, μετά την εξίσου δυνατή αίσθηση της τελευταίας του συλλογής διηγημάτων Άσπρα γένια (2006) και το ενδιάμεσο αιρετικό Ψέμα του λύκου (2013), επανεμφανίζεται με ιστορίες αψιές και μαζί αληθινές. Πρόκειται για ιστορίες φτιαγμένες από γνώριμα υλικά αλλά συνάμα γεμάτες ένταση, η οποία φτάνει μέχρι τον αναγνώστη και τον εισάγει στο σύγχρονο ψυχολογικό δράμα-τραύμα των ηρώων του.

Ο Γιώργος Μπράμος αποδίδει έξοχα τα αδιέξοδα και πείθει –ακόμα και τον πιο αμύητο στη ζωή, τον πιο άκαπνο αναγνώστη, που δεν μπορεί να ψυλλιαστεί τι συμβαίνει πίσω από τους τοίχους– ότι η τραγωδία επαναλαμβάνεται από αρχαιοτάτων χρόνων ως μένος και ως αστοχασιά.

Οι πρωταγωνιστές του διηγηματογράφου είναι φαινομενικά απλοί άνθρωποι, που τελικά υποπίπτουν σε μια «αμαρτία», είτε με την ηθική-χριστιανική έννοια είτε με την τραγική-αρχαιοελληνική. Μια οικογενειακή ομαλότητα ανατινάσσεται από έναν γεροντοέρωτα, ο μετανάστης δραπετεύει από το αστυνομικό τμήμα λόγω της ραστώνης των αστυνομικών, ένας ταξιτζής βρίσκει μια μικρή και τη σπιτώνει αλλά του τη γκαστρώνει άλλος, η ξενιτιά της μάνας κρύβει από τον μικρό γιο ένα δράμα που συντελέστηκε στον Εμφύλιο, δράμα που έκανε τη μάνα να απομακρυνθεί από τον πατέρα διαπαντός... Και το τελευταίο διήγημα, το οποίο δίνει και τον τίτλο σε όλη τη συλλογή, φέρνει σε μια αγαστή σύγκλιση πολλούς από τους χαρακτήρες, μέσα στη φυλακή, όπου πληρώνουν το τίμημα των παθών τους.

Ένα θέμα που έρχεται και ξανάρχεται στα διηγήματα είναι η κρίση της μέσης ηλικίας, εκεί γύρω στα πενήντα με εξήντα. Οι άνδρες σ’ αυτήν την ηλικία παρουσιάζονται με κοιλιές, ασθένειες, εγκλωβισμούς, αδιέξοδα, τελμάτωση, σε μια κατάσταση αργού θανάτου που ψάχνει μια έκρηξη για να τους συνεφέρει από το κώμα. Κι εκεί, όντως, προκύπτει ξαφνικά ένα απρόοπτο, κατά βάση μια γυναίκα, που ανατρέπει τη στάσιμη ζωή, φουρτουνιάζει το «είναι» τους, αλλά φυσικά όλη αυτή η φουσκονεριά δεν μπορεί να φέρει μια νέα, διαρκή ευτυχία. Αναδύεται μόνο μια πρόσκαιρη ηδονή, μια μικρή προοπτική, που εντέλει αποδεικνύεται φρούδη. Η ζωή είναι άτιμη, χωρίς αυτό να παρουσιάζεται με μελοδραματισμούς, άτιμη γιατί όσο μεγαλώνει κανείς τόσο βρίσκει μπροστά του ή και γύρω του τοίχους. Ο Γιώργος Μπράμος αποδίδει έξοχα τα αδιέξοδα και πείθει –ακόμα και τον πιο αμύητο στη ζωή, τον πιο άκαπνο αναγνώστη, που δεν μπορεί να ψυλλιαστεί τι συμβαίνει πίσω από τους τοίχους– ότι η τραγωδία επαναλαμβάνεται από αρχαιοτάτων χρόνων ως μένος και ως αστοχασιά.

Η πολιτική εμφιλοχωρεί άλλοτε παρείσακτη κι άλλοτε εμφανώς προσκεκλημένη. Ο –πολύ εύγλωττος– κρατούμενος που σιωπά εξαιτίας της κατηγορίας των άλλων ότι πρόδωσε, ο σκοτωμός, μέσα στον Εμφύλιο, του κουνιάδου από τον πατέρα του αφηγητή, είναι μερικές από τις υποθέσεις που δείχνουν όχι τόσο κομματικές ταυτότητες όσο δράματα, τα οποία εκτυλίσσονται διά μακρών εξαιτίας αυτών των διχαστικών ταυτοτήτων.

Κι από την άλλη, η πολιτική εμφιλοχωρεί άλλοτε παρείσακτη κι άλλοτε εμφανώς προσκεκλημένη. Ο –πολύ εύγλωττος– κρατούμενος που σιωπά εξαιτίας της κατηγορίας των άλλων ότι πρόδωσε, ο σκοτωμός, μέσα στον Εμφύλιο, του κουνιάδου από τον πατέρα του αφηγητή, είναι μερικές από τις υποθέσεις που δείχνουν όχι τόσο κομματικές ταυτότητες όσο δράματα, τα οποία εκτυλίσσονται διά μακρών εξαιτίας αυτών των διχαστικών ταυτοτήτων.

Το πιο δυνατό διήγημα της συλλογής, το πιο αριστοτεχνικά γραμμένο αλλά και κοινωνικά ευαισθητοποιημένο είναι «Το πρώτο θύμα». Πάλι ένας γεροντοέρωτας που εξελίσσεται αναίμακτα και κερδίζει ακόμα και την ανοχή της συζύγου. Η τελευταία μάλιστα, για να μη διασαλεύσει την αρραγή ευταξία της οικογένειας, στηρίζει –και παλιότερα και τώρα– τον άνδρα της, ο οποίος πάντα φαινόταν τίμιος, εργατικός, μετρημένος… Ώσπου μια μικρή, που τον γοητεύει και τον παίρνει μαζί της σε ένα ταξίδι χωρίς γυρισμό, έχει άλλα σχέδια, θρεμμένα από το παρελθόν και ποτισμένα με εκδίκηση.

Μπήκα στο βιβλίο συγκρατημένα και προχώρησα με ζήλο, ώσπου να βγω γεμάτος όχι μόνο με ιδέες αλλά και με συναισθήματα. Κατανόησα περισσότερο τον άνθρωπο που βαραίνει και φθείρεται, που παραπαίει αλλά κερδίζει τη συμπάθειά μας, που αντέχει και ζει, που φτάνει στα όριά του και εκρήγνυται, παρασύροντας μαζί του την τακτοποιημένη του ζωή. Συνειδητοποίησα στη σημερινή καθημερινότητα ότι αφενός οι τραγικοί ποιητές έχουν συλλάβει καταστάσεις που επαναλαμβάνονται σε διαχρονική βάση, όσο κι αν αλλάζουν οι κοινωνικές συνθήκες, και αφετέρου οι σύγχρονοι συγγραφείς μπορούν να τις αναβιώσουν. Συνειδητοποίησα τέλος ότι η καθαρή λογοτεχνία πολλές φορές δεν χρειάζεται γλωσσικά ή αφηγηματικά τερτίπια για να μας δείξει τη ζωή, αλλά μπορεί να το κάνει και με τις χιλιοπατημένες της παντόφλες.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

altΑνάμεσα στους τοίχους
Γιώργος Μπράμος
Καστανιώτης 2017
Σελ. 206, τιμή εκδότη €10,60

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΠΡΑΜΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

Για το μυθιστόρημα της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου «Συνθετική ορμόνη» (εκδ. Καστανιώτη).

Γράφει η Νατάσσα Ρεμούνδου-Χάουλι

Η ...

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Για τη νουβέλα της Γιώτας Ιωαννίδου «Coffee time» και τη συλλογή διηγημάτων της Λεύκης Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χορτοφάγος» της Χαν Γκανγκ, σε σκηνοθεσία της Ντάρια Ντεφλοριάν (κριτική) – Ξεριζώνοντας πατριαρχικές αντιλήψεις επί σκηνής

«Η χορτοφάγος» της Χαν Γκανγκ, σε σκηνοθεσία της Ντάρια Ντεφλοριάν (κριτική) – Ξεριζώνοντας πατριαρχικές αντιλήψεις επί σκηνής

Για την παράσταση «Η χορτοφάγος», βασισμένη στο μυθιστόρημα της Χαν Γκανγκ (Han Kang), σε σκηνοθεσία Ντάρια Ντεφλοριάν (Daria Deflorian), στην Πειραιώς 260. © εικόνας: Andrea Pizzalis 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Σ...

Είναι ο νέος Σούπερμαν «υπερβολικά woke»; Μια αναδρομή στην έντυπη ιστορία του φανερώνει έναν ήρωα διαφορετικό από τα στερεότυπα

Είναι ο νέος Σούπερμαν «υπερβολικά woke»; Μια αναδρομή στην έντυπη ιστορία του φανερώνει έναν ήρωα διαφορετικό από τα στερεότυπα

Με αφορμή την κυκλοφορία της πρόσφατης ταινίας «Superman» (2025) και τον ισχυρισμό ορισμένων πως η νέα εκδοχή «παραείναι woke», διατρέχουμε την έντυπη ιστορία του ήρωα, ο οποίος ανέκαθεν πρέσβευε τις αξίες της δικαιοσύνης και της βοήθειας προς τους καταπιεσμένους. 

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός ...

«Ο τάφος της Αντιγόνης» της Μαρία Θαμπράνο (κριτική) – Πεδίο όπου συγκλίνουν προβληματισμοί για τη δικαιοσύνη, το φύλο, την ταυτότητα

«Ο τάφος της Αντιγόνης» της Μαρία Θαμπράνο (κριτική) – Πεδίο όπου συγκλίνουν προβληματισμοί για τη δικαιοσύνη, το φύλο, την ταυτότητα

Για το θεατρικό κείμενο της Μαρία Θαμπράνο (María Zambrano) «Ο τάφος της Αντιγόνης» (μτφρ. Μαίρη Ι. Γιόση, Χρήστος Σιορίκης, εκδ. Loggia). Κεντρική εικόνα: Η συγγραφέας.

Γράφει η Ιωάννα Φωτοπούλου 

Οι μύ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

20 αστυνομικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, ελληνικά και μεταφρασμένα, συν το γνωστό μας Κάσκο του Σέργιου Γκάκα, που είναι επανέκδοση. Για ένα καλοκαίρι γεμάτο μυστήριο και ανατριχίλες, αλλά και με κοινωνικό προβληματισμό. 

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ