alt

Για τη συλλογή διηγημάτων του Γιώργου Μπράμου «Ανάμεσα στους τοίχους» (εκδ. Καστανιώτη).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Φαινομενικά, επίπεδα και χωρίς καινοτόμο διάθεση, ρεαλιστικά, με έμφαση στην ιστορία και όχι στην όποια πρωτοποριακή μορφή. Κατά βάθος όμως ουσιαστικά, διεισδυτικά, καθώς ξαναφέρνουν το συναίσθημα στην πρώτη γραμμή. Έτσι θα μπορούσα να συστήσω τα διηγήματα του Γιώργου Μπράμου ο οποίος, μετά την εξίσου δυνατή αίσθηση της τελευταίας του συλλογής διηγημάτων Άσπρα γένια (2006) και το ενδιάμεσο αιρετικό Ψέμα του λύκου (2013), επανεμφανίζεται με ιστορίες αψιές και μαζί αληθινές. Πρόκειται για ιστορίες φτιαγμένες από γνώριμα υλικά αλλά συνάμα γεμάτες ένταση, η οποία φτάνει μέχρι τον αναγνώστη και τον εισάγει στο σύγχρονο ψυχολογικό δράμα-τραύμα των ηρώων του.

Ο Γιώργος Μπράμος αποδίδει έξοχα τα αδιέξοδα και πείθει –ακόμα και τον πιο αμύητο στη ζωή, τον πιο άκαπνο αναγνώστη, που δεν μπορεί να ψυλλιαστεί τι συμβαίνει πίσω από τους τοίχους– ότι η τραγωδία επαναλαμβάνεται από αρχαιοτάτων χρόνων ως μένος και ως αστοχασιά.

Οι πρωταγωνιστές του διηγηματογράφου είναι φαινομενικά απλοί άνθρωποι, που τελικά υποπίπτουν σε μια «αμαρτία», είτε με την ηθική-χριστιανική έννοια είτε με την τραγική-αρχαιοελληνική. Μια οικογενειακή ομαλότητα ανατινάσσεται από έναν γεροντοέρωτα, ο μετανάστης δραπετεύει από το αστυνομικό τμήμα λόγω της ραστώνης των αστυνομικών, ένας ταξιτζής βρίσκει μια μικρή και τη σπιτώνει αλλά του τη γκαστρώνει άλλος, η ξενιτιά της μάνας κρύβει από τον μικρό γιο ένα δράμα που συντελέστηκε στον Εμφύλιο, δράμα που έκανε τη μάνα να απομακρυνθεί από τον πατέρα διαπαντός... Και το τελευταίο διήγημα, το οποίο δίνει και τον τίτλο σε όλη τη συλλογή, φέρνει σε μια αγαστή σύγκλιση πολλούς από τους χαρακτήρες, μέσα στη φυλακή, όπου πληρώνουν το τίμημα των παθών τους.

Ένα θέμα που έρχεται και ξανάρχεται στα διηγήματα είναι η κρίση της μέσης ηλικίας, εκεί γύρω στα πενήντα με εξήντα. Οι άνδρες σ’ αυτήν την ηλικία παρουσιάζονται με κοιλιές, ασθένειες, εγκλωβισμούς, αδιέξοδα, τελμάτωση, σε μια κατάσταση αργού θανάτου που ψάχνει μια έκρηξη για να τους συνεφέρει από το κώμα. Κι εκεί, όντως, προκύπτει ξαφνικά ένα απρόοπτο, κατά βάση μια γυναίκα, που ανατρέπει τη στάσιμη ζωή, φουρτουνιάζει το «είναι» τους, αλλά φυσικά όλη αυτή η φουσκονεριά δεν μπορεί να φέρει μια νέα, διαρκή ευτυχία. Αναδύεται μόνο μια πρόσκαιρη ηδονή, μια μικρή προοπτική, που εντέλει αποδεικνύεται φρούδη. Η ζωή είναι άτιμη, χωρίς αυτό να παρουσιάζεται με μελοδραματισμούς, άτιμη γιατί όσο μεγαλώνει κανείς τόσο βρίσκει μπροστά του ή και γύρω του τοίχους. Ο Γιώργος Μπράμος αποδίδει έξοχα τα αδιέξοδα και πείθει –ακόμα και τον πιο αμύητο στη ζωή, τον πιο άκαπνο αναγνώστη, που δεν μπορεί να ψυλλιαστεί τι συμβαίνει πίσω από τους τοίχους– ότι η τραγωδία επαναλαμβάνεται από αρχαιοτάτων χρόνων ως μένος και ως αστοχασιά.

Η πολιτική εμφιλοχωρεί άλλοτε παρείσακτη κι άλλοτε εμφανώς προσκεκλημένη. Ο –πολύ εύγλωττος– κρατούμενος που σιωπά εξαιτίας της κατηγορίας των άλλων ότι πρόδωσε, ο σκοτωμός, μέσα στον Εμφύλιο, του κουνιάδου από τον πατέρα του αφηγητή, είναι μερικές από τις υποθέσεις που δείχνουν όχι τόσο κομματικές ταυτότητες όσο δράματα, τα οποία εκτυλίσσονται διά μακρών εξαιτίας αυτών των διχαστικών ταυτοτήτων.

Κι από την άλλη, η πολιτική εμφιλοχωρεί άλλοτε παρείσακτη κι άλλοτε εμφανώς προσκεκλημένη. Ο –πολύ εύγλωττος– κρατούμενος που σιωπά εξαιτίας της κατηγορίας των άλλων ότι πρόδωσε, ο σκοτωμός, μέσα στον Εμφύλιο, του κουνιάδου από τον πατέρα του αφηγητή, είναι μερικές από τις υποθέσεις που δείχνουν όχι τόσο κομματικές ταυτότητες όσο δράματα, τα οποία εκτυλίσσονται διά μακρών εξαιτίας αυτών των διχαστικών ταυτοτήτων.

Το πιο δυνατό διήγημα της συλλογής, το πιο αριστοτεχνικά γραμμένο αλλά και κοινωνικά ευαισθητοποιημένο είναι «Το πρώτο θύμα». Πάλι ένας γεροντοέρωτας που εξελίσσεται αναίμακτα και κερδίζει ακόμα και την ανοχή της συζύγου. Η τελευταία μάλιστα, για να μη διασαλεύσει την αρραγή ευταξία της οικογένειας, στηρίζει –και παλιότερα και τώρα– τον άνδρα της, ο οποίος πάντα φαινόταν τίμιος, εργατικός, μετρημένος… Ώσπου μια μικρή, που τον γοητεύει και τον παίρνει μαζί της σε ένα ταξίδι χωρίς γυρισμό, έχει άλλα σχέδια, θρεμμένα από το παρελθόν και ποτισμένα με εκδίκηση.

Μπήκα στο βιβλίο συγκρατημένα και προχώρησα με ζήλο, ώσπου να βγω γεμάτος όχι μόνο με ιδέες αλλά και με συναισθήματα. Κατανόησα περισσότερο τον άνθρωπο που βαραίνει και φθείρεται, που παραπαίει αλλά κερδίζει τη συμπάθειά μας, που αντέχει και ζει, που φτάνει στα όριά του και εκρήγνυται, παρασύροντας μαζί του την τακτοποιημένη του ζωή. Συνειδητοποίησα στη σημερινή καθημερινότητα ότι αφενός οι τραγικοί ποιητές έχουν συλλάβει καταστάσεις που επαναλαμβάνονται σε διαχρονική βάση, όσο κι αν αλλάζουν οι κοινωνικές συνθήκες, και αφετέρου οι σύγχρονοι συγγραφείς μπορούν να τις αναβιώσουν. Συνειδητοποίησα τέλος ότι η καθαρή λογοτεχνία πολλές φορές δεν χρειάζεται γλωσσικά ή αφηγηματικά τερτίπια για να μας δείξει τη ζωή, αλλά μπορεί να το κάνει και με τις χιλιοπατημένες της παντόφλες.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

altΑνάμεσα στους τοίχους
Γιώργος Μπράμος
Καστανιώτης 2017
Σελ. 206, τιμή εκδότη €10,60

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΠΡΑΜΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

Για την επανακυκλοφορία του βιβλίου της Γεωργίας Τάτση «Χορός στα ποτήρια» (εκδ. Βακχικόν, δύο νουβέλες). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία από την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Θίασος» (1974-’75) 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Iεροτελεστικός από τη...

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου «Η λίμπιντο των αγγέλων» (εκδ. Γραφή).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Για μας τους κριτικούς δεν πρέπει να παίζει ρόλο το όνομα του συγγραφέα: αν είναι γνωστός με περγαμηνές στο ενεργητικό του, δεν σημαίνει ...

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη «Ένα κομμάτι χαρτί» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Κεντρική εικόνα: © Roman Kraft (Unsplash). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Το μόνο που αλλάζει είναι το παρελθόν, όλες οι άλλ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Βίος και Πολιτεία #10: Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Βίος και Πολιτεία #10: Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Στο 10ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου, με τον Κώστα Κατσουλάρη θα συνομιλήσει ο συγγραφέας και πανεπιστημιακός Παναγής Παναγιωτόπουλος. Η συζήτηση θα μεταδοθεί ζωντανά, την Πέμπτη, 28 Σεπτεμβρίου, στις 7μμ.

Επιμέλεια: Book Press

Βίος ...

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

Για το βιβλίο του Μισέλ Ουελμπέκ [Michel Houellebecq] «Κάποιοι μήνες της ζωής μου» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, εκδ. Εστία). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Προβοκάτορας, φίλεχθρος, άνθρωπος που ζει από τις αντιπαραθέσεις και...

«Ψυχολογία Συριανού συζύγου: Χριστίνα» του Εμμανουήλ Ροΐδη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Λεοντάρη, στο Θέατρο Σταθμός

«Ψυχολογία Συριανού συζύγου: Χριστίνα» του Εμμανουήλ Ροΐδη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Λεοντάρη, στο Θέατρο Σταθμός

Το έργο «Ψυχολογία Συριανού συζύγου: Χριστίνα», βασισμένο στη νουβέλα του Εμμανουήλ Ροΐδη, ανεβαίνει στο Θέατρο Σταθμός σε σκηνοθεσία Γιάννη Λεοντάρη, από 4 Οκτωβρίου έως 29 Νοεμβρίου.

Επιμέλεια: Book Press

Μετά από δύο επι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ