alt

Για τη νουβέλα της Άντζελας Δημητρακάκη Τέσσερις μαρτυρίες για την εκταφή του ποταμού Ερρινυού (εκδ. Εστία)

Του Γ.Ν. Περαντωνάκη

Ευτυχώς που η συγγραφέας και οι εκδόσεις «Βιβλιοπωλείον της Εστίας» αποφάσισαν να εκδώσουν σε ξεχωριστό τομίδιο ένα έργο που είχε συμπεριληφθεί σε συλλογικούς τόμους (έναν στα αγγλικά και έναν στα ελληνικά) το 2004. Κι αυτό γιατί έχουμε πλέον στα χέρια μας αυτόνομο ένα κείμενο που αξίζει να διαβαστεί, καθώς θεωρώ ότι είναι ένα από τα πιο ώριμα -λιγότερο βαρύ και αυτιστικό- από τα μυθιστορήματα της πεζογράφου.

Η νουβέλα καταθέτει μια ανθρωπολογική ματιά στον αστικό μύθο της Αθήνας, καθώς αυτή χωνεύει -άλλοτε ομαλά κι άλλοτε όχι- ό,τι «παράταιρο» υπάρχει μέσα της.

Η νουβέλα καταθέτει μια ανθρωπολογική ματιά στον αστικό μύθο της Αθήνας, καθώς αυτή χωνεύει –άλλοτε ομαλά κι άλλοτε όχι– ό,τι «παράταιρο» υπάρχει μέσα της.

Πρόκειται για μια πολυεστιακή αφήγηση, η οποία από τέσσερις πλευρές αποκαλύπτει σταδιακά τι έγινε τότε και πώς αυτό στιγμάτισε όχι μόνο τα κορίτσια στην εφηβεία τους αλλά και μια ολόκληρη γενιά. Η Ελίζα Γεωργίου αναζητά πληροφορίες για τη διατριβή της κι η Ιωάννα τής γράφει γράμμα, η Σοφία μονολογεί μπροστά στο μαγνητόφωνο, η καθηγήτρια Ισμήνη Ναρδή δίνει συνέντευξη και η Κατερίνα αποστέλλει το γράμμα-λύση που δίνει και την πλήρη εικόνα. Απούσα είναι η τέταρτη της παρέας, η Ραχήλ, Ελληνοαγγλίδα που υφίστατο τον σχετικό ρατσισμό για τα ελληνικά της, τα κόκκινα μαλλιά της, την εβραϊκή καταγωγή της, για τη διαφορετικότητά της εν τέλει.

Το κείμενο χτίζει το μυστήριο έντεχνα. Κάτι συνέβη όταν οι νεαρές ήταν στο σχολείο, κάτι συντάραξε την καθημερινότητά τους, ένα «ατύχημα» που δεν κατονομάζεται, αλλά προβάλλονται, ή μάλλον υπονοούνται, οι συνέπειές του. Έτσι, οι μαρτυρίες, που ορίζονται από τον τίτλο, υποδεικνύουν ένα «έγκλημα», για το οποίο οι αυτόπτες μάρτυρες καλούνται να καταθέσουν τι ξέρουν. Η επιστημονική μελέτη γίνεται «αστυνομική» έρευνα, με στόχο όχι να βρει τον δράστη, αλλά να ανακαλύψει τι κρύβεται κάτω από την επιφάνεια, τόσο της υπόθεσης όσο και της πόλης.

dimitrakaki

Η Άντζελα Δημητρακάκη

 

Και μολονότι κάτω από την πόλη είχε θαφτεί ένας από τους πολλούς αρχαίους ποταμούς, ο Ερρινυός (Ερινύες σε ροή…), κάτω από τα γράμματα κρύβεται μια ολόκληρη δεκαετία και οι παραστάσεις της. Η δεκαετία του ’80 ίσως γίνεται η νέα λογοτεχνική δεκαετία μετά τη δεκαετία του ’60, καθώς τότε αποκρυσταλλώνονται τα χαρακτηριστικά της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, μια δεκαετία-κλειδί, όπως λέει μια ηρωίδα του βιβλίου. Είναι φυσικά μια ανάκληση εμπειριών περασμένων μέσα από το πρίσμα του «μετά», καθώς όλα εξιστορούνται και ανασυστήνονται εκ των υστέρων.

Τα βαμμένα μαύρα νύχια με κοινό μανόν και η πασαλειμμένη άσπρη πούδρα, τα ραβασάκια στο σχολείο, το ξυρισμένο πίσω μέρος του κρανίου, η σοσιαλιστική υπόσχεση περί επαναλειτουργίας των υπόγειων ποταμών, οι Joy Division με τον Ian Curtis και η Patti Smith, το κασετόφωνο με τους Cure, το ανυπόφορο χάσμα γενεών και η αντιδραστική νεολαία, ο συνδυασμός αθεΐας και αγιογραφίας, ο Ντέμης Ρούσσος, τ’ αγόρια να τρέχουν πίσω από μια μπάλα, η έξοδος στο Περιστέρι, η σεξουαλική αφύπνιση, τα φροντιστήρια αγγλικών, τα καραβάκια μέσα σε μπουκάλια, ο φεμινισμός, το τσίρκο…

Είναι η διάθεση για ανεξαρτησία που έχει βαρύ τίμημα, ακόμα και τη ζωή; Είναι το ανέφικτο που γίνεται εφικτό μέσω μιας ημιπραγματικής-ημιφανταστικής εκκίνησης; Είναι ο θάνατος διά πνιγμού προτιμότερος από τον πνιγμό μέσα στην καθημερινότητα;

Όλα αυτά συναπαρτίζουν μια ατμόσφαιρα μικροαστικής ασφυξίας που ζητά διέξοδο, δράματος που ζητά λύση, ανυδρίας που προσεύχεται για ένα κύμα νερού, έστω κι αν αυτό έρθει τσουνάμι και πνίξει τον ικέτη. Ήταν μια εποχή αναζητήσεων που όλοι ένιωθαν ότι κάτι γίνεται και ζητούσαν να συμμετέχουν, σπάζοντας το φράγμα της οικογένειας, της γειτονιάς, της μοίρας, λιγότεροι της χώρας. Η σημειολογία πλαθόταν από τις μικρές συνήθειες μέχρι τη ζωντανή Ιστορία, από τα μνημεία μέχρι τα μπουρδέλα, από τις φιλικές συνωμοσίες μέχρι την περιέργεια που φτάνει στον θάνατο.

Τελικά όσο τα συμβάντα είναι (ήταν) ρευστά, τόσο είναι δύσκολη η αποκωδικοποίησή τους. Όταν παλιώνουν από την άλλη, έχουν ήδη αλλοιωθεί στη μνήμη, με αποτέλεσμα πάλι η όποια ερμηνεία να είναι υποκειμενική και διαθλασμένη. Είναι η διάθεση για ανεξαρτησία που έχει βαρύ τίμημα, ακόμα και τη ζωή; Είναι το ανέφικτο που γίνεται εφικτό μέσω μιας ημιπραγματικής-ημιφανταστικής εκκίνησης; Είναι ο θάνατος διά πνιγμού προτιμότερος από τον πνιγμό μέσα στην καθημερινότητα; Είναι οι αστικοί μύθοι το ίδιο παραπλανητικοί με τους αρχαίους; Είναι η δεκαετία εκείνη ένα μεταίχμιο μεταξύ παιδικότητας και ενηλικίωσης, μεταξύ πραγματικότητας και επιθυμίας;

Η Άντζελα Δημητρακάκη συζευγνύει μύθο και πραγματικότητα, για να δείξει ότι οι αστικοί μύθοι δεν είναι ένα απλό ψέμα, αλλά μια διαστρεβλωμένη αλήθεια. Ίσως η ίδια η δεκαετία του ’80 να είναι ένας τέτοιος μύθος.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

 

alt

Τέσσερις μαρτυρίες για την εκταφή του ποταμού Ερρινυού
Άντζελα Δημητρακάκη
Εστία 2016
Σελ. 100, τιμή εκδότη €12,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΝΤΖΕΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΑΚΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

Για το μυθιστόρημα της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου «Συνθετική ορμόνη» (εκδ. Καστανιώτη).

Γράφει η Νατάσσα Ρεμούνδου-Χάουλι

Η ...

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Για τη νουβέλα της Γιώτας Ιωαννίδου «Coffee time» και τη συλλογή διηγημάτων της Λεύκης Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

Για τις παραστάσεις «Μπουμπουλίνας 18» της Κίττυς Αρσένη, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη και «Εγώ, μια δούλα» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου, στην Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Μπουμπουλίνας 18».

...
Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ