alt

Για τη νουβέλα της Άντζελας Δημητρακάκη Τέσσερις μαρτυρίες για την εκταφή του ποταμού Ερρινυού (εκδ. Εστία)

Του Γ.Ν. Περαντωνάκη

Ευτυχώς που η συγγραφέας και οι εκδόσεις «Βιβλιοπωλείον της Εστίας» αποφάσισαν να εκδώσουν σε ξεχωριστό τομίδιο ένα έργο που είχε συμπεριληφθεί σε συλλογικούς τόμους (έναν στα αγγλικά και έναν στα ελληνικά) το 2004. Κι αυτό γιατί έχουμε πλέον στα χέρια μας αυτόνομο ένα κείμενο που αξίζει να διαβαστεί, καθώς θεωρώ ότι είναι ένα από τα πιο ώριμα -λιγότερο βαρύ και αυτιστικό- από τα μυθιστορήματα της πεζογράφου.

Η νουβέλα καταθέτει μια ανθρωπολογική ματιά στον αστικό μύθο της Αθήνας, καθώς αυτή χωνεύει -άλλοτε ομαλά κι άλλοτε όχι- ό,τι «παράταιρο» υπάρχει μέσα της.

Η νουβέλα καταθέτει μια ανθρωπολογική ματιά στον αστικό μύθο της Αθήνας, καθώς αυτή χωνεύει –άλλοτε ομαλά κι άλλοτε όχι– ό,τι «παράταιρο» υπάρχει μέσα της.

Πρόκειται για μια πολυεστιακή αφήγηση, η οποία από τέσσερις πλευρές αποκαλύπτει σταδιακά τι έγινε τότε και πώς αυτό στιγμάτισε όχι μόνο τα κορίτσια στην εφηβεία τους αλλά και μια ολόκληρη γενιά. Η Ελίζα Γεωργίου αναζητά πληροφορίες για τη διατριβή της κι η Ιωάννα τής γράφει γράμμα, η Σοφία μονολογεί μπροστά στο μαγνητόφωνο, η καθηγήτρια Ισμήνη Ναρδή δίνει συνέντευξη και η Κατερίνα αποστέλλει το γράμμα-λύση που δίνει και την πλήρη εικόνα. Απούσα είναι η τέταρτη της παρέας, η Ραχήλ, Ελληνοαγγλίδα που υφίστατο τον σχετικό ρατσισμό για τα ελληνικά της, τα κόκκινα μαλλιά της, την εβραϊκή καταγωγή της, για τη διαφορετικότητά της εν τέλει.

Το κείμενο χτίζει το μυστήριο έντεχνα. Κάτι συνέβη όταν οι νεαρές ήταν στο σχολείο, κάτι συντάραξε την καθημερινότητά τους, ένα «ατύχημα» που δεν κατονομάζεται, αλλά προβάλλονται, ή μάλλον υπονοούνται, οι συνέπειές του. Έτσι, οι μαρτυρίες, που ορίζονται από τον τίτλο, υποδεικνύουν ένα «έγκλημα», για το οποίο οι αυτόπτες μάρτυρες καλούνται να καταθέσουν τι ξέρουν. Η επιστημονική μελέτη γίνεται «αστυνομική» έρευνα, με στόχο όχι να βρει τον δράστη, αλλά να ανακαλύψει τι κρύβεται κάτω από την επιφάνεια, τόσο της υπόθεσης όσο και της πόλης.

dimitrakaki

Η Άντζελα Δημητρακάκη

 

Και μολονότι κάτω από την πόλη είχε θαφτεί ένας από τους πολλούς αρχαίους ποταμούς, ο Ερρινυός (Ερινύες σε ροή…), κάτω από τα γράμματα κρύβεται μια ολόκληρη δεκαετία και οι παραστάσεις της. Η δεκαετία του ’80 ίσως γίνεται η νέα λογοτεχνική δεκαετία μετά τη δεκαετία του ’60, καθώς τότε αποκρυσταλλώνονται τα χαρακτηριστικά της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, μια δεκαετία-κλειδί, όπως λέει μια ηρωίδα του βιβλίου. Είναι φυσικά μια ανάκληση εμπειριών περασμένων μέσα από το πρίσμα του «μετά», καθώς όλα εξιστορούνται και ανασυστήνονται εκ των υστέρων.

Τα βαμμένα μαύρα νύχια με κοινό μανόν και η πασαλειμμένη άσπρη πούδρα, τα ραβασάκια στο σχολείο, το ξυρισμένο πίσω μέρος του κρανίου, η σοσιαλιστική υπόσχεση περί επαναλειτουργίας των υπόγειων ποταμών, οι Joy Division με τον Ian Curtis και η Patti Smith, το κασετόφωνο με τους Cure, το ανυπόφορο χάσμα γενεών και η αντιδραστική νεολαία, ο συνδυασμός αθεΐας και αγιογραφίας, ο Ντέμης Ρούσσος, τ’ αγόρια να τρέχουν πίσω από μια μπάλα, η έξοδος στο Περιστέρι, η σεξουαλική αφύπνιση, τα φροντιστήρια αγγλικών, τα καραβάκια μέσα σε μπουκάλια, ο φεμινισμός, το τσίρκο…

Είναι η διάθεση για ανεξαρτησία που έχει βαρύ τίμημα, ακόμα και τη ζωή; Είναι το ανέφικτο που γίνεται εφικτό μέσω μιας ημιπραγματικής-ημιφανταστικής εκκίνησης; Είναι ο θάνατος διά πνιγμού προτιμότερος από τον πνιγμό μέσα στην καθημερινότητα;

Όλα αυτά συναπαρτίζουν μια ατμόσφαιρα μικροαστικής ασφυξίας που ζητά διέξοδο, δράματος που ζητά λύση, ανυδρίας που προσεύχεται για ένα κύμα νερού, έστω κι αν αυτό έρθει τσουνάμι και πνίξει τον ικέτη. Ήταν μια εποχή αναζητήσεων που όλοι ένιωθαν ότι κάτι γίνεται και ζητούσαν να συμμετέχουν, σπάζοντας το φράγμα της οικογένειας, της γειτονιάς, της μοίρας, λιγότεροι της χώρας. Η σημειολογία πλαθόταν από τις μικρές συνήθειες μέχρι τη ζωντανή Ιστορία, από τα μνημεία μέχρι τα μπουρδέλα, από τις φιλικές συνωμοσίες μέχρι την περιέργεια που φτάνει στον θάνατο.

Τελικά όσο τα συμβάντα είναι (ήταν) ρευστά, τόσο είναι δύσκολη η αποκωδικοποίησή τους. Όταν παλιώνουν από την άλλη, έχουν ήδη αλλοιωθεί στη μνήμη, με αποτέλεσμα πάλι η όποια ερμηνεία να είναι υποκειμενική και διαθλασμένη. Είναι η διάθεση για ανεξαρτησία που έχει βαρύ τίμημα, ακόμα και τη ζωή; Είναι το ανέφικτο που γίνεται εφικτό μέσω μιας ημιπραγματικής-ημιφανταστικής εκκίνησης; Είναι ο θάνατος διά πνιγμού προτιμότερος από τον πνιγμό μέσα στην καθημερινότητα; Είναι οι αστικοί μύθοι το ίδιο παραπλανητικοί με τους αρχαίους; Είναι η δεκαετία εκείνη ένα μεταίχμιο μεταξύ παιδικότητας και ενηλικίωσης, μεταξύ πραγματικότητας και επιθυμίας;

Η Άντζελα Δημητρακάκη συζευγνύει μύθο και πραγματικότητα, για να δείξει ότι οι αστικοί μύθοι δεν είναι ένα απλό ψέμα, αλλά μια διαστρεβλωμένη αλήθεια. Ίσως η ίδια η δεκαετία του ’80 να είναι ένας τέτοιος μύθος.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

 

alt

Τέσσερις μαρτυρίες για την εκταφή του ποταμού Ερρινυού
Άντζελα Δημητρακάκη
Εστία 2016
Σελ. 100, τιμή εκδότη €12,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΝΤΖΕΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΑΚΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

Για το μυθιστόρημα του Λύο Καλοβυρνά «Όλες μας» (εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: © Diego San / Unsplash.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Γυναικοκτο...

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

Για το μυθιστόρημα του Ξενοφώντα Κοντιάδη «Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» (εκδ. Τόπος). Στην κεντρική εικόνα, ο Νίκος Μπελογιάννης. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Τι άνθρωποι ήταν αυτοί που μετά την ήττα του ΚΚΕ κα...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

Για τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές» (εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο συγγραφέας ως αντηχείο ενός παλλόμενου κόσμου. Ο δημιουργός ως γόνιμος υποδοχέας γεγονότων, αδιαμόρφωτων κατά βάση, όπω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Το πρώτο επεισόδιο της εκπομπής «Βίος και Πολιτεία» μεταδόθηκε ζωντανά την Παρασκευή και βρίσκεται ήδη στον «αέρα» του διαδικτύου. Μια πρωτοβουλία του μεγαλύτερου και πιο εν...

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Σε συνέντευξή της στο American Booksellers Association, η Βόσνια συγγραφέας Lana Bastašić μίλησε για το βιβλίο της «Πιάσε το λαγό», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg, σε μετάφραση Ισμήνης Ραντούλοβιτς.

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ