alt

Για τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Μπακαούρη Οχτωμισάρια (εκδ. Κέδρος)

Της Τόνιας Μάκρα

Όταν ένα βιβλίο καταφέρει να με ξαφνιάσει γίνομαι εκστατικά ευτυχισμένη! Ειδικά όταν αγγίζει με τρόπο λογοτεχνικά αξιοπρόσεκτο τα απλά, τετριμμένα αλλά ταυτόχρονα θεμελιώδη ζητήματα που ποτέ δεν έπαψαν να απασχολούν τον άνθρωπο, εν προκειμένω τη ζωή, τον χρόνο, τη μοναξιά, την απώλεια, τον θάνατο.

Αυτή ακριβώς θεωρώ ότι είναι η επιτυχία του βιβλίου Οχτωμισάρια της Ελένης Μπουκαούρη, το γεγονός δηλαδή ότι η συγγραφέας προσεγγίζει διαφορετικές πτυχές της ανθρώπινης πραγματικότητας με βλέμμα που διαφέρει, ανάγοντας το προσωπικό σε οικουμενικό. Αν και πρόκειται για το πρώτο της πεζογράφημα χαρακτηρίζεται από έξοχη γραφή, ενώ η καλά δομημένη πλοκή κρύβει ανατροπές και μεγάλες μεταβολές ως προς το αφηγηματικό ύφος. Η συγγραφέας έχει σίγουρα αξιοποιήσει τη μεγάλη της εμπειρία στο δημοσιογραφικό επάγγελμα, έναν τομέα που διαφέρει φυσικά εντελώς από τη λογοτεχνία. Ωστόσο διδάσκει και εξοικειώνει όσους αξιοπρεπώς τον υπηρετούν με την προσωπική έκφραση, την επεξεργασία κειμένου αλλά και την ικανότητα πρόταξης του σημαντικού εις βάρους του περιττού.

Είναι η Άννα και ο Σέργιος πάντα τα ίδια πρόσωπα; Είναι πρόγονοι ή απόγονοι των αρχικών ηρώων; Είναι μορφές σκιώδεις που αναλαμβάνουν να ενσαρκώνουν τα όνειρα, τις φαντασιώσεις, τις αγωνίες, τις ματαιώσεις διαφορετικών προσώπων σε διαφορετικές περιόδους;

Τα Οχτωμισάρια αποτελούνται από εικοσιμία αυτοτελείς ιστορίες που ταυτόχρονα συγκροτούν ένα ενιαίο σύνολο το οποίο εστιάζει στις διαφορετικές πραγματικότητες της ζωής δύο χαρακτήρων που σε όλα τα διηγήματα φέρουν το ίδιο όνομα, Σέργιος και Άννα. Η συγγραφέας τούς παρακολουθεί από τα παιδικά χρόνια στα νεανικά, στην ενηλικίωση, την ωρίμανση και το επερχόμενο τέλος. Μέσα από θεματικά αυτόνομες ιστορίες που έχουν ως κοινή συνισταμένη την εμβάθυνση στη μοίρα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Είναι η Άννα και ο Σέργιος πάντα τα ίδια πρόσωπα; Μάλλον όχι. Είναι πρόγονοι ή απόγονοι των αρχικών ηρώων; Ίσως ναι, ίσως όχι. Είναι μορφές σκιώδεις που αναλαμβάνουν να ενσαρκώνουν τα όνειρα, τις φαντασιώσεις, τις αγωνίες, τις ματαιώσεις διαφορετικών προσώπων σε διαφορετικές επίσης περιόδους; Τους συνδέει τέλος κάποια μορφή μακρινής ή κοντινής σχέσης ή απλώς στα πρόσωπά τους αντανακλάται ο κόσμος όλος; Οι ερμηνείες είναι όλες ελεύθερες, οι πιθανότητες ανοικτές, ο χρόνος απροσδιόριστος και ο τόπος χωρίς σημεία αναφοράς. Ο αναγνώστης καλείται να κατανοήσει τα νοήματα και μηνύματα του βιβλίου ανάλογα με τις δικές του προσλαμβάνουσες, τα δικά του βιώματα.

Οι βασικοί χαρακτήρες (Σέργιος και Άννα) μοιάζουν να ζουν και αναπνέουν κάθε φορά σε άλλον τόπο και σε διαφορετική εποχή, η μεταξύ τους σχέση άλλοτε κινείται σε ρεαλιστική βάση και άλλοτε σε ονειρικό ή φαντασιακό επίπεδο. Όπως αναφέρεται και στο οπισθόφυλλο «οι χαρακτήρες […] βιώνουν τις πολλαπλές εκδοχές της πραγματικότητας, αληθινές ή επινοημένες [….] Εκκινώντας από την τραχιά γλώσσα του τόπου των προγόνων τους, περνούν μέσα από το στρόβιλο της νιότης, ωριμάζουν στη σκληρή πραγματικότητα και καταλήγουν στην ανοίκεια μοναξιά του πένθους και της απώλειας».

Εναλλαγές στο ύφος και στη γλώσσα

Η ροή της αφήγησης όπως περνά από διήγημα σε διήγημα συνοδεύεται από αλλαγές στη γλώσσα και το ύφος γραφής. Από «την τραχιά γλώσσα των προγόνων τους», που με τόσο μεγάλη επιτυχία αναβιώνει η συγγραφέας, οδηγείται σε μια σύγχρονη σοφά επεξεργασμένη, χωρίς φλυαρία και με ακρίβεια γραφή. Ενίοτε ο ρεαλισμός αφήνει τη θέση του στο σουρεαλιστικό στοιχείο και κάπου κάπου ο ελεύθερος συνειρμός κυριαρχεί. Έτσι αναδεικνύεται η πολυπλοκότητα των χαρακτήρων, οι ποικίλες πλευρές της προσωπικότητας των πρωταγωνιστών, που περιβάλλονται από ένα πολυπρόσωπο «σκηνικό» δευτερευόντων χαρακτήρων.

Προς το τέλος του βιβλίου, το ρεαλιστικό στοιχείο παραμερίζει και «το αλλόκοτο και ανοίκειο γίνονται η κυρίαρχη τάση τόσο στις ιστορίες που διαδραματίζονται όσο και στη μορφή της γραφής». Η συγγραφέας υιοθετεί αυτό το ύφος ακριβώς επειδή θέλει να δείξει «ότι γερνώντας, ο άνθρωπος αποσύρεται από το λογικό σε άλλες σφαίρες ψυχικής και διανοητικής αντιμετώπισης της ζωής του. Άραγε η ίδια τύχη μας περιμένει κι εμάς;» αναρωτιέται η συγγραφέας.

Η Ελένη Μπουκαούρη προσεγγίζει φιλοσοφικής σημασίας ζητήματα σε ένα πεζογράφημα-απαύγασμα εσωτερικότητας και αμέριστης αντοχής στον ανθρώπινο πόνο, τη φθορά του χρόνου.

Αυτό το αλλόκοτο, που τη γοητεύει «πάντα δίπλα στο καθημερινό», χαρακτηρίζει κάποια σημαντικά διηγήματα όπως είναι «Η Βελζεβούλα» ή το πικρό σε συναίσθημα «Θηρίο». Χάρη σε αυτά αλλά και σε όλα τα υπόλοιπα η Ελένη Μπουκαούρη προσεγγίζει φιλοσοφικής σημασίας ζητήματα σε ένα πεζογράφημα-απαύγασμα εσωτερικότητας και αμέριστης αντοχής στον ανθρώπινο πόνο, τη φθορά του χρόνου.

Η Ελένη Μπουκαούρη μεγάλωσε στην Αθήνα, σπούδασε Γαλλική Λογοτεχνία, Γλωσσολογία και Ιστορία στο Στρασβούργο. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος στον τομέα των Διεθνών σχέσεων στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων αλλά και στον ραδιοφωνικό σταθμό ΦΛΑΣ στα πρώτα χρόνια της μεγάλης του ακροαματικότητας. Όταν αποφάσισε να συνταξιοδοτηθεί πρόωρα κανείς φίλος ή συνάδελφος δεν ήξερε ότι ήθελε να αφιερώσει τον χρόνο της στη λογοτεχνία. Λίγα χρόνια αργότερα κυκλοφόρησε η πρώτη της ποιητική συλλογή που εκδόθηκε από τον οίκο Γαβριηλίδη όπως και οι δύο επόμενες μέσα από τις οποίες μάς αποκάλυψε τη στροφή της προς την ελευθερία της προσωπικής έκφρασης.

Στα Οχτωμισάρια (ο τίτλος προέρχεται από την ταινία 8 1/2 του Φελίνι) εστιάζει συνειδητά στα διαφορετικά πρόσωπα και προσωπεία που ο καθένας μας συχνά αναπτύσσει στη διάρκεια της ζωή του. Όσο η ηλικία προχωρεί η ανεμελιά χάνεται, ο χρόνος πιέζει, το άτομο γίνεται έρμαιο της καθημερινότητας, η χαρά σπανίζει, η θλίψη γίνεται οικεία. Όσο το τέλος πλησιάζει οι απώλειες πληθαίνουν, η μοναξιά περισσεύει, το πένθος τριβελίζει την ψυχή και τότε τόσο η πλοκή στο βιβλίο όσο και η γλώσσα λαμβάνουν διαστάσεις ενός κόσμου ανοίκειου, φαντασιακού έως και παράλογου.

Όταν τελείωσα το βιβλίο γύρισα αυτόματα στην πρώτη σελίδα. Ήταν έντονη η ανάγκη μου να ξαναβρεθώ στην αρχή της αφήγησης, να δέσω το τέλος με την αρχή, το ανοίκειο με το ρεαλιστικό, το σύγχρονο με το παλιό, την πόλη με την ύπαιθρο, το πολύπλοκο με την απλότητα μιας ζωής χαμένης στον σκληρό πυρήνα της σύγχρονης κοινωνίας. Να ξαναβρεθώ εν ολίγοις στην αρχή της ζωής!

* Η ΤΟΝΙΑ ΜΑΚΡΑ είναι δημοσιογράφος.


altΟχτωμισάρια
Ελένη Μπακαούρη
Κέδρος 2016
Σελ. 200, τιμή εκδότη €11,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΑΚΑΟΥΡΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Όχι δεν χωριζόμαστε» του Γιώργου Στόγια (κριτική) – Ενίοτε συμβαίνουν «ατυχήματα»

«Όχι δεν χωριζόμαστε» του Γιώργου Στόγια (κριτική) – Ενίοτε συμβαίνουν «ατυχήματα»

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Στόγια «Όχι δεν χωριζόμαστε» (εκδ. Μελάνι). Κεντρική εικόνα: © Tegan Mierle (Unsplash).

Γράφει ο Νίκος Σαλτερής

Ο Γιώργος Στόγιας, γεννημένος στην Αθήνα (1973) σπούδασε στην Κρήτη και στη...

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

Για το μυθιστόρημα του Λύο Καλοβυρνά «Όλες μας» (εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: © Diego San / Unsplash.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Γυναικοκτο...

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

Για το μυθιστόρημα του Ξενοφώντα Κοντιάδη «Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» (εκδ. Τόπος). Στην κεντρική εικόνα, ο Νίκος Μπελογιάννης. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Τι άνθρωποι ήταν αυτοί που μετά την ήττα του ΚΚΕ κα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Άνα Μαρία Σούα: «Η ζωή είναι τρελή, παράλογη, κωμική και τραγική – το ίδιο και οι ιστορίες μου!»

Άνα Μαρία Σούα: «Η ζωή είναι τρελή, παράλογη, κωμική και τραγική – το ίδιο και οι ιστορίες μου!»

Συνέντευξη με την Αργεντινή συγγραφέα Άνα Μαρία Σούα [Ana María Shua], με αφορμή την ανθολογία διηγημάτων της «Σκυλίσια ζωή και άλλες ακροβασίες» (μτφρ. Άννα Βερροιοπούλου, εκδ. Βακχικόν). Η συγγραφέας θα βρεθεί στην Αθήνα τις επόμενες μέρες, καλεσμένη του 15ου Φεστιβάλ ΛΕΑ.

Συνέ...

1ο Φεστιβάλ Διά-δραση στα Ιωάννινα – Τι σημαίνει η σιωπή στην εποχή των θορύβων;

1ο Φεστιβάλ Διά-δραση στα Ιωάννινα – Τι σημαίνει η σιωπή στην εποχή των θορύβων;

Το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ιωαννιτών διοργανώνει το 1ο Φεστιβάλ «Διά-δραση» από τις 15 έως τις 17 Ιουνίου, με θέμα των συζητήσεων και των καλλιτεχνικών δράσεων τη σιωπή.

Επιμέλεια: Book Press

...

15ο Φεστιβάλ ΛΕΑ: Συζητήσεις και εργαστήρια με συγγραφείς από τη Λατινική Αμερική, την Πορτογαλία και την Ισπανία – Αναλυτικά όλο το πρόγραμμα

15ο Φεστιβάλ ΛΕΑ: Συζητήσεις και εργαστήρια με συγγραφείς από τη Λατινική Αμερική, την Πορτογαλία και την Ισπανία – Αναλυτικά όλο το πρόγραμμα

Το 15ο Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία εν Αθήναις) θα πραγματοποιηθεί από τις 13 έως τις 22 Ιουνίου στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις.

Επιμέλεια: Book Press

Υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κατερίνας Σα...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ