alt

Για τη συλλογή διηγημάτων του Νίκου Παναγιωτόπουλου Γραφικός χαρακτήρας (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος του Γραφικού χαρακτήρα δεν είναι ο ίδιος με αυτόν του Γονίδιου της αμφιβολίας (Πόλις 1999) ή της Αγιογραφίας (Πόλις 2003). Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος του μυθιστορήματος δηλαδή δεν είναι ο ίδιος με αυτόν των τελευταίων διηγημάτων του παρόντα τόμου. Στη μεγάλη φόρμα, με υπομονή και πλατιά ματιά ο συγγραφέας έχτιζε επιμελώς τους ήρωές του και προέβαλλε μια ευρύτερη θέαση του κόσμου, ενώ εδώ στη μικρή φόρμα (είναι βεβαίως η φύση του διηγήματος τέτοια) εστιάζει στο πολύ μικρό, στο περιστασιακό και μέσω αυτού φωτογραφίζει εξήντα επτά βιώματα.

Το αρχικό πλαίσιο δράσης είναι η παιδική ηλικία, που αναδεικνύει το παρελθόν μέσα από τις αναμνήσεις μιας εποχής όπου κυριαρχεί η αφέλεια, η προσπάθεια απογαλακτισμού και ελευθερίας, ο αθώος αυθορμητισμός, το παιχνίδι, η οικογένεια και οι συγγενικές σχέσεις. Ακολουθεί η νεανική ηλικία με ανάλογα ορόσημα, μικρά και καθημερινά αλλά και πιο ευρείας εμβέλειας όπως η διαμάχη με τον πατέρα του. Μια τέτοια αναδρομή στον απώτατο χρόνο της ανθρώπινης ύπαρξης, στα τρυφερά σκαλοπάτια της ζωής, δεν είναι πρωτόγνωρη αλλά τον τελευταίο καιρό προωθείται με ποικίλους στόχους: από τη μυθοποίηση της παιδικότητας έως την ανάδειξη (ή αναθεώρηση) της ελληνικής οικογένειας κι από την αυτοβιογραφική επικέντρωση μέχρι την αναπόληση της δεκαετίας του ’70.

Από τα παιδικά χρόνια μέχρι την ενηλικίωση το αληθινό γεννά λογοτεχνία κι ο διηγηματογράφος ζουμάρει σ’ αυτό που φαίνεται βιωμένο και αδιάφορο, για να φανεί η ιδιαίτερη, συγκεκριμένη πλευρά του.

Τι απ’ όλα προσπαθεί να πετύχει ο Νίκος Παναγιωτόπουλος; Δεν κρύβει –στον επίλογο το δηλώνει ρητά– ότι τα περισσότερα απ’ αυτά είναι αληθινά γεγονότα (είναι;), στα οποία δεν αποσιωπά ούτε καν τα πραγματικά ονόματα και έτσι μεταφέρει στο χαρτί μερικές από τις εμπειρίες της ζωής του που τον σημάδεψαν. Το στοίχημα ήταν γι’ αυτόν και για τον αναγνώστη η μικρή έκταση, που επιχειρεί να αποδώσει το βιωμένο σε ελάχιστο χώρο, ώστε εκεί να αποστάξει το πιο ισχυρό ροδέλαιο των εμπειριών του. Από τα παιδικά χρόνια μέχρι την ενηλικίωση το αληθινό γεννά λογοτεχνία κι ο διηγηματογράφος ζουμάρει σ’ αυτό που φαίνεται βιωμένο και αδιάφορο, για να φανεί η ιδιαίτερη, συγκεκριμένη πλευρά του.

alt
    Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος
 

Τα κείμενα του συγγραφέα λοιπόν είναι μικρά –δύο τρεις σελίδες– ή πολύ μικρά –κάτω από σελίδα–, προσπαθώντας να εστιάσουν με τα λιτά τους μέσα, την απέριττη γλώσσα και το αποστασιοποιημένο λόγω χρονικού διαστήματος ύφος στη σκηνή που ξεθάβει η μνήμη, και τη ζωντανεύει η συγκίνηση, η νοσταλγία, ο πικρός προβληματισμός της ζωής. Τα ίδια τα συμβάντα είναι από αυτά που λίγο ή πολύ συναντάμε στη ζωή κάθε ανθρώπου κι ο διηγηματογράφος θέλησε να τα απαθανατίσει σε ένα προσωπικό άλμπουμ, κρατώντας σε λίγες ασπρόμαυρες φωτογραφίες μόνο ό,τι οδηγεί σε κορυφώσεις, σε πικρές διαπιστώσεις, σε μια, έστω, συγκινητική αλήθεια.

Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος στα διηγήματά του δεν χρησιμοποιεί τη δύναμη της γλώσσας, αλλά αξιοποιεί την ισχύ της αφηγηματικής πύκνωσης, δεν επινοεί –φαινομενικά– καινοφανή περιστατικά, αλλά αναδεικνύει το σύνηθες, που έχει ωστόσο αξία, κι εστιάζει στο καθοριστικό. Έτσι, για να ξαναγυρίσω στην αρχική μου ερώτηση, πετυχαίνει να δείξει ότι η ζωή όλων, όχι των επώνυμων που είναι πρόσφοροι για βιογράφηση, αποτελείται από πολλές σκληρές κι ευχάριστες στιγμές, φαιδρές καταστάσεις και συγκινητικούς σταθμούς, μικρές ψηφίδες που καθορίζουν το είναι μας και χαράζουν τις καμπές στην πορεία του βίου μας· για μερικούς μάλιστα διαμορφώνουν και την πρώτη ύλη των λογοτεχνικών κειμένων τους…

* Η κεντρική φωτογραφία προέρχεται από το οικογενειακό αρχείο του συγγραφέα.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

altΓραφικός χαρακτήρας
Νίκος Παναγιωτόπουλος
Μεταίχμιο 2016
Σελ. 184, τιμή εκδότη €11,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες» (κριτική) – Η γκόθικ λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας

«Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες» (κριτική) – Η γκόθικ λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες – Μια ελληνική ανθολογία λαογραφικού τρόμου» (ανθολόγηση – εισαγωγή – επίμετρο: Γιώργος Θάνος, εκδ. Ροές).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Νεράιδες, στοιχει...

«Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» της Δήμητρας Λουκά (κριτική) – Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου

«Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» της Δήμητρας Λουκά (κριτική) – Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου

Για τη συλλογή διηγημάτων της Δήμητρας Λουκά «Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» (εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Daniel Egnéus

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Πώς μπορεί ένας αρχετυπικός μύθος, διατηρημένος μέσα στους αιώνες στη βασική του δομή ...

«Ελσίνκι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (κριτική) – Διπλές ταυτότητες ως μορφές απόκρυψης

«Ελσίνκι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (κριτική) – Διπλές ταυτότητες ως μορφές απόκρυψης

Για το μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη «Ελσίνκι» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Ο πρωταγωνιστής της ιρακινής ταινίας «The Heart Sculpture».

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο αυτό μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη ανήκει καταρχάς στη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Στον Αλγερινό Καμέλ Νταούντ το Βραβείο Γκονκούρ 2024, το πιο έγκυρο γαλλικό λογοτεχνικό βραβείο

Στον Αλγερινό Καμέλ Νταούντ το Βραβείο Γκονκούρ 2024, το πιο έγκυρο γαλλικό λογοτεχνικό βραβείο

Για πρώτη φορά το Βραβείο Γκονκούρ (Prix Goncourt) δίνεται σε Αλγερινό, τον Καμέλ Νταούντ [Kamel Daoud] για το μυθιστόρημά του Houris (εκδ. Gallimard). Στην κεντρική φωτογραφία, ο συγγραφέας, στον παραδοσιακό χαιρετισμό του νικητή από το παράθυρο του εστιατορίου Drouant στο Παρίσι. 

Επιμέλεια: B...

«Στα κάτεργα του θανάτου» του Ανδρέα Ασσαέλ (κριτική) – Καρυά Φθιώτιδας, το ελληνικό Μαουτχάουζεν

«Στα κάτεργα του θανάτου» του Ανδρέα Ασσαέλ (κριτική) – Καρυά Φθιώτιδας, το ελληνικό Μαουτχάουζεν

Για το βιβλίο του Ανδρέα Ασσαέλ «Στα κάτεργα του θανάτου – Ένα οδοιπορικό στα καταναγκαστικά ναζιστικά έργα Χριστιανών και Εβραίων στην Ελλάδα με 350 ανέκδοτες εικόνες» (εκδ. University Studio Press). Κεντρική εικόνα: © Συλλογή Ανδρέα Ασσαέλ, στην Καρυά Φθιώτιδας, όπου διακρίνεται Έλληνας χωροφύλακας.

...
Από το βιβλίο στο σινεμά: Δύο σημαντικά μυθιστορήματα έγιναν ταινίες

Από το βιβλίο στο σινεμά: Δύο σημαντικά μυθιστορήματα έγιναν ταινίες

Δύο σημαντικά και πολυδιαβασμένα μυθιστορήματα έγιναν ταινίες σε παραγωγή Netflix. Πρόκειται για τα: «Πέδρο Παράμο» (μτφρ. Έφη Γιαννοπούλου, Πατάκης) του Χουάν Ρούλφο και «Το τρένο των παιδιών» (μτφρ. Φωτεινή Ζερβού, Πατάκης) της Βιόλα Αρντόνε, από όπου και η κεντρική φωτογραφία.

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...
«Το Τέλος. Και Ξανά» του Ντίνο Μπάουκ (προδημοσίευση)

«Το Τέλος. Και Ξανά» του Ντίνο Μπάουκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Σλοβένου συγγραφέα Ντίνο Μπάουκ (Dino Bauk) «Το Τέλος. Και Ξανά» (μτφρ. Γιούλη Σταματίου) το οποίο θα κυκλοφορήσει αρχές Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Αγαπητή μητέρα, ...

«Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», ανέκδοτο θεατρικό του Γρηγορίου Ξενόπουλου (προδημοσίευση)

«Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», ανέκδοτο θεατρικό του Γρηγορίου Ξενόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το ανέκδοτο θεατρικό έργο του Γρηγορίου Ξενόπουλου «Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», σε επιμέλεια & εισαγωγή της Κυριακής Πετράκου, το οποίο θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Νίκας το επόμενο διάστημα. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ