lefkada

Για τη συλλογή Λευκαδίτικα διηγήματα του Δημήτρη I. Σολδάτου (εκδ. Fagotto books)

Tου Μιχάλη Μακρόπουλου 

Τα Λευκαδίτικα διηγήματα είναι ό,τι λέει ο τίτλος τους – ιστορίες της Λευκάδας, παλιές ή ακόμα παλιότερες, που ο Δημήτρης Σολδάτος τις άκουσε, ή τις έζησε ο ίδιος, και τις ξαναλέει εδώ με τον τρόπο του, με στόφα και μπρίο γνήσιου παραμυθά, μ’ «αφτί» που πιάνει το ρυθμό στο συνταίριαγμα των λέξεων. Σαν ποιητής –που μέχρι τώρα ήταν· τούτα δω είναι τα πρώτα του πεζά–, ο Σολδάτος είναι αμετανόητα παλαιομοδίτης: του σονέτου, του λογοπαίγνιου και του καθαρού νοήματος. Και αμετανόητα παλαιομοδίτης είναι και δω… ως και στη χρήση των θαυμαστικών! Όσο για το γλωσσικό του οπλοστάσιο, αντλεί από παντού: λευκαδίτικες φράσεις και λέξεις, λαϊκές αθυροστομίες, λίγη καθαρολογία πού και πού, η Αγία Γραφή. Τα λογοπαίγνια, που φέρνει μαζί του προίκα από τους στίχους του, έχουν και εδώ την τιμητική τους: όπως, για παράδειγμα, όταν στο καφενείο με τη «μυρωδιά του παστού ρέγγου και του αρμυρισμένου μπακαλιάρου» και με τα «μανεστριακά» (τα ζυμαρικά), κ.ο.κ., ο πιτσιρικάς Σολδάτος έβλεπε τις σοκολάτες ΙΟΝ και, δύο μαζί, έφτιαχναν ένα ΙΟΝΙΟΝ πέλαγος. Άλλες ιστορίες είναι θλιβερές χωρίς ωστόσο απαραίτητα να θλίβουν, άλλες είναι τρομαχτικές χωρίς μολαταύτα απαραιτήτως να τρομάζουν, και όλες, ανεξαιρέτως, είναι ψυχαγωγικές ψυχαγωγώντας πράγματι. Οι απιθανότητες, εξυπακούεται –όπως σε κάθε καλή ιστορία του είδους αυτού, που είναι και λίγο παραμύθι–, πάνε σύννεφο. Επιτροχάδην, εδώ, θα πω δυο λόγια για μερικά από τα διηγήματα, που μου ’μειναν στο νου μετά την ανάγνωση. 

Είναι η ιστορία του γιδοβοσκού του Γκιοβάνη, που ’τρεχε πιο γρήγορα κι από τον Σπύρο Λούη· στην «Κουμπαριά», το κουμπαριλίκι ανάμεσα σ’ ένα χωριανό κι ένα γύφτο καταλήγει σ’ έναν αποτρόπαιο αποκεφαλισμό και μια τρομερή εκδίκηση· και στο διήγημα «Στου Ντεβεντέλη» ένας άδικος φόνος στοιχειώνει έναν τόπο:

«Χαράματα ήταν, όταν Πορσάνοι, κατεβαίνοντας το μονοπάτι, ένιωσαν να γλιστράει το χώμα κάτω απ’ τα πόδια τους. Λάσπες δεν ήταν, χορτάρια μήτε! Έσκυψαν και είδαν κομμάτια κρέατα σκουληκιασμένα, κομμάτια κρέατα ανθρώπινα! Πανικόβλητοι, άρχισαν να τρέχουν… Μα, όσο έτρεχαν, τόσο γλιστρούσαν… Έπεφταν και σηκώνονταν και ξανάπεφταν πάνω στα ψοφίμια, κι ο τρόμος τους τελειωμό δεν είχε…

»Νυχτωμένοι Κατωχωρίτες, διερχόμενοι απ’ το μονοπάτι αυτό, είδαν τραπέζια στρωμένα με άσπρα τραπεζομάντηλα και δίπλα τον Βαγγέλα να τους γνέφει σιωπηλός!»

Mια εκκεντρική Εγγλέζα ανασταίνει ένα κλήμα διαβάζοντάς του χωρία από την Αγία Γραφή (κι ο αφηγητής βάζει και αυτός το χεράκι του, μ’ αποσπάσματα από τον Όμηρο στο πρωτότυπο). 

Στο «Κλήμα Λάζαρος», μια εκκεντρική Εγγλέζα ανασταίνει ένα κλήμα διαβάζοντάς του χωρία από την Αγία Γραφή (κι ο αφηγητής βάζει και αυτός το χεράκι του, μ’ αποσπάσματα από τον Όμηρο στο πρωτότυπο). Στο «Ο Γούπας», με πικρό σπαρταριστό τόνο περιγράφεται η κηδεία ενός τσιγκούνη, που «μπήκε τρεις φορές στο λάκκο και τρεις βγήκε»:

«Ξάφνου, το φέρετρο έτριξε σαν καράβι που χτύπησε σε ύφαλο! Λίγο πριν βρει πάτο, έγειρε επικίνδυνα… “Πάνω! Ανεβάστε το, πάνω! Γαμώ το ξεσταύρι μου, μέσα!” φρένιασε ο παπα-Μπενίας. Οι άντρες που κρατούσαν τα σχοινιά τρόμαξαν απ’ τις φωνές και τράβηξαν απότομα. Η νεκρόκασα πετάχτηκε στην επιφάνεια σαν κάποιος να την κλώτσησε απ’ τον τάφο! Και βγαίνοντας, έγειρε απότομα στο πλάι κι αναποδογύρισε: ο Γούπας κατρακύλησε κάμποσες βόλτες έξω απ’ την κάσα κι απέμεινε να τους κοιτάει με τα μάτια ορθάνοιχτα – μα, κανείς δεν βρέθηκε να του τα κλείσει; Το στραβωμένο του στόμα έμοιαζε σαν να βλαστημούσε. Όλοι ανατρίχιασαν!

»Ένα δευτερόλεπτο αργότερα, το καπάκι απ’ το φέρετρο προσγειώθηκε στο κεφάλι του Γούπα, κάνοντας ένα τρομακτικό “ντουπ!” Αυτό ήταν! Όλοι κρατούσαν την κοιλιά τους απ’ τα γέλια!…»

Στο «Γιαούζο», που του πρέπει μια θέση σε πολλές μελλοντικές ανθολογίες, συνυπάρχουν υποδειγματικά οι περιγραφές του τόπου και οι θρύλοι που αυτός ο τόπος γεννά. Και θα πάρω πίσω, εδώ, ό,τι έγραψα στην αρχή. Εκτός από την ψυχαγωγική του όψη –διόλου αμελητέα, άλλωστε– ο «Γιαούζος» έχει και μιαν άλλη όψη, βαθύτερη. Όπως έχει μια τέτοια βαθύτερη όψη το «Κλήμα Λάζαρος». Ή ο αυτόχειρας «Μάρκος». Ή η συγκινητική «Γυναίκα με την κατσικούλα»· και πολύ περισσότερο έχει τούτη τη βαθύτητα η σπαραχτική ιστορία που εξηγεί γιατί στο «Χωριό με τις γάτες» κανείς δε διώχνει τις γάτες και κανένας δεν τις κυνηγά – εδώ, ή στο διήγημα «Στον τόπο», ο θάνατος είναι διαρκώς μόλις μισό βήμα μακριά, και στην «Περαματάρισσα» εμφανίζεται ο Χάρος αυτοπροσώπως. Η απέριττη λαϊκότητα αυτών των συναρπαστικών ιστοριών ριζώνει σε μια μεταφυσική αξεχώριστη από τον τόπο και τους ανθρώπους του.

lefkaditika diigimata coverΗ έκδοση των Διηγημάτων είναι πολύ καλή, με χαρτί Chamois 120άρι, και μονάχα θα προτιμούσα μια εικόνα εξωφύλλου πιο φωτεινή και λαϊκή, που θα ταίριαζε περισσότερο με το πνεύμα τούτων των ιστοριών όπου «σαν ν’ άνοιξε, ξάφνου, μια ρωγμή στον χρόνο, και σκίστηκε πατόκορφα το φόρεμα της πραγματικότητας για να φανεί το παραμύθι…»· ένα πνεύμα νοσταλγικό, παλιομοδίτικο ίσως, μα γνήσιο κι ανυπόκριτο, περασμένο στο χαρτί με ελληνικά που η ομορφιά και η καθαρότητά τους σπανίζουν πλέον.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

Για το μυθιστόρημα της Σώτης Τριανταφύλλου «Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό - Χρονικό σε πόλεις με ποτάμι» (εκδ. Πατάκη). Η κεντρική φωτογραφία, που κοσμεί το εξώφυλλο, είναι του Στάνλεϊ Κιούμπρικ.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«… άμμος» του Μιχάλη Μακρόπουλου (κριτική) – Memento mori

«… άμμος» του Μιχάλη Μακρόπουλου (κριτική) – Memento mori

Για τη νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου «...Άμμος» (εκδ. Κίχλη). 

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Ένας θολός ουρανός, η θάλασσα σαν μια θαμπή μεμβράνη, όλο το σκηνικό εκτεθειμένο σε έναν εμμονικό νοτιά, που όλα τα μεταπλάθει ...

«Τώρα είναι μετά» του Γιάννη Γαβαλά (κριτική) – Η αναζήτηση του καλού μέσα στο παράδοξο

«Τώρα είναι μετά» του Γιάννη Γαβαλά (κριτική) – Η αναζήτηση του καλού μέσα στο παράδοξο

Για το μυθιστόρημα του Γιάννη Γαβαλά «Τώρα είναι μετά» (εκδ. Ροδακιό). 

Γράφει η Ζέτα Κουντούρη 

Αυτοτοσαρκασμός και λεπτή ειρωνεία διατρέχουν το μυθιστόρημα του Γιάννη Γαβαλά με τον παράξενο τίτλο ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«You» – Στο μυαλό ενός βιβλιόφιλου σύγχρονου κατά συρροή δολοφόνου

«You» – Στο μυαλό ενός βιβλιόφιλου σύγχρονου κατά συρροή δολοφόνου

Για την τηλεοπτική σειρά «You», που είναι διαθέσιμη σε μεγάλο συνδρομητικό κανάλι, καθώς και για τα μυθιστορήματα της Κάρολαϊν Κέπνες (Caroline Kepnes) που την ενέπνευσαν. 

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός 

O χαρακ...

«Ο ρόλος των ΜΚΟ στο κοινωνικό κράτος»: Εκδήλωση για το δοκίμιο του Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού»

«Ο ρόλος των ΜΚΟ στο κοινωνικό κράτος»: Εκδήλωση για το δοκίμιο του Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού»

Παρουσίαση του δοκιμίου του επίκουρου καθηγητή Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού: ΜΚΟ και κοινωνική πολιτική στην Ελλάδα» (εκδόσεις Τόπος) την Τρίτη, 20 Μαΐου, στις 7:30 μ.μ. στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Επιμέλεια: Book Press

...
Βραβείο Κλεψύδρα 2025: Ανακοινώθηκε η μακρά λίστα – Τα βιβλία και οι συγγραφείς τους

Βραβείο Κλεψύδρα 2025: Ανακοινώθηκε η μακρά λίστα – Τα βιβλία και οι συγγραφείς τους

Ανακοινώθηκε η μακρά Λίστα του Λογοτεχνικού Βραβείου Κλεψύδρα 2025 που αφορά βιβλία που κυκλοφόρησαν το έτος 2024. Στην κεντρική εικόνα, από πρόσφατη βράβευση.

Επιμέλεια: Book Press

Στη μακρά Λίστα του Λογοτεχνικού Βραβείου Κλεψύδρα 2025 που αφορά βιβλ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...
«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μεχμέτ Ατές «Η σιωπή του κελιού», το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίμετρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πάντα έλεγαν: «Συνήθως έρχονται γύρω στις έξι, έξι κα...

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα των Νίκι Φρεντς [Nicci French] «Δεν θα τελειώσει έτσι» (μτφρ. Κίκα Κραμβουσάνου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Κίρα άκουγε αν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ