lefkada

Για τη συλλογή Λευκαδίτικα διηγήματα του Δημήτρη I. Σολδάτου (εκδ. Fagotto books)

Tου Μιχάλη Μακρόπουλου 

Τα Λευκαδίτικα διηγήματα είναι ό,τι λέει ο τίτλος τους – ιστορίες της Λευκάδας, παλιές ή ακόμα παλιότερες, που ο Δημήτρης Σολδάτος τις άκουσε, ή τις έζησε ο ίδιος, και τις ξαναλέει εδώ με τον τρόπο του, με στόφα και μπρίο γνήσιου παραμυθά, μ’ «αφτί» που πιάνει το ρυθμό στο συνταίριαγμα των λέξεων. Σαν ποιητής –που μέχρι τώρα ήταν· τούτα δω είναι τα πρώτα του πεζά–, ο Σολδάτος είναι αμετανόητα παλαιομοδίτης: του σονέτου, του λογοπαίγνιου και του καθαρού νοήματος. Και αμετανόητα παλαιομοδίτης είναι και δω… ως και στη χρήση των θαυμαστικών! Όσο για το γλωσσικό του οπλοστάσιο, αντλεί από παντού: λευκαδίτικες φράσεις και λέξεις, λαϊκές αθυροστομίες, λίγη καθαρολογία πού και πού, η Αγία Γραφή. Τα λογοπαίγνια, που φέρνει μαζί του προίκα από τους στίχους του, έχουν και εδώ την τιμητική τους: όπως, για παράδειγμα, όταν στο καφενείο με τη «μυρωδιά του παστού ρέγγου και του αρμυρισμένου μπακαλιάρου» και με τα «μανεστριακά» (τα ζυμαρικά), κ.ο.κ., ο πιτσιρικάς Σολδάτος έβλεπε τις σοκολάτες ΙΟΝ και, δύο μαζί, έφτιαχναν ένα ΙΟΝΙΟΝ πέλαγος. Άλλες ιστορίες είναι θλιβερές χωρίς ωστόσο απαραίτητα να θλίβουν, άλλες είναι τρομαχτικές χωρίς μολαταύτα απαραιτήτως να τρομάζουν, και όλες, ανεξαιρέτως, είναι ψυχαγωγικές ψυχαγωγώντας πράγματι. Οι απιθανότητες, εξυπακούεται –όπως σε κάθε καλή ιστορία του είδους αυτού, που είναι και λίγο παραμύθι–, πάνε σύννεφο. Επιτροχάδην, εδώ, θα πω δυο λόγια για μερικά από τα διηγήματα, που μου ’μειναν στο νου μετά την ανάγνωση. 

Είναι η ιστορία του γιδοβοσκού του Γκιοβάνη, που ’τρεχε πιο γρήγορα κι από τον Σπύρο Λούη· στην «Κουμπαριά», το κουμπαριλίκι ανάμεσα σ’ ένα χωριανό κι ένα γύφτο καταλήγει σ’ έναν αποτρόπαιο αποκεφαλισμό και μια τρομερή εκδίκηση· και στο διήγημα «Στου Ντεβεντέλη» ένας άδικος φόνος στοιχειώνει έναν τόπο:

«Χαράματα ήταν, όταν Πορσάνοι, κατεβαίνοντας το μονοπάτι, ένιωσαν να γλιστράει το χώμα κάτω απ’ τα πόδια τους. Λάσπες δεν ήταν, χορτάρια μήτε! Έσκυψαν και είδαν κομμάτια κρέατα σκουληκιασμένα, κομμάτια κρέατα ανθρώπινα! Πανικόβλητοι, άρχισαν να τρέχουν… Μα, όσο έτρεχαν, τόσο γλιστρούσαν… Έπεφταν και σηκώνονταν και ξανάπεφταν πάνω στα ψοφίμια, κι ο τρόμος τους τελειωμό δεν είχε…

»Νυχτωμένοι Κατωχωρίτες, διερχόμενοι απ’ το μονοπάτι αυτό, είδαν τραπέζια στρωμένα με άσπρα τραπεζομάντηλα και δίπλα τον Βαγγέλα να τους γνέφει σιωπηλός!»

Mια εκκεντρική Εγγλέζα ανασταίνει ένα κλήμα διαβάζοντάς του χωρία από την Αγία Γραφή (κι ο αφηγητής βάζει και αυτός το χεράκι του, μ’ αποσπάσματα από τον Όμηρο στο πρωτότυπο). 

Στο «Κλήμα Λάζαρος», μια εκκεντρική Εγγλέζα ανασταίνει ένα κλήμα διαβάζοντάς του χωρία από την Αγία Γραφή (κι ο αφηγητής βάζει και αυτός το χεράκι του, μ’ αποσπάσματα από τον Όμηρο στο πρωτότυπο). Στο «Ο Γούπας», με πικρό σπαρταριστό τόνο περιγράφεται η κηδεία ενός τσιγκούνη, που «μπήκε τρεις φορές στο λάκκο και τρεις βγήκε»:

«Ξάφνου, το φέρετρο έτριξε σαν καράβι που χτύπησε σε ύφαλο! Λίγο πριν βρει πάτο, έγειρε επικίνδυνα… “Πάνω! Ανεβάστε το, πάνω! Γαμώ το ξεσταύρι μου, μέσα!” φρένιασε ο παπα-Μπενίας. Οι άντρες που κρατούσαν τα σχοινιά τρόμαξαν απ’ τις φωνές και τράβηξαν απότομα. Η νεκρόκασα πετάχτηκε στην επιφάνεια σαν κάποιος να την κλώτσησε απ’ τον τάφο! Και βγαίνοντας, έγειρε απότομα στο πλάι κι αναποδογύρισε: ο Γούπας κατρακύλησε κάμποσες βόλτες έξω απ’ την κάσα κι απέμεινε να τους κοιτάει με τα μάτια ορθάνοιχτα – μα, κανείς δεν βρέθηκε να του τα κλείσει; Το στραβωμένο του στόμα έμοιαζε σαν να βλαστημούσε. Όλοι ανατρίχιασαν!

»Ένα δευτερόλεπτο αργότερα, το καπάκι απ’ το φέρετρο προσγειώθηκε στο κεφάλι του Γούπα, κάνοντας ένα τρομακτικό “ντουπ!” Αυτό ήταν! Όλοι κρατούσαν την κοιλιά τους απ’ τα γέλια!…»

Στο «Γιαούζο», που του πρέπει μια θέση σε πολλές μελλοντικές ανθολογίες, συνυπάρχουν υποδειγματικά οι περιγραφές του τόπου και οι θρύλοι που αυτός ο τόπος γεννά. Και θα πάρω πίσω, εδώ, ό,τι έγραψα στην αρχή. Εκτός από την ψυχαγωγική του όψη –διόλου αμελητέα, άλλωστε– ο «Γιαούζος» έχει και μιαν άλλη όψη, βαθύτερη. Όπως έχει μια τέτοια βαθύτερη όψη το «Κλήμα Λάζαρος». Ή ο αυτόχειρας «Μάρκος». Ή η συγκινητική «Γυναίκα με την κατσικούλα»· και πολύ περισσότερο έχει τούτη τη βαθύτητα η σπαραχτική ιστορία που εξηγεί γιατί στο «Χωριό με τις γάτες» κανείς δε διώχνει τις γάτες και κανένας δεν τις κυνηγά – εδώ, ή στο διήγημα «Στον τόπο», ο θάνατος είναι διαρκώς μόλις μισό βήμα μακριά, και στην «Περαματάρισσα» εμφανίζεται ο Χάρος αυτοπροσώπως. Η απέριττη λαϊκότητα αυτών των συναρπαστικών ιστοριών ριζώνει σε μια μεταφυσική αξεχώριστη από τον τόπο και τους ανθρώπους του.

lefkaditika diigimata coverΗ έκδοση των Διηγημάτων είναι πολύ καλή, με χαρτί Chamois 120άρι, και μονάχα θα προτιμούσα μια εικόνα εξωφύλλου πιο φωτεινή και λαϊκή, που θα ταίριαζε περισσότερο με το πνεύμα τούτων των ιστοριών όπου «σαν ν’ άνοιξε, ξάφνου, μια ρωγμή στον χρόνο, και σκίστηκε πατόκορφα το φόρεμα της πραγματικότητας για να φανεί το παραμύθι…»· ένα πνεύμα νοσταλγικό, παλιομοδίτικο ίσως, μα γνήσιο κι ανυπόκριτο, περασμένο στο χαρτί με ελληνικά που η ομορφιά και η καθαρότητά τους σπανίζουν πλέον.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου «Η λίμπιντο των αγγέλων» (εκδ. Γραφή).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Για μας τους κριτικούς δεν πρέπει να παίζει ρόλο το όνομα του συγγραφέα: αν είναι γνωστός με περγαμηνές στο ενεργητικό του, δεν σημαίνει ...

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη «Ένα κομμάτι χαρτί» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Κεντρική εικόνα: © Roman Kraft (Unsplash). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Το μόνο που αλλάζει είναι το παρελθόν, όλες οι άλλ...

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

Για το συλλογικό έργο «Η φωνή της» (εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: © Oscar Keys (Unsplash). 

Γράφει η Ιωάννα Σπηλιοπούλου

Πενήντα τρεις γράφουσες, μέλη του Δικτύου γυναικών συγγραφέων κατά της ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

03 Σεπτεμβρίου 2023 ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

23 σημαντικές εκδηλώσεις στο πλαίσιο του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως

Πρόγραμα σημαντικών εκδηλώσεων στην Κεντρική Σκηνή «Μελίνα Μερκούρη» στη διάρκεια όλων των ημερών του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως. Επιμέλεια: Book Press

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ