2070 f

Για τη συλλογή διηγημάτων του Παναγιώτη Κεχαγιά Τελευταία προειδοποίηση (εκδ. Αντίποδες). 

Της Έλενας Μαρούτσου

«Η ποίηση είναι μια υπόθεση τόσο ακριβής όσο η γεωμετρία», έλεγε ο Γκυστάβ Φλωμπέρ, δεινός κατασκευαστής ρεαλιστικών ψηφιδωτών της γαλλικής κοινωνίας της εποχής του, με άρτια –αν και πεζογράφος ο ίδιος– αίσθηση της ακρίβειας και της γεωμετρίας. Ο πρωτοεμφανιζόμενος Παναγιώτης Κεχαγιάς, με τη συλλογή διηγημάτων του Τελευταία Προειδοποίηση (εκδ. Αντίποδες) δείχνει να αποδίδει κι αυτός στη γεωμετρία κεντρικό ρόλο στο χτίσιμο των ιστοριών του. Η θεματολογία και το ύφος του, βέβαια, μακράν απέχουν από τη σχολή στην οποία εντάσσεται η ρεαλιστική αφήγηση του μέγα Φλωμπέρ, ενώ συνειδητά ή ασύνειδα, θα έλεγα πως αρδεύονται απ’ την πηγή του ευρωπαϊκού μοντερνισμού. 

Συγγραφείς όπως ο Ίταλο Καλβίνο και ο Φραντς Κάφκα χρησιμοποίησαν τη γεωμετρία όχι μόνο για να δομήσουν ένα περιεχόμενο που χωρίς τη συνδρομή της θα ήταν χαοτικό, αλλά ανήγαγαν την ίδια τη γεωμετρία της μορφής ως ουσία ενός ιδιότυπου και διόλου ρεαλιστικού σύμπαντος. Οι Αόρατες Πόλεις του Καλβίνο ύψωσαν τη γεωμετρία στο τετράγωνο, στήνοντας έναν χάρτη από ανύπαρκτες πόλεις η καθεμιά από τις οποίες αναπτύσσεται γύρω από μια έννοια, ιχνογραφώντας έναν τέλειο κρυσταλλοειδή σχηματισμό. Ο Κάφκα, από την άλλη πλευρά, στήνει σκοτεινούς αλληγορικούς λαβυρίνθους, βάζοντας στο κέντρο τους σύγχρονους ανθρώπους που έχουν να παλέψουν με τον Μινώταυρο της γραφειοκρατίας, της τυφλής εξουσίας και της παράλογης ενοχής.

Τα πολλαπλά κάτοπτρα της γραφής

 Ο συγγραφέας χτίζει με ζηλευτή δομή και λεκτική ακρίβεια ένα αινιγματικό και μάλλον σκοτεινό σύμπαν, έναν κόσμο που αντανακλά συνεχώς τον εαυτό του μέσα από τα πολλαπλά κάτοπτρα της γραφής.

Έναν εξίσου απειλητικό αλλά και αινιγματικό Μινώταυρο έχει εγκαταστήσει ο Κεχαγιάς στο βάθος του λαβύρινθου που ορίζει τον χώρο του πρώτου διηγήματος της συλλογής με τίτλο «Πώς να επιτύχετε στην άσκηση της ταυρομαντείας». Αφηγητής εδώ είναι ο φύλακας που προειδοποιεί και συμβουλεύει έναν επίδοξο «ταυρομάντη»: «Σε παλαιότερες εποχές, η καθιερωμένη μέθοδος ήταν ο ταυρομάντης να μπαίνει στο λαβύρινθο με πολλαπλή συνοδεία, όμως ακόμη κι έτσι δεν ήταν σίγουρο ότι θα έφτανε στο κέντρο ζωντανός. […] Οι πιο πανούργοι από τους έμπειρους ταυρομάντεις εγκαθιστούν στην είσοδο του λαβύρινθου δύο αντικριστούς καθρέφτες. Μπαίνουν περνώντας ανάμεσά τους και ο εαυτός τους πολλαπλασιάζεται άπειρες φορές μαζί με μια ατέλειωτη συνοδεία άριστων αντιγράφων».

Η ίδια η λέξη «ταυρομάντης», μια επινοημένη, αυθαίρετη σύμπτυξη δυο λέξεων που τράβηξε ο Κεχαγιάς απ’ το τσουβάλι της αρχαίας μυθολογίας με σκοπό τη δημιουργία ενός αλλόκοτου ήρωα, με το ένα πόδι στο παρελθόν και το άλλο στην φαντασία, είναι χαρακτηριστική των προθέσεών του. Μοιάζει σαν ο «Θησέας» του Κεχαγιά να μην σκοπεύει τόσο στην εξόντωση του θηρίου αλλά στην αποκωδικοποίηση ενός μηνύματος. Η επανανοηματοδότηση αρχαίων μύθων –συνήθης στη μοντερνιστική θεματολογία– χρησιμοποιείται εδώ για να τροφοδοτήσει μια σύγχρονη προσωπική μυθολογία. Ο συγγραφέας χτίζει με ζηλευτή δομή και λεκτική ακρίβεια ένα αινιγματικό και μάλλον σκοτεινό σύμπαν, έναν κόσμο που αντανακλά συνεχώς τον εαυτό του μέσα από τα πολλαπλά κάτοπτρα της γραφής.

alt
    Ο Παναγιώτης Κεχαγιάς
 

Ο χάρτης και ο σταυρός

Στο δεύτερο διήγημα της συλλογής με τίτλο «Κάτι αναλλοίωτο», τοπογράφοι από την πρωτεύουσα καταφθάνουν σε ένα ξεχασμένο χωριό για να το χαρτογραφήσουν. Ο χάρτης του χωριού αναρτάται στην Κοινότητα και γίνεται τόπος προσκυνήματος, μια που φαίνεται να αποτυπώνει το χωριό με τρόπο πρωτόφαντο για τους κατοίκους. Ο χάρτης δείχνει να αντλεί την ιερότητά του από το γεγονός και μόνο πως αποτελεί μια προβολή σε χαρτί, από την μετατροπή, δηλαδή, σε εικόνα ενός τόπου που γινόταν αντιληπτός μέχρι τότε μόνον ως βίωμα. Κι εδώ ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τον χάρτη για να μιλήσει για τον τρόπο που η αποτύπωση της πραγματικότητας καταλήγει να προκαλεί μεγαλύτερο ενδιαφέρον από την ίδια την πραγματικότητα. Εξαιρετικό εύρημα ο σταυρός που χαράζεται σ’ ένα σημείο του χάρτη από έναν πατέρα ως σημείο πένθους για το παιδί του, μια λεπτή νύξη για το σημάδι που αφήνει η έσχατη πραγματικότητα του θανάτου σε οποιαδήποτε προσπάθεια αποτύπωσης ή αναβάθμισής της.

Το φρούριο του νοήματος

Ο συγγραφέας κεντρίζει με την γραφίδα του διάφορες προσπάθειες αποκωδικοποίησης των γραφομένων, εφόσον μια από τις απολαύσεις αυτής της συλλογής βρίσκεται σίγουρα στον τρόπο με τον οποίο το βιβλίο σε βάζει στο παιχνίδι του ξεκλειδώματός του σαν να επρόκειτο κι αυτό για φρούριο.

Για να λειτουργήσει λογοτεχνικά το αλληγορικό στοιχείο σε μια ιστορία πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να είναι υπαινικτικό ώστε να μην κατρακυλάει στην ευκολία ή τον διδακτισμό. Ο Κεχαγιάς στις μικρές αυτές ιστορίες χειρίζεται παραδειγματικά την αλληγορία, αφήνοντας χώρο σε πολλαπλές αναγνώσεις και ερμηνείες. Στο ομώνυμο με τον τίτλο της συλλογής διήγημα η δράση μεταφέρεται σε ένα φρούριο όπου έχουν καταφύγει οι κάτοικοι μιας πόλης. «Οι ιστορικοί της πόλης είχαν από καιρό κηρύξει έναν ακαδημαϊκό εμφύλιο, εμπλέκοντας κάποια στιγμή και τους αρχιτέκτονες, για το αν ο σκοπός των άγνωστων κατασκευαστών του φρουρίου ήταν η άμυνα ή αν τελικά το κτίσμα ήταν ένα ογκώδες κωδικοποιημένο μήνυμα, του οποίου τα κλειδιά βρίσκονταν στις διαφορές της διάταξης των ανοιγμάτων». Κι εδώ ο συγγραφέας κεντρίζει με την γραφίδα του διάφορες προσπάθειες αποκωδικοποίησης των γραφομένων, εφόσον μια από τις απολαύσεις αυτής της συλλογής βρίσκεται σίγουρα στον τρόπο με τον οποίο το βιβλίο σε βάζει στο παιχνίδι του ξεκλειδώματός του σαν να επρόκειτο κι αυτό για φρούριο.

Στα διηγήματα που προανέφερα, η απόλαυση που προκύπτει από αυτό το παιχνίδι είναι κατά την άποψή μου μεγαλύτερη παρά στα δύο εκτενέστερα της συλλογής, την «Έλευση της ευτυχίας» και τον «Κύριο Γκλας». Παρότι κι εδώ η ατμόσφαιρα και η γλώσσα που την υπηρετεί είναι απόλυτα συνεπείς προς το λογοτεχνικό σύμπαν του βιβλίου, το ίδιο το μάκρος της αφήγησης καθιστά τη διαδικασία της συνεχούς αποκωδικοποίησης σε κάποιο βαθμό κουραστική και το τελικό αποτέλεσμα μάλλον αποθαρρυντικά κρυπτικό. Για να είμαι δίκαιη, αυτό αφορά περισσότερο στην «Έλευση της ευτυχίας», όπου οι δαίδαλοι της αφήγησης κινδυνεύουν να κάνουν τον αναγνώστη να χαθεί, σαν ένας υπερβολικά εχθρικός λαβύρινθος, παρά εξάπτουν την αναγνωστική περιέργεια κι ευχαρίστηση. Ο «Κύριος Γκλας», παρότι κι αυτός προς το τέλος μοιάζει να μπερδεύει σε βαθμό αποθαρρυντικό το κουβάρι των ερμηνειών, στο μεγαλύτερο μέρος του χτίζει μια αφήγηση δραματική, με συνεχή επαφή με το αίσθημα τόσο του ήρωα όσο και του αναγνώστη. Σε κάθε περίπτωση μια πολύ αξιοπρόσεκτη νέα φωνή από τις εκδόσεις Αντίποδες που δείχνουν να εκτιμούν την αξία της γλώσσας, του ύφους και της μορφής.

* Η ΕΛΕΝΑ ΜΑΡΟΥΤΣΟΥ είναι συγγραφέας και εκπαιδευτικός.

altΤελευταία προειδοποίηση
Παναγιώτης Κεχαγιάς
Αντίποδες 2016
Σελ. 112, τιμή εκδότη €8,70

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Για τη νουβέλα της Γιώτας Ιωαννίδου «Coffee time» και τη συλλογή διηγημάτων της Λεύκης Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

...

«Δύο παράξενα πλάσματα» του Ανδρέα Μήτσου – Το ναυάγιο που γεννά ατομικά και συλλογικά τραύματα

«Δύο παράξενα πλάσματα» του Ανδρέα Μήτσου – Το ναυάγιο που γεννά ατομικά και συλλογικά τραύματα

Για τη νουβέλα του Ανδρέα Μήτσου «Δύο παράξενα πλάσματα» (εκδ. Καστανιώτη).

Γράφει ο Σπύρος Γ. Μπρίκος

Στη νέα νουβέλα του Ανδρέα Μήτσου ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Λευκό» της Χαν Γκανγκ (κριτική) – Σπουδή στη λευκότητα

«Λευκό» της Χαν Γκανγκ (κριτική) – Σπουδή στη λευκότητα

Για το μυθοπλαστικό έργο της Χαν Γκανγκ (Han Kang) «Λευκό» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: Η συγγραφέας. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Λευκό χάπι, λευκά μαλλιά, φεγγάρι, χιόνι, αλάτι, γλά...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

«ζ, η, θ, Ο Ξένος» του Μιχαήλ Μαρμαρινού, στην Επίδαυρο – τρεις ραψωδίες της «Οδύσσειας» μας φέρνουν κοντά στο «ανοίκειον»

«ζ, η, θ, Ο Ξένος» του Μιχαήλ Μαρμαρινού, στην Επίδαυρο – τρεις ραψωδίες της «Οδύσσειας» μας φέρνουν κοντά στο «ανοίκειον»

Για την παράσταση «ζ, η, θ, Ο Ξένος», που βασίζεται σε τρεις ραψωδίες της «Οδύσσειας», σε σκηνοθεσία του Μιχαήλ Μαρμαρινού, στην Επίδαυρο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Μετά τη «Νέκυια» με το ιαπωνικό θέατρο ΝΟ το 2015, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός επανέρχεται φέτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

20 αστυνομικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, ελληνικά και μεταφρασμένα, συν το γνωστό μας Κάσκο του Σέργιου Γκάκα, που είναι επανέκδοση. Για ένα καλοκαίρι γεμάτο μυστήριο και ανατριχίλες, αλλά και με κοινωνικό προβληματισμό. 

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...
Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Τρεις συν τρεις προτάσεις κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ