2070 f

Για τη συλλογή διηγημάτων του Παναγιώτη Κεχαγιά Τελευταία προειδοποίηση (εκδ. Αντίποδες). 

Της Έλενας Μαρούτσου

«Η ποίηση είναι μια υπόθεση τόσο ακριβής όσο η γεωμετρία», έλεγε ο Γκυστάβ Φλωμπέρ, δεινός κατασκευαστής ρεαλιστικών ψηφιδωτών της γαλλικής κοινωνίας της εποχής του, με άρτια –αν και πεζογράφος ο ίδιος– αίσθηση της ακρίβειας και της γεωμετρίας. Ο πρωτοεμφανιζόμενος Παναγιώτης Κεχαγιάς, με τη συλλογή διηγημάτων του Τελευταία Προειδοποίηση (εκδ. Αντίποδες) δείχνει να αποδίδει κι αυτός στη γεωμετρία κεντρικό ρόλο στο χτίσιμο των ιστοριών του. Η θεματολογία και το ύφος του, βέβαια, μακράν απέχουν από τη σχολή στην οποία εντάσσεται η ρεαλιστική αφήγηση του μέγα Φλωμπέρ, ενώ συνειδητά ή ασύνειδα, θα έλεγα πως αρδεύονται απ’ την πηγή του ευρωπαϊκού μοντερνισμού. 

Συγγραφείς όπως ο Ίταλο Καλβίνο και ο Φραντς Κάφκα χρησιμοποίησαν τη γεωμετρία όχι μόνο για να δομήσουν ένα περιεχόμενο που χωρίς τη συνδρομή της θα ήταν χαοτικό, αλλά ανήγαγαν την ίδια τη γεωμετρία της μορφής ως ουσία ενός ιδιότυπου και διόλου ρεαλιστικού σύμπαντος. Οι Αόρατες Πόλεις του Καλβίνο ύψωσαν τη γεωμετρία στο τετράγωνο, στήνοντας έναν χάρτη από ανύπαρκτες πόλεις η καθεμιά από τις οποίες αναπτύσσεται γύρω από μια έννοια, ιχνογραφώντας έναν τέλειο κρυσταλλοειδή σχηματισμό. Ο Κάφκα, από την άλλη πλευρά, στήνει σκοτεινούς αλληγορικούς λαβυρίνθους, βάζοντας στο κέντρο τους σύγχρονους ανθρώπους που έχουν να παλέψουν με τον Μινώταυρο της γραφειοκρατίας, της τυφλής εξουσίας και της παράλογης ενοχής.

Τα πολλαπλά κάτοπτρα της γραφής

 Ο συγγραφέας χτίζει με ζηλευτή δομή και λεκτική ακρίβεια ένα αινιγματικό και μάλλον σκοτεινό σύμπαν, έναν κόσμο που αντανακλά συνεχώς τον εαυτό του μέσα από τα πολλαπλά κάτοπτρα της γραφής.

Έναν εξίσου απειλητικό αλλά και αινιγματικό Μινώταυρο έχει εγκαταστήσει ο Κεχαγιάς στο βάθος του λαβύρινθου που ορίζει τον χώρο του πρώτου διηγήματος της συλλογής με τίτλο «Πώς να επιτύχετε στην άσκηση της ταυρομαντείας». Αφηγητής εδώ είναι ο φύλακας που προειδοποιεί και συμβουλεύει έναν επίδοξο «ταυρομάντη»: «Σε παλαιότερες εποχές, η καθιερωμένη μέθοδος ήταν ο ταυρομάντης να μπαίνει στο λαβύρινθο με πολλαπλή συνοδεία, όμως ακόμη κι έτσι δεν ήταν σίγουρο ότι θα έφτανε στο κέντρο ζωντανός. […] Οι πιο πανούργοι από τους έμπειρους ταυρομάντεις εγκαθιστούν στην είσοδο του λαβύρινθου δύο αντικριστούς καθρέφτες. Μπαίνουν περνώντας ανάμεσά τους και ο εαυτός τους πολλαπλασιάζεται άπειρες φορές μαζί με μια ατέλειωτη συνοδεία άριστων αντιγράφων».

Η ίδια η λέξη «ταυρομάντης», μια επινοημένη, αυθαίρετη σύμπτυξη δυο λέξεων που τράβηξε ο Κεχαγιάς απ’ το τσουβάλι της αρχαίας μυθολογίας με σκοπό τη δημιουργία ενός αλλόκοτου ήρωα, με το ένα πόδι στο παρελθόν και το άλλο στην φαντασία, είναι χαρακτηριστική των προθέσεών του. Μοιάζει σαν ο «Θησέας» του Κεχαγιά να μην σκοπεύει τόσο στην εξόντωση του θηρίου αλλά στην αποκωδικοποίηση ενός μηνύματος. Η επανανοηματοδότηση αρχαίων μύθων –συνήθης στη μοντερνιστική θεματολογία– χρησιμοποιείται εδώ για να τροφοδοτήσει μια σύγχρονη προσωπική μυθολογία. Ο συγγραφέας χτίζει με ζηλευτή δομή και λεκτική ακρίβεια ένα αινιγματικό και μάλλον σκοτεινό σύμπαν, έναν κόσμο που αντανακλά συνεχώς τον εαυτό του μέσα από τα πολλαπλά κάτοπτρα της γραφής.

alt
    Ο Παναγιώτης Κεχαγιάς
 

Ο χάρτης και ο σταυρός

Στο δεύτερο διήγημα της συλλογής με τίτλο «Κάτι αναλλοίωτο», τοπογράφοι από την πρωτεύουσα καταφθάνουν σε ένα ξεχασμένο χωριό για να το χαρτογραφήσουν. Ο χάρτης του χωριού αναρτάται στην Κοινότητα και γίνεται τόπος προσκυνήματος, μια που φαίνεται να αποτυπώνει το χωριό με τρόπο πρωτόφαντο για τους κατοίκους. Ο χάρτης δείχνει να αντλεί την ιερότητά του από το γεγονός και μόνο πως αποτελεί μια προβολή σε χαρτί, από την μετατροπή, δηλαδή, σε εικόνα ενός τόπου που γινόταν αντιληπτός μέχρι τότε μόνον ως βίωμα. Κι εδώ ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τον χάρτη για να μιλήσει για τον τρόπο που η αποτύπωση της πραγματικότητας καταλήγει να προκαλεί μεγαλύτερο ενδιαφέρον από την ίδια την πραγματικότητα. Εξαιρετικό εύρημα ο σταυρός που χαράζεται σ’ ένα σημείο του χάρτη από έναν πατέρα ως σημείο πένθους για το παιδί του, μια λεπτή νύξη για το σημάδι που αφήνει η έσχατη πραγματικότητα του θανάτου σε οποιαδήποτε προσπάθεια αποτύπωσης ή αναβάθμισής της.

Το φρούριο του νοήματος

Ο συγγραφέας κεντρίζει με την γραφίδα του διάφορες προσπάθειες αποκωδικοποίησης των γραφομένων, εφόσον μια από τις απολαύσεις αυτής της συλλογής βρίσκεται σίγουρα στον τρόπο με τον οποίο το βιβλίο σε βάζει στο παιχνίδι του ξεκλειδώματός του σαν να επρόκειτο κι αυτό για φρούριο.

Για να λειτουργήσει λογοτεχνικά το αλληγορικό στοιχείο σε μια ιστορία πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να είναι υπαινικτικό ώστε να μην κατρακυλάει στην ευκολία ή τον διδακτισμό. Ο Κεχαγιάς στις μικρές αυτές ιστορίες χειρίζεται παραδειγματικά την αλληγορία, αφήνοντας χώρο σε πολλαπλές αναγνώσεις και ερμηνείες. Στο ομώνυμο με τον τίτλο της συλλογής διήγημα η δράση μεταφέρεται σε ένα φρούριο όπου έχουν καταφύγει οι κάτοικοι μιας πόλης. «Οι ιστορικοί της πόλης είχαν από καιρό κηρύξει έναν ακαδημαϊκό εμφύλιο, εμπλέκοντας κάποια στιγμή και τους αρχιτέκτονες, για το αν ο σκοπός των άγνωστων κατασκευαστών του φρουρίου ήταν η άμυνα ή αν τελικά το κτίσμα ήταν ένα ογκώδες κωδικοποιημένο μήνυμα, του οποίου τα κλειδιά βρίσκονταν στις διαφορές της διάταξης των ανοιγμάτων». Κι εδώ ο συγγραφέας κεντρίζει με την γραφίδα του διάφορες προσπάθειες αποκωδικοποίησης των γραφομένων, εφόσον μια από τις απολαύσεις αυτής της συλλογής βρίσκεται σίγουρα στον τρόπο με τον οποίο το βιβλίο σε βάζει στο παιχνίδι του ξεκλειδώματός του σαν να επρόκειτο κι αυτό για φρούριο.

Στα διηγήματα που προανέφερα, η απόλαυση που προκύπτει από αυτό το παιχνίδι είναι κατά την άποψή μου μεγαλύτερη παρά στα δύο εκτενέστερα της συλλογής, την «Έλευση της ευτυχίας» και τον «Κύριο Γκλας». Παρότι κι εδώ η ατμόσφαιρα και η γλώσσα που την υπηρετεί είναι απόλυτα συνεπείς προς το λογοτεχνικό σύμπαν του βιβλίου, το ίδιο το μάκρος της αφήγησης καθιστά τη διαδικασία της συνεχούς αποκωδικοποίησης σε κάποιο βαθμό κουραστική και το τελικό αποτέλεσμα μάλλον αποθαρρυντικά κρυπτικό. Για να είμαι δίκαιη, αυτό αφορά περισσότερο στην «Έλευση της ευτυχίας», όπου οι δαίδαλοι της αφήγησης κινδυνεύουν να κάνουν τον αναγνώστη να χαθεί, σαν ένας υπερβολικά εχθρικός λαβύρινθος, παρά εξάπτουν την αναγνωστική περιέργεια κι ευχαρίστηση. Ο «Κύριος Γκλας», παρότι κι αυτός προς το τέλος μοιάζει να μπερδεύει σε βαθμό αποθαρρυντικό το κουβάρι των ερμηνειών, στο μεγαλύτερο μέρος του χτίζει μια αφήγηση δραματική, με συνεχή επαφή με το αίσθημα τόσο του ήρωα όσο και του αναγνώστη. Σε κάθε περίπτωση μια πολύ αξιοπρόσεκτη νέα φωνή από τις εκδόσεις Αντίποδες που δείχνουν να εκτιμούν την αξία της γλώσσας, του ύφους και της μορφής.

* Η ΕΛΕΝΑ ΜΑΡΟΥΤΣΟΥ είναι συγγραφέας και εκπαιδευτικός.

altΤελευταία προειδοποίηση
Παναγιώτης Κεχαγιάς
Αντίποδες 2016
Σελ. 112, τιμή εκδότη €8,70

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

Για το μυθιστόρημα του Λύο Καλοβυρνά «Όλες μας» (εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: © Diego San / Unsplash.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Γυναικοκτο...

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

Για το μυθιστόρημα του Ξενοφώντα Κοντιάδη «Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» (εκδ. Τόπος). Στην κεντρική εικόνα, ο Νίκος Μπελογιάννης. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Τι άνθρωποι ήταν αυτοί που μετά την ήττα του ΚΚΕ κα...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

Για τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές» (εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο συγγραφέας ως αντηχείο ενός παλλόμενου κόσμου. Ο δημιουργός ως γόνιμος υποδοχέας γεγονότων, αδιαμόρφωτων κατά βάση, όπω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Το πρώτο επεισόδιο της εκπομπής «Βίος και Πολιτεία» μεταδόθηκε ζωντανά την Παρασκευή και βρίσκεται ήδη στον «αέρα» του διαδικτύου. Μια πρωτοβουλία του μεγαλύτερου και πιο εν...

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη προτείνεται για την ευρωπαϊκή λίστα βιβλίων της Ευρωπαϊκής Βιβλιοθήκης Readers of Europe για το 2023.

Επιμέλεια: Book Press

Το ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ