anapalaiosi-680

Για τη νουβέλα Η αναπαλαίωση του Φαίδωνα Ταμβακάκη (εκδ. Εστία)

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η νουβέλα ως είδος, παρόλο που δεν φαίνεται να έχει χαραγμένα σαφώς τα όριά της σε σχέση με το διήγημα και το μυθιστόρημα, προσφέρει τη δυνατότητα στον συγγραφέα να δώσει την ατμόσφαιρα, η οποία χρειάζεται συνήθως έκταση, χωρίς να επιμείνει σε αυτονόητες λεπτομέρειες και εκτενέστερες περιγραφές. Ενώ δεν παρουσιάζει ένα ευρύ όραμα του κόσμου, δεν υστερεί σε αυτοτέλεια, ολότητα και ατμοσφαιρική πληρότητα. Έτσι, είδαμε τον τελευταίο καιρό να την προτιμούν τόσο οι νέοι πεζογράφοι όσο και οι πιο δοκιμασμένοι λογοτέχνες, από τον Γ. Μητά ώς τον Μ. Μακρόπουλο κι από τον Άκ. Παπαντώνη έως τον Φ. Ταμβακάκη, για να παραθέσω μερικά πρόσφατα παραδείγματα.

Αξιοποιεί τη λειτουργικότητα του είδους, για να περιλάβει στις 77 σελίδες του έργου του κλίμα νοσταλγίας, ταξίδι, υπαρξιακά ερωτήματα και γενναίες αποφάσεις που δεν παίρνονται πάντα αυτόματα.

Ο τελευταίος αξιοποιεί τη λειτουργικότητα του είδους, για να περιλάβει στις 77 σελίδες του έργου του κλίμα νοσταλγίας, ταξίδι, υπαρξιακά ερωτήματα και γενναίες αποφάσεις που δεν παίρνονται πάντα αυτόματα. Μιλάει για τον Κωνσταντίνο, ο οποίος, χάρη στην αγάπη του για τα πλοία, αγοράζει ένα παλιό ιστιοφόρο και έχει κατά νου ένα υπερωκεάνιο ταξίδι, αλλά η αναγκαστική συντήρηση του πλοίου τον αποκλείει στη Σύρο. Εκεί ξανασυναντά την παλιά του αγάπη Πηνελόπη και εκών άκων (μάλλον εκών) αποπειράται να αποκαταστήσει τη σχέση του μαζί της, ξαναρχίζοντας τη ρότα της ζωής του.

Θα ξεκινήσω από την ήρωα-αφηγητή, γιατί πάνω στην ψυχοσύνθεσή του χτίζεται όλο το κείμενο, χωρίς να μας χρειάζονται στοιχεία για το παρελθόν του και τη μέχρι εδώ πορεία του. Πρόκειται για έναν άνθρωπο, από σπόντα καραβοκύρη, μάλλον συντηρητικό, με δημιουργικές εμμονές που τον κρατούν σε ένα (εξιδανικευμένο) παρελθόν, όπως το μεσοπολεμικό σκαρί, ο τηλεφωνικός κατάλογος στην εποχή του διαδικτύου και η επάνοδος στην πρώτη αγάπη μέσα σε ένα ναυτικό σκηνικό, όπου τα λιμάνια και οι γυναίκες ποτέ δεν λείπουν. Μάλλον λοιπόν έχουμε έναν ιδεαλιστή, που αναζητεί το ταξίδι, ως πηγή εμπειριών και όχι με τα ιδιοτελή κίνητρα άλλων φημισμένων ποντοπόρων, και τη γυναίκα με τα υποσυνείδητα ένστικτα που δεν μπαίνουν στη βάσανο της λογικής.

Είναι εν τέλει ο ήρωας ένας κλασικός Οδυσσέας που επιθυμεί το γνώριμο έδαφος της Ιθάκης ή ένας καζαντζακικός ταξιδευτής που αναζητά μονίμως την περιπλάνηση;

Καθώς βρίσκεται ακούσια στη Σύρο, ξανασυνδέεται με την Πηνελόπη, η οποία αντικατοπτρίζει τον στεριανό, στέρεο βίο, σε αντίθεση με έναν άλλο έρωτά του, την Τίνα, που αντιπροσώπευε τη θάλασσα και τη φυσικότητα της. Κι εκεί αρχίζει να ξεδιπλώνεται το δίλημμα για τον (επανα)καθορισμό της ζωής ανάμεσα στο ταξίδι και την άστατη φύση τού ανθρώπου από τη μία, και το απάγκιο στην ξηρά με όλες τις δεσμεύσεις της από την άλλη. Η επιδιωκόμενη σύνδεση με την Πηνελόπη δείχνει ως επιλογή το σταθερό έδαφος της στεριάς, αλλά χωρίς κανείς να ξέρει αν πρόκειται για άρνηση της περιήγησης ή αφετηρία για επανεκκίνηση. Είναι εν τέλει ο ήρωας ένας κλασικός Οδυσσέας που επιθυμεί το γνώριμο έδαφος της Ιθάκης ή ένας καζαντζακικός ταξιδευτής που αναζητά μονίμως την περιπλάνηση;

Τελικά, η απόφαση για μια αναπαλαίωση (του μικρού καϊκιού «Ανδρέας Ζέππος» αντί του μεγάλου ιστιοφόρου και της σχέσης του με την Πηνελόπη) λαμβάνεται, αλλά σπάνια η ζωή δικαιώνει τις επιλογές μας, ειδικά αν αυτές είναι όψιμες και καθυστερημένες. Η ρότα για πίσω δύσκολα χαράσσεται και γι' αυτό η ματαίωση έρχεται ακάλεστη να συνοδεύσει την ύπαρξή μας «σαν σκιά μεγάλου ρολογιού». Ο Φ. Ταμβακάκης συνδέει τη θάλασσα και τη γυναίκα, υποδεικνύοντας ότι η επιστροφή στην Ιθάκη δεν σημαίνει κατ' ανάγκην μια πετυχημένη αναπαλαίωση. Ανάμεσα στον Οδυσσέα του Όμηρου και του Καζαντζάκη, αυτός του Καβάφη είναι μάλλον το θαλασσινό πρότυπο που καθορίζει τη νεοελληνική μοίρα μας.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

tambakakis-exofΗ αναπαλαίωση
Φαίδων Ταμβακάκης
Εστία 2015
Σελ. 80, τιμή εκδότη € 10,95
 
politeia-link
 
 
 
 
 
 

 ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΦΑΙΔΩΝΑ ΤΑΜΒΑΚΑΚΗ

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

Για το μυθιστόρημα του Ηλία Λ. Παπαμόσχου «Ανάληψη» (εκδ. Πατάκη) – Για ένα πραγματικό ναυάγιο στην Καστοριά του 1929. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θλίψη σαν κάρβουνο αναμμένο, πένθος που τυλίγει όπως η αράχνη τα σώ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ