alt

Για τη συλλογή διηγημάτων της Ιωάννας Κρητικού Ο μπαμπάς φάλαινα (εκδ. Κοροντζή).

Του Παναγιώτη Γούτα

Η Ιωάννα Κρητικού γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου και ζει, είναι παιδαγωγός και έχει εργαστεί σε δημόσια και ιδιωτικά νηπιαγωγεία, καθώς και στον χώρο της ψυχικής υγείας. Το βιβλίο διηγημάτων της Ο μπαμπάς φάλαινα είναι η πρώτη συγγραφική της απόπειρα, τυπωμένη τον Απρίλιο του 2014 από τις εκδόσεις Κοροντζή.

Η έκδοση είναι εξαιρετικά καλαίσθητη, τα κείμενα και το εξώφυλλο είναι διακοσμημένα από ζωγραφιές του Τζουζέπ Αντόνι Τάσιες Πενέλια (συγγραφέας, δημοσιογράφος και εικονογράφος βιβλίων) που δένουν αρμονικά με το περιεχόμενο των κειμένων. Προς τιμή του εκδοτικού οίκου, η αναφορά «Διηγήματα» στο εξώφυλλο, κάτι που, τα τελευταία χρόνια, αποφεύγεται συστηματικά ακόμα κι από μεγάλους εκδοτικούς οίκους, καθότι αυτή η μορφή λόγου (που είναι εξαιρετικά δύσκολη και απαιτητική) θεωρείται αντιεμπορική, οπότε αποσιωπάται εντελώς ή εμφανίζεται απλώς στη μέσα σελίδα, παραπλανητικά φυσικά και ως απόπειρα ξεγελάσματος του αναγνώστη για το τι είδους λογοτεχνία επέλεξε για να διαβάσει.

Η Κρητικού δείχνει πως διαθέτει σωστή αίσθηση οικονομίας του λόγου, συγγραφικό μέτρο, πυκνότητα γραφής, στρωτό γράψιμο, αφηγηματικό νεύρο και μια ώριμη αίσθηση στην επιλογή των θεμάτων της.

Η Κρητικού, παρότι νέα ηλικιακά και πρωτοεμφανιζόμενη στα γράμματα, έχει σημαντικές αρετές στη γραφή της. Σε όλα της τα διηγήματα, εννέα τον αριθμό, δείχνει πως διαθέτει σωστή αίσθηση οικονομίας του λόγου, συγγραφικό μέτρο, πυκνότητα γραφής, στρωτό γράψιμο, αφηγηματικό νεύρο και μια ώριμη αίσθηση στην επιλογή των θεμάτων της – σχεδόν όλα αναφέρονται σε ανθρώπινες σχέσεις, βαθύτερα συναισθήματα που παλεύουν να βγουν στην επιφάνεια, ο έρωτας, η μοναξιά, ο αποχωρισμός, η απώλεια. Η ιδέα, η έννοια, η αίσθηση της απώλειας, πιστεύω πως υπερισχύει και υπερκαλύπτει αρκετές από τις ιστορίες της, και σε συνδυασμό με τον τρόπο γραφής της, την κάνουν να ξεχωρίζει –ή τουλάχιστον να κρατά αρκετές αποστάσεις– από το γλυκερό, το ανέξοδο, το εύπεπτο, το γλυκανάλατο της λεγόμενης «γυναικείας γραφής», ένα συγγραφικό μικρόβιο των καιρών μας που κολλάει πολλές πρωτοεμφανιζόμενες, και όχι μόνο, γυναίκες δημιουργούς, κάνοντας ένα μεγάλο μέρος της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας να νοσεί.

Στο «Ημερολόγιο του τέλους» ο αναγνώστης διακρίνει τον σπαραγμό της κόρης που χάνει την όμορφη, αριστοκράτισσα, κοκέτα 45χρονη μητέρα της, από καρκίνο στο στομάχι, στο πνιγηρό δωμάτιο μιας κλινικής. Η κόρη, στο τέλος, παρά τον πόνο της θα ορθοποδήσει, συνεχίζοντας τη δική της ζωή, όπως φυσικά θα το ήθελε να το κάνει και η μητέρα της, όταν βρισκόταν εν ζωή. Το αδιευκρίνιστο της αιτίας ενός προσκυνήματος στην Παναγία της Τήνου ενός άντρα, αποτελεί τη γενεσιουργό αιτία του διηγήματος «Το τελευταίο προσκύνημα». Στο «Ανώνυμο», διπλοπροσωπία ή ταυτοπροσωπία στον ηθικό αυτουργό αλλά και στον θύτη ενός εγκλήματος. Ο Εκείνος και ο Αυτός. Ο συγγραφέας και ένας άλλος. Μια αγαστή συνεργασία για να επιτευχθεί ένα τέλειο έγκλημα. Όμως, (σελ. 31): «Ο συγγραφέας τον παρατηρούσε. Ήξερε καλά ότι Εκείνος και Αυτός ήταν το ίδιο πρόσωπο. Όσο και να τον ξόρκιζε από επάνω του ήταν εκεί. Τον στοίχειωνε, τον τριγυρνούσε».

Στο «Ο μπαμπάς φάλαινα» σκιαγραφείται με νεύρο, τέχνη και μεταφορική, σχεδόν ποιητική διάθεση, το πορτρέτο ενός άντρα που μετά το διαζύγιό του έπεσε σε κατάθλιψη, καταβροχθίζοντας, όπως μια φάλαινα, μνήμες, συναισθήματα, παρελθόν.

Στο «Ο μπαμπάς φάλαινα», ίσως το πιο ενδιαφέρον διήγημα του βιβλίου που έδωσε τον τίτλο και στη συλλογή, σκιαγραφείται με νεύρο, τέχνη και μεταφορική, σχεδόν ποιητική διάθεση, το πορτρέτο ενός νεκρού πλέον πατέρα, ενός άντρα που μετά το διαζύγιό του έπεσε σε κατάθλιψη, καταβροχθίζοντας, όπως μια φάλαινα, μνήμες, συναισθήματα, παρελθόν. Πάλι σπαραγμός στη σελ. 40, με τις φράσεις: «Οι φάλαινες ζούνε περισσότερο από 100 χρόνια. Δεν μπορεί να φύγει ακόμα… είναι μόνο 61 χρονών». Σκληρό, πυκνό κι αληθινό το «Μ’ αγαπάς;», ενώ στο «Ανδρέας Γκ.», έχουμε με αδρή γραφή, σκηνοθετική υποβλητικότητα και λεπτεπίλεπτες περιγραφές μια ψυχοθεραπευτική σαρανταπεντάλεπτη συνάντηση, μια συνεδρία δηλαδή, μιας ευάλωτης γυναίκας με τον ψυχαναλυτή της. Στο τέλος, η γυναίκα, μη συγκρατώντας τον θυμό της, εκρήγνυται εναντίον του γιατρού της, κάτι που ο τελευταίος το βρίσκει απολύτως φυσιολογικό. Η αβάσταχτη, η αφόρητη μοναξιά κάνει μια γυναίκα (διήγημα «Μαρία») να κάνει παράλογες σκέψεις, φανταζόμενη ότι η ύλη που εισέρχεται στο σώμα της δια της τροφής, γίνεται λίπος που την κατακλύζει ολόκληρη. «Η μοναξιά με ξεσκίζει. Δεν ξέρω τι μορφή έχει η πουτάνα, ξέρω όμως ότι πάει με πολλούς» (σελ. 54). Απώλεια, μοναξιά, παραλογισμός, στιγμές που διαθλώνται στον χρόνο, στιγμές δυνατότερες από τους ανθρώπους που τους συνθλίβουν στο διήγημα «Στιγμή vs Στιγμή». Αντιγράφω δυο αράδες από το τέλος (σκέψεις της ηρωίδας, σελ. 62): «Τον πόνο τον αντέχω, μου είναι οικείος. Στιγμές ευτυχίας όμως δεν τις αντέχω. Είναι ένεση μορφίνης σε ετοιμοθάνατο». Το βιβλίο κλείνει με το διήγημα «Απο(χωρισμός)». Το κουβάλημα ενός πτώματος και το θάψιμό του από τον ήρωα της ιστορίας, σφραγίζοντας τον τάφο του, όχι με χώμα, αλλά με την πιο μεγάλη πέτρα που βρίσκει. Άχρηστος νεκρός, πτώμα, σαπίλα, θάνατος. Άραγε ο νοσηρός μας κόσμος, η ζωή μας, οι ανασφάλειές μας, οι παθογένειες της κοινωνίας μας που ανακυκλώνονται;

Μου άρεσε σε γενικές γραμμές η πρώτη συγγραφική προσπάθεια της Ιωάννας Κρητικού και ρούφηξα με ενδιαφέρον τις σύντομες ιστορίες της. Βρήκα σ’ αυτές αλήθεια και έξυπνη, δουλεμένη γραφή. Το εισαγωγικό σημείωμα της Άλκης Ζέης κολακευτικό, τιμητικό και εύστοχο για τη νέα πεζογράφο μας. Βρίσκω ιδιαίτερα θετικό και το ότι ξεκινά την περιπέτεια της γραφής με σύντομες ιστορίες και όχι με ογκώδες μυθιστόρημα. Ο Φερνάντο Πεσσόα είπε κάποτε πως τα κείμενα που θα μείνουν στο μέλλον και θα αντέξουν στον χρόνο, θα είναι τα μικρής έκτασης κείμενα, οι μικρές ιστορίες. Δεν μπορώ να γνωρίζω τη διάρκεια των διηγημάτων της Ιωάννας Κρητικού στον χρόνο, νομίζω όμως πως, με αυτό της το βιβλίο, έβαλε ένα στέρεο λιθαράκι για μια ενδιαφέρουσα, εκ μέρους της, συγγραφική συνέχεια, για ωριμότερα, ουσιαστικότερα και πιο δουλεμένα, μελλοντικά, βιβλία της.

*Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΟΥΤΑΣ είναι συγγραφέας και εκπαιδευτικός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. 

altΟ μπαμπάς φάλαινα
Ιωάννα Κρητικού
Εκδ. Κοροτζή 2014
Σελ. 72, τιμή εκδότη € 9,59

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Για τη νουβέλα της Γιώτας Ιωαννίδου «Coffee time» και τη συλλογή διηγημάτων της Λεύκης Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

...

«Δύο παράξενα πλάσματα» του Ανδρέα Μήτσου – Το ναυάγιο που γεννά ατομικά και συλλογικά τραύματα

«Δύο παράξενα πλάσματα» του Ανδρέα Μήτσου – Το ναυάγιο που γεννά ατομικά και συλλογικά τραύματα

Για τη νουβέλα του Ανδρέα Μήτσου «Δύο παράξενα πλάσματα» (εκδ. Καστανιώτη).

Γράφει ο Σπύρος Γ. Μπρίκος

Στη νέα νουβέλα του Ανδρέα Μήτσου ...

«Η υπόθεση της ερυθράς βασίλισσας» του Μιχάλη Μοδινού (κριτική) – Ζωή που μιμείται τη λογοτεχνία

«Η υπόθεση της ερυθράς βασίλισσας» του Μιχάλη Μοδινού (κριτική) – Ζωή που μιμείται τη λογοτεχνία

Για τη συλλογή διηγημάτων του Μιχάλη Μοδινού «Η υπόθεση της ερυθράς βασίλισσας» (εκδ. Καστανιώτη). 

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Το κατά πόσον η τέχνη, εν προκειμένω η λογοτεχνία, αντανακλά την πραγματική ζωή (όχι, φυσι...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«

«"Λέω παραμύθια να ξορκίσω το κακό" – Σχεδίασμα ποιητικής βιογραφίας του Σωκράτη Μάλαμα» του Λέοντα Ναρ

Για τη βιογραφία «Λέω παραμύθια να ξορκίσω το κακό... – Σχεδίασμα ποιητικής βιογραφίας του Σωκράτη Μάλαμα» (εκδ. Πατάκη) του Λέοντα Α. Ναρ. Κεντρική εικόνα: Ο Σωκράτης Μάλαμας. 

Γράφει ο Κώστας Φρουζάκης

Το ν...

«Η νύφη και το “Καληνύχτα Σταχτοπούτα”» της Καρολίνα Μπιάνκι (κριτική) – Η ιστορία της σφαγής των γυναικών

«Η νύφη και το “Καληνύχτα Σταχτοπούτα”» της Καρολίνα Μπιάνκι (κριτική) – Η ιστορία της σφαγής των γυναικών

Για την παράσταση «Η νύφη και το “Καληνύχτα Σταχτοπούτα”» της Καρολίνα Μπιάνκι (Carolina Bianchi) και της κολλεκτίβας Cara de Cavalo στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

...
«Βίος και Πολιτεία»: Ο Δημήτρης Σίμος έρχεται στο Υπόγειο

«Βίος και Πολιτεία»: Ο Δημήτρης Σίμος έρχεται στο Υπόγειο

Στο 85ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων στο Βιβλιοπωλείο της Πολιτείας με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου και των ιδεών, o Κώστας Κατσουλάρης συνομιλεί με τον συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων Δημήτρη Σίμο, με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Κανονικά παιδιά» (εκδ. Μεταίχμιο). Η συζήτηση θα μεταδοθεί την Πέ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Διηγήματα, νουβέλες και μυθιστορήματα, σύγχρονα και κλασικά, όλα μαζί ανοίγουν μια αναγνωστική βεντάλια για όλες τις διαθέσεις και προτιμήσεις και για κάθε στιγμή. 

Επιλογή-κείμενα: Κώστας Αγοραστός, Διονύσης Μαρίνος

Π...

Πού πάει ο κόσμος μας: 50 βιβλία για την Ιστορία, την πολιτική, την κοινωνία, την επιστήμη

Πού πάει ο κόσμος μας: 50 βιβλία για την Ιστορία, την πολιτική, την κοινωνία, την επιστήμη

Επιλογή πενήντα βιβλίων από την πρόσφατη βιβλιοπαραγωγή, εστιάζοντας στην Ιστορία, ελληνική και διεθνή, στην πολιτική και τη φιλοσοφία, αλλά και σε βιβλία που αφορούν τον πολιτισμό, την κοινωνία, τη θρησκεία, την ψυχολογία, την επιστήμη. Πενήντα δοκίμια ή μελέτες που μπορούν να μας κάνουν καλύτερους και πιο ενημερωμ...

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά ποιητές και ποιήτριες παραδίδουν τους στίχους τους στο αναγνωστικό κοινό μέσα από τις νέες τους ποιητικές συλλογές που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

Επτά ποιητικά βιβλία από τις εκδόσεις Βακχικόν. 

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ