dentro iouda-680

Για τη νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου Το δέντρο του Ιούδα (εκδ. Κίχλη).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

O τίτλος μού αρέσει πολύ· παραπέμπει σε βιβλικά πρότυπα και υπαγορεύει προδοσία, ενώ ταυτόχρονα αναφέρεται στην κουτσουπιά, ένα φυτό με φούξια άνθη, καλλωπιστικό, ωραίο στο μάτι, που στα αγγλικά ονομάζεται «Δέντρο του Ιούδα» από παράφραση του arbre de Judée (δέντρο της Ιουδαίας). Έχουμε λοιπόν μια νουβέλα που κινείται μεταξύ κάλλους και προδοσίας, μεταξύ ιουδαϊκής και ελληνικής γης, μεταξύ αλληγορίας και πραγματικότητας;

Η ιστορία δεν συντονίζεται εξ αρχής με τον τίτλο: εκτυλίσσεται στην Ήπειρο, όπου καταφεύγει ο αποτυχημένος Ηλίας Κούρος. Γυρίζει στη μάνα του, αφού έμεινε άνεργος και χώρισε από τη γυναίκα του, που τον απάτησε, και τις δυο του κόρες. Η προσωπική του αίσθηση κενότητας αλλά και η ανέχεια τον κάνει να ζει εσωστρεφώς, να τριγυρνά στη φύση και να ψάχνει να βρει αφενός δουλειά και αφετέρου τον εαυτό του. Βρίσκει από τη μια συμμάχους, που λειτουργούν ανιδιοτελώς, αλλά και ανθρώπους με κηλιδωμένο όνομα, που θα ζητήσουν τις υπηρεσίες του.

Το βασικό είναι ότι κουβαλά βάρη και αυτά φαίνονται σε κάθε του κίνηση. Ο Μιχάλης Μακρόπουλος καταφέρνει να δείξει το φορτίο που ο Λιακοκούρος (Ηλίας Κούρος) φέρει στην ψυχή του, την απώλεια των κοριτσιών του, τα οποία δεν μπορεί να δει, τη δική του ανασφάλεια· κι όλα αυτά δένουν αγαστά με το ηπειρώτικο τοπίο, το βουνό και τα αειθαλή δέντρα του, τον χειμώνα και τους αέρηδες, τη χιονισμένη Μουργκάνα και τα κοφτά λόγια των βαρύχνοτων ντόπιων. Χωρίς η νουβέλα να γίνει ηθογραφική και βουκολική, ο συγγραφέας κατορθώνει να αποδώσει την εξωτερική και την εσωτερική ατμόσφαιρα  με καθαρές γραμμές –συχνά με εμφανείς αντιστοιχίες.

Δεν είναι μόνο η φυσιογνωμία του τόπου που μεταφέρεται στους χαρακτήρες, στην όψη και στη συμπεριφορά τους. Είναι και η ίδια η υποβολή ενός ευρύτερου ήθους που εξάγεται από τις περιγραφες, απλώνεται στην αφήγηση, διαπερνά τα πρόσωπα, νοτίζει τη δράση και φτάνει ώς τους αναγνώστες, που συλλαμβάνουν διαισθητικά τη λογική της Πίνδου και την αξιοπρέπεια των κατοίκων της αλλά και το σκληρό πρόσωπό τους.

Το τοπίο, ξαναείπα, είναι βασικός άξονας της αισθητικής του κειμένου. Δεν είναι μόνο οι περιηγήσεις του Λιάκου που γεμίζουν το μάτι σου με χρώματα και εικόνες της Ηπείρου. Δεν είναι μόνο η φυσιογνωμία του τόπου που μεταφέρεται στους χαρακτήρες, στην όψη και στη συμπεριφορά τους. Είναι και η ίδια η υποβολή ενός ευρύτερου ήθους που εξάγεται από τις περιγραφες, απλώνεται στην αφήγηση, διαπερνά τα πρόσωπα, νοτίζει τη δράση και φτάνει ώς τους αναγνώστες, που συλλαμβάνουν διαισθητικά τη λογική της Πίνδου και την αξιοπρέπεια των κατοίκων της αλλά και το σκληρό πρόσωπό τους.

Ο θάνατος της αλβανής πόρνης Αντέλα θα περνούσε απαρατήρητος, αν ο Λιάκος δεν ψυχανεμιζόταν, με μια εσωτερική φωνή να τον κεντρίζει, τον περιβόητο Γιαννογκάση και τον φοβισμένο Νασιομέτσιο. Ο φονιάς, ένας Αλβανός, γρήγορα ανακαλύπτεται και συλλαμβάνεται, αλλά παραδόξως αυτοκτονεί μέσα στο κελί. Ο Νασιομέτσιος φοβάται να μιλήσει και εν τέλει βρίσκεται κρεμασμένος σε μια κουτσουπιά (το δέντρο του Ιούδα), σπρωγμένος από το δικό του χέρι ή από κάποιον που ήθελε με κάθε τρόπο τη σιωπή του. Ο Λιάκος συνεχίζει να ψάχνει και δεν αφήνει ήσυχο τον φίλο του αστυνόμο Κωτσομεντή…

Ωστόσο, νιώθεις σαν το κείμενο να κόβεται στα δύο. Το πρώτο μισό με τη μετοίκηση του Ηλία στο Δελβινάκι και το δεύτερο με την εξιχνίαση του φόνου φαίνονται ασύνδετα, σαν να άλλαξε μεσοπέλαγα η ρότα του συγγραφέα. Αν έλειπε αυτή η αβαρία, θα μπορούσες να θεωρήσεις τη νουβέλα ένα μικρό καλλιτεχνικό αριστούργημα. Έστω και έτσι, όμως, το ύφος και ο ρυθμός της αφήγησης θέλγει τον αναγνώστη και καλύπτει τις ατέλειες στη δομή. Η αφήγηση οδηγεί με μια φυσική πορεία στο τέλος, το οποίο, μολονότι στην αρχή δεν φαινόταν να έχει τόση σημασία μπροστά στο ηπειρωτικό κλίμα, στον χειμώνα, στο τσίπουρο και στην μπέσα, που δεν αφήνει τις συνειδήσεις ήσυχες, εκρήγνυται σε μια συνταρακτική κορύφωση. Το έργο, αν και δεν είναι κλασικό αστυνομικό αφήγημα, καθώς η πορεία προς την εξιχνίαση του φονιά περιγράφεται με αδρές γραμμές και με πλάγιο τρόπο, τελικά φτάνει στο ύστατο σημείο με την αποκάλυψη μιας προδοσίας· εξ ου και ο Ιούδας που προδίδει αλλά και ο Ιησούς που δέχεται να θυσιαστεί.  

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

 

altΤο δέντρο του Ιούδα
Μιχάλης Μακρόπουλος
Κίχλη 2014
Σελ. 120, τιμή εκδότη € 12,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

Για το μυθιστόρημα της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου «Συνθετική ορμόνη» (εκδ. Καστανιώτη).

Γράφει η Νατάσσα Ρεμούνδου-Χάουλι

Η ...

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Για τη νουβέλα της Γιώτας Ιωαννίδου «Coffee time» και τη συλλογή διηγημάτων της Λεύκης Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

Για τις παραστάσεις «Μπουμπουλίνας 18» της Κίττυς Αρσένη, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη και «Εγώ, μια δούλα» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου, στην Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Μπουμπουλίνας 18».

...
Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ