dentro iouda-680

Για τη νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου Το δέντρο του Ιούδα (εκδ. Κίχλη).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

O τίτλος μού αρέσει πολύ· παραπέμπει σε βιβλικά πρότυπα και υπαγορεύει προδοσία, ενώ ταυτόχρονα αναφέρεται στην κουτσουπιά, ένα φυτό με φούξια άνθη, καλλωπιστικό, ωραίο στο μάτι, που στα αγγλικά ονομάζεται «Δέντρο του Ιούδα» από παράφραση του arbre de Judée (δέντρο της Ιουδαίας). Έχουμε λοιπόν μια νουβέλα που κινείται μεταξύ κάλλους και προδοσίας, μεταξύ ιουδαϊκής και ελληνικής γης, μεταξύ αλληγορίας και πραγματικότητας;

Η ιστορία δεν συντονίζεται εξ αρχής με τον τίτλο: εκτυλίσσεται στην Ήπειρο, όπου καταφεύγει ο αποτυχημένος Ηλίας Κούρος. Γυρίζει στη μάνα του, αφού έμεινε άνεργος και χώρισε από τη γυναίκα του, που τον απάτησε, και τις δυο του κόρες. Η προσωπική του αίσθηση κενότητας αλλά και η ανέχεια τον κάνει να ζει εσωστρεφώς, να τριγυρνά στη φύση και να ψάχνει να βρει αφενός δουλειά και αφετέρου τον εαυτό του. Βρίσκει από τη μια συμμάχους, που λειτουργούν ανιδιοτελώς, αλλά και ανθρώπους με κηλιδωμένο όνομα, που θα ζητήσουν τις υπηρεσίες του.

Το βασικό είναι ότι κουβαλά βάρη και αυτά φαίνονται σε κάθε του κίνηση. Ο Μιχάλης Μακρόπουλος καταφέρνει να δείξει το φορτίο που ο Λιακοκούρος (Ηλίας Κούρος) φέρει στην ψυχή του, την απώλεια των κοριτσιών του, τα οποία δεν μπορεί να δει, τη δική του ανασφάλεια· κι όλα αυτά δένουν αγαστά με το ηπειρώτικο τοπίο, το βουνό και τα αειθαλή δέντρα του, τον χειμώνα και τους αέρηδες, τη χιονισμένη Μουργκάνα και τα κοφτά λόγια των βαρύχνοτων ντόπιων. Χωρίς η νουβέλα να γίνει ηθογραφική και βουκολική, ο συγγραφέας κατορθώνει να αποδώσει την εξωτερική και την εσωτερική ατμόσφαιρα  με καθαρές γραμμές –συχνά με εμφανείς αντιστοιχίες.

Δεν είναι μόνο η φυσιογνωμία του τόπου που μεταφέρεται στους χαρακτήρες, στην όψη και στη συμπεριφορά τους. Είναι και η ίδια η υποβολή ενός ευρύτερου ήθους που εξάγεται από τις περιγραφες, απλώνεται στην αφήγηση, διαπερνά τα πρόσωπα, νοτίζει τη δράση και φτάνει ώς τους αναγνώστες, που συλλαμβάνουν διαισθητικά τη λογική της Πίνδου και την αξιοπρέπεια των κατοίκων της αλλά και το σκληρό πρόσωπό τους.

Το τοπίο, ξαναείπα, είναι βασικός άξονας της αισθητικής του κειμένου. Δεν είναι μόνο οι περιηγήσεις του Λιάκου που γεμίζουν το μάτι σου με χρώματα και εικόνες της Ηπείρου. Δεν είναι μόνο η φυσιογνωμία του τόπου που μεταφέρεται στους χαρακτήρες, στην όψη και στη συμπεριφορά τους. Είναι και η ίδια η υποβολή ενός ευρύτερου ήθους που εξάγεται από τις περιγραφες, απλώνεται στην αφήγηση, διαπερνά τα πρόσωπα, νοτίζει τη δράση και φτάνει ώς τους αναγνώστες, που συλλαμβάνουν διαισθητικά τη λογική της Πίνδου και την αξιοπρέπεια των κατοίκων της αλλά και το σκληρό πρόσωπό τους.

Ο θάνατος της αλβανής πόρνης Αντέλα θα περνούσε απαρατήρητος, αν ο Λιάκος δεν ψυχανεμιζόταν, με μια εσωτερική φωνή να τον κεντρίζει, τον περιβόητο Γιαννογκάση και τον φοβισμένο Νασιομέτσιο. Ο φονιάς, ένας Αλβανός, γρήγορα ανακαλύπτεται και συλλαμβάνεται, αλλά παραδόξως αυτοκτονεί μέσα στο κελί. Ο Νασιομέτσιος φοβάται να μιλήσει και εν τέλει βρίσκεται κρεμασμένος σε μια κουτσουπιά (το δέντρο του Ιούδα), σπρωγμένος από το δικό του χέρι ή από κάποιον που ήθελε με κάθε τρόπο τη σιωπή του. Ο Λιάκος συνεχίζει να ψάχνει και δεν αφήνει ήσυχο τον φίλο του αστυνόμο Κωτσομεντή…

Ωστόσο, νιώθεις σαν το κείμενο να κόβεται στα δύο. Το πρώτο μισό με τη μετοίκηση του Ηλία στο Δελβινάκι και το δεύτερο με την εξιχνίαση του φόνου φαίνονται ασύνδετα, σαν να άλλαξε μεσοπέλαγα η ρότα του συγγραφέα. Αν έλειπε αυτή η αβαρία, θα μπορούσες να θεωρήσεις τη νουβέλα ένα μικρό καλλιτεχνικό αριστούργημα. Έστω και έτσι, όμως, το ύφος και ο ρυθμός της αφήγησης θέλγει τον αναγνώστη και καλύπτει τις ατέλειες στη δομή. Η αφήγηση οδηγεί με μια φυσική πορεία στο τέλος, το οποίο, μολονότι στην αρχή δεν φαινόταν να έχει τόση σημασία μπροστά στο ηπειρωτικό κλίμα, στον χειμώνα, στο τσίπουρο και στην μπέσα, που δεν αφήνει τις συνειδήσεις ήσυχες, εκρήγνυται σε μια συνταρακτική κορύφωση. Το έργο, αν και δεν είναι κλασικό αστυνομικό αφήγημα, καθώς η πορεία προς την εξιχνίαση του φονιά περιγράφεται με αδρές γραμμές και με πλάγιο τρόπο, τελικά φτάνει στο ύστατο σημείο με την αποκάλυψη μιας προδοσίας· εξ ου και ο Ιούδας που προδίδει αλλά και ο Ιησούς που δέχεται να θυσιαστεί.  

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

 

altΤο δέντρο του Ιούδα
Μιχάλης Μακρόπουλος
Κίχλη 2014
Σελ. 120, τιμή εκδότη € 12,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

Για την επανακυκλοφορία του βιβλίου της Γεωργίας Τάτση «Χορός στα ποτήρια» (εκδ. Βακχικόν, δύο νουβέλες). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία από την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Θίασος» (1974-’75) 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Iεροτελεστικός από τη...

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου «Η λίμπιντο των αγγέλων» (εκδ. Γραφή).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Για μας τους κριτικούς δεν πρέπει να παίζει ρόλο το όνομα του συγγραφέα: αν είναι γνωστός με περγαμηνές στο ενεργητικό του, δεν σημαίνει ...

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη «Ένα κομμάτι χαρτί» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Κεντρική εικόνα: © Roman Kraft (Unsplash). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Το μόνο που αλλάζει είναι το παρελθόν, όλες οι άλλ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τζο Νέσμπο: «Η κόρη μου δεν εντυπωσιάζεται με τίποτα από όσα κάνω, αλλά όταν της είπα ότι θα γίνω επίτιμος διδάκτωρ στην Αθήνα έμεινε με το στόμα ανοιχτό»

Τζο Νέσμπο: «Η κόρη μου δεν εντυπωσιάζεται με τίποτα από όσα κάνω, αλλά όταν της είπα ότι θα γίνω επίτιμος διδάκτωρ στην Αθήνα έμεινε με το στόμα ανοιχτό»

Ο δημοφιλής συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας Τζο Νέσμπο [Jo Nesbø] αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.

Επιμέλεια: Ευλαλία Πάνου

...
Βίος και Πολιτεία #10: Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Βίος και Πολιτεία #10: Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Στο 10ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου, με τον Κώστα Κατσουλάρη θα συνομιλήσει ο συγγραφέας και πανεπιστημιακός Παναγής Παναγιωτόπουλος. Η συζήτηση θα μεταδοθεί ζωντανά, την Πέμπτη, 28 Σεπτεμβρίου, στις 7μμ.

Επιμέλεια: Book Press

Βίος ...

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

Για το βιβλίο του Μισέλ Ουελμπέκ [Michel Houellebecq] «Κάποιοι μήνες της ζωής μου» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, εκδ. Εστία). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Προβοκάτορας, φίλεχθρος, άνθρωπος που ζει από τις αντιπαραθέσεις και...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ