mamilial-390

Για τη νουβέλα Καρυότυπος του Άκη Παπαντώνη (εκδόσεις Κίχλη)

Του Γιώργου Π. Περαντωνάκη

Το παράδοξο μ' αυτό το βιβλίο είναι ότι δεν κινείται τίποτα κι όμως ο αναγνώστης δεν κουράζεται από την τόση στασιμότητα. Η ιστορία κάνει βήματα σημειωτόν ή, καλύτερα, χαράζει μια σπειροειδή τροχιά που δεν μετακινεί την υπόθεση παρά μόνο μερικά μέτρα· κι όμως, όποιος μπει στην τροχιά της περιμένει να κλείσει ο κύκλος και να βρεθεί στην αρχή της νουβέλας, όταν ο μοναχικός λύκος βρίσκει ακαριαίο θάνατο στα χιονισμένα δρομάκια της Οξφόρδης. 

Ο Ν. Οικονομόπουλος εργάζεται ως ερευνητής βιολόγος στην Οξφόρδη, όπου μελετά τη συμπεριφορά ποντικιών και τις σχέσεις που αναπτύσσουν (ή που δεν αναπτύσσουν) μεταξύ τους. Η ζωή του είναι μια άχρωμη, καθημερινή επανάληψη με μικρές παρενθέσεις νέων δεδομένων, μια μονήρης παρακολούθηση των πειραματόζωών του, μια λιμνασμένη μοναχικότητα. Απομακρυσμένος από τους ανθρώπους, κλεισμένος στη ρουτίνα του, καταγράφει σκέψεις στο μαγνητόφωνό του και στο facebook ή στέλνει μικρές αναφορές στον επόπτη του. Το εκκρεμές κινείται, μονότονα και άκρως αναμενόμενα, ανάμεσα στη βαλτωμένη ζωή του και στην ερευνητική του προσήλωση.

Απομακρυσμένος από τους ανθρώπους, κλεισμένος στη ρουτίνα του, καταγράφει σκέψεις στο μαγνητόφωνό του και στο facebook ή στέλνει μικρές αναφορές στον επόπτη του. 

Αυτό το δίπολο θέτει και το υπαρξιακό δίλημμα για το αν ο άνθρωπος γεννιέται ή γίνεται. Εν προκειμένω, οι τάσεις απομόνωσης και περιορισμένης κοινωνικότητας, η μοναχικότητα και η έλλειψη στοργής οφείλονται σε γονιδιακούς παράγοντες ή στον τρόπο με τον οποίο μεγάλωσε; Είναι η μάχη μεταξύ βιολόγων και ψυχολόγων, που σε διαφορετικά επίπεδα δίνουν μεγαλύτερη βάση είτε στην κληρονομικότητα και στα γενετικά χαρακτηριστικά ή στο περιβάλλον το οποίο καθόρισε -ειδικά στα πρώτα χρόνια της ζωής του- τον άνθρωπο. Έτσι, στην πρώτη περίπτωση το άτομο γεννιέται με την προδιάθεση να είσαι εσωστρεφές ή εξωστρεφές, κοινωνικό ή αντικοινωνικό, εκδηλωτικό ή κλεισμένο στον εαυτό του. Αντίθετα, στη δεύτερη περίπτωση η οικογενειακή στοργή ή η απουσία της παίζουν πιο καθοριστικό ρόλο στην κοινωνικοποίηση του παιδιού και στη μετέπειτα επαφή του με τους άλλους ανθρώπους.

Τα ορφανά του Τσαουσέσκου

Η καθημερινότητα του Ν. παρουσιάζει συμπτώματα μονήρους συμπεριφοράς, που πολλές φορές φαίνεται ανεξήγητη, διακρίνεται από μια τετριμμένη ατονία, χαρακτηρίζεται από μια αυτιστική αντικοινωνικότητα. Ξεκόβει γρήγορα από την Ελλάδα, καταφεύγει στην Αγγλία, όπου δεν συνάπτει παρά τυπικές και συναδελφικές σχέσεις, δεν βγαίνει με φίλους, δεν επικοινωνεί ουσιαστικά με τον περίγυρό του, ασχολείται με τη ρουτίνα του χωρίς να νιώθει την ανάγκη να εμπλακεί σε συναισθηματικά δεσίματα. Οι αναμνήσεις από το σπίτι του και οι σχέσεις του με την οικογένειά του, χωρίς να δείχνουν κάτι τραυματικό, φαίνονται άνευρες και ρηχές. Τα πειράματα που κάνει κείνται αντιστικτικά και σχολιάζουν έμμεσα τη δική του ζωή· τα ποντίκια του αναπτύσσουν διάφορες συμπεριφορές βάσει του τρόπου με τον οποίο λ.χ. αποχωρίστηκαν από τους γονείς τους. Τα συμπεράσματά του ωστόσο μιλάνε πιο πολύ για γονιδιακές προδιαθέσεις κι έτσι καταρχάς επιβεβαιώνεται ο καταλυτικός ρόλος της κληρονομικότητας.

papantonisΟ συγγραφέας πετάει τον αναγνώστη στη στάσιμη λιμνοθάλασσα του ήρωά του και τον αφήνει να περιπλανηθεί αρκετά. Κι εκεί μέσα τον ζυμώνει με την ιδέα ότι η βιολογία μπορεί πλέον να βρει τους γενετικούς παράγοντες που καθορίζουν ακόμα και ζητήματα κοινωνικότητας ή μοναχικότητας. Όμως, παρότι βιολόγος, ο συγγραφέας δείχνει πλαγίως τους ψυχοκοινωνικούς παράγοντες που πιθανότατα έπαιξαν πιο καθοριστικό ρόλο. Έτσι, σηκώνει απρόσμενα έναν αντίθετο άνεμο, αφού στο τέλος αναφέρεται σε συνθήκες ορφάνιας, ταράζει τα νερά και απομακρύνει τη βάρκα από τους βιογενετικούς παράγοντες, που στην αρχή δέσποζαν.

Οι νύξεις του αφηγητή στη Ρουμανία και οι αναφορές στον Τσαουσέσκου παραπέμπουν στα παιδιά που μεγάλωσαν σε ορφανοτροφεία της χώρας, αμέτοχα της γονεϊκής αγάπης που έπρεπε να δεχτούν.

Οι νύξεις στη Ρουμανία και οι αναφορές στον Τσαουσέσκου παραπέμπουν στα παιδιά που μεγάλωσαν σε ορφανοτροφεία της χώρας, αμέτοχα της γονεϊκής αγάπης που έπρεπε να δεχτούν. Ο πρωταγωνιστής, παρόλο που δεν δίνει έτοιμες απαντήσεις, γέρνει -με το βάρος του «ρουμάνικου» παρελθόντος του- την πλάστιγγα προς το μέρος των κοινωνικών παραγόντων που επέδρασαν στην αντικοινωνικότητά του. Το πρώιμο περιβάλλον διαδραματίζει καθοριστικότερο ρόλο και μπορεί να εγκλωβίσει το άτομο σε μια εσωστρεφή συμπεριφορά, εξωτερικά καθόλα φυσιολογική, αλλά κατά βάθος τραυματική, πυορροούσα, καρκινική, που τον τρώει μέχρι θανάτου.

Ο Α. Παπαντώνης κατεβαίνει στη λογοτεχνική σκακιέρα με λιτά όπλα και με χασματική αφήγηση. Έτσι, καταφέρνει να αφήσει πολλά στην καλοπροαίρετη συμμετοχή του αναγνώστη, συνάμα όμως τον κατευθύνει με την κίνηση του εκκρεμούς πότε στη φύση και πότε στην κοινωνία, πότε στην ψυχολογία του Ν. και πότε στην εξωτερική συμπεριφορά του. Το παιχνίδι παίζεται με τον πιο αποτελεσματικό ρυθμό, αφού άλλοτε καταλαβαίνουμε νοητικά τον ήρωα κι άλλοτε συναισθανόμαστε τον έρημο ψυχισμό του. Η επιτυχία της ταλάντωσης είναι και η επιτυχία της νουβέλας.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

karyotyposΚαρυότυπος
Άκης Παπαντώνης
Κίχλη 2014
Σελ. 120, τιμή: €12,00
 
politeia-link
 
 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

Για το μυθιστόρημα του Λύο Καλοβυρνά «Όλες μας» (εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: © Diego San / Unsplash.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Γυναικοκτο...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

Για τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές» (εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο συγγραφέας ως αντηχείο ενός παλλόμενου κόσμου. Ο δημιουργός ως γόνιμος υποδοχέας γεγονότων, αδιαμόρφωτων κατά βάση, όπω...

Η πορεία, μοτίβο στο πεδίο του Εμφυλίου

Η πορεία, μοτίβο στο πεδίο του Εμφυλίου

«Όλοι όσοι χρησιμοποίησαν το μοτίβο της πορείας κατέθεσαν άμεσα ή έμμεσα κι ένα λιθαράκι αναστοχασμού στο αφήγημα του σωστού και δίκαιου αγώνα, υιοθετώντας νέα βλέμματα κι υποδεικνύοντας αναθεωρητικά πρίσματα στην παλαιότερη κομματική ορθότητα»: σκέψεις με αφορμή το μοτίβο της «πορείας» όπως αποτυπώνεται σε γεγ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

Στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση είδαμε τη μεγαλειώδη παράσταση «ROHTKO» του Πολωνού σκηνοθέτη Λούκα Τβαρκόφσκι [Lukasz Twarkowski], αποτέλεσμα συνεργασίας του με τον Κρίστιαν Λούπα.

Γράφει ο Νϊκος Ξένιος

Ο Λούκας Τβαρκόφσκι σκηνοθέτησε τ...

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Απονεμήθηκε στην Katja Oskamp και τη μεταφράστριά της στα αγγλικά Jo Heinrich, το «Dublin Literary Award 2023» για το μυθιστόρημά της Katja Oskam «Marzahn, Mon Amour». Σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...
Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Ο Haruki Murakami [Χαρούκι Μουρακάμι] είναι ο πρώτος Ιάπωνας συγγραφέας που έλαβε το Βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών». Η συλλογή διηγημάτων του «Σε πρώτο ενικό» κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση Βασίλη Κιμούλη.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τον πρόλογο του συγγραφέα Παναγιώτη Γούτα της ανθολογίας κειμένων του «Κήπος βιβλίων – Διαβάζοντας Θεσσαλονικείς και Αμερικανούς πεζογράφους», που θα κυκλοφορήσει στις 17 Μαΐου από τις εκδόσεις Νησίδες.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ