mamilial-390

Για τη νουβέλα Καρυότυπος του Άκη Παπαντώνη (εκδόσεις Κίχλη)

Του Γιώργου Π. Περαντωνάκη

Το παράδοξο μ' αυτό το βιβλίο είναι ότι δεν κινείται τίποτα κι όμως ο αναγνώστης δεν κουράζεται από την τόση στασιμότητα. Η ιστορία κάνει βήματα σημειωτόν ή, καλύτερα, χαράζει μια σπειροειδή τροχιά που δεν μετακινεί την υπόθεση παρά μόνο μερικά μέτρα· κι όμως, όποιος μπει στην τροχιά της περιμένει να κλείσει ο κύκλος και να βρεθεί στην αρχή της νουβέλας, όταν ο μοναχικός λύκος βρίσκει ακαριαίο θάνατο στα χιονισμένα δρομάκια της Οξφόρδης. 

Ο Ν. Οικονομόπουλος εργάζεται ως ερευνητής βιολόγος στην Οξφόρδη, όπου μελετά τη συμπεριφορά ποντικιών και τις σχέσεις που αναπτύσσουν (ή που δεν αναπτύσσουν) μεταξύ τους. Η ζωή του είναι μια άχρωμη, καθημερινή επανάληψη με μικρές παρενθέσεις νέων δεδομένων, μια μονήρης παρακολούθηση των πειραματόζωών του, μια λιμνασμένη μοναχικότητα. Απομακρυσμένος από τους ανθρώπους, κλεισμένος στη ρουτίνα του, καταγράφει σκέψεις στο μαγνητόφωνό του και στο facebook ή στέλνει μικρές αναφορές στον επόπτη του. Το εκκρεμές κινείται, μονότονα και άκρως αναμενόμενα, ανάμεσα στη βαλτωμένη ζωή του και στην ερευνητική του προσήλωση.

Απομακρυσμένος από τους ανθρώπους, κλεισμένος στη ρουτίνα του, καταγράφει σκέψεις στο μαγνητόφωνό του και στο facebook ή στέλνει μικρές αναφορές στον επόπτη του. 

Αυτό το δίπολο θέτει και το υπαρξιακό δίλημμα για το αν ο άνθρωπος γεννιέται ή γίνεται. Εν προκειμένω, οι τάσεις απομόνωσης και περιορισμένης κοινωνικότητας, η μοναχικότητα και η έλλειψη στοργής οφείλονται σε γονιδιακούς παράγοντες ή στον τρόπο με τον οποίο μεγάλωσε; Είναι η μάχη μεταξύ βιολόγων και ψυχολόγων, που σε διαφορετικά επίπεδα δίνουν μεγαλύτερη βάση είτε στην κληρονομικότητα και στα γενετικά χαρακτηριστικά ή στο περιβάλλον το οποίο καθόρισε -ειδικά στα πρώτα χρόνια της ζωής του- τον άνθρωπο. Έτσι, στην πρώτη περίπτωση το άτομο γεννιέται με την προδιάθεση να είσαι εσωστρεφές ή εξωστρεφές, κοινωνικό ή αντικοινωνικό, εκδηλωτικό ή κλεισμένο στον εαυτό του. Αντίθετα, στη δεύτερη περίπτωση η οικογενειακή στοργή ή η απουσία της παίζουν πιο καθοριστικό ρόλο στην κοινωνικοποίηση του παιδιού και στη μετέπειτα επαφή του με τους άλλους ανθρώπους.

Τα ορφανά του Τσαουσέσκου

Η καθημερινότητα του Ν. παρουσιάζει συμπτώματα μονήρους συμπεριφοράς, που πολλές φορές φαίνεται ανεξήγητη, διακρίνεται από μια τετριμμένη ατονία, χαρακτηρίζεται από μια αυτιστική αντικοινωνικότητα. Ξεκόβει γρήγορα από την Ελλάδα, καταφεύγει στην Αγγλία, όπου δεν συνάπτει παρά τυπικές και συναδελφικές σχέσεις, δεν βγαίνει με φίλους, δεν επικοινωνεί ουσιαστικά με τον περίγυρό του, ασχολείται με τη ρουτίνα του χωρίς να νιώθει την ανάγκη να εμπλακεί σε συναισθηματικά δεσίματα. Οι αναμνήσεις από το σπίτι του και οι σχέσεις του με την οικογένειά του, χωρίς να δείχνουν κάτι τραυματικό, φαίνονται άνευρες και ρηχές. Τα πειράματα που κάνει κείνται αντιστικτικά και σχολιάζουν έμμεσα τη δική του ζωή· τα ποντίκια του αναπτύσσουν διάφορες συμπεριφορές βάσει του τρόπου με τον οποίο λ.χ. αποχωρίστηκαν από τους γονείς τους. Τα συμπεράσματά του ωστόσο μιλάνε πιο πολύ για γονιδιακές προδιαθέσεις κι έτσι καταρχάς επιβεβαιώνεται ο καταλυτικός ρόλος της κληρονομικότητας.

papantonisΟ συγγραφέας πετάει τον αναγνώστη στη στάσιμη λιμνοθάλασσα του ήρωά του και τον αφήνει να περιπλανηθεί αρκετά. Κι εκεί μέσα τον ζυμώνει με την ιδέα ότι η βιολογία μπορεί πλέον να βρει τους γενετικούς παράγοντες που καθορίζουν ακόμα και ζητήματα κοινωνικότητας ή μοναχικότητας. Όμως, παρότι βιολόγος, ο συγγραφέας δείχνει πλαγίως τους ψυχοκοινωνικούς παράγοντες που πιθανότατα έπαιξαν πιο καθοριστικό ρόλο. Έτσι, σηκώνει απρόσμενα έναν αντίθετο άνεμο, αφού στο τέλος αναφέρεται σε συνθήκες ορφάνιας, ταράζει τα νερά και απομακρύνει τη βάρκα από τους βιογενετικούς παράγοντες, που στην αρχή δέσποζαν.

Οι νύξεις του αφηγητή στη Ρουμανία και οι αναφορές στον Τσαουσέσκου παραπέμπουν στα παιδιά που μεγάλωσαν σε ορφανοτροφεία της χώρας, αμέτοχα της γονεϊκής αγάπης που έπρεπε να δεχτούν.

Οι νύξεις στη Ρουμανία και οι αναφορές στον Τσαουσέσκου παραπέμπουν στα παιδιά που μεγάλωσαν σε ορφανοτροφεία της χώρας, αμέτοχα της γονεϊκής αγάπης που έπρεπε να δεχτούν. Ο πρωταγωνιστής, παρόλο που δεν δίνει έτοιμες απαντήσεις, γέρνει -με το βάρος του «ρουμάνικου» παρελθόντος του- την πλάστιγγα προς το μέρος των κοινωνικών παραγόντων που επέδρασαν στην αντικοινωνικότητά του. Το πρώιμο περιβάλλον διαδραματίζει καθοριστικότερο ρόλο και μπορεί να εγκλωβίσει το άτομο σε μια εσωστρεφή συμπεριφορά, εξωτερικά καθόλα φυσιολογική, αλλά κατά βάθος τραυματική, πυορροούσα, καρκινική, που τον τρώει μέχρι θανάτου.

Ο Α. Παπαντώνης κατεβαίνει στη λογοτεχνική σκακιέρα με λιτά όπλα και με χασματική αφήγηση. Έτσι, καταφέρνει να αφήσει πολλά στην καλοπροαίρετη συμμετοχή του αναγνώστη, συνάμα όμως τον κατευθύνει με την κίνηση του εκκρεμούς πότε στη φύση και πότε στην κοινωνία, πότε στην ψυχολογία του Ν. και πότε στην εξωτερική συμπεριφορά του. Το παιχνίδι παίζεται με τον πιο αποτελεσματικό ρυθμό, αφού άλλοτε καταλαβαίνουμε νοητικά τον ήρωα κι άλλοτε συναισθανόμαστε τον έρημο ψυχισμό του. Η επιτυχία της ταλάντωσης είναι και η επιτυχία της νουβέλας.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

karyotyposΚαρυότυπος
Άκης Παπαντώνης
Κίχλη 2014
Σελ. 120, τιμή: €12,00
 
politeia-link
 
 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

Για το μυθιστόρημα του Ηλία Λ. Παπαμόσχου «Ανάληψη» (εκδ. Πατάκη) – Για ένα πραγματικό ναυάγιο στην Καστοριά του 1929. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θλίψη σαν κάρβουνο αναμμένο, πένθος που τυλίγει όπως η αράχνη τα σώ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Παρουσίαση του «Γαργαντούας – Πανταγκρυέλ» και βράβευση του Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή από τη γαλλική κυβέρνηση

Παρουσίαση του «Γαργαντούας – Πανταγκρυέλ» και βράβευση του Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή από τη γαλλική κυβέρνηση

Εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου του Φρανσουά Ραμπελαί [François Rabelais] «Γαργαντούας – Πανταγκρυέλ – Πανταγκρυελίνειον Προγνωσιάριον» (μτφρ. Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) την Τρίτη 5 Δεκεμβρίου στο βιβλιοπωλείο «Επί λέξει». 

Επιμέλεια: Book ...

Τιμώντας την Βισουάβα Σιμπόρσκα με ένα αφιέρωμα και μια έκθεση

Τιμώντας την Βισουάβα Σιμπόρσκα με ένα αφιέρωμα και μια έκθεση

Με αφορμή την 100η επέτειο από τη γέννηση της βραβευμένης με Νόμπελ Λογοτεχνίας Πολωνής ποιήτριας Βισουάβα Σιμπόρσκα [Wislawa Szymborska 1923-2012], η Πρεσβεία της Πολωνίας σε συνεργασία με την Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ διοργανώνουν στις 7 Δεκεμβρίου ένα αφιέρωμα στη ζωή και στ...

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ