mamilial-390

Για τη νουβέλα Καρυότυπος του Άκη Παπαντώνη (εκδόσεις Κίχλη)

Του Γιώργου Π. Περαντωνάκη

Το παράδοξο μ' αυτό το βιβλίο είναι ότι δεν κινείται τίποτα κι όμως ο αναγνώστης δεν κουράζεται από την τόση στασιμότητα. Η ιστορία κάνει βήματα σημειωτόν ή, καλύτερα, χαράζει μια σπειροειδή τροχιά που δεν μετακινεί την υπόθεση παρά μόνο μερικά μέτρα· κι όμως, όποιος μπει στην τροχιά της περιμένει να κλείσει ο κύκλος και να βρεθεί στην αρχή της νουβέλας, όταν ο μοναχικός λύκος βρίσκει ακαριαίο θάνατο στα χιονισμένα δρομάκια της Οξφόρδης. 

Ο Ν. Οικονομόπουλος εργάζεται ως ερευνητής βιολόγος στην Οξφόρδη, όπου μελετά τη συμπεριφορά ποντικιών και τις σχέσεις που αναπτύσσουν (ή που δεν αναπτύσσουν) μεταξύ τους. Η ζωή του είναι μια άχρωμη, καθημερινή επανάληψη με μικρές παρενθέσεις νέων δεδομένων, μια μονήρης παρακολούθηση των πειραματόζωών του, μια λιμνασμένη μοναχικότητα. Απομακρυσμένος από τους ανθρώπους, κλεισμένος στη ρουτίνα του, καταγράφει σκέψεις στο μαγνητόφωνό του και στο facebook ή στέλνει μικρές αναφορές στον επόπτη του. Το εκκρεμές κινείται, μονότονα και άκρως αναμενόμενα, ανάμεσα στη βαλτωμένη ζωή του και στην ερευνητική του προσήλωση.

Απομακρυσμένος από τους ανθρώπους, κλεισμένος στη ρουτίνα του, καταγράφει σκέψεις στο μαγνητόφωνό του και στο facebook ή στέλνει μικρές αναφορές στον επόπτη του. 

Αυτό το δίπολο θέτει και το υπαρξιακό δίλημμα για το αν ο άνθρωπος γεννιέται ή γίνεται. Εν προκειμένω, οι τάσεις απομόνωσης και περιορισμένης κοινωνικότητας, η μοναχικότητα και η έλλειψη στοργής οφείλονται σε γονιδιακούς παράγοντες ή στον τρόπο με τον οποίο μεγάλωσε; Είναι η μάχη μεταξύ βιολόγων και ψυχολόγων, που σε διαφορετικά επίπεδα δίνουν μεγαλύτερη βάση είτε στην κληρονομικότητα και στα γενετικά χαρακτηριστικά ή στο περιβάλλον το οποίο καθόρισε -ειδικά στα πρώτα χρόνια της ζωής του- τον άνθρωπο. Έτσι, στην πρώτη περίπτωση το άτομο γεννιέται με την προδιάθεση να είσαι εσωστρεφές ή εξωστρεφές, κοινωνικό ή αντικοινωνικό, εκδηλωτικό ή κλεισμένο στον εαυτό του. Αντίθετα, στη δεύτερη περίπτωση η οικογενειακή στοργή ή η απουσία της παίζουν πιο καθοριστικό ρόλο στην κοινωνικοποίηση του παιδιού και στη μετέπειτα επαφή του με τους άλλους ανθρώπους.

Τα ορφανά του Τσαουσέσκου

Η καθημερινότητα του Ν. παρουσιάζει συμπτώματα μονήρους συμπεριφοράς, που πολλές φορές φαίνεται ανεξήγητη, διακρίνεται από μια τετριμμένη ατονία, χαρακτηρίζεται από μια αυτιστική αντικοινωνικότητα. Ξεκόβει γρήγορα από την Ελλάδα, καταφεύγει στην Αγγλία, όπου δεν συνάπτει παρά τυπικές και συναδελφικές σχέσεις, δεν βγαίνει με φίλους, δεν επικοινωνεί ουσιαστικά με τον περίγυρό του, ασχολείται με τη ρουτίνα του χωρίς να νιώθει την ανάγκη να εμπλακεί σε συναισθηματικά δεσίματα. Οι αναμνήσεις από το σπίτι του και οι σχέσεις του με την οικογένειά του, χωρίς να δείχνουν κάτι τραυματικό, φαίνονται άνευρες και ρηχές. Τα πειράματα που κάνει κείνται αντιστικτικά και σχολιάζουν έμμεσα τη δική του ζωή· τα ποντίκια του αναπτύσσουν διάφορες συμπεριφορές βάσει του τρόπου με τον οποίο λ.χ. αποχωρίστηκαν από τους γονείς τους. Τα συμπεράσματά του ωστόσο μιλάνε πιο πολύ για γονιδιακές προδιαθέσεις κι έτσι καταρχάς επιβεβαιώνεται ο καταλυτικός ρόλος της κληρονομικότητας.

papantonisΟ συγγραφέας πετάει τον αναγνώστη στη στάσιμη λιμνοθάλασσα του ήρωά του και τον αφήνει να περιπλανηθεί αρκετά. Κι εκεί μέσα τον ζυμώνει με την ιδέα ότι η βιολογία μπορεί πλέον να βρει τους γενετικούς παράγοντες που καθορίζουν ακόμα και ζητήματα κοινωνικότητας ή μοναχικότητας. Όμως, παρότι βιολόγος, ο συγγραφέας δείχνει πλαγίως τους ψυχοκοινωνικούς παράγοντες που πιθανότατα έπαιξαν πιο καθοριστικό ρόλο. Έτσι, σηκώνει απρόσμενα έναν αντίθετο άνεμο, αφού στο τέλος αναφέρεται σε συνθήκες ορφάνιας, ταράζει τα νερά και απομακρύνει τη βάρκα από τους βιογενετικούς παράγοντες, που στην αρχή δέσποζαν.

Οι νύξεις του αφηγητή στη Ρουμανία και οι αναφορές στον Τσαουσέσκου παραπέμπουν στα παιδιά που μεγάλωσαν σε ορφανοτροφεία της χώρας, αμέτοχα της γονεϊκής αγάπης που έπρεπε να δεχτούν.

Οι νύξεις στη Ρουμανία και οι αναφορές στον Τσαουσέσκου παραπέμπουν στα παιδιά που μεγάλωσαν σε ορφανοτροφεία της χώρας, αμέτοχα της γονεϊκής αγάπης που έπρεπε να δεχτούν. Ο πρωταγωνιστής, παρόλο που δεν δίνει έτοιμες απαντήσεις, γέρνει -με το βάρος του «ρουμάνικου» παρελθόντος του- την πλάστιγγα προς το μέρος των κοινωνικών παραγόντων που επέδρασαν στην αντικοινωνικότητά του. Το πρώιμο περιβάλλον διαδραματίζει καθοριστικότερο ρόλο και μπορεί να εγκλωβίσει το άτομο σε μια εσωστρεφή συμπεριφορά, εξωτερικά καθόλα φυσιολογική, αλλά κατά βάθος τραυματική, πυορροούσα, καρκινική, που τον τρώει μέχρι θανάτου.

Ο Α. Παπαντώνης κατεβαίνει στη λογοτεχνική σκακιέρα με λιτά όπλα και με χασματική αφήγηση. Έτσι, καταφέρνει να αφήσει πολλά στην καλοπροαίρετη συμμετοχή του αναγνώστη, συνάμα όμως τον κατευθύνει με την κίνηση του εκκρεμούς πότε στη φύση και πότε στην κοινωνία, πότε στην ψυχολογία του Ν. και πότε στην εξωτερική συμπεριφορά του. Το παιχνίδι παίζεται με τον πιο αποτελεσματικό ρυθμό, αφού άλλοτε καταλαβαίνουμε νοητικά τον ήρωα κι άλλοτε συναισθανόμαστε τον έρημο ψυχισμό του. Η επιτυχία της ταλάντωσης είναι και η επιτυχία της νουβέλας.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

karyotyposΚαρυότυπος
Άκης Παπαντώνης
Κίχλη 2014
Σελ. 120, τιμή: €12,00
 
politeia-link
 
 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

Για το μυθιστόρημα «Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

Πριν από επτά χρόνια ο Δημήτρης Παπανικολάου διαπίστωνε, στην ομότιτλη μελέτη του, ότι Κάτι τρέχει με την οικογένεια&nbs...

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

Για τη νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη «Άδειος τόπος» (εκδ. Πατάκη). 

Γράφει ο Κωνσταντίνος Βλαχογιάννης

Η νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη ...

«Αυτός ο χειμώνας» του Δημήτρη Καρακίτσου (κριτική) – Το μυστικό κάλεσμα της φύσης

«Αυτός ο χειμώνας» του Δημήτρη Καρακίτσου (κριτική) – Το μυστικό κάλεσμα της φύσης

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη Καρακίτσου «Αυτός ο χειμώνας» (εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία του Κώστα Μπαλάφα.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Χιόνι πάνω στο χιόνι και σιωπή. Ένα χωριό, το Περιβόλι, κοντά στα Γρεβε...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Κώστας Λογαράς: «Πρώτη φορά ταξίδεψα πέρα απ’ τα όρια της γειτονιάς μου με τον Ιούλιο Βερν»

Κώστας Λογαράς: «Πρώτη φορά ταξίδεψα πέρα απ’ τα όρια της γειτονιάς μου με τον Ιούλιο Βερν»

«Ο έφηβος» και «Ο νεαρός Τέρλες» τον ώθησαν στην ενδοσκόπιση και τη γραφή, ενώ επανέρχεται στην «Ιστορία ενός αιχμαλώτου» ως πρότυπο γλώσσας και ύφους. Αυτά είναι κάποια από τα βιβλία της ζωής του Κώστα Λογαρά.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα

«Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα

Για την παράσταση «Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα, στο Θέατρο Ροές. Μαζί με τον Περλέγκα παίζουν τα μέλη της ομάδας «κι όμΩς κινείται».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Στο θέατρο «Ροές» ο ...

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

«Mind the gap» του Λάζαρου Αλεξάκη (προδημοσίευση)

«Mind the gap» του Λάζαρου Αλεξάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων του Λάζαρου Αλεξάκη «Mind the gap», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 5 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Είχε φτάσει σε μικρή απόσταση από τη βιτρίνα, και το νυχτεριν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ