anestios390

Για το μυθιστόρημα της Αλεξάνδρας Δεληγιώργη Ανέστιος (εκδ. Άγρα).

Του Γιώργου Βέη

Τα πέντε ημερολόγια που μπόρεσε να κρατήσει ο Ηλίας Κυριακούλης, περιφερόμενος κυριολεκτικά στους πέντε δρόμους, συνειδητά άστεγος, συνιστούν πέντε διακριτές προσπάθειες να μείνει αθάνατος δια των λέξεων και μόνον. Μέλημά του, εμφανές και βασανιστικά επίμονο, είναι πρωτίστως το κείμενο κι όχι τόσο το φαγητό. Φροντίδα του η αποτύπωση του Γράμματος και όχι η κατάκτηση, η βρώση του Άρτου. Καθίσταται λιτοδίαιτος ως εκ των πραγμάτων, σε μια περίοδο ακραίων οικονομικών δυσκολιών, αλλά δεν τσιγκουνεύεται συλλαβές, παραγράφους, ενδοσκοπήσεις επί ενδοσκοπήσεων.

Η διαρκής εξομολόγηση αποδομεί κατεξοχήν τις ανθρώπινες σχέσεις, τις αβελτηρίες των κοινωνικών συστημάτων και την εξόφθαλμη αποτυχία των μελών της κοινωνικής κυψέλης να συμφιλιωθούν με την ιδέα του αγαθού. Ασφαλώς γράφει για να μην τρελαθεί. Στο βαθμό μάλιστα που «τα ημερολόγια είναι ένας τρόπος να μη χυθεί τόσο αίμα», γράφει για να μην διαπράξει, μεταξύ άλλων, κατά συρροήν εγκλήματα του κοινού ποινικού δικαίου. Στα ηρακλείτεια άκεα προστίθεται προφανώς το λυσιτελές φάρμακο-γραφή. Ως ηλεκτρολόγος μηχανικός, ως πανεπιστημιακός φορέας, ως επιχειρηματίας, ο Ηλίας Κ. έχει αποτύχει παταγωδώς. Ως σύζυγος και ως πατέρας μοιραίως αστόχησε. Η τελεσίδικη ήττα του δεν προκαλεί όμως κατάρρευση, αλλά Κείμενο. Σελίδες επί σελίδων αίρεται το πνεύμα του πονηρού. Ίσως να είναι ο μόνος ανέστιος στον πλανήτη μας ο οποίος γράφει το λεπτομερές ημερολόγιο του παρατεταμένου, του θλιβερού μαρτυρίου του. Τη στιγμή της βιολογικής του εξόντωσης δεν σκέφτεται όμως μπουκιές αλλά ουσιαστικά κι επίθετα. Σκέφτεται κάθαρση και γράφει κάθαρση. Τι ηθική αγωνιστή!

Φιλοσοφεί, αλλά δεν δογματίζει

Καταγράφει χωρίς να πανικοβάλλεται. Καταγγέλλει χωρίς να χάνει την παροιμιώδη ψυχραιμία του. Φιλοσοφεί, αλλά δεν δογματίζει.

Τα μείζονα ερωτηματικά του βίου, το μυστήριο του έρωτα, το περιλάλητο αίνιγμα του θανάτου και της ενδεχομένης διάρκειας της ψυχής μετά απ΄ αυτόν τον απασχολούν μάλλον νηφάλια. Καταγράφει χωρίς να πανικοβάλλεται. Καταγγέλλει χωρίς να χάνει την παροιμιώδη ψυχραιμία του. Φιλοσοφεί, αλλά δεν δογματίζει, όπως η πλειονότητα. Θα μπορούσε να δρέψει δάφνες δοκιμιογράφου ολκής, αλλά εκείνος αρκείται σε μια ταπεινή αναφορά σε ανώνυμους, τυχαίους, ίσως ομοιοπαθείς αναγνώστες. Φέρ΄ ειπείν η εξής ενδεικτική αποστροφή δείχνει καθαρά τις ομολογούμενες ποιότητες της σκέψης του: «εύλογα . . . αναρωτιούνται πώς έγινε, διάολε, και το μέλλον αντί να είναι η φυσική προέκταση του παρόντος, όπως όλοι προθυμότατα πίστεψαν, ήταν εν τέλει αντικατοπτρισμός του χθες, η αντίπερα όχθη που το καθρέφτιζε». Δεν κρύβει εν ολίγοις τη στωική του προαίρεση, ούτε την κυνική του προοπτική. Αντί βέβαια να κυλάει το πιθάρι του από τον ένα τοίχο στον άλλο, χλευάζοντας ως άλλος Διογένης τα έθιμα και τα λογής φαντάσματα της Αγοράς του κόσμου, ο Ηλίας Κ. (το Κ. ανακαλεί, εννοείται, εμμέσως πλην σαφώς το Κ. του ονόματος του θύματος της καφκικής Δίκης) κυλάει από κεφάλαιο σε κεφάλαιο συλλαβές στο χαρτί. Όχι όμως για να χλευάσει και τον εαυτόν, αλλά για να χτίσει Εαυτόν sub specie aeternitatis. Ακριβώς. Η προσήλωση άλλωστε στις ρίζες του εγώ, στις καταβολές ενός συμπαντικού Εγώ, είναι δεδηλωμένη. Γράφει, ενεργεί, πάσχει και σκέφτεται σαν να ήταν ο κριτής όλων. Ο εν τέλει Υπεράνθρωπος ή έστω μια δόκιμη παραλλαγή αυτού ενώπιόν μας.

alt
  Η Αλεξάνδρα Δεληγιώργη
 

Μαθαίνουμε από την αρχή κιόλας ότι άφησε πίσω του, σχεδόν ανενδοίαστα, τόσο την οικογένειά του, όσο και το επάγγελμά του. Επείγεται τώρα ν΄ ακυρώσει το ίδιο το σαρκίο. Φτάνοντας στα όρια της βουδιστικής απάθειας, δηλώνει ημίθεος, άρχων των ιδεών του. Η τροφή δεν σημαίνει κάτι γι’ αυτόν, όσο το ζείδωρο ρήμα που καταδέχεται, άνωθεν/ έξωθεν, να κατατεθεί, να εγκιβωτισθεί στη δείνα φράση του. Η γλώσσα, φρονεί εν ολίγοις, μπορεί να αποτελέσει τη βάση για να δοθεί μια φαινομενική σταθερότητα στον κόσμο. Δεν τον απασχολεί καθόλου, αν ο Μπαχτίν εν προκειμένω θα διαφωνούσε. Ίσως να είχε διαβάσει κάποτε, σε ευτυχέστερες ώρες, στο πρωτότυπο μάλιστα το έργο του Michael Holquist Dialogism Bakhtin and his World και να διαλογίζεται τώρα, τηρώντας μαθηματικά την ημερολογιακή τάξη. Κανείς δεν ξέρει.

«Το κρύο, όμως, τη νύχτα, με αγριεύει. Για να αντέξω την παγωνιά, ονειρεύομαι πως είμαι αγρίμι στα δάση και στα βουνά. Γρυλίζω, βρυχώμαι, αρνούμαι να το δεχθώ, σαν να ΄ναι μια άδικη καταδίκη. Με το ξημέρωμα, την αποδέχομαι».

Παραθέτω το εξής χαρακτηριστικό απόσπασμα για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής: «Μόνο τις σκέψεις μου, εν τέλει, δεν λέω να αποχωριστώ. Όλο και κάποιος θα βρεθεί να θελήσει να κουβεντιάσουμε, αν τολμήσει να με κοιτάξει κατάματα. Και μόνο η ιδέα πως δεν είναι απίθανο να συμβεί με ημερεύει. Το κρύο, όμως, τη νύχτα, με αγριεύει. Για να αντέξω την παγωνιά, ονειρεύομαι πως είμαι αγρίμι στα δάση και στα βουνά. Γρυλίζω, βρυχώμαι, αρνούμαι να το δεχθώ, σαν να ΄ναι μια άδικη καταδίκη. Με το ξημέρωμα, την αποδέχομαι. Από αδιαφορία για το σαρκίο μου· γιατί οι δίκαιες τιμωρίες εκλείπουν, όπως συμβαίνει σ’ όλες τις εποχές, ιδίως στις σκοτεινές. Σημασία έχει να μπορεί κανείς να συνεχίσει να τις φαντάζεται...».

Ιώβ, ο πατήρ των ανεστίων

Στους φιλολογικούς του προγόνους κατατάσσεται βεβαίως ο πατήρ όλων των ανεστίων, δηλαδή ο Ιώβ. Όπως εκείνος, έτσι κι ο Ηλίας Κ. αποδέχεται κατά βάση το Κακό ως οιονεί έλεος. Το παράδοξον διαγράφεται ασφαλώς ανεκκλήτως δια του θανάτου. Πρόλαβε όμως να χτίσει βιβλίο. Η δικαίωση οδηγεί σε μιαν οραματική ηδονή. Στους απώτερους επίσης συγγενείς της περσόνας αυτής, την οποία δώρισε στη λογοτεχνική μας σκηνή η πολλαχώς χαρισματική Αλεξάνδρα Δεληγιώργη, κατατάσσεται ο απρόβλεπτος, ο δήθεν γελοίος, ο ιδιαίτερα ευρηματικός εκείνος Ακάκιος Ακάκιεβιτς, ο οποίος στοιχειώνει το Ημερολόγιο ενός τρελού του Νικολάι Βασίλιεβιτς Γκόγκολ, αλλά και ο άλλος Νικολάι, ο στοχαστικός άστεγος, που συμπρωταγωνιστεί στο άρτια συγκερασμένο μυθιστόρημα της Ρουθ Ρέντελ, με τίτλο Keys to the Street, νομίζω αμετάφραστο προσώρας στη γλώσσα μας, που εκδόθηκε το 1996. Ποικίλες οι ομοιότητες και οι διαφορές τους. Θα μπορούσε ν΄ αναπτυχθεί μια μελέτη, ειδικών προδιαγραφών, για να διερμηνεύσει σε βάθος τα αίτια και τα αιτιατά των αναλόγων συμπεριφορών, έχοντας πάντα κατά νου τον ειδοποιό κοινό παρονομαστή. Ίσως σε μιαν άλλη ευκαιρία. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι ποιητής. 

deligiorgiΑνέστιος
Ημερολόγια
Αλεξάνδρα Δεληγιώργη
Άγρα 2014
Σελ. 144, τιμή € 14,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΔΕΛΗΓΙΩΡΓΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ιερεμιάδα» της Χλόης Κουτσουμπέλη (κριτική) – Μια δυστοπία με πολιτικές διαστάσεις

«Ιερεμιάδα» της Χλόης Κουτσουμπέλη (κριτική) – Μια δυστοπία με πολιτικές διαστάσεις

Για το μυθιστόρημα της Χλόης Κουτσουμπέλη «Ιερεμιάδα» (εκδ. Εστία). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Blindness» που στηρίζεται στο μυθιστόρημα του Ζοζέ Σαραμάγκου «Περί τυφλότητας». 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

...
«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

Στην Αίθουσα Τελετών του Δημαρχιακού Μεγάρου στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (πρώην Πλατεία Κοτζιά), θα απονεμηθούν εφέτος, για δέκατη έβδομη χρονιά, τα βραβεία μυθιστορήματος «The Athens Prize for Literature» του περιοδικού (δε)κατα για το 2022. Η ανακοίνωση των νικητών και ταυτόχρονα η απονομή θα γίνουν την Πέμπτ...

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης διοργανώνουν χριστουγεννιάτικη γιορτή βιβλίου το Σάββατο 9 & την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου από τις 11:00 μέχρι και τις 19:00 στην οδό Θουκυδίδου 4, στην Πλάκα και υπόσχονται δύο μέρες γεμάτες με μουσική, κεράσματα, προτάσεις για δώρα και μεγάλες προσφορές.

Επιμέλεια: ...

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Από σήμερα (7/12) έως και την Κυριακή (10/12) οι εκδόσεις Ψυχογιός ετοιμάζουν μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με bazaar βιβλίων, εκδηλώσεις και δράσεις για τα παιδιά. «Τίτλοι λογοτεχνίας για μικρούς και μεγάλους, bazaar βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς & συναρπα...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Βιβλία για το σύγχρονο επιχειρείν: 5 επιλογές από πρόσφατες εκδόσεις

Βιβλία για το σύγχρονο επιχειρείν: 5 επιλογές από πρόσφατες εκδόσεις

Οι πρωτοπόροι των σημαντικών επιχειρήσεων του κόσμου, οι τρόποι να διαπραγματευόμαστε με αποτέλεσμα και πώς θα βρούμε αυτό που ψάχνουμε στον εργασιακό τομέα. Πέντε βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και μπορούν να μας κινητοποιήσουν. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ