anestios390

Για το μυθιστόρημα της Αλεξάνδρας Δεληγιώργη Ανέστιος (εκδ. Άγρα).

Του Γιώργου Βέη

Τα πέντε ημερολόγια που μπόρεσε να κρατήσει ο Ηλίας Κυριακούλης, περιφερόμενος κυριολεκτικά στους πέντε δρόμους, συνειδητά άστεγος, συνιστούν πέντε διακριτές προσπάθειες να μείνει αθάνατος δια των λέξεων και μόνον. Μέλημά του, εμφανές και βασανιστικά επίμονο, είναι πρωτίστως το κείμενο κι όχι τόσο το φαγητό. Φροντίδα του η αποτύπωση του Γράμματος και όχι η κατάκτηση, η βρώση του Άρτου. Καθίσταται λιτοδίαιτος ως εκ των πραγμάτων, σε μια περίοδο ακραίων οικονομικών δυσκολιών, αλλά δεν τσιγκουνεύεται συλλαβές, παραγράφους, ενδοσκοπήσεις επί ενδοσκοπήσεων.

Η διαρκής εξομολόγηση αποδομεί κατεξοχήν τις ανθρώπινες σχέσεις, τις αβελτηρίες των κοινωνικών συστημάτων και την εξόφθαλμη αποτυχία των μελών της κοινωνικής κυψέλης να συμφιλιωθούν με την ιδέα του αγαθού. Ασφαλώς γράφει για να μην τρελαθεί. Στο βαθμό μάλιστα που «τα ημερολόγια είναι ένας τρόπος να μη χυθεί τόσο αίμα», γράφει για να μην διαπράξει, μεταξύ άλλων, κατά συρροήν εγκλήματα του κοινού ποινικού δικαίου. Στα ηρακλείτεια άκεα προστίθεται προφανώς το λυσιτελές φάρμακο-γραφή. Ως ηλεκτρολόγος μηχανικός, ως πανεπιστημιακός φορέας, ως επιχειρηματίας, ο Ηλίας Κ. έχει αποτύχει παταγωδώς. Ως σύζυγος και ως πατέρας μοιραίως αστόχησε. Η τελεσίδικη ήττα του δεν προκαλεί όμως κατάρρευση, αλλά Κείμενο. Σελίδες επί σελίδων αίρεται το πνεύμα του πονηρού. Ίσως να είναι ο μόνος ανέστιος στον πλανήτη μας ο οποίος γράφει το λεπτομερές ημερολόγιο του παρατεταμένου, του θλιβερού μαρτυρίου του. Τη στιγμή της βιολογικής του εξόντωσης δεν σκέφτεται όμως μπουκιές αλλά ουσιαστικά κι επίθετα. Σκέφτεται κάθαρση και γράφει κάθαρση. Τι ηθική αγωνιστή!

Φιλοσοφεί, αλλά δεν δογματίζει

Καταγράφει χωρίς να πανικοβάλλεται. Καταγγέλλει χωρίς να χάνει την παροιμιώδη ψυχραιμία του. Φιλοσοφεί, αλλά δεν δογματίζει.

Τα μείζονα ερωτηματικά του βίου, το μυστήριο του έρωτα, το περιλάλητο αίνιγμα του θανάτου και της ενδεχομένης διάρκειας της ψυχής μετά απ΄ αυτόν τον απασχολούν μάλλον νηφάλια. Καταγράφει χωρίς να πανικοβάλλεται. Καταγγέλλει χωρίς να χάνει την παροιμιώδη ψυχραιμία του. Φιλοσοφεί, αλλά δεν δογματίζει, όπως η πλειονότητα. Θα μπορούσε να δρέψει δάφνες δοκιμιογράφου ολκής, αλλά εκείνος αρκείται σε μια ταπεινή αναφορά σε ανώνυμους, τυχαίους, ίσως ομοιοπαθείς αναγνώστες. Φέρ΄ ειπείν η εξής ενδεικτική αποστροφή δείχνει καθαρά τις ομολογούμενες ποιότητες της σκέψης του: «εύλογα . . . αναρωτιούνται πώς έγινε, διάολε, και το μέλλον αντί να είναι η φυσική προέκταση του παρόντος, όπως όλοι προθυμότατα πίστεψαν, ήταν εν τέλει αντικατοπτρισμός του χθες, η αντίπερα όχθη που το καθρέφτιζε». Δεν κρύβει εν ολίγοις τη στωική του προαίρεση, ούτε την κυνική του προοπτική. Αντί βέβαια να κυλάει το πιθάρι του από τον ένα τοίχο στον άλλο, χλευάζοντας ως άλλος Διογένης τα έθιμα και τα λογής φαντάσματα της Αγοράς του κόσμου, ο Ηλίας Κ. (το Κ. ανακαλεί, εννοείται, εμμέσως πλην σαφώς το Κ. του ονόματος του θύματος της καφκικής Δίκης) κυλάει από κεφάλαιο σε κεφάλαιο συλλαβές στο χαρτί. Όχι όμως για να χλευάσει και τον εαυτόν, αλλά για να χτίσει Εαυτόν sub specie aeternitatis. Ακριβώς. Η προσήλωση άλλωστε στις ρίζες του εγώ, στις καταβολές ενός συμπαντικού Εγώ, είναι δεδηλωμένη. Γράφει, ενεργεί, πάσχει και σκέφτεται σαν να ήταν ο κριτής όλων. Ο εν τέλει Υπεράνθρωπος ή έστω μια δόκιμη παραλλαγή αυτού ενώπιόν μας.

alt
  Η Αλεξάνδρα Δεληγιώργη
 

Μαθαίνουμε από την αρχή κιόλας ότι άφησε πίσω του, σχεδόν ανενδοίαστα, τόσο την οικογένειά του, όσο και το επάγγελμά του. Επείγεται τώρα ν΄ ακυρώσει το ίδιο το σαρκίο. Φτάνοντας στα όρια της βουδιστικής απάθειας, δηλώνει ημίθεος, άρχων των ιδεών του. Η τροφή δεν σημαίνει κάτι γι’ αυτόν, όσο το ζείδωρο ρήμα που καταδέχεται, άνωθεν/ έξωθεν, να κατατεθεί, να εγκιβωτισθεί στη δείνα φράση του. Η γλώσσα, φρονεί εν ολίγοις, μπορεί να αποτελέσει τη βάση για να δοθεί μια φαινομενική σταθερότητα στον κόσμο. Δεν τον απασχολεί καθόλου, αν ο Μπαχτίν εν προκειμένω θα διαφωνούσε. Ίσως να είχε διαβάσει κάποτε, σε ευτυχέστερες ώρες, στο πρωτότυπο μάλιστα το έργο του Michael Holquist Dialogism Bakhtin and his World και να διαλογίζεται τώρα, τηρώντας μαθηματικά την ημερολογιακή τάξη. Κανείς δεν ξέρει.

«Το κρύο, όμως, τη νύχτα, με αγριεύει. Για να αντέξω την παγωνιά, ονειρεύομαι πως είμαι αγρίμι στα δάση και στα βουνά. Γρυλίζω, βρυχώμαι, αρνούμαι να το δεχθώ, σαν να ΄ναι μια άδικη καταδίκη. Με το ξημέρωμα, την αποδέχομαι».

Παραθέτω το εξής χαρακτηριστικό απόσπασμα για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής: «Μόνο τις σκέψεις μου, εν τέλει, δεν λέω να αποχωριστώ. Όλο και κάποιος θα βρεθεί να θελήσει να κουβεντιάσουμε, αν τολμήσει να με κοιτάξει κατάματα. Και μόνο η ιδέα πως δεν είναι απίθανο να συμβεί με ημερεύει. Το κρύο, όμως, τη νύχτα, με αγριεύει. Για να αντέξω την παγωνιά, ονειρεύομαι πως είμαι αγρίμι στα δάση και στα βουνά. Γρυλίζω, βρυχώμαι, αρνούμαι να το δεχθώ, σαν να ΄ναι μια άδικη καταδίκη. Με το ξημέρωμα, την αποδέχομαι. Από αδιαφορία για το σαρκίο μου· γιατί οι δίκαιες τιμωρίες εκλείπουν, όπως συμβαίνει σ’ όλες τις εποχές, ιδίως στις σκοτεινές. Σημασία έχει να μπορεί κανείς να συνεχίσει να τις φαντάζεται...».

Ιώβ, ο πατήρ των ανεστίων

Στους φιλολογικούς του προγόνους κατατάσσεται βεβαίως ο πατήρ όλων των ανεστίων, δηλαδή ο Ιώβ. Όπως εκείνος, έτσι κι ο Ηλίας Κ. αποδέχεται κατά βάση το Κακό ως οιονεί έλεος. Το παράδοξον διαγράφεται ασφαλώς ανεκκλήτως δια του θανάτου. Πρόλαβε όμως να χτίσει βιβλίο. Η δικαίωση οδηγεί σε μιαν οραματική ηδονή. Στους απώτερους επίσης συγγενείς της περσόνας αυτής, την οποία δώρισε στη λογοτεχνική μας σκηνή η πολλαχώς χαρισματική Αλεξάνδρα Δεληγιώργη, κατατάσσεται ο απρόβλεπτος, ο δήθεν γελοίος, ο ιδιαίτερα ευρηματικός εκείνος Ακάκιος Ακάκιεβιτς, ο οποίος στοιχειώνει το Ημερολόγιο ενός τρελού του Νικολάι Βασίλιεβιτς Γκόγκολ, αλλά και ο άλλος Νικολάι, ο στοχαστικός άστεγος, που συμπρωταγωνιστεί στο άρτια συγκερασμένο μυθιστόρημα της Ρουθ Ρέντελ, με τίτλο Keys to the Street, νομίζω αμετάφραστο προσώρας στη γλώσσα μας, που εκδόθηκε το 1996. Ποικίλες οι ομοιότητες και οι διαφορές τους. Θα μπορούσε ν΄ αναπτυχθεί μια μελέτη, ειδικών προδιαγραφών, για να διερμηνεύσει σε βάθος τα αίτια και τα αιτιατά των αναλόγων συμπεριφορών, έχοντας πάντα κατά νου τον ειδοποιό κοινό παρονομαστή. Ίσως σε μιαν άλλη ευκαιρία. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι ποιητής. 

deligiorgiΑνέστιος
Ημερολόγια
Αλεξάνδρα Δεληγιώργη
Άγρα 2014
Σελ. 144, τιμή € 14,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΔΕΛΗΓΙΩΡΓΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Δεν είμαι ρομπότ» (επίμετρο Γεράσιμος Κουζέλης, εκδ. Θεμέλιο). Στην εικόνα, στιγμιότυπο από την κορεάτικη σειρά «I'm not a robot». 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να γράψει λογοτεχνία; Μπορεί να γράψει λογοτ...

«Τράνταγμα» του Νικόλα Ευαντινού (κριτική) – Διευρύνοντας τα όρια της προσωπικής εμπειρίας

«Τράνταγμα» του Νικόλα Ευαντινού (κριτική) – Διευρύνοντας τα όρια της προσωπικής εμπειρίας

Για τη συλλογή διηγημάτων του Νικόλα Ευαντινού «Τράνταγμα» (εκδ. Κέδρος). 

Γράφει ο Νίκος Χρυσός

Παρότι πρώτο πεζογραφικό βιβλίο του, το ...

«O κόκκινος καθηγητής» του Διονύση Χαριτόπουλου (κριτική) – Το χρονικό ενός θυμωμένου παιδιού

«O κόκκινος καθηγητής» του Διονύση Χαριτόπουλου (κριτική) – Το χρονικό ενός θυμωμένου παιδιού

Για το χρονικό του Διονύση Χαριτόπουλου «Ο κόκκινος καθηγητής» (εκδ. Τόπος).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο Πειραιάς των ανθρώπων της βιοπάλης, αλλά και των τυχοδιωκτών, που δεν διστάζουν να διαβούν τον Ρουβίκωνα και να παρανο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (κριτική) – Το ταξίδι ενός γιουνγκιανού ήρωα προς την αυτογνωσία

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (κριτική) – Το ταξίδι ενός γιουνγκιανού ήρωα προς την αυτογνωσία

Για το μυθιστόρημα του Χέρμαν Έσσε (Hermann Hesse) «Νάρκισσος και Χρυσόστομος» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης, εκδ. Διόπτρα). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ομότιτλη κινηματογραφική διασκευή του μυθιστορήματος του σκηνοθέτη Stefan Ruzowitzky (2020).

Γράφει η...

Στην Αθηνά Ψυλλιά το 5ο Βραβείο Μετάφρασης ΛΕΑ – Για το μυθιστόρημα «Αρχαία καλλιέργεια» του Ραντουάν Νασσάρ

Στην Αθηνά Ψυλλιά το 5ο Βραβείο Μετάφρασης ΛΕΑ – Για το μυθιστόρημα «Αρχαία καλλιέργεια» του Ραντουάν Νασσάρ

Η Αθηνά Ψυλλιά τιμήθηκε με το 5ο Βραβείο Μετάφρασης ΛΕΑ (Λογοτεχνία Εν Αθήναις) για το μυθιστόρημα «Αρχαία καλλιέργεια» του Ραντουάν Νασσάρ (Raduan Nassar), που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. © για τις εικόνες: Sissy Morfi 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» του Γιώργου Σιακαντάρη (κριτική) – Αναγνωρίζοντας τις μεταλλάξεις κόντρα στον κυνισμό

«Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» του Γιώργου Σιακαντάρη (κριτική) – Αναγνωρίζοντας τις μεταλλάξεις κόντρα στον κυνισμό

Για το δοκίμιο του Γιώργου Σιακαντάρη «Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; – Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» (εκδ. Αλεξάνδρεια). 

Γράφει ο Λάμπρος Α. Φλιτούρης

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μάς βομβαρδίζου...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Παναγιώτη Γούτα «Ένα δικό του δωμάτιο», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 30 Μαΐου από τις εκδόσεις Ρώμη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΔΑΚΡΥΑ

Γέρασε πια, θα πλησιάζει τα ενε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ