anestios390

Για το μυθιστόρημα της Αλεξάνδρας Δεληγιώργη Ανέστιος (εκδ. Άγρα).

Του Γιώργου Βέη

Τα πέντε ημερολόγια που μπόρεσε να κρατήσει ο Ηλίας Κυριακούλης, περιφερόμενος κυριολεκτικά στους πέντε δρόμους, συνειδητά άστεγος, συνιστούν πέντε διακριτές προσπάθειες να μείνει αθάνατος δια των λέξεων και μόνον. Μέλημά του, εμφανές και βασανιστικά επίμονο, είναι πρωτίστως το κείμενο κι όχι τόσο το φαγητό. Φροντίδα του η αποτύπωση του Γράμματος και όχι η κατάκτηση, η βρώση του Άρτου. Καθίσταται λιτοδίαιτος ως εκ των πραγμάτων, σε μια περίοδο ακραίων οικονομικών δυσκολιών, αλλά δεν τσιγκουνεύεται συλλαβές, παραγράφους, ενδοσκοπήσεις επί ενδοσκοπήσεων.

Η διαρκής εξομολόγηση αποδομεί κατεξοχήν τις ανθρώπινες σχέσεις, τις αβελτηρίες των κοινωνικών συστημάτων και την εξόφθαλμη αποτυχία των μελών της κοινωνικής κυψέλης να συμφιλιωθούν με την ιδέα του αγαθού. Ασφαλώς γράφει για να μην τρελαθεί. Στο βαθμό μάλιστα που «τα ημερολόγια είναι ένας τρόπος να μη χυθεί τόσο αίμα», γράφει για να μην διαπράξει, μεταξύ άλλων, κατά συρροήν εγκλήματα του κοινού ποινικού δικαίου. Στα ηρακλείτεια άκεα προστίθεται προφανώς το λυσιτελές φάρμακο-γραφή. Ως ηλεκτρολόγος μηχανικός, ως πανεπιστημιακός φορέας, ως επιχειρηματίας, ο Ηλίας Κ. έχει αποτύχει παταγωδώς. Ως σύζυγος και ως πατέρας μοιραίως αστόχησε. Η τελεσίδικη ήττα του δεν προκαλεί όμως κατάρρευση, αλλά Κείμενο. Σελίδες επί σελίδων αίρεται το πνεύμα του πονηρού. Ίσως να είναι ο μόνος ανέστιος στον πλανήτη μας ο οποίος γράφει το λεπτομερές ημερολόγιο του παρατεταμένου, του θλιβερού μαρτυρίου του. Τη στιγμή της βιολογικής του εξόντωσης δεν σκέφτεται όμως μπουκιές αλλά ουσιαστικά κι επίθετα. Σκέφτεται κάθαρση και γράφει κάθαρση. Τι ηθική αγωνιστή!

Φιλοσοφεί, αλλά δεν δογματίζει

Καταγράφει χωρίς να πανικοβάλλεται. Καταγγέλλει χωρίς να χάνει την παροιμιώδη ψυχραιμία του. Φιλοσοφεί, αλλά δεν δογματίζει.

Τα μείζονα ερωτηματικά του βίου, το μυστήριο του έρωτα, το περιλάλητο αίνιγμα του θανάτου και της ενδεχομένης διάρκειας της ψυχής μετά απ΄ αυτόν τον απασχολούν μάλλον νηφάλια. Καταγράφει χωρίς να πανικοβάλλεται. Καταγγέλλει χωρίς να χάνει την παροιμιώδη ψυχραιμία του. Φιλοσοφεί, αλλά δεν δογματίζει, όπως η πλειονότητα. Θα μπορούσε να δρέψει δάφνες δοκιμιογράφου ολκής, αλλά εκείνος αρκείται σε μια ταπεινή αναφορά σε ανώνυμους, τυχαίους, ίσως ομοιοπαθείς αναγνώστες. Φέρ΄ ειπείν η εξής ενδεικτική αποστροφή δείχνει καθαρά τις ομολογούμενες ποιότητες της σκέψης του: «εύλογα . . . αναρωτιούνται πώς έγινε, διάολε, και το μέλλον αντί να είναι η φυσική προέκταση του παρόντος, όπως όλοι προθυμότατα πίστεψαν, ήταν εν τέλει αντικατοπτρισμός του χθες, η αντίπερα όχθη που το καθρέφτιζε». Δεν κρύβει εν ολίγοις τη στωική του προαίρεση, ούτε την κυνική του προοπτική. Αντί βέβαια να κυλάει το πιθάρι του από τον ένα τοίχο στον άλλο, χλευάζοντας ως άλλος Διογένης τα έθιμα και τα λογής φαντάσματα της Αγοράς του κόσμου, ο Ηλίας Κ. (το Κ. ανακαλεί, εννοείται, εμμέσως πλην σαφώς το Κ. του ονόματος του θύματος της καφκικής Δίκης) κυλάει από κεφάλαιο σε κεφάλαιο συλλαβές στο χαρτί. Όχι όμως για να χλευάσει και τον εαυτόν, αλλά για να χτίσει Εαυτόν sub specie aeternitatis. Ακριβώς. Η προσήλωση άλλωστε στις ρίζες του εγώ, στις καταβολές ενός συμπαντικού Εγώ, είναι δεδηλωμένη. Γράφει, ενεργεί, πάσχει και σκέφτεται σαν να ήταν ο κριτής όλων. Ο εν τέλει Υπεράνθρωπος ή έστω μια δόκιμη παραλλαγή αυτού ενώπιόν μας.

alt
  Η Αλεξάνδρα Δεληγιώργη
 

Μαθαίνουμε από την αρχή κιόλας ότι άφησε πίσω του, σχεδόν ανενδοίαστα, τόσο την οικογένειά του, όσο και το επάγγελμά του. Επείγεται τώρα ν΄ ακυρώσει το ίδιο το σαρκίο. Φτάνοντας στα όρια της βουδιστικής απάθειας, δηλώνει ημίθεος, άρχων των ιδεών του. Η τροφή δεν σημαίνει κάτι γι’ αυτόν, όσο το ζείδωρο ρήμα που καταδέχεται, άνωθεν/ έξωθεν, να κατατεθεί, να εγκιβωτισθεί στη δείνα φράση του. Η γλώσσα, φρονεί εν ολίγοις, μπορεί να αποτελέσει τη βάση για να δοθεί μια φαινομενική σταθερότητα στον κόσμο. Δεν τον απασχολεί καθόλου, αν ο Μπαχτίν εν προκειμένω θα διαφωνούσε. Ίσως να είχε διαβάσει κάποτε, σε ευτυχέστερες ώρες, στο πρωτότυπο μάλιστα το έργο του Michael Holquist Dialogism Bakhtin and his World και να διαλογίζεται τώρα, τηρώντας μαθηματικά την ημερολογιακή τάξη. Κανείς δεν ξέρει.

«Το κρύο, όμως, τη νύχτα, με αγριεύει. Για να αντέξω την παγωνιά, ονειρεύομαι πως είμαι αγρίμι στα δάση και στα βουνά. Γρυλίζω, βρυχώμαι, αρνούμαι να το δεχθώ, σαν να ΄ναι μια άδικη καταδίκη. Με το ξημέρωμα, την αποδέχομαι».

Παραθέτω το εξής χαρακτηριστικό απόσπασμα για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής: «Μόνο τις σκέψεις μου, εν τέλει, δεν λέω να αποχωριστώ. Όλο και κάποιος θα βρεθεί να θελήσει να κουβεντιάσουμε, αν τολμήσει να με κοιτάξει κατάματα. Και μόνο η ιδέα πως δεν είναι απίθανο να συμβεί με ημερεύει. Το κρύο, όμως, τη νύχτα, με αγριεύει. Για να αντέξω την παγωνιά, ονειρεύομαι πως είμαι αγρίμι στα δάση και στα βουνά. Γρυλίζω, βρυχώμαι, αρνούμαι να το δεχθώ, σαν να ΄ναι μια άδικη καταδίκη. Με το ξημέρωμα, την αποδέχομαι. Από αδιαφορία για το σαρκίο μου· γιατί οι δίκαιες τιμωρίες εκλείπουν, όπως συμβαίνει σ’ όλες τις εποχές, ιδίως στις σκοτεινές. Σημασία έχει να μπορεί κανείς να συνεχίσει να τις φαντάζεται...».

Ιώβ, ο πατήρ των ανεστίων

Στους φιλολογικούς του προγόνους κατατάσσεται βεβαίως ο πατήρ όλων των ανεστίων, δηλαδή ο Ιώβ. Όπως εκείνος, έτσι κι ο Ηλίας Κ. αποδέχεται κατά βάση το Κακό ως οιονεί έλεος. Το παράδοξον διαγράφεται ασφαλώς ανεκκλήτως δια του θανάτου. Πρόλαβε όμως να χτίσει βιβλίο. Η δικαίωση οδηγεί σε μιαν οραματική ηδονή. Στους απώτερους επίσης συγγενείς της περσόνας αυτής, την οποία δώρισε στη λογοτεχνική μας σκηνή η πολλαχώς χαρισματική Αλεξάνδρα Δεληγιώργη, κατατάσσεται ο απρόβλεπτος, ο δήθεν γελοίος, ο ιδιαίτερα ευρηματικός εκείνος Ακάκιος Ακάκιεβιτς, ο οποίος στοιχειώνει το Ημερολόγιο ενός τρελού του Νικολάι Βασίλιεβιτς Γκόγκολ, αλλά και ο άλλος Νικολάι, ο στοχαστικός άστεγος, που συμπρωταγωνιστεί στο άρτια συγκερασμένο μυθιστόρημα της Ρουθ Ρέντελ, με τίτλο Keys to the Street, νομίζω αμετάφραστο προσώρας στη γλώσσα μας, που εκδόθηκε το 1996. Ποικίλες οι ομοιότητες και οι διαφορές τους. Θα μπορούσε ν΄ αναπτυχθεί μια μελέτη, ειδικών προδιαγραφών, για να διερμηνεύσει σε βάθος τα αίτια και τα αιτιατά των αναλόγων συμπεριφορών, έχοντας πάντα κατά νου τον ειδοποιό κοινό παρονομαστή. Ίσως σε μιαν άλλη ευκαιρία. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι ποιητής. 

deligiorgiΑνέστιος
Ημερολόγια
Αλεξάνδρα Δεληγιώργη
Άγρα 2014
Σελ. 144, τιμή € 14,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΔΕΛΗΓΙΩΡΓΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ