anestios390

Για το μυθιστόρημα της Αλεξάνδρας Δεληγιώργη Ανέστιος (εκδ. Άγρα).

Του Γιώργου Βέη

Τα πέντε ημερολόγια που μπόρεσε να κρατήσει ο Ηλίας Κυριακούλης, περιφερόμενος κυριολεκτικά στους πέντε δρόμους, συνειδητά άστεγος, συνιστούν πέντε διακριτές προσπάθειες να μείνει αθάνατος δια των λέξεων και μόνον. Μέλημά του, εμφανές και βασανιστικά επίμονο, είναι πρωτίστως το κείμενο κι όχι τόσο το φαγητό. Φροντίδα του η αποτύπωση του Γράμματος και όχι η κατάκτηση, η βρώση του Άρτου. Καθίσταται λιτοδίαιτος ως εκ των πραγμάτων, σε μια περίοδο ακραίων οικονομικών δυσκολιών, αλλά δεν τσιγκουνεύεται συλλαβές, παραγράφους, ενδοσκοπήσεις επί ενδοσκοπήσεων.

Η διαρκής εξομολόγηση αποδομεί κατεξοχήν τις ανθρώπινες σχέσεις, τις αβελτηρίες των κοινωνικών συστημάτων και την εξόφθαλμη αποτυχία των μελών της κοινωνικής κυψέλης να συμφιλιωθούν με την ιδέα του αγαθού. Ασφαλώς γράφει για να μην τρελαθεί. Στο βαθμό μάλιστα που «τα ημερολόγια είναι ένας τρόπος να μη χυθεί τόσο αίμα», γράφει για να μην διαπράξει, μεταξύ άλλων, κατά συρροήν εγκλήματα του κοινού ποινικού δικαίου. Στα ηρακλείτεια άκεα προστίθεται προφανώς το λυσιτελές φάρμακο-γραφή. Ως ηλεκτρολόγος μηχανικός, ως πανεπιστημιακός φορέας, ως επιχειρηματίας, ο Ηλίας Κ. έχει αποτύχει παταγωδώς. Ως σύζυγος και ως πατέρας μοιραίως αστόχησε. Η τελεσίδικη ήττα του δεν προκαλεί όμως κατάρρευση, αλλά Κείμενο. Σελίδες επί σελίδων αίρεται το πνεύμα του πονηρού. Ίσως να είναι ο μόνος ανέστιος στον πλανήτη μας ο οποίος γράφει το λεπτομερές ημερολόγιο του παρατεταμένου, του θλιβερού μαρτυρίου του. Τη στιγμή της βιολογικής του εξόντωσης δεν σκέφτεται όμως μπουκιές αλλά ουσιαστικά κι επίθετα. Σκέφτεται κάθαρση και γράφει κάθαρση. Τι ηθική αγωνιστή!

Φιλοσοφεί, αλλά δεν δογματίζει

Καταγράφει χωρίς να πανικοβάλλεται. Καταγγέλλει χωρίς να χάνει την παροιμιώδη ψυχραιμία του. Φιλοσοφεί, αλλά δεν δογματίζει.

Τα μείζονα ερωτηματικά του βίου, το μυστήριο του έρωτα, το περιλάλητο αίνιγμα του θανάτου και της ενδεχομένης διάρκειας της ψυχής μετά απ΄ αυτόν τον απασχολούν μάλλον νηφάλια. Καταγράφει χωρίς να πανικοβάλλεται. Καταγγέλλει χωρίς να χάνει την παροιμιώδη ψυχραιμία του. Φιλοσοφεί, αλλά δεν δογματίζει, όπως η πλειονότητα. Θα μπορούσε να δρέψει δάφνες δοκιμιογράφου ολκής, αλλά εκείνος αρκείται σε μια ταπεινή αναφορά σε ανώνυμους, τυχαίους, ίσως ομοιοπαθείς αναγνώστες. Φέρ΄ ειπείν η εξής ενδεικτική αποστροφή δείχνει καθαρά τις ομολογούμενες ποιότητες της σκέψης του: «εύλογα . . . αναρωτιούνται πώς έγινε, διάολε, και το μέλλον αντί να είναι η φυσική προέκταση του παρόντος, όπως όλοι προθυμότατα πίστεψαν, ήταν εν τέλει αντικατοπτρισμός του χθες, η αντίπερα όχθη που το καθρέφτιζε». Δεν κρύβει εν ολίγοις τη στωική του προαίρεση, ούτε την κυνική του προοπτική. Αντί βέβαια να κυλάει το πιθάρι του από τον ένα τοίχο στον άλλο, χλευάζοντας ως άλλος Διογένης τα έθιμα και τα λογής φαντάσματα της Αγοράς του κόσμου, ο Ηλίας Κ. (το Κ. ανακαλεί, εννοείται, εμμέσως πλην σαφώς το Κ. του ονόματος του θύματος της καφκικής Δίκης) κυλάει από κεφάλαιο σε κεφάλαιο συλλαβές στο χαρτί. Όχι όμως για να χλευάσει και τον εαυτόν, αλλά για να χτίσει Εαυτόν sub specie aeternitatis. Ακριβώς. Η προσήλωση άλλωστε στις ρίζες του εγώ, στις καταβολές ενός συμπαντικού Εγώ, είναι δεδηλωμένη. Γράφει, ενεργεί, πάσχει και σκέφτεται σαν να ήταν ο κριτής όλων. Ο εν τέλει Υπεράνθρωπος ή έστω μια δόκιμη παραλλαγή αυτού ενώπιόν μας.

alt
  Η Αλεξάνδρα Δεληγιώργη
 

Μαθαίνουμε από την αρχή κιόλας ότι άφησε πίσω του, σχεδόν ανενδοίαστα, τόσο την οικογένειά του, όσο και το επάγγελμά του. Επείγεται τώρα ν΄ ακυρώσει το ίδιο το σαρκίο. Φτάνοντας στα όρια της βουδιστικής απάθειας, δηλώνει ημίθεος, άρχων των ιδεών του. Η τροφή δεν σημαίνει κάτι γι’ αυτόν, όσο το ζείδωρο ρήμα που καταδέχεται, άνωθεν/ έξωθεν, να κατατεθεί, να εγκιβωτισθεί στη δείνα φράση του. Η γλώσσα, φρονεί εν ολίγοις, μπορεί να αποτελέσει τη βάση για να δοθεί μια φαινομενική σταθερότητα στον κόσμο. Δεν τον απασχολεί καθόλου, αν ο Μπαχτίν εν προκειμένω θα διαφωνούσε. Ίσως να είχε διαβάσει κάποτε, σε ευτυχέστερες ώρες, στο πρωτότυπο μάλιστα το έργο του Michael Holquist Dialogism Bakhtin and his World και να διαλογίζεται τώρα, τηρώντας μαθηματικά την ημερολογιακή τάξη. Κανείς δεν ξέρει.

«Το κρύο, όμως, τη νύχτα, με αγριεύει. Για να αντέξω την παγωνιά, ονειρεύομαι πως είμαι αγρίμι στα δάση και στα βουνά. Γρυλίζω, βρυχώμαι, αρνούμαι να το δεχθώ, σαν να ΄ναι μια άδικη καταδίκη. Με το ξημέρωμα, την αποδέχομαι».

Παραθέτω το εξής χαρακτηριστικό απόσπασμα για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής: «Μόνο τις σκέψεις μου, εν τέλει, δεν λέω να αποχωριστώ. Όλο και κάποιος θα βρεθεί να θελήσει να κουβεντιάσουμε, αν τολμήσει να με κοιτάξει κατάματα. Και μόνο η ιδέα πως δεν είναι απίθανο να συμβεί με ημερεύει. Το κρύο, όμως, τη νύχτα, με αγριεύει. Για να αντέξω την παγωνιά, ονειρεύομαι πως είμαι αγρίμι στα δάση και στα βουνά. Γρυλίζω, βρυχώμαι, αρνούμαι να το δεχθώ, σαν να ΄ναι μια άδικη καταδίκη. Με το ξημέρωμα, την αποδέχομαι. Από αδιαφορία για το σαρκίο μου· γιατί οι δίκαιες τιμωρίες εκλείπουν, όπως συμβαίνει σ’ όλες τις εποχές, ιδίως στις σκοτεινές. Σημασία έχει να μπορεί κανείς να συνεχίσει να τις φαντάζεται...».

Ιώβ, ο πατήρ των ανεστίων

Στους φιλολογικούς του προγόνους κατατάσσεται βεβαίως ο πατήρ όλων των ανεστίων, δηλαδή ο Ιώβ. Όπως εκείνος, έτσι κι ο Ηλίας Κ. αποδέχεται κατά βάση το Κακό ως οιονεί έλεος. Το παράδοξον διαγράφεται ασφαλώς ανεκκλήτως δια του θανάτου. Πρόλαβε όμως να χτίσει βιβλίο. Η δικαίωση οδηγεί σε μιαν οραματική ηδονή. Στους απώτερους επίσης συγγενείς της περσόνας αυτής, την οποία δώρισε στη λογοτεχνική μας σκηνή η πολλαχώς χαρισματική Αλεξάνδρα Δεληγιώργη, κατατάσσεται ο απρόβλεπτος, ο δήθεν γελοίος, ο ιδιαίτερα ευρηματικός εκείνος Ακάκιος Ακάκιεβιτς, ο οποίος στοιχειώνει το Ημερολόγιο ενός τρελού του Νικολάι Βασίλιεβιτς Γκόγκολ, αλλά και ο άλλος Νικολάι, ο στοχαστικός άστεγος, που συμπρωταγωνιστεί στο άρτια συγκερασμένο μυθιστόρημα της Ρουθ Ρέντελ, με τίτλο Keys to the Street, νομίζω αμετάφραστο προσώρας στη γλώσσα μας, που εκδόθηκε το 1996. Ποικίλες οι ομοιότητες και οι διαφορές τους. Θα μπορούσε ν΄ αναπτυχθεί μια μελέτη, ειδικών προδιαγραφών, για να διερμηνεύσει σε βάθος τα αίτια και τα αιτιατά των αναλόγων συμπεριφορών, έχοντας πάντα κατά νου τον ειδοποιό κοινό παρονομαστή. Ίσως σε μιαν άλλη ευκαιρία. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι ποιητής. 

deligiorgiΑνέστιος
Ημερολόγια
Αλεξάνδρα Δεληγιώργη
Άγρα 2014
Σελ. 144, τιμή € 14,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΔΕΛΗΓΙΩΡΓΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

Για το μυθιστόρημα του Λύο Καλοβυρνά «Όλες μας» (εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: © Diego San / Unsplash.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Γυναικοκτο...

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

Για το μυθιστόρημα του Ξενοφώντα Κοντιάδη «Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» (εκδ. Τόπος). Στην κεντρική εικόνα, ο Νίκος Μπελογιάννης. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Τι άνθρωποι ήταν αυτοί που μετά την ήττα του ΚΚΕ κα...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

Για τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές» (εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο συγγραφέας ως αντηχείο ενός παλλόμενου κόσμου. Ο δημιουργός ως γόνιμος υποδοχέας γεγονότων, αδιαμόρφωτων κατά βάση, όπω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη προτείνεται για την ευρωπαϊκή λίστα βιβλίων της Ευρωπαϊκής Βιβλιοθήκης Readers of Europe για το 2023.

Επιμέλεια: Book Press

Το ...

«Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» – Συνέδριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο

«Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» – Συνέδριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο

Με αφορμή τη συμπλήρωση 140 χρόνων από τη γέννηση του Νίκου Καζαντζάκη, θα διεξαχθεί το Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα «Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» στις 10 και 11 Ιουνίου, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος.

Επιμέλεια: ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ