theatre-of-the-absurd-390

Για τη συλλογή διηγημάτων του Γιώργου Σκαμπαρδώνη Νοέμβριος (εκδ. Πατάκη).

Της Έλενας Μαρούτσου

Μια σφαγή γουρουνιών με ηχητικό φόντο τα αηδόνια το χάραμα. Μια συνάντηση με τον καστανά απ’ το παλιό αναγνωστικό της Β΄Δημοτικού. Ένας μοναχικός κύριος που παίζει τη λατέρνα του σε ένα ακινητοποιημένο ασανσέρ. Ένας λάτρης του γυναικείου στήθους, ονόματι Ψύλλος, που θα κλάψει όταν δει τι κρύβει ένα σουτιέν. Ένας κύριος που βγάζει βόλτα έναν σκύλο με λουρί, χωρίς σκύλο. Ασημένια ποτηράκια στο ταβάνι.

Μια πιθαμή πάνω απ’ τη γη

Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης παίρνει το υλικό του απ’ το χώμα της πραγματικότητας και φυσάει μέσα στο στόμα τους λίγη απ’ την ανάσα του παράδοξου.

Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης παίρνει το υλικό του απ’ το χώμα της πραγματικότητας (της ιστορίας του τόπου του, των προσωπικών του αναμνήσεων, γεγονότων που συνέβησαν ή θα μπορούσαν κάλλιστα να είχαν συμβεί) και φυσάει μέσα στο στόμα τους λίγη απ’ την ανάσα του παραδόξου. Αποτέλεσμα είναι αυτές οι τριαντατρείς μικροσκοπικές ιστορίες να στέκονται διαρκώς μια πιθαμή πάνω απ’ τη γη χωρίς να γκρεμίζονται αλλά ούτε και να απογειώνονται στον ουρανό του υπερρεαλισμού. Εάν μάλιστα ο όρος μαγικός ρεαλισμός δεν είχε φορεθεί τόσο πολύ από ένα συγκεκριμένο λογοτεχνικό είδος φτάνοντας να γίνει ένα με το σώμα του, θα τον ξεκολλούσα και θα τον δοκίμαζα πάνω σε αυτά τα διηγήματα. Όχι δηλαδή πως χρειάζονται κάποιο φόρεμα με ετικέτα – μπορούν άνετα να κυκλοφορήσουν και γυμνά, όπως ίσως να τα προτιμούσε κι ο δημιουργός τους.

alt
   Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης
 

Στοιχηματίζοντας στο ελάχιστο

Είναι αλήθεια πως αν δεν ήξερα πως ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης έχει περιπλανηθεί σε διάφορα είδη γραφής (μυθιστόρημα, διήγημα, σενάριο για ταινία, κείμενα για μουσικοθεατρική παράσταση), θα στοιχημάτιζα πως ειδικεύεται σε αυτή την ελάχιστη φόρμα∙ τόσο πολύ την υποστηρίζει αυτό του το βιβλίο. Τον φαντάζομαι σαν ένα μάγειρα, αφού έχει εντρυφήσει στην ετοιμασία πλειάδας εδεσμάτων για ολόκληρες δεξιώσεις, αποφασίζει να κάνει ένα τραπέζι για φίλους ετοιμάζοντας λιγοστά, απλά αλλά όχι και λιγότερο νόστιμα φαγητά. Το πλέον σύντομο από τα κείμενα αυτής της συλλογής –με τίτλο Το ελάχιστο– σας το μεταφέρω αυτούσιο μια που αποκαλύπτει τη συνταγή αυτής της λιτοδίαιτης γραφής:

Διάβαζα ένα τεράστιο μυθιστόρημα που δεν διαβάζεται. Κουράστηκα. Μπάφιασα. Πόθησα την απόλαυση του συμπυκνωμένου ελάχιστου –θυμήθηκα τον παππού μου τον Θόδωρο, που στην Αρετσού της Πόλης, κάποτε, επί ώρες έπινε μιαν ολόκληρη νταμιτζάνα ούζο χωρίς ψωμί, χωρίς μεζέ, χωρίς τίποτε, παρά γλείφοντας μόνο το κεφάλι ενός παστωμένου τσίρου.

Η επίγευση

Γνώστης ο συγγραφέας των μέσων του, τα χρησιμοποιεί με διάθεση παιχνιδιάρικη αλλά στο βάθος και λίγο μελαγχολική, μια που οι ιστορίες του αφήνουν στο στόμα τη γεύση του χρόνου που περνάει.

Έτσι κι ο αναγνώστης πιπιλάει το κεφάλι αυτών των ελάχιστων ιστοριών, ρουφώντας κατευθείαν το νόημα και απολαμβάνοντας την δουλεμένη γλώσσα. Γνώστης ο συγγραφέας των μέσων του, τα χρησιμοποιεί με διάθεση παιχνιδιάρικη αλλά στο βάθος και λίγο μελαγχολική, μια που οι ιστορίες του αφήνουν στο στόμα τη γεύση του χρόνου που περνάει, δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο χρόνος που περνάει. Εξ ου κι αυτή τη φορά ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης δεν διάλεξε παιγνιώδη τίτλο όπως αυτούς στου οποίους μας έχει συνηθίσει (Πολύ βούτυρο στο τομάρι του σκύλου, Περιπολών περί πολλών τυρβάζω, Μεταξύ σφύρας και Αλιάκμονος) αν και πολλοί τίτλοι από αυτούς που στεγάζουν τις ιστορίες του θα ήταν θελκτικότατοι. Αντ’ αυτών, ο συγγραφέας διάλεξε τον πιο εσωτερικό, κάπως πιο μελαγχολικό και σοβαρό Νοέμβριο. Ο Νοέμβρης, μήνας της απώλειας, της περισυλλογής και των απολογισμών, είναι ο μήνας που στέκει ένα σκαλοπάτι πριν το τέλος και κοιτάζει προς τα πίσω.

Γουρούνια κι αηδόνια

Προς τα πίσω είναι στραμμένο και το βλέμμα του συγγραφέα σε αυτές τις ιστορίες που τόσο έχουν να κάνουν με τη συλλογική και προσωπική μνήμη. Ο ίδιος όμως –πώς αλλιώς;– βαδίζει μαζί με το χρόνο προς τα εμπρός γνωρίζοντας καλά πως όλα πεθαίνουν γιατί άλλα περιμένουν να γεννηθούν. Γνωρίζει πως την ώρα που ο χασάπης σφάζει τα γουρούνια, τα αηδόνια ξεκινούν το τραγούδι τους και πως αυτή η πραγματικότητα συμπυκνώνει το δράμα αλλά και το μεγαλείο της ύπαρξης μέσα σε αυτόν τον κόσμο. Ο Νοέμβριος γνωρίζει την έλευση της νέας χρονιάς. Έτσι ενώ προχωράει κοιτάζοντας πίσω, δεν σκοντάφτει ούτε χάνει το δρόμο του, μόνο πιπιλάει αυτό το μαγικό κεφάλι τσίρου που δεν σώνεται ποτέ και προσφέρει και σε μας που ελαφρώς υπνωτισμένα τον ακολουθούμε.

* Η ΕΛΕΝΑ ΜΑΡΟΥΤΣΟΥ είναι συγγραφέας και εκπαιδευτικός.

altΝοέμβριος
Γιώργος Σκαμπαρδώνης
Εκδ. Πατάκη 2014
Σελ. 160, τιμή € 9,70

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

Για το μυθιστόρημα της Σώτης Τριανταφύλλου «Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό - Χρονικό σε πόλεις με ποτάμι» (εκδ. Πατάκη). Η κεντρική φωτογραφία, που κοσμεί το εξώφυλλο, είναι του Στάνλεϊ Κιούμπρικ.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«… άμμος» του Μιχάλη Μακρόπουλου (κριτική) – Memento mori

«… άμμος» του Μιχάλη Μακρόπουλου (κριτική) – Memento mori

Για τη νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου «...Άμμος» (εκδ. Κίχλη). 

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Ένας θολός ουρανός, η θάλασσα σαν μια θαμπή μεμβράνη, όλο το σκηνικό εκτεθειμένο σε έναν εμμονικό νοτιά, που όλα τα μεταπλάθει ...

«Τώρα είναι μετά» του Γιάννη Γαβαλά (κριτική) – Η αναζήτηση του καλού μέσα στο παράδοξο

«Τώρα είναι μετά» του Γιάννη Γαβαλά (κριτική) – Η αναζήτηση του καλού μέσα στο παράδοξο

Για το μυθιστόρημα του Γιάννη Γαβαλά «Τώρα είναι μετά» (εκδ. Ροδακιό). 

Γράφει η Ζέτα Κουντούρη 

Αυτοτοσαρκασμός και λεπτή ειρωνεία διατρέχουν το μυθιστόρημα του Γιάννη Γαβαλά με τον παράξενο τίτλο ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«You» – Στο μυαλό ενός σύγχρονου, κατά συρροή δολοφόνου βιβλιόφιλου

«You» – Στο μυαλό ενός σύγχρονου, κατά συρροή δολοφόνου βιβλιόφιλου

Για την τηλεοπτική σειρά «You», που είναι διαθέσιμη σε μεγάλο συνδρομητικό κανάλι, καθώς και για τα μυθιστορήματα της Κάρολαϊν Κέπνες (Caroline Kepnes) που την ενέπνευσαν. 

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός 

O χαρακ...

«Ο ρόλος των ΜΚΟ στο κοινωνικό κράτος»: Εκδήλωση για το δοκίμιο του Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού»

«Ο ρόλος των ΜΚΟ στο κοινωνικό κράτος»: Εκδήλωση για το δοκίμιο του Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού»

Παρουσίαση του δοκιμίου του επίκουρου καθηγητή Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού: ΜΚΟ και κοινωνική πολιτική στην Ελλάδα» (εκδόσεις Τόπος) την Τρίτη στις 7:30 μ.μ. στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Επιμέλεια: Book Press

...
Βραβείο Κλεψύδρα 2025: Ανακοινώθηκε η μακρά λίστα – Τα βιβλία και οι συγγραφείς τους

Βραβείο Κλεψύδρα 2025: Ανακοινώθηκε η μακρά λίστα – Τα βιβλία και οι συγγραφείς τους

Ανακοινώθηκε η μακρά Λίστα του Λογοτεχνικού Βραβείου Κλεψύδρα 2025 που αφορά βιβλία που κυκλοφόρησαν το έτος 2024. Στην κεντρική εικόνα, από πρόσφατη βράβευση.

Επιμέλεια: Book Press

Στη μακρά Λίστα του Λογοτεχνικού Βραβείου Κλεψύδρα 2025 που αφορά βιβλ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...
«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μεχμέτ Ατές «Η σιωπή του κελιού», το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίμετρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πάντα έλεγαν: «Συνήθως έρχονται γύρω στις έξι, έξι κα...

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα των Νίκι Φρεντς [Nicci French] «Δεν θα τελειώσει έτσι» (μτφρ. Κίκα Κραμβουσάνου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Κίρα άκουγε αν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ