theatre-of-the-absurd-390

Για τη συλλογή διηγημάτων του Γιώργου Σκαμπαρδώνη Νοέμβριος (εκδ. Πατάκη).

Της Έλενας Μαρούτσου

Μια σφαγή γουρουνιών με ηχητικό φόντο τα αηδόνια το χάραμα. Μια συνάντηση με τον καστανά απ’ το παλιό αναγνωστικό της Β΄Δημοτικού. Ένας μοναχικός κύριος που παίζει τη λατέρνα του σε ένα ακινητοποιημένο ασανσέρ. Ένας λάτρης του γυναικείου στήθους, ονόματι Ψύλλος, που θα κλάψει όταν δει τι κρύβει ένα σουτιέν. Ένας κύριος που βγάζει βόλτα έναν σκύλο με λουρί, χωρίς σκύλο. Ασημένια ποτηράκια στο ταβάνι.

Μια πιθαμή πάνω απ’ τη γη

Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης παίρνει το υλικό του απ’ το χώμα της πραγματικότητας και φυσάει μέσα στο στόμα τους λίγη απ’ την ανάσα του παράδοξου.

Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης παίρνει το υλικό του απ’ το χώμα της πραγματικότητας (της ιστορίας του τόπου του, των προσωπικών του αναμνήσεων, γεγονότων που συνέβησαν ή θα μπορούσαν κάλλιστα να είχαν συμβεί) και φυσάει μέσα στο στόμα τους λίγη απ’ την ανάσα του παραδόξου. Αποτέλεσμα είναι αυτές οι τριαντατρείς μικροσκοπικές ιστορίες να στέκονται διαρκώς μια πιθαμή πάνω απ’ τη γη χωρίς να γκρεμίζονται αλλά ούτε και να απογειώνονται στον ουρανό του υπερρεαλισμού. Εάν μάλιστα ο όρος μαγικός ρεαλισμός δεν είχε φορεθεί τόσο πολύ από ένα συγκεκριμένο λογοτεχνικό είδος φτάνοντας να γίνει ένα με το σώμα του, θα τον ξεκολλούσα και θα τον δοκίμαζα πάνω σε αυτά τα διηγήματα. Όχι δηλαδή πως χρειάζονται κάποιο φόρεμα με ετικέτα – μπορούν άνετα να κυκλοφορήσουν και γυμνά, όπως ίσως να τα προτιμούσε κι ο δημιουργός τους.

alt
   Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης
 

Στοιχηματίζοντας στο ελάχιστο

Είναι αλήθεια πως αν δεν ήξερα πως ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης έχει περιπλανηθεί σε διάφορα είδη γραφής (μυθιστόρημα, διήγημα, σενάριο για ταινία, κείμενα για μουσικοθεατρική παράσταση), θα στοιχημάτιζα πως ειδικεύεται σε αυτή την ελάχιστη φόρμα∙ τόσο πολύ την υποστηρίζει αυτό του το βιβλίο. Τον φαντάζομαι σαν ένα μάγειρα, αφού έχει εντρυφήσει στην ετοιμασία πλειάδας εδεσμάτων για ολόκληρες δεξιώσεις, αποφασίζει να κάνει ένα τραπέζι για φίλους ετοιμάζοντας λιγοστά, απλά αλλά όχι και λιγότερο νόστιμα φαγητά. Το πλέον σύντομο από τα κείμενα αυτής της συλλογής –με τίτλο Το ελάχιστο– σας το μεταφέρω αυτούσιο μια που αποκαλύπτει τη συνταγή αυτής της λιτοδίαιτης γραφής:

Διάβαζα ένα τεράστιο μυθιστόρημα που δεν διαβάζεται. Κουράστηκα. Μπάφιασα. Πόθησα την απόλαυση του συμπυκνωμένου ελάχιστου –θυμήθηκα τον παππού μου τον Θόδωρο, που στην Αρετσού της Πόλης, κάποτε, επί ώρες έπινε μιαν ολόκληρη νταμιτζάνα ούζο χωρίς ψωμί, χωρίς μεζέ, χωρίς τίποτε, παρά γλείφοντας μόνο το κεφάλι ενός παστωμένου τσίρου.

Η επίγευση

Γνώστης ο συγγραφέας των μέσων του, τα χρησιμοποιεί με διάθεση παιχνιδιάρικη αλλά στο βάθος και λίγο μελαγχολική, μια που οι ιστορίες του αφήνουν στο στόμα τη γεύση του χρόνου που περνάει.

Έτσι κι ο αναγνώστης πιπιλάει το κεφάλι αυτών των ελάχιστων ιστοριών, ρουφώντας κατευθείαν το νόημα και απολαμβάνοντας την δουλεμένη γλώσσα. Γνώστης ο συγγραφέας των μέσων του, τα χρησιμοποιεί με διάθεση παιχνιδιάρικη αλλά στο βάθος και λίγο μελαγχολική, μια που οι ιστορίες του αφήνουν στο στόμα τη γεύση του χρόνου που περνάει, δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο χρόνος που περνάει. Εξ ου κι αυτή τη φορά ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης δεν διάλεξε παιγνιώδη τίτλο όπως αυτούς στου οποίους μας έχει συνηθίσει (Πολύ βούτυρο στο τομάρι του σκύλου, Περιπολών περί πολλών τυρβάζω, Μεταξύ σφύρας και Αλιάκμονος) αν και πολλοί τίτλοι από αυτούς που στεγάζουν τις ιστορίες του θα ήταν θελκτικότατοι. Αντ’ αυτών, ο συγγραφέας διάλεξε τον πιο εσωτερικό, κάπως πιο μελαγχολικό και σοβαρό Νοέμβριο. Ο Νοέμβρης, μήνας της απώλειας, της περισυλλογής και των απολογισμών, είναι ο μήνας που στέκει ένα σκαλοπάτι πριν το τέλος και κοιτάζει προς τα πίσω.

Γουρούνια κι αηδόνια

Προς τα πίσω είναι στραμμένο και το βλέμμα του συγγραφέα σε αυτές τις ιστορίες που τόσο έχουν να κάνουν με τη συλλογική και προσωπική μνήμη. Ο ίδιος όμως –πώς αλλιώς;– βαδίζει μαζί με το χρόνο προς τα εμπρός γνωρίζοντας καλά πως όλα πεθαίνουν γιατί άλλα περιμένουν να γεννηθούν. Γνωρίζει πως την ώρα που ο χασάπης σφάζει τα γουρούνια, τα αηδόνια ξεκινούν το τραγούδι τους και πως αυτή η πραγματικότητα συμπυκνώνει το δράμα αλλά και το μεγαλείο της ύπαρξης μέσα σε αυτόν τον κόσμο. Ο Νοέμβριος γνωρίζει την έλευση της νέας χρονιάς. Έτσι ενώ προχωράει κοιτάζοντας πίσω, δεν σκοντάφτει ούτε χάνει το δρόμο του, μόνο πιπιλάει αυτό το μαγικό κεφάλι τσίρου που δεν σώνεται ποτέ και προσφέρει και σε μας που ελαφρώς υπνωτισμένα τον ακολουθούμε.

* Η ΕΛΕΝΑ ΜΑΡΟΥΤΣΟΥ είναι συγγραφέας και εκπαιδευτικός.

altΝοέμβριος
Γιώργος Σκαμπαρδώνης
Εκδ. Πατάκη 2014
Σελ. 160, τιμή € 9,70

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

Για το μυθιστόρημα της Αγλαΐας Μπλιούμη «Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» (εκδ. Κέδρος). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία μεταναστών στο Μόναχο το 1960.

Γράφει ο Ανδρέας Καρακίτσιος

Πρόκειται για ένα λογοτ...

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

Για το μυθιστόρημα της Λίνας Φυτιλή «Χρυσός κήπος, Άλτσιν μπαχτσεσί» (εκδ. Εστία). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία ©  Κώστας Μπαλάφας / Αρχείο Κ. Μπουμπουρή. 

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

Η ...

Μαρία Καλιόρη, Ηλίας Μπιστολάς, Χριστίνα Ιωάννου: Νέες φωνές, νέοι δρόμοι (κριτική)

Μαρία Καλιόρη, Ηλίας Μπιστολάς, Χριστίνα Ιωάννου: Νέες φωνές, νέοι δρόμοι (κριτική)

Για τη συλλογή διηγημάτων της Μαρίας Καλιόρη «Οι καλοί πεζοπόροι» (εκδ. Ιωλκός), το μυθιστόρημα του Ηλία Μπιστολά «Χώμα στα μάτια, στα αυτιά, στο στόμα» (εκδ. Τόπος) και τη συλλογή διηγημάτων της Χριστίνας Ιωάννου «Ταξίδι στο φούρνο» (εκδ. Ιωλκός).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ο Πανελλήνιος Όμιλος Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη διοργανώνει στις 27 Μαρτίου 2023 στο θέατρο ΚΥΔΩΝΙΑ στα Χανιά, ημερίδα με θέμα: Νοούμενα και υπονοούμενα στο θεατρικό έργο «Η Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Λούλας Αναγνωστάκη από τον Σπύρο Στάβερη.

...
«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Οι εκδόσεις Ψυχογιός διοργανώνουν συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, με αφορμή το βιβλίο του Rodric Braithwaite «Μια Σύντομη Ιστορία της Ρωσίας», απόψε, Πέμπτη 23 Μαρτίου, στο βιβλιοπωλείο LIBER.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ