theatre-of-the-absurd-390

Για τη συλλογή διηγημάτων του Γιώργου Σκαμπαρδώνη Νοέμβριος (εκδ. Πατάκη).

Της Έλενας Μαρούτσου

Μια σφαγή γουρουνιών με ηχητικό φόντο τα αηδόνια το χάραμα. Μια συνάντηση με τον καστανά απ’ το παλιό αναγνωστικό της Β΄Δημοτικού. Ένας μοναχικός κύριος που παίζει τη λατέρνα του σε ένα ακινητοποιημένο ασανσέρ. Ένας λάτρης του γυναικείου στήθους, ονόματι Ψύλλος, που θα κλάψει όταν δει τι κρύβει ένα σουτιέν. Ένας κύριος που βγάζει βόλτα έναν σκύλο με λουρί, χωρίς σκύλο. Ασημένια ποτηράκια στο ταβάνι.

Μια πιθαμή πάνω απ’ τη γη

Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης παίρνει το υλικό του απ’ το χώμα της πραγματικότητας και φυσάει μέσα στο στόμα τους λίγη απ’ την ανάσα του παράδοξου.

Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης παίρνει το υλικό του απ’ το χώμα της πραγματικότητας (της ιστορίας του τόπου του, των προσωπικών του αναμνήσεων, γεγονότων που συνέβησαν ή θα μπορούσαν κάλλιστα να είχαν συμβεί) και φυσάει μέσα στο στόμα τους λίγη απ’ την ανάσα του παραδόξου. Αποτέλεσμα είναι αυτές οι τριαντατρείς μικροσκοπικές ιστορίες να στέκονται διαρκώς μια πιθαμή πάνω απ’ τη γη χωρίς να γκρεμίζονται αλλά ούτε και να απογειώνονται στον ουρανό του υπερρεαλισμού. Εάν μάλιστα ο όρος μαγικός ρεαλισμός δεν είχε φορεθεί τόσο πολύ από ένα συγκεκριμένο λογοτεχνικό είδος φτάνοντας να γίνει ένα με το σώμα του, θα τον ξεκολλούσα και θα τον δοκίμαζα πάνω σε αυτά τα διηγήματα. Όχι δηλαδή πως χρειάζονται κάποιο φόρεμα με ετικέτα – μπορούν άνετα να κυκλοφορήσουν και γυμνά, όπως ίσως να τα προτιμούσε κι ο δημιουργός τους.

alt
   Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης
 

Στοιχηματίζοντας στο ελάχιστο

Είναι αλήθεια πως αν δεν ήξερα πως ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης έχει περιπλανηθεί σε διάφορα είδη γραφής (μυθιστόρημα, διήγημα, σενάριο για ταινία, κείμενα για μουσικοθεατρική παράσταση), θα στοιχημάτιζα πως ειδικεύεται σε αυτή την ελάχιστη φόρμα∙ τόσο πολύ την υποστηρίζει αυτό του το βιβλίο. Τον φαντάζομαι σαν ένα μάγειρα, αφού έχει εντρυφήσει στην ετοιμασία πλειάδας εδεσμάτων για ολόκληρες δεξιώσεις, αποφασίζει να κάνει ένα τραπέζι για φίλους ετοιμάζοντας λιγοστά, απλά αλλά όχι και λιγότερο νόστιμα φαγητά. Το πλέον σύντομο από τα κείμενα αυτής της συλλογής –με τίτλο Το ελάχιστο– σας το μεταφέρω αυτούσιο μια που αποκαλύπτει τη συνταγή αυτής της λιτοδίαιτης γραφής:

Διάβαζα ένα τεράστιο μυθιστόρημα που δεν διαβάζεται. Κουράστηκα. Μπάφιασα. Πόθησα την απόλαυση του συμπυκνωμένου ελάχιστου –θυμήθηκα τον παππού μου τον Θόδωρο, που στην Αρετσού της Πόλης, κάποτε, επί ώρες έπινε μιαν ολόκληρη νταμιτζάνα ούζο χωρίς ψωμί, χωρίς μεζέ, χωρίς τίποτε, παρά γλείφοντας μόνο το κεφάλι ενός παστωμένου τσίρου.

Η επίγευση

Γνώστης ο συγγραφέας των μέσων του, τα χρησιμοποιεί με διάθεση παιχνιδιάρικη αλλά στο βάθος και λίγο μελαγχολική, μια που οι ιστορίες του αφήνουν στο στόμα τη γεύση του χρόνου που περνάει.

Έτσι κι ο αναγνώστης πιπιλάει το κεφάλι αυτών των ελάχιστων ιστοριών, ρουφώντας κατευθείαν το νόημα και απολαμβάνοντας την δουλεμένη γλώσσα. Γνώστης ο συγγραφέας των μέσων του, τα χρησιμοποιεί με διάθεση παιχνιδιάρικη αλλά στο βάθος και λίγο μελαγχολική, μια που οι ιστορίες του αφήνουν στο στόμα τη γεύση του χρόνου που περνάει, δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο χρόνος που περνάει. Εξ ου κι αυτή τη φορά ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης δεν διάλεξε παιγνιώδη τίτλο όπως αυτούς στου οποίους μας έχει συνηθίσει (Πολύ βούτυρο στο τομάρι του σκύλου, Περιπολών περί πολλών τυρβάζω, Μεταξύ σφύρας και Αλιάκμονος) αν και πολλοί τίτλοι από αυτούς που στεγάζουν τις ιστορίες του θα ήταν θελκτικότατοι. Αντ’ αυτών, ο συγγραφέας διάλεξε τον πιο εσωτερικό, κάπως πιο μελαγχολικό και σοβαρό Νοέμβριο. Ο Νοέμβρης, μήνας της απώλειας, της περισυλλογής και των απολογισμών, είναι ο μήνας που στέκει ένα σκαλοπάτι πριν το τέλος και κοιτάζει προς τα πίσω.

Γουρούνια κι αηδόνια

Προς τα πίσω είναι στραμμένο και το βλέμμα του συγγραφέα σε αυτές τις ιστορίες που τόσο έχουν να κάνουν με τη συλλογική και προσωπική μνήμη. Ο ίδιος όμως –πώς αλλιώς;– βαδίζει μαζί με το χρόνο προς τα εμπρός γνωρίζοντας καλά πως όλα πεθαίνουν γιατί άλλα περιμένουν να γεννηθούν. Γνωρίζει πως την ώρα που ο χασάπης σφάζει τα γουρούνια, τα αηδόνια ξεκινούν το τραγούδι τους και πως αυτή η πραγματικότητα συμπυκνώνει το δράμα αλλά και το μεγαλείο της ύπαρξης μέσα σε αυτόν τον κόσμο. Ο Νοέμβριος γνωρίζει την έλευση της νέας χρονιάς. Έτσι ενώ προχωράει κοιτάζοντας πίσω, δεν σκοντάφτει ούτε χάνει το δρόμο του, μόνο πιπιλάει αυτό το μαγικό κεφάλι τσίρου που δεν σώνεται ποτέ και προσφέρει και σε μας που ελαφρώς υπνωτισμένα τον ακολουθούμε.

* Η ΕΛΕΝΑ ΜΑΡΟΥΤΣΟΥ είναι συγγραφέας και εκπαιδευτικός.

altΝοέμβριος
Γιώργος Σκαμπαρδώνης
Εκδ. Πατάκη 2014
Σελ. 160, τιμή € 9,70

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ιερεμιάδα» της Χλόης Κουτσουμπέλη (κριτική) – Μια δυστοπία με πολιτικές διαστάσεις

«Ιερεμιάδα» της Χλόης Κουτσουμπέλη (κριτική) – Μια δυστοπία με πολιτικές διαστάσεις

Για το μυθιστόρημα της Χλόης Κουτσουμπέλη «Ιερεμιάδα» (εκδ. Εστία). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Blindness» που στηρίζεται στο μυθιστόρημα του Ζοζέ Σαραμάγκου «Περί τυφλότητας». 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

...
«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός ποιήματος του Πέτερ Χάντκε [Peter Handke] από τον τόμο «Άπαντα τα ποιήματα» (μτφρ. Ιωάννα Διαμαντοπούλου-Νότντουρφτ), ο οποίος θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ, ΤΙ ...

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

Στην Αίθουσα Τελετών του Δημαρχιακού Μεγάρου στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (πρώην Πλατεία Κοτζιά), θα απονεμηθούν εφέτος, για δέκατη έβδομη χρονιά, τα βραβεία μυθιστορήματος «The Athens Prize for Literature» του περιοδικού (δε)κατα για το 2022. Η ανακοίνωση των νικητών και ταυτόχρονα η απονομή θα γίνουν την Πέμπτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Από τη Θεσσαλονίκη των τελών του 19ου αιώνα στην Αθήνα του Όθωνα και στη Σέριφο του 1916. Επιλέγουμε τέσσερα ιστορικά μυθιστορήματα Ελλήνων συγγραφέων που παίρνουν έμπνευση από πραγματικά ιστορικά γεγονότα για να «χτίσουν» τις ιστορίες τους. Κεντρική εικόνα: Μια όψη της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ου αιώνα (© Ευθύμ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ