Για το συλλογικό τόμο με 10+1 αστυνομικές ιστορίες Ο τόπος προδωσε τον ένοχο (εκδ. Τόπος).
Της Χίλντας Παπαδημητρίου
Οι θεωρητικοί της αστυνομικής λογοτεχνίας ανάγουν τη δημιουργία του crime fiction στην εποχή της δημιουργίας της Σκότλαντ Γιαρντ, όπως είναι γνωστή η Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου, δηλαδή στα μέσα του 19ου αιώνα. Η ύπαρξη ενός οργανωμένου σώματος για την πάταξη του εγκλήματος στη μεγάλη πόλη ερέθισε τη φαντασία πολλών συγγραφέων της εποχής, με πρωτοπόρο τον Έντγκαρ Άλαν Πόε και τους «Φόνους της οδού Μοργκ». Ωστόσο, το δημοφιλές αυτό λογοτεχνικό είδος γρήγορα ξέφυγε από τα πλαίσια του άστεως –της μεγάλης πόλης– και εξαπλώθηκε σε κάθε πόλη, πολίχνη και χωριό, σε όλες τις χώρες του κόσμου. Όπως απέδειξαν μεγάλοι μάστορες του είδους (Άγκαθα Κρίστι, Ζωρζ Σιμενόν, Αντρέα Καμιλέρι), ένας φόνος μπορεί να συμβεί οπουδήποτε ζουν άνθρωποι με πάθη, αντιζηλίες, μίση και αντικρουόμενα συμφέροντα.
Κι εδώ θα μπορούσαμε να διατυπώσουμε μια απορία: άραγε ο τόπος εκτέλεσης ενός εγκλήματος μπορεί να επηρεάσει το δολοφόνο, να διαμορφώσει το είδος του φόνου και τον τρόπο με τον οποίο εκτελεί μια εγκληματική πράξη; Αυτό το θέμα διερευνούν 11 Έλληνες συγγραφείς της αστυνομικής λογοτεχνίας στη συλλογή διηγημάτων Ο Τόπος Πρόδωσε τον Ένοχο, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Τόπος.
Με εισαγωγή του συγγραφέα και κριτικού λογοτεχνίας Φίλιππου Φιλίππου, η συλλογή περιέχει έντεκα εγκλήματα που διαδραματίζονται στη Δράμα, την Κομοτηνή, την Καβάλα, τη Θεσσαλονίκη, τη Λάρισα, το Νεκρομαντείο του Αχέροντα, στον Λογκανίκο και την Αρεόπολη της Λακωνίας, το Λος Άντζελες – αλλά και το Ναύπλιο, την εποχή του Καποδίστρια. Όπως γράφει το δελτίο τύπου: «κάθε τόπος είναι δυνάμει ένας τόπος μίσους, φθόνου, πίκρας, πόθου, αυτοδικίας, μένους, τρέλας και τελικά εγκλήματος. Ωστόσο, σε κάθε τόπο το κοινωνικό "‘μικροκλίμα", οι άνθρωποι με τις συνήθειές τους, η ιστορία του, οι κρυφές ή φανερές αντιθέσεις στην τοπική τάξη πραγμάτων κ.λπ, είναι στοιχεία που σφραγίζουν κάθε έγκλημα που συμβαίνει στην επικράτειά του με ιδιόμορφα χαρακτηριστικά».
Οι φόνοι που περιγράφουν εμποτίζονται από την τραχύτητα της λακωνικής γης, φέρουν το στίγμα της εξεζητημένης μεγάλης πόλης, διαπνέονται από τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα του τόπου αλλά και της εποχής.
Όλα αυτά φαίνονται σαφώς στις ιστορίες των έντεκα συγγραφέων, οι οποίοι είναι όλοι μέλη της Ελληνικής Λέσχης Αστυνομικής Λογοτεχνίας. Οι φόνοι που περιγράφουν η Γεωργία Παπαλυμπέρη και ο Παναγιώτης Γιαννουλέας εμποτίζονται από την τραχύτητα της λακωνικής γης (Λογκανίκος, Αρεόπολη), οι φόνοι του Αργύρη Παυλιώτη και του Δημήτρη Κεραμέως φέρουν το στίγμα της εξεζητημένης μεγάλης πόλης (Θεσσαλονίκη, Καβάλα), οι ιστορίες του Γιάννη Πανούση και του Γιάννη Ράγκου διαπνέονται από τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα του τόπου αλλά και της εποχής, όπως βλέπουμε στη δεύτερη ιστορία (Κομοτηνή, Ναύπλιο). Και πώς θα ήταν δυνατόν να μην επηρεάσει ο ποταμός Αχέροντας και η αποξηραμένη πια Αχερουσία λίμνη το τραγικό συμβάν που αφηγείται η Κωνσταντίνα Μόσχου; Στο διήγημα της Κυριακής Γεροζήση δεν πρωταγωνιστεί μόνο η Λάρισα, αλλά και η εποχή της δικτατορίας, ενώ στο διήγημα της Αθηνάς Μπασιούκα συναντάμε μια σινεφίλ αναφορά στην Ψυχώ του Χίτσκοκ και στο Χόλυγουντ. Το φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους και η Δράμα, η πόλη που το φιλοξενεί, πρωταγωνιστούν εξίσου με τους ήρωες στο διήγημα της Μιμής Φιλιππίδη-Θεοχάρη, ενώ η τελευταία ιστορία του Νεοκλή Γιαννόπουλου είναι ό,τι ακριβώς λέει ο τίτλος της, ένα «Κρυπτόλεξο» - για δυνατούς λύτες.
Αντιγράφουμε από το οπισθόφυλλο του βιβλίου: «Ο Τόπος πρόδωσε τον ένοχο είναι μια πρωτότυπη "γεωγραφία εγκλημάτων" που διαβάζεται σαν σπονδυλωτό αστυνομικό μυθιστόρημα και όπου κάθε κεφάλαιο-διήγημα ταξιδεύει τον αναγνώστη από έγκλημα σε έγκλημα και από τόπο σε τόπο με τον πειστικό τρόπο της καλής αστυνομικής λογοτεχνίας».
Ο τόπος πρόδωσε τον ένοχο
10+1 Αστυνομικές Ιστορίες
Συλλογικό
Επιμέλεια: Φίλιππος Φιλίππου
Τόπος 2014
Σελ. 288, τιμή € 13,29