my-4-sisters-390-2

Για το μυθιστόρημα της Χριστίνας Καράμπελα Καιροί Τέσσερεις (Πόλις).

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Η συμμετοχή κειμένων της Χριστίνας Καράμπελα σε συλλογικές εκδόσεις (2009-2012) έχει δώσει στοιχεία μιας ενδιαφέρουσας λογοτεχνικής γραφής. Τώρα, το βιβλίο Καιροί τέσσερεις έρχεται να προσθέσει τεκμήρια μιας πρωτότυπης δημιουργικής παραγωγής σύμφωνα με την ευρηματικότητα και τη συνδυαστική ικανότητα της συγγραφέως. Εδώ αποτυπώνεται με παραστατικό τρόπο η διαδοχή των γενεών ως διαδοχή γεγονότων ζωής και θανάτου. Τη διαδοχή αυτή που κωδικοποιείται με την αέναη εναλλαγή των τεσσάρων εποχών του έτους, διεκπεραιώνουν οι τέσσερις μοναχοκόρες Ερατώ, Βαρβάρα, Δήμητρα/Ρούλα, Πέρσα ως συνέχεια της Ευφροσύνης, και με την παράλληλη απουσία αρρένων τέκνων.

Η αφήγηση εστιάζεται αφενός στην τελευταία περίοδο της ζωής και στον θάνατο της Δήμητρας, και αφετέρου στις διαδρομές της θυγατέρας Πέρσας που παραβιάζουν τα όρια ανάμεσα σε παρουσίες και σε απουσίες μέσα στο κληρονομικό, οικογενειακό περιβάλλον. Αυτή τη σχέση μητέρας και θυγατέρας, ως των δύο κεντρικών χαρακτήρων του βιβλίου, ενισχύουν, προσδιορίζουν, υπονομεύουν, διακόπτουν, αποκαθιστούν η οικονόμος Ευρυδίκη, η μεσίτρια Φώφη και ο συμβολαιογράφος Χαριτόπουλος, συντάκτης της διαθήκης της Δήμητρας, οι οποίοι λειτουργούν ως περιφερειακοί και παραπληρωματικοί χαρακτήρες.

Με αυτά τα βασικά δεδομένα η Χριστίνα Καράμπελα έχει οργανώσει έναν σύνθετο κειμενικό κόσμο, ο οποίος προβάλλει έναν εξίσου σύνθετο υποκειμενικό χαρακτήρα, και τον οποίον η κοινή λογική της αντικειμενικής πραγματικότητας παρακολουθεί από απόσταση χωρίς να κατορθώνει να εμπλακεί στη διαμόρφωση των καταστάσεων.

Το παρελθόν στη διάσταση ενός διευρυμένου χρόνου αντιπροσωπεύει έναν ισχυρό παράγοντα σταθερά παρόντα στην εξέλιξη της αφήγησης

Αντιθέτως, το παρελθόν στη διάσταση ενός διευρυμένου χρόνου αντιπροσωπεύει έναν ισχυρό παράγοντα σταθερά παρόντα στην εξέλιξη της αφήγησης, που δηλώνεται ως παρέμβαση των νεκρών στον κόσμο των ζωντανών. Οι προγενέστερες θυγατέρες, μία-μία ξεχωριστά ή όλες μαζί, επεμβαίνουν στη ζωή της Δήμητρας και κυρίως της Πέρσας προκειμένου να επιβάλουν την άποψη ή τη βούλησή τους, στο πλαίσιο ενός διαλόγου που τελικά αποδεικνύεται μονομερής, αφού οι ζωντανοί προσλαμβάνουν τον λόγο των νεκρών αλλά δεν μπορούν να απαντήσουν.

Με συνέπεια στη συμπεριφορά αυτή, το παρελθόν επιχειρεί να εξασφαλίσει και τη συνέχεια της διαδοχής των γενεών μετά την τελευταία θυγατέρα Πέρσα. Η αφήγηση αφήνει το ζήτημα σε εκκρεμότητα, καθώς αναζητεί την Πέρσα που εξαφανίζεται προς το τέλος του βιβλίου. Από αυτή την εκκρεμότητα επωφελείται η μεσίτρια Φώφη προκειμένου να εγκαταστήσει τη δική της μοναχοκόρη Πασχαλιά στο οικογενειακό περιβάλλον της Πέρσας. Φαίνεται έτσι να δημιουργείται μια νέα τάξη πραγμάτων με την ανοχή του παλαιού καθεστώτος που ευθύνεται για όσες ρωγμές προκαλούνται. Η γιαγιά Ερατώ ως φωνή του παρελθόντος ασκεί κριτική στους ψευδείς κληρονόμους και αντιμετωπίζει σοβαρά την ενδεχόμενη αποσύνδεση της επικοινωνίας των νεκρών με τους ζωντανούς οικείους.

Το τέλος της αφήγησης εντοπίζει τον συμβολαιογράφο Χαριτόπουλο να περιμένει την επιστροφή της Πέρσας κάποιο φθινόπωρο για να περάσουν μαζί τον χειμώνα του βίου.

Στο βιβλίο κυριαρχεί μια πολύπλευρη και πολυεπίπεδη ανάπτυξη ποικίλων διαπροσωπικών σχέσεων μέσα σε μια εκτενή τοιχογραφία εσωτερικών και εξωτερικών χώρων, κοινωνικών, πολιτισμικών, αστικών και φυσικών τοπίων, ως αποτύπωση της υποχώρησης της αντικειμενικής πραγματικότητας κάτω από την ισχύ του υποκειμενικού κόσμου με τη συνδρομή του ονείρου και της φαντασίας.

alt
    Η Χριστίνα Καράμπελα

Στοιχεία που προέρχονται από την αντικειμενική πραγματικότητα, μεταλλάσσονται σε δομικά υλικά του κειμενικού κόσμου, όπως είναι: γλυκά του κουταλιού που αντιπροσωπεύουν τεκμήριο και παρουσία της οικογενειακής παράδοσης, ροδιές με σημειώματα που οι νεκροί κρέμασαν στα κλωνάρια τους, αμυγδαλιές και τριανταφυλλιές, άνεμοι αιφνίδιοι και ανολοκλήρωτοι που στροβιλίζουν φύλλα και ανθρώπους, τζιτζίκια, γεράκια, βατράχια, νυφίτσες, φίδια, νυχτερίδες, μελίσσια, μια πορτοκαλί γάτα, ζωόμορφα πόδια (λιονταριού, καμηλοπάρδαλης, λαγού, ζέμπρας, πάπιας) σε πολυθρόνες και τραπέζια που ζωντανεύουν και αντιδρούν στις προκλήσεις των ανθρώπων, τοπόσημα του αντικειμενικού κόσμου (Ζόναρ’ς, Starbucks, αεροδρόμιο Σαρλ ντε Γκωλ) σε συνδυασμό με φαράγγια και αρχαιολογικούς χώρους που λειτουργούν ως οδοδείκτες στην πορεία του εσωτερικού ανθρώπου, θαλάσσιες διαδρομές προς την Κρήτη και διαδρομές με τον σιδηρόδρομο προς την Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη σε συνδυασμό με εσωτερικές διαδρομές αναμνήσεων και αναζητήσεων, επίσης πόνοι στην πλάτη εκεί όπου φυτρώνουν φτερά, όπως και «ραβασάκια» που βάζουν οι νεκροί στα χέρια των ζωντανών αλλά τα παίρνει ο αέρας αδιάβαστα.

Λόγος άμεσος, παραστατικός, συχνά αφοριστικός διεκπεραιώνει τα σημαινόμενα με την ευρύτατη χρήση της μεταφοράς, π.χ.: «…, τα τζιτζίκια, …, το φαράγγι, η ζέστη, …, οι αναμνήσεις από τις διηγήσεις της μάνας της, όλα χώθηκαν από το παράθυρο και στρογγυλοκάθισαν στα καθίσματα δίπλα της, απέναντί της, γύρω της», «Το καλοκαίρι μάλλον τελείωνε, ο καιρός αδημονούσε να μπει σε κίνηση, να στροβιλιστεί».

Λόγος άμεσος, παραστατικός, συχνά αφοριστικός διεκπεραιώνει τα σημαινόμενα με την ευρύτατη χρήση της μεταφοράς

Στο πλαίσιο αυτό εντοπίζεται ως ενδιαφέρον στοιχείο ύφους η σημειολογία χρωμάτων, λουλουδιών, καρπών, και κυρίως ονομάτων: η γιαγιά Ερατώ με τον λυρικό λόγο, η οικονόμος Ευρυδίκη με την εμμονή στην τήρηση των ισορροπιών, πρωτίστως η μητέρα Δήμητρα που ακόμα και νεκρή αναζητεί την εξαφανισμένη θυγατέρα Πέρσα για να της παραδώσει την κληρονομιά και τις εντολές από τη σειρά των προγενέστερων γυναικών, αφού «και από τον τάφο ορμηνεύουν οι μανάδες».

Τον κορμό του βιβλίου συνθέτουν τέσσερα κεφάλαια που αποτελούν την καλειδοσκοπική οργάνωση δεδομένων σύμφωνα με την οπτική των κεντρικών χαρακτήρων: της Δήμητρας που εισάγει στον κειμενικό κόσμο, και της Πέρσας που σηματοδοτεί την ολοκλήρωση της σύνθεσης αυτού, ενώ παρεμβάλλεται ως παραπληρωματική η οπτική των περιφερειακών χαρακτήρων Χαριτόπουλου και Ευρυδίκης. Το δεύτερο, το τρίτο και το τέταρτο κεφάλαιο συνδέονται με επιγραμματικές αναφορές στη διαδοχή εποχών και γενεών με αναζητούμενο διεκπεραιωτή την οριστική ή αόριστη μορφή μιας θυγατέρας που έρχεται και φεύγει.

Η δομή του βιβλίου ενισχύεται με επίμετρο που αποτυπώνει τον κειμενικό χρόνο μετά την εξαφάνιση της Πέρσας και όσα αυτή η εξαφάνιση προκάλεσε: την ισχύ της νέας τάξης πραγμάτων, στην οποία περνά ο ήχος του παρελθόντος, αλλά και την προσδοκία ότι το παρελθόν θα συνεχίσει να δρομολογεί τη διαδοχή των γενεών.

Με αυτές τις προϋποθέσεις, είναι σαφές (και η συνέχεια βεβαίως θα δείξει) ότι η Χριστίνα Καράμπελα εγγράφει προσημείωση για μια δυναμική παρουσία μέσα στο ευρύ πεδίο της αφηγηματικής τέχνης.

ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΣΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ

altΚαιροί τέσσερεις
Χριστίνα Καράμπελα
Πόλις 2014
Σελ. 200, τιμή € 12,00

alt

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

Για το μυθιστόρημα του Ηλία Λ. Παπαμόσχου «Ανάληψη» (εκδ. Πατάκη) – Για ένα πραγματικό ναυάγιο στην Καστοριά του 1929. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θλίψη σαν κάρβουνο αναμμένο, πένθος που τυλίγει όπως η αράχνη τα σώ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ