michelangelos-creation-of-adam-close-up-360

Για το μυθιστόρημα της Αμάντας Μιχαλοπούλου Η γυναίκα του Θεού (εκδ. Καστανιώτη).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Πώς μπορεί κανείς να προσεγγίσει τον Θεό χωρίς να μιλήσει ανθρωπομορφικά και ταυτόχρονα να διερευνήσει την «απρόσιτη δόξα» Του; Το ερώτημα μπορεί σήμερα να τεθεί και με φιλοσοφικούς, υπαρξιακούς όρους, χωρίς να παύει να στηρίζεται στις βιβλικές αναφορές. Σ’ αυτό το πλαίσιο, ο πυρήνας της σκέψης ενός σύγχρονου λογοτέχνη που θεολογεί δύσκολα θα είναι «ορθόδοξος», αλλά πιθανότατα θα κινείται στα όρια της φιλοσοφίας και της αμηχανίας.

Κάπως έτσι κι η Αμάντα Μιχαλοπούλου βάζει την ηρωίδα της να πλησιάζει τον Θεό, καθώς Αυτός την επέλεξε να τον παντρευτεί. Ο γάμος τους βέβαια αποτελεί μια πνευματική συντροφικότητα, που μεταφέρει την αφηγήτρια στο άχρονο, ύπερθεν της γης και της πραγματικότητάς της, μέσα στο θεϊκό πνεύμα της απέραντης φύσης Του. Αυτή η στάσιμη ατελευτησία, αυτή η μετέωρη τελμάτωση ισοδυναμεί εντέλει με Κόλαση, αφού ακινητοποιεί τα πάντα και δημιουργεί μια άξενη για τον άνθρωπο μακαριότητα.

Έτσι ξεκινάει το μυθιστόρημα, καθώς η ηρωίδα, ορφανή από γονείς, βρίσκεται στην αγκαλιά του Θεού και αναζητεί τον άνθρωπο για να τη γλιτώσει από τη μοναξιά της. Η πίστη στον άνθρωπο είναι ένα θαύμα στο οποίο η ίδια επιχειρεί να πιστέψει, αφού η άυλη και άσαρκη σχέση της με τον Θεό είναι συχνά ατελέσφορη. Μόνη διέξοδος είναι η γραφή, καθώς αποτελεί τον τρόπο να σπάσει την ακινησία του χρόνου: το να γράφει σημαίνει ότι κινεί τον κόσμο. Αλλιώς μένει παγωμένη σε μια αιώνια λιμνάζουσα κατάσταση, έστω κι αν αυτή προέρχεται από την παραδείσια αίσθηση της πληρότητας. Κόλαση είναι η αδιέξοδος μέσα στη δοσμένη ευτυχία.

Απέραντος και μόνος

Είναι έξω από τον Χρόνο, έξω από τον Χώρο αλλά και έξω από τον ανθρώπινο προκαθορισμό

Τελικά τι μπορούμε να μάθουμε για την ουσία του Θεού από τη γυναίκα Του; Το βασικό του χαρακτηριστικό είναι ότι είναι Άχρονος, καθώς η αιωνιότητα είναι γι’ Αυτόν απόλυτη φυσικότητα, ενώ «απεχθάνεται την έννοια του Σκοπού», δηλαδή δεν συσχετίζει αιτιωδώς και επομένως με ανθρώπινο τρόπο τα συμβάντα μεταξύ τους. Είναι έξω από τον Χρόνο, έξω από τον Χώρο αλλά και έξω από τον ανθρώπινο προκαθορισμό. Ακριβώς επειδή είναι Απόλυτος, είναι μαζί και πολύπλευρος, δηλαδή αντιφατικός, συνάμα Χ και –Χ, δυνατός και ανυπεράσπιστος, γελαστός και μελαγχολικός… Είναι απέραντος και μαζί μόνος, είναι φυσικά ο Ένας αλλά ταυτόχρονα έχει την ανάγκη του ανθρώπου.

alt
   Η Αμάντα Μιχαλοπούλου

Το κείμενο όμως μοιάζει να θέλει να εστιάσει αλλού, αφού συνεχίζεται με δαντικό τρόπο στο Καθαρτήριο, δηλαδή στη Γη, όπου οι δοκιμασίες παραλληλίζονται με την κάθαρση ψυχών και σωμάτων, προτού καταλήξουν στον Παράδεισο. Στη γήινη περιπλάνηση του ζεύγους η αφηγήτρια επιχειρεί να επαναφέρει τη λογοτεχνία στο προσκήνιο, η οποία είχε εξοριστεί από τη σκέψη του Θεού σε έναν πλατωνικής φύσης παραγκωνισμό. «Καθαρτήριο» σημαίνει ότι ο Θεός και η γυναίκα του γνωρίζουν τη ζωή μέσα από τη φαντασία των βιβλίων, πράγμα που είναι απείρως πιο δημιουργικό και πλούσιο σε εμπειρίες από την ίδια τη ζωή. Η απεραντοσύνη του θείου γεμίζει με τη δημιουργική δύναμη του ανθρώπινου μυαλού. Ο άνθρωπος, ως συγγραφέας, είναι ένας μικρός θεός, που γράφοντας διδάσκει ακόμα και τον ίδιο τον Δημιουργό.

Η Αμάντα Μιχαλοπούλου θέλησε να ισορροπήσει ανάμεσα στην άχρονη φύση του Θεού και στη δημιουργική δύναμη του ανθρώπου

Δεν ξέρω αν αυτή η μετατόπιση του βάρους πείθει ή τονίζει το χάσμα μεταξύ του πρώτου μέρους και των επόμενων δύο. Το δεύτερο μέρος έχει ήδη χάσει την αλληγορική του μαγεία και έχει ξεπέσει στην αφήγηση της καθημερινής ζωής ενός ζευγαριού. Έτσι όμως η συγγραφέας αφαιρεί την υπαρξιακή αγωνία του ανθρώπου που αναζητεί τον Θεό και τον εαυτό του και μειώνει τη δυναμική της εξωλογικής πραγματικότητας, με αποτέλεσμα να εξασθενεί και η αναγνωστική εγρήγορση. Και στο τρίτο μέρος η δράση ακινητοποιείται σχεδόν εντελώς και θεριεύει η στατικότητα του επιστολικού λόγου, ο οποίος περιφέρεται σε σκέψεις και εξομολογήσεις, σε προσπάθειες να συλληφθεί η αλήθεια της κοσμογονίας και σε σχόλια για όσα μαθαίνει η γυναίκα του Θεού από Αυτόν.

Πιστεύω ότι η Αμάντα Μιχαλοπούλου θέλησε να ισορροπήσει ανάμεσα στην άχρονη φύση του Θεού και στη δημιουργική δύναμη του ανθρώπου, αλλά η μετάβαση από το μεν στο δε δεν έγινε με απόλυτη ομαλότητα. Αυτό βέβαια δεν ακυρώνει την ευφυή έμπνευση της πεζογράφου, τη θεολογική αναζήτηση, την αυτοαναφορική διάσταση και την προσπάθεια να αντιπαραβάλλει τη θεϊκή δημιουργία με την ανθρώπινη γραφή.

ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ

altΗ γυναίκα του Θεού
Αμάντα Μιχαλοπούλου
Καστανιώτης 2014
Σελ. 240, τιμή € 12,78

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΜΑΝΤΑΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

Για το μυθιστόρημα του Ηλία Λ. Παπαμόσχου «Ανάληψη» (εκδ. Πατάκη) – Για ένα πραγματικό ναυάγιο στην Καστοριά του 1929. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θλίψη σαν κάρβουνο αναμμένο, πένθος που τυλίγει όπως η αράχνη τα σώ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ