michelangelos-creation-of-adam-close-up-360

Για το μυθιστόρημα της Αμάντας Μιχαλοπούλου Η γυναίκα του Θεού (εκδ. Καστανιώτη).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Πώς μπορεί κανείς να προσεγγίσει τον Θεό χωρίς να μιλήσει ανθρωπομορφικά και ταυτόχρονα να διερευνήσει την «απρόσιτη δόξα» Του; Το ερώτημα μπορεί σήμερα να τεθεί και με φιλοσοφικούς, υπαρξιακούς όρους, χωρίς να παύει να στηρίζεται στις βιβλικές αναφορές. Σ’ αυτό το πλαίσιο, ο πυρήνας της σκέψης ενός σύγχρονου λογοτέχνη που θεολογεί δύσκολα θα είναι «ορθόδοξος», αλλά πιθανότατα θα κινείται στα όρια της φιλοσοφίας και της αμηχανίας.

Κάπως έτσι κι η Αμάντα Μιχαλοπούλου βάζει την ηρωίδα της να πλησιάζει τον Θεό, καθώς Αυτός την επέλεξε να τον παντρευτεί. Ο γάμος τους βέβαια αποτελεί μια πνευματική συντροφικότητα, που μεταφέρει την αφηγήτρια στο άχρονο, ύπερθεν της γης και της πραγματικότητάς της, μέσα στο θεϊκό πνεύμα της απέραντης φύσης Του. Αυτή η στάσιμη ατελευτησία, αυτή η μετέωρη τελμάτωση ισοδυναμεί εντέλει με Κόλαση, αφού ακινητοποιεί τα πάντα και δημιουργεί μια άξενη για τον άνθρωπο μακαριότητα.

Έτσι ξεκινάει το μυθιστόρημα, καθώς η ηρωίδα, ορφανή από γονείς, βρίσκεται στην αγκαλιά του Θεού και αναζητεί τον άνθρωπο για να τη γλιτώσει από τη μοναξιά της. Η πίστη στον άνθρωπο είναι ένα θαύμα στο οποίο η ίδια επιχειρεί να πιστέψει, αφού η άυλη και άσαρκη σχέση της με τον Θεό είναι συχνά ατελέσφορη. Μόνη διέξοδος είναι η γραφή, καθώς αποτελεί τον τρόπο να σπάσει την ακινησία του χρόνου: το να γράφει σημαίνει ότι κινεί τον κόσμο. Αλλιώς μένει παγωμένη σε μια αιώνια λιμνάζουσα κατάσταση, έστω κι αν αυτή προέρχεται από την παραδείσια αίσθηση της πληρότητας. Κόλαση είναι η αδιέξοδος μέσα στη δοσμένη ευτυχία.

Απέραντος και μόνος

Είναι έξω από τον Χρόνο, έξω από τον Χώρο αλλά και έξω από τον ανθρώπινο προκαθορισμό

Τελικά τι μπορούμε να μάθουμε για την ουσία του Θεού από τη γυναίκα Του; Το βασικό του χαρακτηριστικό είναι ότι είναι Άχρονος, καθώς η αιωνιότητα είναι γι’ Αυτόν απόλυτη φυσικότητα, ενώ «απεχθάνεται την έννοια του Σκοπού», δηλαδή δεν συσχετίζει αιτιωδώς και επομένως με ανθρώπινο τρόπο τα συμβάντα μεταξύ τους. Είναι έξω από τον Χρόνο, έξω από τον Χώρο αλλά και έξω από τον ανθρώπινο προκαθορισμό. Ακριβώς επειδή είναι Απόλυτος, είναι μαζί και πολύπλευρος, δηλαδή αντιφατικός, συνάμα Χ και –Χ, δυνατός και ανυπεράσπιστος, γελαστός και μελαγχολικός… Είναι απέραντος και μαζί μόνος, είναι φυσικά ο Ένας αλλά ταυτόχρονα έχει την ανάγκη του ανθρώπου.

alt
   Η Αμάντα Μιχαλοπούλου

Το κείμενο όμως μοιάζει να θέλει να εστιάσει αλλού, αφού συνεχίζεται με δαντικό τρόπο στο Καθαρτήριο, δηλαδή στη Γη, όπου οι δοκιμασίες παραλληλίζονται με την κάθαρση ψυχών και σωμάτων, προτού καταλήξουν στον Παράδεισο. Στη γήινη περιπλάνηση του ζεύγους η αφηγήτρια επιχειρεί να επαναφέρει τη λογοτεχνία στο προσκήνιο, η οποία είχε εξοριστεί από τη σκέψη του Θεού σε έναν πλατωνικής φύσης παραγκωνισμό. «Καθαρτήριο» σημαίνει ότι ο Θεός και η γυναίκα του γνωρίζουν τη ζωή μέσα από τη φαντασία των βιβλίων, πράγμα που είναι απείρως πιο δημιουργικό και πλούσιο σε εμπειρίες από την ίδια τη ζωή. Η απεραντοσύνη του θείου γεμίζει με τη δημιουργική δύναμη του ανθρώπινου μυαλού. Ο άνθρωπος, ως συγγραφέας, είναι ένας μικρός θεός, που γράφοντας διδάσκει ακόμα και τον ίδιο τον Δημιουργό.

Η Αμάντα Μιχαλοπούλου θέλησε να ισορροπήσει ανάμεσα στην άχρονη φύση του Θεού και στη δημιουργική δύναμη του ανθρώπου

Δεν ξέρω αν αυτή η μετατόπιση του βάρους πείθει ή τονίζει το χάσμα μεταξύ του πρώτου μέρους και των επόμενων δύο. Το δεύτερο μέρος έχει ήδη χάσει την αλληγορική του μαγεία και έχει ξεπέσει στην αφήγηση της καθημερινής ζωής ενός ζευγαριού. Έτσι όμως η συγγραφέας αφαιρεί την υπαρξιακή αγωνία του ανθρώπου που αναζητεί τον Θεό και τον εαυτό του και μειώνει τη δυναμική της εξωλογικής πραγματικότητας, με αποτέλεσμα να εξασθενεί και η αναγνωστική εγρήγορση. Και στο τρίτο μέρος η δράση ακινητοποιείται σχεδόν εντελώς και θεριεύει η στατικότητα του επιστολικού λόγου, ο οποίος περιφέρεται σε σκέψεις και εξομολογήσεις, σε προσπάθειες να συλληφθεί η αλήθεια της κοσμογονίας και σε σχόλια για όσα μαθαίνει η γυναίκα του Θεού από Αυτόν.

Πιστεύω ότι η Αμάντα Μιχαλοπούλου θέλησε να ισορροπήσει ανάμεσα στην άχρονη φύση του Θεού και στη δημιουργική δύναμη του ανθρώπου, αλλά η μετάβαση από το μεν στο δε δεν έγινε με απόλυτη ομαλότητα. Αυτό βέβαια δεν ακυρώνει την ευφυή έμπνευση της πεζογράφου, τη θεολογική αναζήτηση, την αυτοαναφορική διάσταση και την προσπάθεια να αντιπαραβάλλει τη θεϊκή δημιουργία με την ανθρώπινη γραφή.

ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ

altΗ γυναίκα του Θεού
Αμάντα Μιχαλοπούλου
Καστανιώτης 2014
Σελ. 240, τιμή € 12,78

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΜΑΝΤΑΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

Για το μυθιστόρημα «Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

Πριν από επτά χρόνια ο Δημήτρης Παπανικολάου διαπίστωνε, στην ομότιτλη μελέτη του, ότι Κάτι τρέχει με την οικογένεια&nbs...

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

Για τη νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη «Άδειος τόπος» (εκδ. Πατάκη). 

Γράφει ο Κωνσταντίνος Βλαχογιάννης

Η νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πέθανε ο Τομ Ρόμπινς, «ο πιο επικίνδυνος συγγραφέας στον κόσμο»

Πέθανε ο Τομ Ρόμπινς, «ο πιο επικίνδυνος συγγραφέας στον κόσμο»

Σε ηλικία 92 ετών, πέθανε ο Τομ Ρόμπινς [Tom Robbins], γνωστός για τα χιουμοριστικά μυθιστορήματά του, επηρεασμένα από το κλίμα της αμερικανικής αντικουλτούρας των '60s. Τα βιβλία του κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αίολος.

Επιμέλεια: Book Press

...
«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα!», σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και σκηνοθεσία Νατάσας Τριανταφύλλη, η οποία παρουσιάζεται στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής μέχρι και τις 16 Φεβρουαρίου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ