alt

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η λογοτεχνία ως τώρα αρδευόταν από μεγάλες δεξαμενές αρχέτυπων προσώπων και σκηνών, όπως ήταν η αρχαιοελληνική μυθολογία, ο χριστιανικός κόσμος με την Παλαιά και Καινή Διαθήκη, οι ιστορικές φυσιογνωμίες κ.ά. Μέσα σ’ αυτά, που έχουν εντοπιστεί σε όλη τους την ποικιλία από πολλούς μελετητές, οφείλουμε να συμπεριλάβουμε και την παγιωμένη πλέον στη συνείδηση των αναγνωστών-θεατών σφαίρα της διεθνούς show biz, η οποία τροφοδοτεί κατεξοχήν τον κινηματογράφο, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και το διαδίκτυο, ενώ όλο και περισσότερο περνάει και στις σελίδες των λογοτεχνικών βιβλίων.

Ο Μάικλ Τζάκσον εκπροσωπεί όχι μόνο μια προσφιλέστατη στροφή της μουσικής, αλλά αποτελεί και είδωλο, που απασχόλησε με το έργο και τη ζωή του (αλλά και τον θάνατό του) την παγκόσμια κοινή γνώμη. Η «ανάστασή» του και η κάθοδός του στη μίζερη ζωή ενός μέσου ανθρώπου, καταθλιπτικού υπάλληλου μιας εταιρείας δημοσκοπήσεων, συνιστά τον βασικό άξονα του νέου μυθιστορήματος του Δημήτρη Σωτάκη, ο οποίος συναρμόζει το ποπ είδωλο και τη μικροαστική καθημερινότητα σε ένα παρωδιακό κείμενο.

Παρωδία και ειρωνία

Αυτή η διακωμώδηση στοιχίζεται με τη μεταμοντέρνα τάση για παρωδία και ειρωνικές ματιές σε ό,τι η κοινωνία καθιερώνει ως ιερή αγελάδα. Ο πολύς Μάικλ Τζάκσον βρίσκεται μια βροχερή νύχτα στην πόρτα του αντιήρωά μας, μόνος και ανυπεράσπιστος, η ποπ κουλτούρα του συνδυάζεται με τη φιλοδοξία του να γίνει ποιητής, ο σαρκικός έρωτάς του προς τη μεσήλικα μαγείρισσα, την κυρα-Ντίνα, ο πόλεμος που διασκεδάζεται με ματς και πίτσα κ.ά. εντάσσονται σε ένα ανατρεπτικό πλαίσιο που διακρίνεται από το υποδόριο χιούμορ, τη σατιρική διάθεση, τη σύζευξη αντιθέτων και τον εμπαιγμό κάθε είδους ηθικών αξιών και συνηθισμένων αντιλήψεων. Ο κόσμος αναδιαρθρώνεται όχι μόνο με τον θάνατο που αναιρείται αλλά και με την κατάργηση ιεραρχήσεων, οι οποίες εκτός λογοτεχνίας δύσκολα αναθεωρούνται.

Ο θάνατος είναι ένα αδιάφορο φαινόμενο, αφού τόσο ο Μάικλ Τζάκσον όσο και ο πρωταγωνιστής μπορούν και επιστρέφουν στην προθανάτια ζωή τους

Όλα αυτά, μαζί με τη δηλωμένη επιθυμία του αφηγητή να αυτοκτονήσει, φέρνει το μυθιστόρημα στη γραμμή του Τζον Μπαρθ και της Πλωτής όπερας (1956), όπου ο μηδενισμός και η φάρσα συμπορεύονται, εκφράζοντας το κλίμα της αδιέξοδης μεταπολεμικής εποχής μας. Ο θάνατος είναι ένα αδιάφορο φαινόμενο, αφού τόσο ο Μάικλ Τζάκσον όσο και ο πρωταγωνιστής μπορούν και επιστρέφουν στην προθανάτια ζωή τους. Η φήμη που συνοδεύει τον αμερικανό ποπ σταρ δεν παίζει ιδιαίτερο ρόλο, αφού κανείς δεν έρχεται στη συναυλία του, η δόξα που καρπώθηκε χρόνια και χρόνια αποδεικνύεται φρούδα.

Μηδενισμός και απαξίωση της ζωής

Αυτός ο μηδενισμός παίρνει στο κείμενο του Δημήτρη Σωτάκη τη μορφή της παντελούς απαξίωσης, του νιχιλιστικού ανικανοποίητου προς κάθε είδους ζωή, είτε μιλάμε για την προ του θανάτου εμπειρία είτε για μια μεταθανάτια αναβίωση. Ούτε δηλαδή ο θάνατος, το τέλος που δεν είναι τέλος, ούτε η απειλή του φασισμού δεν μπορεί να αποσοβήσει την αίσθηση ματαιότητας που πλανάται ισοπεδωτικά. Κι ο Μάικλ Τζάκσον είναι ο καταλύτης, όχι ως ο μοναδικός τραγουδιστής αλλά σαν μια πέτρα που ταράζει τα στάσιμα νερά και συμβάλλει στο να φανεί η κενότητα, ο εκμηδενισμός, η αν-αξιότητα των πάντων. Κι έτσι, δίπλα στην απεγνωσμένη φωνή του αφηγητή που στο τέλος του μυθιστορήματος διαπιστώνει ότι δεν έζησε ουσιαστικά, επειδή δεν κατανόησε, συναναστράφηκε, πόνεσε, ενόχλησε, ερέθισε, πλήγωσε, αγάπησε, εν τέλει δεν γνώρισε τους ανθρώπους γύρω του, ο ίδιος ο Μάικλ Τζάκσον αποποιήθηκε την πρότερη ζωή του, επειδή είχε την ίδια ματαιότητα να επιδείξει.

Ο Δημήτρης Σωτάκης χρησιμοποιεί ένα πολυσυλλεκτικό αμάλγαμα ετερόκλητων στοιχείων, όπως έκανε και στον Άνθρωπο καλαμπόκι (εκδ. Κέδρος), χαράζοντας πλέον και μια άλλη γραμμή με τα μεταμοντέρνα έργα του (εκτός από την καφκική του γραφή). Κι αυτή η επιλογή στο προκείμενο έργο τον δικαιώνει πέρα για πέρα, καθώς ο εμβολιασμός του λογικού με το παράλογο έχει να αναδείξει έναν σαφή στόχο: ότι η ζωή δεν έχει σκοπό και νόημα, τίποτα δεν μπορεί να ξεσηκώσει το μηδέν, το επίπεδο, το άοσμο. 

ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ

altΗ ανάσταση του Μάικλ Τζάκσον
Δημήτρης Σωτάκης
Κέδρος 2014
Σελ. 256, τιμή € 14,00

alt

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΣΩΤΑΚΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Δεν είμαι ρομπότ» (επίμετρο Γεράσιμος Κουζέλης, εκδ. Θεμέλιο). Στην εικόνα, στιγμιότυπο από την κορεάτικη σειρά «I'm not a robot». 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να γράψει λογοτεχνία; Μπορεί να γράψει λογοτ...

«Τράνταγμα» του Νικόλα Ευαντινού (κριτική) – Διευρύνοντας τα όρια της προσωπικής εμπειρίας

«Τράνταγμα» του Νικόλα Ευαντινού (κριτική) – Διευρύνοντας τα όρια της προσωπικής εμπειρίας

Για τη συλλογή διηγημάτων του Νικόλα Ευαντινού «Τράνταγμα» (εκδ. Κέδρος). 

Γράφει ο Νίκος Χρυσός

Παρότι πρώτο πεζογραφικό βιβλίο του, το ...

«O κόκκινος καθηγητής» του Διονύση Χαριτόπουλου (κριτική) – Το χρονικό ενός θυμωμένου παιδιού

«O κόκκινος καθηγητής» του Διονύση Χαριτόπουλου (κριτική) – Το χρονικό ενός θυμωμένου παιδιού

Για το χρονικό του Διονύση Χαριτόπουλου «Ο κόκκινος καθηγητής» (εκδ. Τόπος).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο Πειραιάς των ανθρώπων της βιοπάλης, αλλά και των τυχοδιωκτών, που δεν διστάζουν να διαβούν τον Ρουβίκωνα και να παρανο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Στην Αθηνά Ψυλλιά το 5ο Βραβείο Μετάφρασης ΛΕΑ – Για το μυθιστόρημα «Αρχαία καλλιέργεια» του Ραντουάν Νασσάρ

Στην Αθηνά Ψυλλιά το 5ο Βραβείο Μετάφρασης ΛΕΑ – Για το μυθιστόρημα «Αρχαία καλλιέργεια» του Ραντουάν Νασσάρ

Η Αθηνά Ψυλλιά τιμήθηκε με το 5ο Βραβείο Μετάφρασης ΛΕΑ (Λογοτεχνία Εν Αθήναις) για το μυθιστόρημα «Αρχαία καλλιέργεια» του Ραντουάν Νασσάρ (Raduan Nassar), που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. © για τις εικόνες: Sissy Morfi 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» του Γιώργου Σιακαντάρη (κριτική) – Αναγνωρίζοντας τις μεταλλάξεις κόντρα στον κυνισμό

«Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» του Γιώργου Σιακαντάρη (κριτική) – Αναγνωρίζοντας τις μεταλλάξεις κόντρα στον κυνισμό

Για το δοκίμιο του Γιώργου Σιακαντάρη «Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; – Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» (εκδ. Αλεξάνδρεια). 

Γράφει ο Λάμπρος Α. Φλιτούρης

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μάς βομβαρδίζου...

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

Για το τελευταίο βιβλίο του Γκυστάβ Φλωμπέρ [Gustave Flaubert] «Τρεις ιστορίες» (μτφρ. Τιτίκα Δημητρούλια, επίμετρο Σωτήρης Παρασχάς, εκδ. Αντίποδες).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Συγκρίνοντας την εικόνα με το κείμενο, ο αναγνώστης θα σκεφτόταν: “Δεν καταλαβαίνω τίποτα, πώς έ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Παναγιώτη Γούτα «Ένα δικό του δωμάτιο», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 30 Μαΐου από τις εκδόσεις Ρώμη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΔΑΚΡΥΑ

Γέρασε πια, θα πλησιάζει τα ενε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ