Νίκος Καχτίτσης, “Ο Εξώστης”, Κίχλη

Η ιστορία ενός εγκληματία που καταφεύγει στην Αφρική για να γλιτώσει δεν θα είχε ενδιαφέρον, αν δεν χρησιμοποιούνταν έντεχνα για να δείξει το παιχνίδι των ενοχών και των τύψεων. Κι ενώ περιμένει ο αναγνώστης από τον αφηγητή να αποκαλύψει την αιτία των ενοχών του, αυτός κρύβεται πίσω από ασήμαντα περιστατικά, υποκρίνεται τον βασανιζόμενο, αποσιωπά τα σημαντικά και ασχολείται με τα επουσιώδη. Έτσι, αφενός έχουμε ένα ρευστό τοπίο που αγγίζει τα όρια του μεταφυσικού και αντανακλά την ψυχολογία τού πρωταγωνιστή και αφετέρου μια σειρά από ψυχολογικούς αμυντικούς μηχανισμούς, με τους οποίους αυτός υπεκφεύγει.

Μένης Κουμανταρέας, “Η φανέλα με το εννιά”, Κέδρος

Ένα λαϊκό παιδί από την Αθήνα, με πραγματικό ταλέντο στο ποδόσφαιρο, αποφασίζει να πάρει την τύχη στα χέρια του και να ανέβει από ομάδα σε ομάδα, αγγίζοντας και την πόρτα τής Εθνικής. Κι όμως μια δύναμη εγωιστική και μαζί αυτοκαταστροφική, μια εσωτερική παρόρμηση που γκρεμίζει όσα χτίζει, ένας ατίθασος χαρακτήρας που δεν μπορεί να αντέξει την αξία του και να πειθαρχήσει την ποδοσφαιρική του δεινότητα τον οδηγεί στην καταστροφή. Ο Μπιλ Σερέτης αναδεικνύεται σε αντιπροσωπευτικό δείγμα τού Νεοέλληνα, ο οποίος, ενώ μπορεί να ανέλθει και να διακριθεί, ανώριμα και ατομικιστικά αφήνει το εγώ του να τον καταβαραθρώσει.

Θεόδωρος Γρηγοριάδης, “Το μυστικό της Έλλης”, Πατάκης

Μια σχέση μεταξύ ενός παντρεμένου τριαντάρη και μιας άγαμης πενηντάρας θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για ιψενικά τρίγωνα ή ακόλαστα περιστατικά. Αντίθετα, ο συγγραφέας αποφεύγει τις μεγαλόστομες κορυφώσεις και κατεβάζει στην καθημερινότητα τους ήρωές του, δείχνει τις πτυχές τής ψυχολογίας τους, δημιουργεί στιβαρές διαπροσωπικές σχέσεις και συνθέτει ένα έργο όπου κάθε επεισόδιο αποκαλύπτει πόσο η ανάγκη για ανθρώπινη επαφή υπερκερνά κάθε ιδιοτελή προσέγγιση, όταν το ‘δώσε’ επικρατεί του ‘πάρε’. Η σωματικότητα του έρωτα δίνει σταδιακά τη θέση της στην ανυστεροβουλία και το σύνηθες εκκρεμές πίστης και απιστίας ξεβολεύει αραχνιασμένες μοναχικότητες και σκουριασμένους γάμους.

Γρηγόρης Αζαριάδης, “Παλιοί λογαριασμοί”, Γαβριηλίδης

Εν αρχή ην η ιδεολογία. Η ιδεολογία που κάποτε, στα χρόνια τού Πολυτεχνείου, είχε σημασία και έτρεφε τα όνειρα των νέων. Κατόπιν ήλθε το χρήμα και το βόλεμα. Και πολλοί –έστω και θεωρητικά αγωνιστές- μετακινήθηκαν απολαμβάνοντας όλα τα οφέλη τής ελληνικής ανάπτυξης. Κάποιος όμως δεν ξεχνά και με ακρίβεια χειρούργου και μαεστρία αστυνόμου εκτελεί έναν έναν όσους πρόδωσαν το παρελθόν σε ένα μαρκαρικό αστυνομικό μυθιστόρημα. Η εκδίκηση, που εμφανίζεται ως η δίκαιη λύση, δεν είναι ατομική, αλλά είναι μια σκοτεινή δύναμη που ανεβαίνει από τα σπλάχνα τής κοινωνίας και οπλίζει τον θύτη εναντίον όλων όσοι εκμεταλλεύτηκαν τις δυνατότητες κοινωνικής αρπαχτής, για να πλουτίσουν.

Αργυρώ Μαντόγλου, “Λευκή ρεβάνς”, Ψυχογιός

Πώς μπορεί η λογοτεχνία να εκφράσει τη βία; Αν προβεί σε εύκολες λύσεις, θα δείξει στον αναγνώστη αίμα, θα δημιουργήσει σκοτεινή ατμόσφαιρα και θα καταγγείλει τη γνωστή σε όλους βιαιότητα στους δρόμους της Αθήνας. Αν επιλέξει όμως μια πιο υποβλητική λύση, θα εστιάσει στο άτομο και ειδικά στις γυναίκες που, ενώ είναι ανεξάρτητες, είναι εξίσου ανυπεράσπιστες. Αυτό κάνει η Αργυρώ Μαντόγλου στο νέο της βιβλίο, στο οποίο ευάριθμες γυναίκες χτυπιούνται ολόγυρα από φόνους και εξαφανίσεις· οι ίδιες ζουν μια απλή ζωή που απειλείται ωστόσο, είτε το ξέρουν είτε όχι, κι ένας μυστηριώδης άνδρας ψάχνει να βρει νόημα στη λίστα με δολοφονημένους που άφησε ο φονιάς πατέρας του. Ο κόσμος τής συγγραφέως δεν θέτει τον γυναικείο συναισθηματισμό στο προσκήνιο, αλλά του δίνει την αξία που του αναλογεί μέσω ενός δικτύου κοινωνικών σχέσεων και σκοτεινών αλληλεπιδράσεων.

Άρης Μαραγκόπουλος, “Το χαστουκόδεντρο”, Τόπος

Ένα χαστούκι στη βασίλισσα Φρειδερίκη θα μπορούσε να είναι ο σπόρος απ’ όπου θα μπορούσε να φυτρώσει ένα ολόκληρο έργο αντίστασης και δημιουργικής βίας. Η αγγλίδα σύζυγος του Αντώνη Αμπατιέλου, η οποία φέρεται να έδωσε αυτό το θρυλικό χαστούκι, είναι το δεύτερο πρόσωπο μαζί με τον άνδρα της σε μια συνδικαλιστική, αριστερή κινητοποίηση που ξεκινά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ενάντια στους εφοπλιστές και φτάνει μέχρι τα χρόνια τής δικτατορίας. Η βιογράφηση του ιστορικού προσώπου Αμπατιέλου γίνεται με κυβάκια των οποίων η ζωγραφιά συντίθεται από έγγραφα, αφηγήσεις, μικρές ειδήσεις κ.λπ. Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι μια διελκυστίνδα μεταξύ ελληνικού και διεθνούς, έρωτα και πολιτικής, αγώνα και τιμήματος, δημόσιου και ιδιωτικού.

Βασιλική Πέτσα, “Όλα τα χαμένα”, Πόλις

Η συγγραφέας γράφει οκτώ διηγήματα τα οποία θεματικά κινούνται στην έννοια της απώλειας. Κι η απώλεια δεν είναι μόνο ο θάνατος, αλλά και ο χαμός, η εξαφάνιση, η ζωή χωρίς περιεχόμενο, η ματαιότητα, η αίσθηση του κενού κ.λπ. Η Βασιλική Πέτσα καταφέρνει να δώσει σ’ αυτά τα πολυχρησιμοποιημένα θέματα μια άλλη, πιο σύγχρονη, διάσταση, καθώς δουλεύει αριστουργηματικά τη γλώσσα, η οποία προσαρμόζεται σε κάθε αφήγηση, και τον τρόπο εξέλιξης κάθε ιστορίας, η οποία καταρχάς αποκρύπτει και σταδιακά με αινίγματα αποκαλύπτει τους ρόλους των προσώπων. Πέρα από το στυλ που αναγνωρίζει και απολαμβάνει ο αναγνώστης, αυτός δεν γεύεται μόνο μια νοητική διέγερση αλλά και έναν πλούτο συναισθημάτων, από μάγκωμα ώς απόγνωση, τα οποία εξασφαλίζουν δυνατές συγκινήσεις.

Σοφία Νικολαΐδου, “Χορεύουν οι ελέφαντες”, Μεταίχμιο

Ένας αντισυμβατικός νεαρός που δεν θέλει να δώσει πανελλήνιες αναλαμβάνει στο πλαίσιο του μαθήματος της Ιστορίας να ερευνήσει την ανεξιχνίαστη δολοφονία τού αμερικανού δημοσιογράφου Πολκ μέσα στον Εμφύλιο πόλεμο. Οι τριβές τού σήμερα και οι μηχανορραφίες τού χθες εναλλάσσονται σε ένα μεταμοντέρνο ιστορικό μυθιστόρημα. Τελικά, πόσες εκδοχές έχει η πραγματικότητα και πόσες ερμηνείες μπορεί να δεχθεί το παρελθόν; Πόση αντικειμενικότητα αντέχει η ζωή και πόσες σκοπιμότητες κρύβονται πίσω από τη ιστορία μας, αφού, όταν οι ελέφαντες χορεύουν… ανησυχούν οι αδύναμοι. Πίσω από τα γεγονότα τής σκηνής μυστικές υπηρεσίες, το βαθύ παρακράτος ή ξένοι πράκτορες κινούν τα νήματα εις βάρος αθώων ανθρώπων.

Τεύκρος Μιχαηλίδης, “Ο μέτοικος και η συμμετρία”, Πόλις

Ο μικρός Δημήτρης γνωρίζει το χάος τού πολέμου στη Μικρά Ασία και τη βία των φασιστών στην Ιταλία, όπως και τον φανατισμό των οπαδών τού Φράνκο στην Ισπανία. Παράλληλα, όμως, γνωρίζει και τη συμμετρία τής φύσης, που οδηγεί σε μια αρμονία, απλή, μαθηματική, ισορροπημένη. Έτσι, όλο το έργο, το οποίο διασχίζει την ιστορία τού 20ού αιώνα, στηρίζεται στη θεμελιώδη αντίθεση συμμετρίας και δυσαρμονίας, μια σχέση που αναδεικνύει τον άνθρωπο, το πλέον ανισόρροπο πλάσμα σ’ αυτόν τον πλανήτη, όταν όλα τα άλλα όντα τείνουν προς τη φυσική νομοτέλεια. Ο συγγραφέας καταφέρνει να συζεύξει τον μαθηματικό τετράγωνο τρόπο σκέψης με την τραγικότητα που αναδίδει συγκίνηση και ανθρωπιά.

Διονύσης Χαριτόπουλος, “Εκ Πειραιώς”, Τόπος

Αυτοβιογραφία ή τοπιογραφία, το έργο αποπνέει βιωματικότητα με έναν τόσο οξύ και άμεσο λόγο, τόσο έντονα βγαλμένο από τα ίδια τα πράγματα και συνάμα περιγραφικό και παραστατικό για τον αναγνώστη που δεν ξέρει τα ιστορικά περιστατικά και τα σημάδια τής μανιάτικης νοοτροπίας που διείπε τον Πειραιά τής δεκαετίας του ’50 κι εξής. Στο κείμενο ανασταίνονται οι γειτονιές, οι δρόμοι τού λιμανιού, τα καταστήματα και τα επαγγέλματα, η νυχτερινή ζωή, αλλά πάνω απ’ όλα η συμπεριφορά και η μαγκιά των κατοίκων, οι κόντρες μεταξύ των Μανιατών και οι πατροπαράδοτες συνήθειες. Μια εποχή ανασυστήνεται με δυνατή φωνή, με σφριγηλό λόγο και με άλλοτε αργές κι άλλοτε γρήγορες αφηγηματικές ενότητες.

gperand@yahoo.gr