alexakis

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ο Ουμπέρτο Έκο στο μυθιστόρημά του «Η μυστηριώδης φλόγα της βασίλισσας Λοάνα» (Bombiani 2004, Ελληνικά γράμματα 2005 - Ψυχογιός 2012) επιστρέφει στην παιδική ηλικία του αφηγητή μέσω των κόμικς που ο τελευταίος ξαναβρήκε στο σπίτι του παππού. Οι χάρτινοι ήρωες τού θυμίζουν έναν ολόκληρο κόσμο που διυλίζεται μέσα από την παιδική ματιά και αντανακλά τις πολιτικές αναταράξεις της φασιστικής Ιταλίας. Ο Βασίλης Αλεξάκης αντίστοιχα βάζει τον γηραιό ήρωά-του να αναπολεί τα παιδικά του αναγνώσματα, από τον «Ροβινσώνα Κρούσο» ώς τους «Άθλιους» κι από τον «Μιχαήλ Στρογκόφ» μέχρι τον «Ταρζάν». 

Ακολουθεί έναν αυτοβιογραφικό τρόπο γραφής, έστω κι αν τον εμπλουτίζει με άπειρες ευφάνταστες προεκτάσεις.

Ο τρόπος με τον οποίο αφηγείται ο Βασίλης Αλεξάκης στα περισσότερα έργα του είναι απλός και γι' αυτό ίσως εξαιρετικά θελκτικός. Στο τελευταίο του μυθιστόρημα, ο αφηγητής, που είναι συγγραφέας, επειδή έχει κάνει εγχείρηση ανευρύσματος, αναγκάζεται για ένα διάστημα να περιπλανάται στον κήπο του Λουξεμβούργου με πατερίτσες. Περπατά με αργό βηματισμό και βλέπει τον κόσμο στην καθημερινότητά του να εκπέμπει μηνύματα, τα οποία αυτός προσπαθεί να αποκωδικοποιήσει, υποθέτοντας τα βαθύτερα νοήματά τους. Βεβαίως, τις περισσότερες φορές οι εικασίες του είναι έκδηλα φανταστικές, βγαλμένες από το επινοητικό μυαλό του, σενάρια από άλλους κόσμους, διακειμενικές ιστορίες μυθιστορηματικών ηρώων που ζωντανεύουν στο Παρίσι και περιδιαβαίνουν ανάμεσα στους σύγχρονους Γάλλους.

Σαν τον ομότεχνό του Ιταλό συγγραφέα, ο Βασίλης Αλεξάκης βλέπει την πραγματικότητα γύρω του σαν ένα σημειωτικό σύμπαν, του οποίου προσπαθεί να βρει ή να κατασκευάσει τα κρυφά σημαινόμενα. Ακολουθεί έναν αυτοβιογραφικό τρόπο γραφής, έστω κι αν τον εμπλουτίζει με άπειρες ευφάνταστες προεκτάσεις, κι αφήνει παντού νήματα, άλλα από τα οποία θα προχωρήσουν την υπόθεση, άλλα θα μείνουν εκκρεμή μέχρι να επανασυνδεθούν αργότερα με την υπόλοιπη αφήγηση κι άλλα θα παραμείνουν με αφηγηματική απλοχεριά σκόπιμα μετέωρα. Στην ουσία γράφει για να καλύψει με πλαστές ιστορίες το κενό που αφήνει η ζωή, η συνηθισμένη και αναμενόμενη πραγματικότητα. Η κενή σελίδα είναι το δημιουργικό χαρτί μιλιμετρέ πάνω στο οποίο θα κατασκευάσει νέους κόσμους, μολονότι συχνά ο ίδιος ο πραγματικός κόσμος προσφέρεται στη σκέψη του για φιλοσοφικές αναζητήσεις, αναζητήσεις που πατάνε ωστόσο γερά στο έδαφος.

Τεχνική της αφημένης βάρκας

Ο Β. Αλεξάκης αφήνει τη γραφή του να τον παρασύρει όπου οι άνεμοι της στιγμής φυσάνε.

Αυτή η τεχνοτροπία, που θα μπορούσε να ονομαστεί τεχνική της αφημένης βάρκας, οδηγείται -στον «Μικρό Έλληνα»- στα απώτατα όριά της. Ο Β. Αλεξάκης αφήνει τη γραφή του να τον παρασύρει όπου οι άνεμοι της στιγμής φυσάνε, προς διάφορες κατευθύνσεις, συχνά να γυρνά στο ίδιο σημείο ή να κάνει κύκλους: οι περίπατοι στον κήπο, οι συναντήσεις με απλούς ανθρώπους, που του θυμίζουν ρομαντικούς ήρωες, το θέατρο με μαριονέτες που φέρνει στη μνήμη του τον καραγκιόζη, οι αναμνήσεις από τα παιδικά παιχνίδια, στα οποία ζωντάνευαν οι μυθοπλαστικοί χαρακτήρες. Αν υπάρχει ένα δοιάκι που να προσπαθεί να τιθασεύσει όλο αυτό το υλικό, αυτό είναι ο κόσμος των κλασικών μυθιστορημάτων που τόσο αγαπούσε ο αδελφός του αφηγητή. Κι η διάνοια του συγγραφέα φαντάζεται με ποιους τρόπους θα αντιδρούσαν οι ήρωές τους, ο Ντ' Αρτανιάν, ο Γιάννης Αγιάννης, ο δεκαπενταετής πλοίαρχος κ.λπ., αν ζούσαν στη σημερινή πραγματικότητα με την οικονομική κρίση να μαστίζει την Ελλάδα και τον Σαρκοζί να διοικεί τη Γαλλία. Το τέλος διατρυπά τα όρια μεταξύ πραγματικού και φανταστικού κόσμου εισάγοντας τους χαρακτήρες στο μυθοπλαστικό σκηνικό των υπονόμων των Παρισίων.

Δεν μπορώ όμως να πω ότι είδα σ' αυτήν την άσκοπη βαρκάδα πάνω στα νερά της λίμνης μια οργανωμένη μυθιστορηματική πλοκή που να μην κάνει τον αναγνώστη αδιάφορο για πολλές από τις διάσπαρτες ιδέες του συγγραφέα. Είναι λες και ο πεζογράφος, παρασυρμένος από τον παλμό της σκέψης του, αφήνει την τελευταία να οδηγεί τη βάρκα εική και ως έτυχε, χωρίς το διακειμενικό υπόστρωμα και η σύγχρονη πραγματικότητα να κατευθύνονται σε μια πραγματική σύγκλιση.

ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ | gperand@yahoo.gr

exofilo mikros ellinasΟ μικρός Έλληνας
Βασίλης Αλεξάκης
Εκδόσεις Εξάντας, 2013
Τιμή: € 17,57, σελ. 312

politeia-link

 

 

 

 

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΑΛΕΞΑΚΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

Για το μυθιστόρημα του Ηλία Λ. Παπαμόσχου «Ανάληψη» (εκδ. Πατάκη) – Για ένα πραγματικό ναυάγιο στην Καστοριά του 1929. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θλίψη σαν κάρβουνο αναμμένο, πένθος που τυλίγει όπως η αράχνη τα σώ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πέθανε ο Βασίλης Βασιλικός (1934-2023) − Τα βιβλία του, η ζωή του

Πέθανε ο Βασίλης Βασιλικός (1934-2023) − Τα βιβλία του, η ζωή του

Πέθανε ο βραβευμένος Έλληνας συγγραφέας, Βασίλης Βασιλικός, σε ηλικία 89 ετών.

Επιμέλεια: Book Press

Πέθανε σήμερα ο Βασίλης Βασιλικός, ο οποίος γεννήθηκε στη Θάσο στις 18 Νοεμβρίου 1934, ήταν όμως δημότης Καβάλας.

...

«Η επερχόμενη αταξία» του Κώστα Στούπα (παρουσίαση)

«Η επερχόμενη αταξία» του Κώστα Στούπα (παρουσίαση)

Παρουσίαση του βιβλίου του Κώστα Στούπα «Η επερχόμενη αταξία – Οι πέντε παγίδες που απειλούν τις δημοκρατίες και την ευημερία της Δύσης» (εκδ. Επίκεντρο) την Παρασκευή 1 Δεκεμβρίου, στις 7:00 μ.μ, στο Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Αθήνας.

Επιμέλεια: Book Press

...
«Οδύσσεια» στη Στέγη – με πλήκτρα, φωνές και μουσικό πριόνι

«Οδύσσεια» στη Στέγη – με πλήκτρα, φωνές και μουσικό πριόνι

H «Νέκυια» του Γιάννη Αγγελάκα & του Χρήστου Παπαδόπουλου με πλήκτρα, φωνές και μουσικό πριόνι από τις 21 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 28 Ιανουαρίου στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης.

Επιμέλεια: Book Press

«Ονειρεύτηκα μια υποβλητική αφήγηση της Οδύσ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...
13 σημαντικοί σκηνοθέτες του κινηματογράφου που έγραψαν λογοτεχνία

13 σημαντικοί σκηνοθέτες του κινηματογράφου που έγραψαν λογοτεχνία

Αρκετοί σκηνοθέτες ασχολήθηκαν κάποια στιγμή στη ζωή τους με τη συγγραφή μυθοπλασίας και σε αυτό το άρθρο ξεχωρίσαμε δεκατρείς από αυτούς, που έχουν εκδώσει ερεθιστικά μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων που κυκλοφορούν στη γλώσσα μας. Στην κεντρική φωτογραφία, ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι [Pier Paolo Pasolini].

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ