alexakis

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ο Ουμπέρτο Έκο στο μυθιστόρημά του «Η μυστηριώδης φλόγα της βασίλισσας Λοάνα» (Bombiani 2004, Ελληνικά γράμματα 2005 - Ψυχογιός 2012) επιστρέφει στην παιδική ηλικία του αφηγητή μέσω των κόμικς που ο τελευταίος ξαναβρήκε στο σπίτι του παππού. Οι χάρτινοι ήρωες τού θυμίζουν έναν ολόκληρο κόσμο που διυλίζεται μέσα από την παιδική ματιά και αντανακλά τις πολιτικές αναταράξεις της φασιστικής Ιταλίας. Ο Βασίλης Αλεξάκης αντίστοιχα βάζει τον γηραιό ήρωά-του να αναπολεί τα παιδικά του αναγνώσματα, από τον «Ροβινσώνα Κρούσο» ώς τους «Άθλιους» κι από τον «Μιχαήλ Στρογκόφ» μέχρι τον «Ταρζάν». 

Ακολουθεί έναν αυτοβιογραφικό τρόπο γραφής, έστω κι αν τον εμπλουτίζει με άπειρες ευφάνταστες προεκτάσεις.

Ο τρόπος με τον οποίο αφηγείται ο Βασίλης Αλεξάκης στα περισσότερα έργα του είναι απλός και γι' αυτό ίσως εξαιρετικά θελκτικός. Στο τελευταίο του μυθιστόρημα, ο αφηγητής, που είναι συγγραφέας, επειδή έχει κάνει εγχείρηση ανευρύσματος, αναγκάζεται για ένα διάστημα να περιπλανάται στον κήπο του Λουξεμβούργου με πατερίτσες. Περπατά με αργό βηματισμό και βλέπει τον κόσμο στην καθημερινότητά του να εκπέμπει μηνύματα, τα οποία αυτός προσπαθεί να αποκωδικοποιήσει, υποθέτοντας τα βαθύτερα νοήματά τους. Βεβαίως, τις περισσότερες φορές οι εικασίες του είναι έκδηλα φανταστικές, βγαλμένες από το επινοητικό μυαλό του, σενάρια από άλλους κόσμους, διακειμενικές ιστορίες μυθιστορηματικών ηρώων που ζωντανεύουν στο Παρίσι και περιδιαβαίνουν ανάμεσα στους σύγχρονους Γάλλους.

Σαν τον ομότεχνό του Ιταλό συγγραφέα, ο Βασίλης Αλεξάκης βλέπει την πραγματικότητα γύρω του σαν ένα σημειωτικό σύμπαν, του οποίου προσπαθεί να βρει ή να κατασκευάσει τα κρυφά σημαινόμενα. Ακολουθεί έναν αυτοβιογραφικό τρόπο γραφής, έστω κι αν τον εμπλουτίζει με άπειρες ευφάνταστες προεκτάσεις, κι αφήνει παντού νήματα, άλλα από τα οποία θα προχωρήσουν την υπόθεση, άλλα θα μείνουν εκκρεμή μέχρι να επανασυνδεθούν αργότερα με την υπόλοιπη αφήγηση κι άλλα θα παραμείνουν με αφηγηματική απλοχεριά σκόπιμα μετέωρα. Στην ουσία γράφει για να καλύψει με πλαστές ιστορίες το κενό που αφήνει η ζωή, η συνηθισμένη και αναμενόμενη πραγματικότητα. Η κενή σελίδα είναι το δημιουργικό χαρτί μιλιμετρέ πάνω στο οποίο θα κατασκευάσει νέους κόσμους, μολονότι συχνά ο ίδιος ο πραγματικός κόσμος προσφέρεται στη σκέψη του για φιλοσοφικές αναζητήσεις, αναζητήσεις που πατάνε ωστόσο γερά στο έδαφος.

Τεχνική της αφημένης βάρκας

Ο Β. Αλεξάκης αφήνει τη γραφή του να τον παρασύρει όπου οι άνεμοι της στιγμής φυσάνε.

Αυτή η τεχνοτροπία, που θα μπορούσε να ονομαστεί τεχνική της αφημένης βάρκας, οδηγείται -στον «Μικρό Έλληνα»- στα απώτατα όριά της. Ο Β. Αλεξάκης αφήνει τη γραφή του να τον παρασύρει όπου οι άνεμοι της στιγμής φυσάνε, προς διάφορες κατευθύνσεις, συχνά να γυρνά στο ίδιο σημείο ή να κάνει κύκλους: οι περίπατοι στον κήπο, οι συναντήσεις με απλούς ανθρώπους, που του θυμίζουν ρομαντικούς ήρωες, το θέατρο με μαριονέτες που φέρνει στη μνήμη του τον καραγκιόζη, οι αναμνήσεις από τα παιδικά παιχνίδια, στα οποία ζωντάνευαν οι μυθοπλαστικοί χαρακτήρες. Αν υπάρχει ένα δοιάκι που να προσπαθεί να τιθασεύσει όλο αυτό το υλικό, αυτό είναι ο κόσμος των κλασικών μυθιστορημάτων που τόσο αγαπούσε ο αδελφός του αφηγητή. Κι η διάνοια του συγγραφέα φαντάζεται με ποιους τρόπους θα αντιδρούσαν οι ήρωές τους, ο Ντ' Αρτανιάν, ο Γιάννης Αγιάννης, ο δεκαπενταετής πλοίαρχος κ.λπ., αν ζούσαν στη σημερινή πραγματικότητα με την οικονομική κρίση να μαστίζει την Ελλάδα και τον Σαρκοζί να διοικεί τη Γαλλία. Το τέλος διατρυπά τα όρια μεταξύ πραγματικού και φανταστικού κόσμου εισάγοντας τους χαρακτήρες στο μυθοπλαστικό σκηνικό των υπονόμων των Παρισίων.

Δεν μπορώ όμως να πω ότι είδα σ' αυτήν την άσκοπη βαρκάδα πάνω στα νερά της λίμνης μια οργανωμένη μυθιστορηματική πλοκή που να μην κάνει τον αναγνώστη αδιάφορο για πολλές από τις διάσπαρτες ιδέες του συγγραφέα. Είναι λες και ο πεζογράφος, παρασυρμένος από τον παλμό της σκέψης του, αφήνει την τελευταία να οδηγεί τη βάρκα εική και ως έτυχε, χωρίς το διακειμενικό υπόστρωμα και η σύγχρονη πραγματικότητα να κατευθύνονται σε μια πραγματική σύγκλιση.

ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ | gperand@yahoo.gr

exofilo mikros ellinasΟ μικρός Έλληνας
Βασίλης Αλεξάκης
Εκδόσεις Εξάντας, 2013
Τιμή: € 17,57, σελ. 312

politeia-link

 

 

 

 

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΑΛΕΞΑΚΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

Για το μυθιστόρημα της Σώτης Τριανταφύλλου «Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό - Χρονικό σε πόλεις με ποτάμι» (εκδ. Πατάκη). Η κεντρική φωτογραφία, που κοσμεί το εξώφυλλο, είναι του Στάνλεϊ Κιούμπρικ.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«Σφερδούκλια στο κεφάλι» του Βρασίδα Καραλή & «Σταυρός στο ακροθαλάσσι» του Θωμά Κοροβίνη (κριτική) – Η γιαγιά, η πιο βαθιά πατρίδα

«Σφερδούκλια στο κεφάλι» του Βρασίδα Καραλή & «Σταυρός στο ακροθαλάσσι» του Θωμά Κοροβίνη (κριτική) – Η γιαγιά, η πιο βαθιά πατρίδα

Για τα αφηγήματα «Σφερδούκλια στο κεφάλι» (εκδ. Δώμα) του Βρασίδα Καραλή και «Σταυρός στο ακροθαλάσσι» (εκδ. Άγρα) του Θωμά Κοροβίνη. 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Δύο συγγραφείς-αφηγητές μιλάνε με τη γιαγιά τους. ...

«Αμαλία, μία πόρνη στα αζήτητα» του Βασίλη Τζανακάρη (κριτική) – Τόσα δίνω, πόσα θες;

«Αμαλία, μία πόρνη στα αζήτητα» του Βασίλη Τζανακάρη (κριτική) – Τόσα δίνω, πόσα θες;

Για το μυθιστόρημα του Βασίλη Τζανακάρη «Αμαλία, μια πόρνη στα αζήτητα» (Ελληνοεκδοτική). Κεντρική εικόνα: Η συνοικία «Μπάρα» στη Θεσσαλονίκη την περίοδο 1916-1918. 

Γράφει η Φανή Κεχαγιά

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

Για το μυθιστόρημα της Σώτης Τριανταφύλλου «Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό - Χρονικό σε πόλεις με ποτάμι» (εκδ. Πατάκη). Η κεντρική φωτογραφία, που κοσμεί το εξώφυλλο, είναι του Στάνλεϊ Κιούμπρικ.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Πολίνα Μπαρσκόβα: «Σε στιγμές πίεσης, οι άνθρωποι αντιδρούμε κάνοντας τέχνη»

Πολίνα Μπαρσκόβα: «Σε στιγμές πίεσης, οι άνθρωποι αντιδρούμε κάνοντας τέχνη»

Η Πολίνα Μπαρσκόβα (Polina Barskova), Ρωσίδα συγγραφέας και ποιήτρια, μιλά με αφορμή την κυκλοφορία της συλλογής αφηγημάτων της «Ζωντανές εικόνες» (μτφρ. Γιούλη Σταματίου, εκδ. Βακχικόν).

Στη Βίκυ Πορφυρίδου

Το βιβλίο σας ...

«Stella Maris» του Κόρμακ ΜακΚάρθι (κριτική) – Όλη η Αμερική του 20ού αιώνα σε ένα ψυχιατρείο

«Stella Maris» του Κόρμακ ΜακΚάρθι (κριτική) – Όλη η Αμερική του 20ού αιώνα σε ένα ψυχιατρείο

Για το μυθιστόρημα του Κόρμακ ΜακΚάρθι (Cormac McCarthy) «Stella Maris» (μτφρ. Γιώργος Κυριαζής, εκδ. Gutenberg). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «God's Crooked Lines» του Oriol Paulo.

Γράφει ο Γιάννης Χατζηκρυστάλλης

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο σπορέας» του Ζαν Νταρό (προδημοσίευση)

«Ο σπορέας» του Ζαν Νταρό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Ζαν Νταρό [Jean Darot] «Ο σπορέας» (μτφρ. Ελένη Γ. Γύζη), το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Στίξις.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Δεν γνωρίζαμε τίποτα. Δεν γνωρίζαμε αν οι εξόριστοι...

«Μια τρίχα που γίνεται άλογο» της Λίλας Κονομάρα (προδημοσίευση)

«Μια τρίχα που γίνεται άλογο» της Λίλας Κονομάρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα της Λίλας Κονομάρα «Μια τρίχα που γίνεται άλογο», η οποία κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Κι όμως κάποτε ήμασταν εμείς, ψιθυρίζει κι αμέσως σκέψεις κα...

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (προδημοσίευση)

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Χέρμαν Έσσε [Hermann Hesse] «Νάρκισσος και Χρυσόστομος» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης), το οποίο κυκλοφορεί στις 7 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην πραγματικό...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

Τι διαβάζουμε τώρα; 6 πολύ καλά βιβλία για την επιστήμη και τον άνθρωπο

Τι διαβάζουμε τώρα; 6 πολύ καλά βιβλία για την επιστήμη και τον άνθρωπο

Τι γνωρίζουμε για τον ανθρώπινο εγκέφαλο; Τι γνωρίζουμε για την κλιματική κρίση στην Ελλάδα; Πώς καταπολεμούμε το ψυχικό τραύμα; Έξι βιβλία που προσφέρουν γνώσεις, αλλά και ελπίδα.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ