mikra-agglia-wallpaper

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η ταινία του Παντελή Βούλγαρη «Μικρά Αγγλία», που θα αρχίσει να προβάλλεται τις προσεχείς μέρες στους κινηματογράφους, στηρίζεται στο ομώνυμο βιβλίο της Ιωάννας Καρυστιάνη, το οποίο κυκλοφόρησε το 1997 και βραβεύτηκε την επόμενη χρονιά με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος. Δεκαέξι χρόνια μετά, το έργο δοκιμάζει τη διαχρονικότητά του, καθώς επανεκδίδεται από τις εκδόσεις Καστανιώτη και μετουσιώνεται σε σενάριο για τη μεγάλη οθόνη.

Η «Μικρά Αγγλία» είναι η γεμάτη εφοπλιστές και ναύτες Άνδρος, που τους χειμώνες ειδικά αδειάζει από τον ανδρικό πληθυσμό και κατακλύζεται μόνο από γυναίκες, παιδιά και παροπλισμένα αρσενικά. Στα τέλη της δεκαετίας του '20 και τη δεκαετία του '30 το νησί γυναικοκρατείται, δονείται από τα σεξουαλικά αστεία για μπερμπάντηδες άνδρες και αραχνιασμένες γυναίκες, διοικείται με το δόγμα της παρουσίας – απουσίας: οι άνδρες άρχουν στο καράβι τους κι οι γυναίκες στη φαμίλια τους. Χαρακτηριστική περίπτωση η Μίνα Σαλταφέρου –της οποίας ο καπετάνιος άνδρας νιώθει καλύτερα στη θάλασσα παρά στο συζυγικό κρεβάτι– κυβερνά με στυφάδα και σιδηρά πυγμή το σπιτικό της, από τα οικονομικά που περνάνε από τα χέρια της για να αυγατίσουν με επενδύσεις έως την ανατροφή και το πάντρεμα των θυγατέρων της.

Έρωτας σε περιβάλλον ασφυξίας 

Οι άνδρες άρχουν στο καράβι τους κι οι γυναίκες στη φαμίλια τους...

Η πρωτότοκη Όρσα δίνεται σε γάμο με συνοικέσιο στον Νίκο Βατοκούζη, παρόλο που αγαπούσε από νιόβγαλτη έφηβη έναν συνομήλικό της, νυν καπετάνιο, τον Σπύρο Μαλταμπέ. Τα πράγματα στην Άνδρο τακτοποιούνται παστρικά και γρήγορα ερήμην των ενδιαφερομένων. Ώσπου γυρίζοντας από ένα ταξίδι η Όρσα βρίσκει τη μικρή της αδελφή Μόσχα να ετοιμάζεται για γάμο με τον Σπύρο. Κι από κει αρχίζει να υφαίνεται το άδηλο νήμα που συνδέει τους τρεις τους, τις δυο αδελφές και τον αιώνιο εραστή, τρεις κορυφές στο τρίγωνο της ερωτικής τραγωδίας και των ανθρώπινων απωθημένων.

Η ψυχολογία της Όρσας αναδίδει ασφυξία, όσο αισθάνεται στο ίδιο σπίτι (τα ζευγάρια μένουν πάνω κάτω) την παρουσία του Σπύρου να τρίζει το κρεβάτι της αδελφής της μέσα στη νύχτα. Κι αν αυτή ενισχυθεί από τη συχνή απουσία του άνδρα της, το απωθημένο από την αδικία της μάνας της, την κλειστή ατμόσφαιρα του νησιού, τις βουβές αναμνήσεις από τον Σπύρο, την ησυχία που επικρατεί πριν από την καταστροφή, το κλίμα του πολέμου που έρχεται να αναταράξει τις ισορροπίες κ.ά., τότε μπορούμε να καταλάβουμε πόσο σκληρά είναι τα πράγματα που δεν φαίνονται.

Ψυχολογικό δράμα με ναυτικές επιρροές 

karystiani-thalassaΗ Ιωάννα Καρυστιάνη συνέχισε έκτοτε τη μυθιστορηματική της ενασχόληση με τη θάλασσα και τους ναυτικούς, λιγότερο στις «Νύφες» (2004) και πολύ περισσότερο στο «Σουέλ» (2006). Χρησιμοποιεί την ιδιόλεκτο των ναυτικών, γεμάτη θαλασσινές εικόνες και εφοπλιστικούς όρους, γεμάτη λαϊκές θυμοσοφίες και ανδρειώτικα χωρατά, μια φρασεολογία που θυμίζει λίγο Μ. Καραγάτση και πολύ Ν. Καββαδία, μια πληθωρικότητα σε μικρά καθημερινά αντικείμενα, συνήθειες, λεπτομέρειες κ.ά. που θα την ξαναδούμε στα «Σακιά» (2010). Από τη «Μεγάλη χίμαιρα», μάλιστα, του Μ. Καραγάτση δανείζεται το περιβάλλον ενός ναυτονησιού και πιο συγκεκριμένα το μοτίβο της (ιψενικής) ερωτικής τριάδας, που διαταράσσει τραγικά τις οικογενειακές σχέσεις. Εκεί, δυο αδελφοί αγάπησαν την ίδια γυναίκα, τη γαλλίδα σύζυγο του ενός, εδώ, δυο αδελφές τον ίδιο άντρα, ο οποίος στα νιάτα του αγαπούσε τη μεγάλη και κατόπιν παντρεύτηκε τη μικρή.

Τα συμφέροντα δεν μπορούν να σκεπάσουν τις εσωτερικές διαδρομές της αγάπης.

Η «Μικρά Αγγλία» είναι ένα έργο βουβής ψυχολογίας. Τα πρόσωπα του μυθιστορήματος, αν και περνάνε χρόνια φαινομενικά ήσυχης ζωής, νιώθουν μέσα τους τα υπόγεια ρεύματα των αισθημάτων να τους λυγίζουν. Η Όρσα που δεν ξέχασε ποτέ τον Σπύρο, ο Σπύρος που αναγκάστηκε να παντρευτεί τη Μόσχα, ενώ αγαπούσε τη μεγαλύτερη αδελφή της, η Μόσχα που ανακάλυψε τον κρυφό δεσμό των δύο, ο Νίκος που αγαπούσε τη γυναίκα του αλλά μέσα του ένιωθε ότι αυτή δεν είναι ολόκορμα δοσμένη σ' αυτόν... «Το πεπρωμένον φυγείν αδύνατον», που ακούγεται συχνά πυκνά μέσα στο κείμενο, προσδιορίζει και τα δράματα που παίζονται στο μικρό σκηνικό ενός περίκλειστου νησιού. Τα συμφέροντα, που δεν μπορούν να θάψουν τα συναισθήματα, και οι καθωσπρέπει σχέσεις, που δεν μπορούν να σκεπάσουν τις εσωτερικές διαδρομές της αγάπης, είναι η εξωτερική όψη, κάτω από την οποία κινούνται μαγματώδη ποτάμια, τα οποία φλεγόμενα πυρπολούν όσους από τους ανθρώπους δεν μπορούν να τα τιθασεύσουν.

Η Ιωάννα Καρυστιάνη στήνει μια τραγωδία με όρους ψυχολογικούς.

ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ | gperand@yahoo.gr

 

karystiani mikra aggliaΜικρά Αγγλία
Ιωάννα Καρυστιάνη
Εκδόσεις Καστανιώτη, 1997 (1η έκδοση), 2013 (επανεκτύπωση)
Τιμή: € 15,98, σελ. 365

 politeia-link

 

 

 

 

 ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ 

  

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η επίσκεψη» της Εύας Στάμου (κριτική) – Γυναίκες της διπλανής πόρτας

«Η επίσκεψη» της Εύας Στάμου (κριτική) – Γυναίκες της διπλανής πόρτας

Για τη συλλογή διηγημάτων της Εύας Στάμου «Η επίσκεψη» (εκδ. Αρμός). « Δεν μας είναι άγνωστες, δεν πρόκειται να μας διηγηθούν κάτι που ενδεχομένως δεν έχουμε φανταστεί ή δεν έχουμε ξανακούσει. Είναι αυτό που συνηθίζουμε να λέμε "γυναίκες της διπλανής πόρτας"». Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας του Edgar Degas «Γυναίκα...

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

Για το μυθιστόρημα της Αγλαΐας Μπλιούμη «Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» (εκδ. Κέδρος). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία μεταναστών στο Μόναχο το 1960.

Γράφει ο Ανδρέας Καρακίτσιος

Πρόκειται για ένα λογοτ...

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

Για το μυθιστόρημα της Λίνας Φυτιλή «Χρυσός κήπος, Άλτσιν μπαχτσεσί» (εκδ. Εστία). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία ©  Κώστας Μπαλάφας / Αρχείο Κ. Μπουμπουρή. 

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

Η ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Η Ήλια Μπούρα μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Εύκρατη ζώνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένας νέος ποιητής δεν φέρνει τίποτα καινούργιο εκτός από τη βιωματική χρήση των λέξεων που υπάρχουν στη γλώσσα μας τόσες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, μεταξύ άλλων.

...
«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

Η παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» που ανεβάζει στο Σύγχρονο Θέατ...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».

Επιμέλεια: Boo...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ