gertrud-360

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για ένα είδος λόγου, που ονομάζεται «εξομολογητικό μυθιστόρημα»· σε τι διαφέρει όμως από την υπόλοιπη αυτοβιογραφική πεζογραφία; Στο ότι αποκαλύπτει ένα μυστικό, ένα προσωπικό ή οικογενειακό μυστικό, αναφέροντας ονόματα και διευθύνσεις και φέρνοντας στο (αναγνωστικό) φως ένα τραύμα, που σε άλλες περιπτώσεις θα ήταν ταμπού να ακουστεί. Έτσι, δεν αναφέρομαι απλώς στο βιωματικό υλικό που ενσωματώνεται στη μυθοπλασία, διανθισμένο με πλήθος επινοημένων στοιχείων, αλλά για τη λογοτεχνική απόδοση μιας πραγματικής πληγής που παρουσιάζεται, αναλύεται, αφηγηματοποιείται και, καθώς κοινοποιείται στις λογοτεχνικές της διαστάσεις, γίνεται μέσο αυτοκάθαρσης. Θυμίζω ενδεικτικά την «Καλοσύνη των ξένων» (2006) του Π. Τατσόπουλου, όπου το «μυστικό» της υιοθεσίας του συγγραφέα μετατρέπεται σε εξομολογητική λογοτεχνία. 

Ο Αύγουστος Κορτώ γράφει το μυθιστόρημα της Κατερίνας, της μητέρας του, που έπασχε για τριάντα χρόνια από διπολική διαταραχή και στο τέλος αυτοκτόνησε. Η ίδια αναλαμβάνει την αφήγηση όντας νεκρή και κάνει έναν απολογισμό της ζωής της, συμπεριλαμβάνοντας το ιστορικό της οικογένειάς της από την πλευρά της μητέρας της. Εκεί ξεδιπλώνονται με παραστατικό τρόπο, με αμεσότητα και με έντονες πινελιές, η νοσηρότητα μιας οικογένειας που διαλύει και διαλύεται, που βουλιάζει αφενός στον καθωσπρεπισμό κι αφετέρου στην ψυχική απόσταση.

Η ματιά της αγκαλιάζει τους θείους και τις θείες της, άλλους με γενναιόδωρη αγάπη κι άλλους με περισσή χολή

Η αφήγηση αρθρώνεται πάνω στην ιδιοσυγκρασία της Κατερίνας, η οποία άλλοτε φαίνεται να κουβαλά ένα κληρονομικό πρόβλημα κι άλλοτε να καλπάζει προς τη μανιοκατάθλιψη εξαιτίας της προβληματικής παιδικής ηλικίας που πέρασε. Η ματιά της αγκαλιάζει τους θείους και τις θείες της, άλλους με γενναιόδωρη αγάπη κι άλλους με περισσή χολή, καθώς στήνει μπροστά μας ολόκληρο το πλέγμα των οικογενειακών σχέσεων, μετατρέποντας τα πραγματικά πρόσωπα σε μυθιστορηματικούς χαρακτήρες.

Η ίδια η Κατερίνα διηγείται και ταυτόχρονα κατηγορεί, περιγράφει σκηνές και ωρύεται, αφήνοντας έτσι βολές εναντίον των γονιών της, εναντίον δύο από τα αδέλφια της και γενικότερα εναντίον της βολεμένης και μαζί ανήσυχης οικογενειακής της κατάστασης. Το νοσηρό αυτό περιβάλλον τής δημιουργούσε πάντα μια ανυπόφορη ασφυξία, η οποία είναι συνάμα απόρροια της δικής της ευερέθιστης ιδιοσυγκρασίας αλλά και της αρρωστημένης αγάπης που βίωσε. Αυτό το πλέγμα εξωτερικών και εσωτερικών πιέσεων αναδεικνύει το σκοτεινό πλαίσιο που εξέθρεψε τον «λύκο» μέσα της.

korto-augoustosΟ Αύγουστος Κορτώ στρώνει την αφήγησή του σε μια γλώσσα-λιβάδι, που ξεχύνεται απλή, καθημερινή αλλά και πλούσια σε βάθος και εύρος, που μπουμπουκιάζει σε κάθε σελίδα, που εφορμά και κόβει την πραγματικότητα σαν μαχαίρι. Γεμάτη με στοιχεία του προφορικού λόγου, συζευγνύει το λαϊκό με το δόκιμο, το πεζό με το ποιητικό, την ακρίβεια της κυριολεξίας με την οξύτητα της μεταφοράς. Τρέχει, κυλάει, κατακρημνίζεται, φιλοσοφεί και λοιδορεί με την ίδια άνεση που μιλάει και συζητά τα τραγικά περιστατικά της ζωής της πρωταγωνίστριας. Η γλώσσα του Κορτώ κρατά το βωμολοχικό-καρναβαλικό στοιχείο και το συνδυάζει με μια ώριμη σκέψη που δεν μένει στην επιφάνεια.

Ο Κορτώ βιογραφεί τον Χατζόπουλο με αφηγητή τη μάνα του

Ο Πέτρος Χατζόπουλος, ο γιος της Κατερίνας, γεννιέται και μεγαλώνει μέσα στο βιβλίο, ζει τον πόνο της αλλά και την άφατη αγάπη της. Κάποια στιγμή γίνεται συγγραφέας, υιοθετεί το ψευδώνυμο Αύγουστος Κορτώ και ­–όντας έξω από το κείμενο– μυθιστορηματοποιεί τη ζωή της μητέρας του αλλά συνάμα και του εαυτού του. Ο Αύγουστος Κορτώ βιογραφεί τον Πέτρο Χατζόπουλο με αφηγητή τη μάνα του, προσπαθώντας να διερευνήσει, να κατανοήσει και δη να εξομολογηθεί τις δυσλειτουργίες της προσωπικότητάς του που οφείλονται στο διαταραγμένο περιβάλλον. Ο συγγραφέας έτσι, αφήνει τα πειράματα με τους δαίμονές του, εγκαταλείπει το παιχνίδι της επιδειξιμανίας, και πιο ώριμος ξαναγράφει τον εαυτό του, σε προσωπικό και λογοτεχνικό επίπεδο.

ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ - gperand@yahoo.gr 

* Η εικονογράφηση του κειμένου είναι από την ταινία «Γερτρούδη» του Καρλ Ντράγιερ.

to vivlio tis katerinasΤο βιβλίο της Κατερίνας
Αύγουστος Κορτώ
Πατάκης, 2013
Σελ. 256, τιμή €12,70 

politeia-link

 

 

 

 

 

  

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΚΟΡΤΩ 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η κεφαλή του Τσάτσγουερθ» της Κωνσταντίας Σωτηρίου (κριτική) – Μυθιστόρημα με στοιχεία ιστορικής και λαογραφικής έρευνας

«Η κεφαλή του Τσάτσγουερθ» της Κωνσταντίας Σωτηρίου (κριτική) – Μυθιστόρημα με στοιχεία ιστορικής και λαογραφικής έρευνας

Για το μυθιστόρημα της Κωνσταντίας Σωτηρίου «Η κεφαλή του Τσάτσγουερθ» (εκδ. Πατάκη).

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

Κύπρια πεζογράφος της νέας γενιάς, η ...

«Θα πέσει η νύχτα» του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη (κριτική) – Ο θεσσαλικός κάμπος καίγεται

«Θα πέσει η νύχτα» του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη (κριτική) – Ο θεσσαλικός κάμπος καίγεται

Για το μυθιστόρημα του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη «Θα πέσει η νύχτα» (εκδ. Μεταίχμιο). Κεντρική εικόνα, τμήμα φωτογραφίας του Τάκη Τλούπα, έργο του οποίου κοσμεί και το εξώφυλλο του βιβλίου.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο θεσσαλικό...

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Δεν είμαι ρομπότ» (επίμετρο Γεράσιμος Κουζέλης, εκδ. Θεμέλιο). Στην εικόνα, στιγμιότυπο από την κορεάτικη σειρά «I'm not a robot». 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να γράψει λογοτεχνία; Μπορεί να γράψει λογοτ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Άρης Μαραγκόπουλος: «Τα μαρξιστικά διαβάσματα ξεθώριασαν όταν διάβασα

Άρης Μαραγκόπουλος: «Τα μαρξιστικά διαβάσματα ξεθώριασαν όταν διάβασα "Το δικαίωμα την τεμπελιά"»

Από τον «Εραστή της λαίδης Τσάτερλυ» στους «Υπνοβάτες» και από τις «Μεταμορφώσεις» στον «Οδυσσέα», αυτά είναι κάποια από τα-βιβλία-της-ζωής του Άρη Μαραγκόπουλου.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Το πρώτο βιβλίο που θυμάμαι...

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

Για την ποιητική συλλογή του Αρμάντο Ρομέρο (Armando Romero) «Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» (μτφρ. Αγαθή Δημητρούκα, εκδ. Τόπος). 

Γράφει ο Χρήστος Κούκης

Ο Αρμάντο Ρομέρο έλκει την καταγωγή του από την Ελλάδα. Σ...

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

«Γράφω για να επικοινωνήσω με τον αναγνώστη, γι’ αυτό και έχω πάντα στο νου μου να διεγείρω το ενδιαφέρον του» μας είπε ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες (Juan Gabriel Vásquez), που συμμετέχει στο Φεστιβάλ ΛΕΑ. Με αφορμή το βιβλίο του «Η μετάφραση του κόσμου» (μτφρ. Αχ. Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος), μιλά για την πολιτική μυθοπλα...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά ποιητές και ποιήτριες παραδίδουν τους στίχους τους στο αναγνωστικό κοινό μέσα από τις νέες τους ποιητικές συλλογές που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

Επτά ποιητικά βιβλία από τις εκδόσεις Βακχικόν. 

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ