devils-dancerb

Της Αργυρώς Μαντόγλου

Μοιραία συνάντηση στα παρασκήνια της Ιστορίας

Η Χορεύτρια του Διαβόλου που χαρίζει και τον τίτλο στο μυθιστόρημα του Στέφανου Δάνδολου είναι μια γυναίκα αμφιλεγόμενη. Μαθαίνουμε για εκείνη μέσα από τους άλλους, φωτίζεται ανάλογα την εποχή, τις ιστορικές συγκυρίες και τις ανάγκες των ισχυρών, ενώ τις σύντομες εμφανίσεις της ακολουθούν μακρά διαστήματα απουσίας.

Η ίδια γυναίκα είναι επίσης και ένα σύμβολο: το σύμβολο του εξιδανικευμένου, χωρίς τέλος έρωτα αλλά και της καταστροφικής γυναίκας αράχνης.

Ηρωίδα αμφίσημη, η Σολάνζ Νταλμόν, έγινε θρύλος, έχοντας ζήσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της στη σκιά, βιώνοντας, όμως, όλα τα γεγονότα που σημάδεψαν το πρώτο ήμισυ του εικοστού αιώνα, σημάδεψε κι εκείνη, με όσα ήταν ή όσα δεν ήταν, την πορεία του εξίσου σκοτεινού κεντρικού ήρωα του μυθιστορήματος, Τζον Γκίμπονς ή Τζόζεφ Φρίμαν, μέσα από την πρωτοπρόσωπη αφήγηση του οποίου περνάει η Ιστορία, αλλά και τα παρασκήνιά της. Μια μορφή που ενώ έπαιξε καθοριστικό ρόλο, συνέβαλλε στην άνοδο του Χίτλερ, βοήθησε στην υλοποίηση των καταστροφικών σχεδίων του, παρέμεινε ένα πιόνι, σε όλη του τη ζωή. Τα έργα του (κυριολεκτικά και μεταφορικά) στιγμάτισαν την εποχή του, αλλά εκείνος δεν τα αναγνώρισε ποτέ ως δικά του, και ποτέ δεν απέκτησε πλήρη συνείδηση της βαρύτητας των πράξεών του.

Οι δυο αυτοί άνθρωποι παρέμειναν στα παρασκήνια της Ιστορίας, εκεί όπου αδίστακτοι τραπεζίτες, μυστικοί πράκτορες και πωρωμένοι πολιτικοί σχεδίαζαν το ζοφερό μέλλον της ανθρωπότητας. Η συνάντησή τους υπήρξε σύντομη και οι ζωές τους δεν ενώθηκαν ποτέ, έζησαν κι οι δυο στην αφάνεια, έχασαν πολλάκις την ταυτότητά τους και απόκτησαν καινούργια, ένα ζευγάρι πάντα σε απόσταση, σαν ο ένας να υπήρξε προβολή του άλλου, δυο πλάσματα του σκότους που δεν αναδύθηκαν ποτέ στο φως.

Η Χορεύτρια του διαβόλου υπήρξε πράγματι χορεύτρια, στα Μουλέν Ρουζ, αλλά σε ολόκληρο το μυθιστόρημα, αναζητείται, κατά κάποιο τρόπο, η ταυτότητα του Διαβόλου. Ποιος ήταν ο διάβολος; Ήταν κάποιο δικό της συστατικό, οι διάφοροι πλούσιοι εραστές και εργοδότες της, ήταν η οικογενειακή της ιστορία, το παρελθόν, το κάρμα της, μήπως η εποχή που έμελλε να ζήσει, ή μήπως ο ίδιος άνθρωπος που την αγάπησε, ο Τζον Γκίμπονς ή Τζόζεφ Φρίμαν, ο οποίος εν αγνοία του έπαιξε το ρόλο του διαβόλου στη ζωή της επειδή δε φρόντισε να μάθει ποια πραγματικά ήταν η γυναίκα που τον είχε συγκλονίσει, και κυρίως δε φρόντισε να ελέγξει τα δικά του κίνητρα.

Από το πρώτο κεφάλαιο παράλληλα με την αναφορά στα δραματικά γεγονότα του παρελθόντος παίρνουμε τις απαραίτητες πληροφορίες και για τον κεντρικό ήρωα και αφηγητή: Ο Τζον Γκίμπονς εργάζεται για την αμερικανική πρεσβεία στη Βρετανία, υπεύθυνος για τις εκδηλώσεις και την προώθηση των αμερικανών συγγραφέων και ετοιμάζει ένα αφιέρωμα για τον Μόμπι Ντικ του Χέρμαν Μέλβιλ. Όμως ο αμερικανός διπλωμάτης έχει διπλή ιδιότητα, είναι ταυτόχρονα και Πράκτορας των Γερμανών, υποβάλλει τις αναφορές του στην καγκελαρία και έχει πάρει διαταγές να ελιχθεί στους κύκλους των γραμμάτων, να συχνάζει στα ομιχλώδη σαλόνια και να έρχεται σε επαφή με ανθρώπους που συνδέονται με την πολιτική και την οικονομία. Ο Γκίμπονς διαπιστώνει πως τον κατασκοπεύουν, υποψιάζεται πως ίσως είναι κι αυτός στόχος κάποιων που τον παρακολουθούν στενά και πως ίσως η εκδοχή που ο ίδιος διατηρεί για τα γεγονότα να μην είναι η πραγματική.

Ταχύτατα εισερχόμαστε σε μια ατμόσφαιρα που θυμίζει έργα του Γκράχαμ Γκριν, μια ατμόσφαιρα που πλημμυρίζεται από κατάσκοπους, διπλούς πράκτορες, τυχοδιώκτες, πλαστές ταυτότητες και μοιραίες γυναίκες. Μέσα από τον κεντρικό αναξιόπιστο ήρωα ο Δάνδολος, μας μεταφέρει σε μια εποχή, όπου οι συγγραφείς, δεν ήταν μόνο δημιουργοί, αλλά επηρέαζαν την κοινή γνώμη, ήταν και οι ίδιοι ρυθμιστές. Κοσμοπολίτες, γοητευτικοί και ευάλωτοι παρελαύνουν από τις σελίδες του: Συναντάμε τον Γκράχαμ Γκριν να του απευθύνεται, τον Φιτζέραλντ να του δίνει κομβικές για την έρευνά του πληροφορίες, τον Τσβάιχ να τον διαφωτίζει για τις αισθητικές προτιμήσεις των ναζί, τον εξόριστο Ναμπόκοφ και πλήθος άλλων, αλλά κυρίως, θεωρώ πως η μορφή του Χένρι Τζέιμς δεσπόζει, καθώς η ηρωίδα του ομώνυμου έργου Ντέιζι Μίλερ, προσομοιάζει με τη σκοτεινή ηρωίδα του Δάνδολου τόσο στον ψυχισμό, όσο και στην αδάμαστη φύση της. Ο δε Γκίμπονς ή Φρίμαν θυμίζει ήρωα του Τζόζεφ Κόνραν: Εκπατρισμένος τυχοδιώκτης πασχίζει να προστατευθεί, επενδύοντας τον τραυματισμένο του ρομαντισμό με ρεαλισμό, αν και παγιδεύεται στην προσπάθεια. Επίσης, ο τρόπος που αφηγείται την ιστορία του, ο τρόπος που ο ίδιος υπονομεύει τα κίνητρά του, η αδυναμία του να δει το σκοτεινό κομμάτι των άλλων αλλά και το δικό του, προδίδει έναν ρομαντικό ήρωα που δε διστάζει να φθάσει μέχρι το φόνο προκειμένου να απαλλαγεί από τον πόνο και είναι αυτό που του προσδίδει μια σχεδόν τραγική ποιότητα.

Στη συνέχεια, με αναδρομές στο παρελθόν παρακολουθούμε τη δική του ιστορία σε πρώτο πρόσωπο, μέσα από τα ημερολόγια του: «Τα Ημερολόγια του Θανάτου». Μαθαίνουμε τους λόγους που βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1908 και σε νησί του Αιγαίου αργότερα. Μέσα από την εξιστόρησή του δίνονται και οι ερμηνείες αλλά ταυτόχρονα δημιουργούνται καινούργια ερωτήματα, επανέρχονται στην επιφάνεια λεπτομέρειες που υπαινίσσονται μια εντελώς διαφορετική εκδοχή: Ο Γκίμπονς δεν είναι μονάχα ένας πλαστογράφος, ένας δολοφόνος αλλά και ένας εξαπατημένος άνθρωπος, θύμα των ίδιων δυνάμεων που είχαν στραφεί ενάντια και τη χορεύτρια.

Θα βρεθεί στην Αθήνα την εποχή που η πόλη εξευρωπαΐζεται, τα κτίρια του Τσίλερ είχαν αρχίσει να κοσμούν τις γειτονιές της και η πόλη αλλάζει πρόσωπο. Τότε ήταν που κι εκείνος άλλαξε όνομα και επάγγελμα. Από ένας ασήμαντος νεαρός αμερικανός με λογοτεχνικές φιλοδοξίες και τραυματικό οικογενειακό παρελθόν, γίνεται ένας εύπορος διάσημος συγγραφέας, με άνεση οικονομική, πλήθος θαυμαστών και κύρος.

Η «Χορεύτρια του Διαβόλου» είναι ένα μυθιστόρημα με έντονη διακειμενικότητα, κατασκοπικό, ιστορικό, μετα-ιστορικό, ερωτικό: είναι όλα αυτά μαζί αλλά και κάτι παραπάνω: Η τοιχογραφία της μυστικής ιστορίας της Ευρώπης και η προσωπογραφία ενός ανθρώπου χωρίς πρόσωπο που στην αρχή μας απευθύνεται χαμηλόφωνα, η φωνή του μπερδεύεται με πλήθος ψιθύρων για να γίνει, στις τελευταίες σελίδες μια κραυγή, μια διαμαρτυρία, για τη ζωή του που αναλώθηκε.

Ο Δάνδολος προχωρώντας με μαεστρία αρχικά στη δόμηση και, στη συνέχεια, στην αποδόμηση των χαρακτήρων κάνει συμπαθείς τους πρωταγωνιστές του, παρότι ο καθένας από αυτούς έχει αθροιστικά περισσότερα ελαττώματα από προτερήματα. Οι δε χαρακτήρες του, ακόμα και οι διεφθαρμένοι διαθέτουν μια ποιότητα σχεδόν αρχετυπική που εκτείνεται πέρα από το καλό και το κακό. Η αφήγηση κινείται τολμηρά ανάμεσα στο ρεαλισμό και σε έναν καλά δαμασμένο λυρισμό, ενώ διακρίνονται τα αιρετικά στοιχεία εκείνα που εντάσσουν το μυθιστόρημα στο είδος του μεταμοντέρνου ιστορικού μυθιστορήματος: Μπορεί να διαβάσει κανείς τη «Χορεύτρια του Διαβόλου», όχι για να γνωρίσει το παρελθόν αλλά για να ξαναδεί την Ιστορία με άλλη ματιά. Οι κοινωνικοπολιτικές περιγραφές, τα σχόλια, τα αποκαλυπτικά σκάνδαλα αλλά και οι ανατριχιαστικές παραλληλίες των γεγονότων με την εποχή που διανύουμε, μας εισάγουν στον κόσμο των οικονομικά ισχυρών, ερμηνεύοντας, εν πολλοίς, τα δεινά που υφίσταται τα τελευταία χρόνια η χώρα μας.

 

dandolos-exofΣτέφανος Δάνδολος
Ψυχογιός 2013
Σελ. 475, τιμή € 17,70

alt

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

Για το μυθιστόρημα της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου «Συνθετική ορμόνη» (εκδ. Καστανιώτη).

Γράφει η Νατάσσα Ρεμούνδου-Χάουλι

Η ...

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Για τη νουβέλα της Γιώτας Ιωαννίδου «Coffee time» και τη συλλογή διηγημάτων της Λεύκης Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Το συλλογικό graphic novel «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» (μτφρ. Στεφανία Γεωργάκη, εκδ. Επόμενος Σταθμός), υπό τη διεύθυνση της Μαρζάν Σατραπί, μια πολυσυλλεκτική καταγραφή της κατάστασης στο Ιράν σήμερα, εστιάζει στην ασφυκτική ζωή των γυναικών, ενώ αναδεικνύει και άλλες πλευρές του θεοκρατικού καθεστώτος. ...

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

Η θρυλική πολιτική σάτιρα «Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας τιμά τ...

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ