theodorou_240

Του Γιώργου Βέη

Χρόνοι και τόποι: το κρίσιμο τώρα, αλλά και το πολύβουο, μεσανατολικό χθες.

Το μεν πρώτο, όπως βιώνεται στη Συρία του πρόσφατου εμφυλίου πολέμου ή παραλλήλως στην Αθήνα των γνωστών τριβών και ανακατατάξεων, το δε δεύτερο, όπως το έζησε εν μέρει στη Συρία των δολοπλοκιών και των διασταυρώσεων αρκετών πολιτισμών και ισάριθμων μονοθεϊσμών, ερωτευμένη μάλιστα σφόδρα με έναν εκεί σεΐχη, η περιπετειώδης, αεικίνητη λαίδη Τζέιν Ντίγκμπι. Καθόλα υπαρκτό πρόσωπο, επιρρεπές σε πλείστα σκάνδαλα και άλλες τόσες κοινωνικές αποδομήσεις στις πρώτες δεκαετίες του 19ου, η Τζέιν Ντίγκμπι και η πολιτεία της συνιστούν το εποπτικό υπερκείμενο μέσα από τις σελίδες μιας εμπεριστατωμένης βιογραφίας. Η συγγραφέας παραθέτει από την αρχή κιόλας της αφήγησης την κύρια αυτή πηγή της, ήτοι: Mary S. Lovell, The Biography of Jane Digby, a Scandalous Life, Fourth Estate, Λονδίνο, 2003.

Βιωματική εξιστόρηση 

Καρπός ενός χαρισματικού, αρχετυπικά φίλαυτου ηθοποιού-εκκωφαντικά άστοργου πατέρα, πολύ γνωστού στους αθηναϊκούς κύκλους, και της εμφανώς άτυχης, από οικογενειακής σκοπιάς, Αμαλίας είναι η Τζένη, η κύρια ηρωίδα του μυθιστορήματος της Ιφιγένειας Θεοδώρου, η οποία παραπέμπει φυσικά αμέσως στην προαναφερόμενη συνώνυμή της λαίδη. Μάλιστα, η έντονη επαφή της με τον εσωτερικά διχασμένο μιγάδα Ρωμανό Καφαντάρη στη Δαμασκό αποτελεί την απαρχή των όσων θα ακολουθήσουν στη συνέχεια. Συγκρατώ ότι η συγγραφέας, η οποία μας έχει δώσει έως τώρα τέσσερα συνολικά βιβλία πεζογραφίας, ένα εκ των οποίων, συγκεκριμένα το Μελέκ θα πει άγγελος (έκδοση: Ελληνικά Γράμματα 2001), ήταν υποψήφιο για το Βραβείο του Μυθιστορήματος του περιοδικού «Διαβάζω», έχει ζήσει κατά καιρούς σε διάφορες πόλεις και πρωτεύουσες, επί τέσσερα περίπου έτη κάθε φορά, ακολουθώντας την πορεία του διπλωμάτη συζύγου της. Εξ ου και η εμφανής εξοικείωσή της με τα εκασταχού εκάστοτε ήθη, η εξειδικευμένη γνώση των πολιτισμικών συνισταμένων, η ροή των πληροφοριών περί των σημαντικότερων πολιτικών παραμέτρων, η προβολή του κατεστημένου ιστορικού παρελθόντος, αλλά και των συναφών μύθων, των επικίνδυνων ή μη ιδεολογημάτων και η αναψηλάφηση των ενίοτε φαντασιακών προσλήψεων του παρόντος στις χώρες εκείνες, τις οποίες βεβαίως άλλοι κάθε φορά επέλεξαν για πόλους του συνεχώς μετακινούμενου βίου της. Η Δαμασκός του βιβλίου είναι δηλαδή πρωτίστως η βιωματικά εγκολπωμένη, κατά το δυνατόν, εξημερωμένη Δαμασκός αυτής ακριβώς της μυθιστοριογράφου. Από την άποψη αυτή η Γεύση της ερήμου διαβάζεται παραπληρωματικώς ως ταξιδιωτική μαρτυρία, ως κοινωνικοπολιτικό θρίλερ, αλλά και ως ιδιαίτερο απόσπασμα μιας ευρύτερης αυτοβιογραφίας.

Η ιδιαίτερα τραυματική άφιξη της Τζένης στη σκηνή της εξιστόρησης είναι χαρακτηριστική των όσων δεινών θα υποστεί στο μέλλον. Η αδυναμία των γονέων της να ερωτευτούν και ν΄ αγαπηθούν κατ΄ ουσίαν την στιγματίζει οριακά από τις πρώτες κιόλας στιγμές της ζωής της. Οι δικές της σεξουαλικές περιπέτειες κατατάσσονται εμπειρικά σ΄ αυτήν ακριβώς την τυπολογία της αδυναμίας ολοκλήρωσης μιας πλήρους διάφυλης σχέσης. Αλλά και όλα τα άλλα πρόσωπα του έργου κατά κανόνα ερωτεύονται μέσα στις σελίδες του μυθιστορήματος, μαθηματικά σχεδόν, μόνον τα ατομικά τους είδωλα. Η τυφλότητα είναι και στην προκειμένη περίπτωση σχεδόν γενική: η ετερότητα εκλαμβάνεται ως ουτοπική μετεξέλιξη ενός τυραννικού εγώ. Ό, τι ανέκαθεν ορεγόταν ως θέμα το μυθιστόρημα βάθους. Ο έκδηλος ακριβώς αυτισμός των χαρακτήρων στη Γεύση της ερήμου παραπέμπει εμμέσως πλην σαφέστατα και στην ένδον, τη μείζονα έρημο του Εαυτού. Κοντολογίς, η τελεσίδικη έρημος της Συρίας και η ανέκκλητη ερημιά της Τζένης και βεβαίως των υπολοίπων συνασθενών της είναι μία και η αυτή. Η έρημος του σύμπαντος κατ΄ επέκτασιν.

Πορεία προς την αυτογνωσία

Έστω, για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής, το εξής χαρακτηριστικό δείγμα της απόλυτης φρίκης, όπως γεννιέται μαζί με την Τζένη σε μια μεγαλοαστική εστία: «Μητέρα ανώριμη με νοημοσύνη δεκαπεντάχρονης, χρησιμοποίησε την αναπάντεχη εγκυμοσύνη της για να κρατήσει τον Μιχάλη Ράλλη κοντά της, προσπαθώντας να τον δέσει με τον ομφάλιο λώρο του μωρού. Λες και δεν ήξερε ότι εκείνος ήταν ήδη μακριά. Το χαρμόσυνο νέο τον άφησε έκπληκτο κι αμήχανο και όταν η κοιλιά της άρχισε να φουσκώνει την κοίταζε απεγνωσμένα, σαν να περίμενε να του επαναλάβει λόγια που είχε ξεχάσει, τον ρόλο που έπρεπε να παίξει. Υποβολέας με γλώσσα κομμένη, ο εφιάλτης κάθε ηθοποιού. Δεν τον συγκίνησε εκείνη η πρωτόγνωρη μυρωδιά του μωρού, το τρυφερό δέρμα της κόρης του, το αθώο της βλέμμα. Ούτε η εικόνα της μάνας και του παιδιού την ώρα του θηλασμού. Χαμένη καλλιτεχνική ευαισθησία στο άπατο πηγάδι του εγωισμού και της ματαιοδοξίας. Όταν η μικρή Τζένη φώναξε για πρώτη φορά «Μπαμπά», ο Ράλλης δεν γύρισε αμέσως, λες και το μωρό απευθυνόταν σε κάποιον άλλο. «Φέρσου επιτέλους σαν πατέρας!» τον κατηγορούσε η Αμαλία. «Παίξ΄ τον σαν ρόλο, που να πάρει η ευχή…» φώναξε έξαλλη, ανήμπορη ν΄ αντέξει τη διπλή απόρριψη. Ο άντρας της άνοιγε την πόρτα κι έφευγε». Η παρορμητική Τζένη, που αναγνωρίζει τα όποια συμπλέγματά της, όπως αυτό της Ηλέκτρας, ανήκει στην κατηγορία των πλέον ερωτικών υπάρξεων της τρέχουσας παραγωγής στο χώρο της πεζογραφίας μας. Ένα καλάμι στον άνεμο του Πασκάλ, το οποίο λυγίζει συνέχεια από τις τόσο θεαματικές ορμές του κόσμου, αλλά που δεν σπάει τελικά. Η αντοχή της είναι η αντοχή της ανθρώπινης ύπαρξης να επιβιώνει μέσα στο διαρκές όνειρο του Έρωτα, καταματωμένη από τις Αυταπάτες της. Η φορά που την φέρνει από το Ε στο Α είναι ασφαλώς η πορεία που οδηγεί στην πολυτιμότερη των επιστημών, την ανυπόκριτη, την αυτοτελή τουτέστιν αυτογνωσία. Κι ακολουθεί τη διαδρομή από την Αθήνα της ερωτικής διαπάλης στη Δαμασκό της φώτισης.

theodorou_gefsiΗ γεύση της ερήμου
Ιφιγένεια Θεοδώρου
Εκδόσεις Πατάκη, 2012
Τιμή: € 18,70, σελ. 477

politeia_order

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

Για το μυθιστόρημα της Σώτης Τριανταφύλλου «Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό - Χρονικό σε πόλεις με ποτάμι» (εκδ. Πατάκη). Η κεντρική φωτογραφία, που κοσμεί το εξώφυλλο, είναι του Στάνλεϊ Κιούμπρικ.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«… άμμος» του Μιχάλη Μακρόπουλου (κριτική) – Memento mori

«… άμμος» του Μιχάλη Μακρόπουλου (κριτική) – Memento mori

Για τη νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου «...Άμμος» (εκδ. Κίχλη). 

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Ένας θολός ουρανός, η θάλασσα σαν μια θαμπή μεμβράνη, όλο το σκηνικό εκτεθειμένο σε έναν εμμονικό νοτιά, που όλα τα μεταπλάθει ...

«Τώρα είναι μετά» του Γιάννη Γαβαλά (κριτική) – Η αναζήτηση του καλού μέσα στο παράδοξο

«Τώρα είναι μετά» του Γιάννη Γαβαλά (κριτική) – Η αναζήτηση του καλού μέσα στο παράδοξο

Για το μυθιστόρημα του Γιάννη Γαβαλά «Τώρα είναι μετά» (εκδ. Ροδακιό). 

Γράφει η Ζέτα Κουντούρη 

Αυτοτοσαρκασμός και λεπτή ειρωνεία διατρέχουν το μυθιστόρημα του Γιάννη Γαβαλά με τον παράξενο τίτλο ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«You» – Στο μυαλό ενός σύγχρονου, κατά συρροή δολοφόνου βιβλιόφιλου

«You» – Στο μυαλό ενός σύγχρονου, κατά συρροή δολοφόνου βιβλιόφιλου

Για την τηλεοπτική σειρά «You», που είναι διαθέσιμη σε μεγάλο συνδρομητικό κανάλι, καθώς και για τα μυθιστορήματα της Κάρολαϊν Κέπνες (Caroline Kepnes) που την ενέπνευσαν. 

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός 

O χαρακ...

«Ο ρόλος των ΜΚΟ στο κοινωνικό κράτος»: Εκδήλωση για το δοκίμιο του Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού»

«Ο ρόλος των ΜΚΟ στο κοινωνικό κράτος»: Εκδήλωση για το δοκίμιο του Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού»

Παρουσίαση του δοκιμίου του επίκουρου καθηγητή Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού: ΜΚΟ και κοινωνική πολιτική στην Ελλάδα» (εκδόσεις Τόπος) την Τρίτη στις 7:30 μ.μ. στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Επιμέλεια: Book Press

...
Βραβείο Κλεψύδρα 2025: Ανακοινώθηκε η μακρά λίστα – Τα βιβλία και οι συγγραφείς τους

Βραβείο Κλεψύδρα 2025: Ανακοινώθηκε η μακρά λίστα – Τα βιβλία και οι συγγραφείς τους

Ανακοινώθηκε η μακρά Λίστα του Λογοτεχνικού Βραβείου Κλεψύδρα 2025 που αφορά βιβλία που κυκλοφόρησαν το έτος 2024. Στην κεντρική εικόνα, από πρόσφατη βράβευση.

Επιμέλεια: Book Press

Στη μακρά Λίστα του Λογοτεχνικού Βραβείου Κλεψύδρα 2025 που αφορά βιβλ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...
«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μεχμέτ Ατές «Η σιωπή του κελιού», το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίμετρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πάντα έλεγαν: «Συνήθως έρχονται γύρω στις έξι, έξι κα...

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα των Νίκι Φρεντς [Nicci French] «Δεν θα τελειώσει έτσι» (μτφρ. Κίκα Κραμβουσάνου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Κίρα άκουγε αν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ