theodorou_240

Του Γιώργου Βέη

Χρόνοι και τόποι: το κρίσιμο τώρα, αλλά και το πολύβουο, μεσανατολικό χθες.

Το μεν πρώτο, όπως βιώνεται στη Συρία του πρόσφατου εμφυλίου πολέμου ή παραλλήλως στην Αθήνα των γνωστών τριβών και ανακατατάξεων, το δε δεύτερο, όπως το έζησε εν μέρει στη Συρία των δολοπλοκιών και των διασταυρώσεων αρκετών πολιτισμών και ισάριθμων μονοθεϊσμών, ερωτευμένη μάλιστα σφόδρα με έναν εκεί σεΐχη, η περιπετειώδης, αεικίνητη λαίδη Τζέιν Ντίγκμπι. Καθόλα υπαρκτό πρόσωπο, επιρρεπές σε πλείστα σκάνδαλα και άλλες τόσες κοινωνικές αποδομήσεις στις πρώτες δεκαετίες του 19ου, η Τζέιν Ντίγκμπι και η πολιτεία της συνιστούν το εποπτικό υπερκείμενο μέσα από τις σελίδες μιας εμπεριστατωμένης βιογραφίας. Η συγγραφέας παραθέτει από την αρχή κιόλας της αφήγησης την κύρια αυτή πηγή της, ήτοι: Mary S. Lovell, The Biography of Jane Digby, a Scandalous Life, Fourth Estate, Λονδίνο, 2003.

Βιωματική εξιστόρηση 

Καρπός ενός χαρισματικού, αρχετυπικά φίλαυτου ηθοποιού-εκκωφαντικά άστοργου πατέρα, πολύ γνωστού στους αθηναϊκούς κύκλους, και της εμφανώς άτυχης, από οικογενειακής σκοπιάς, Αμαλίας είναι η Τζένη, η κύρια ηρωίδα του μυθιστορήματος της Ιφιγένειας Θεοδώρου, η οποία παραπέμπει φυσικά αμέσως στην προαναφερόμενη συνώνυμή της λαίδη. Μάλιστα, η έντονη επαφή της με τον εσωτερικά διχασμένο μιγάδα Ρωμανό Καφαντάρη στη Δαμασκό αποτελεί την απαρχή των όσων θα ακολουθήσουν στη συνέχεια. Συγκρατώ ότι η συγγραφέας, η οποία μας έχει δώσει έως τώρα τέσσερα συνολικά βιβλία πεζογραφίας, ένα εκ των οποίων, συγκεκριμένα το Μελέκ θα πει άγγελος (έκδοση: Ελληνικά Γράμματα 2001), ήταν υποψήφιο για το Βραβείο του Μυθιστορήματος του περιοδικού «Διαβάζω», έχει ζήσει κατά καιρούς σε διάφορες πόλεις και πρωτεύουσες, επί τέσσερα περίπου έτη κάθε φορά, ακολουθώντας την πορεία του διπλωμάτη συζύγου της. Εξ ου και η εμφανής εξοικείωσή της με τα εκασταχού εκάστοτε ήθη, η εξειδικευμένη γνώση των πολιτισμικών συνισταμένων, η ροή των πληροφοριών περί των σημαντικότερων πολιτικών παραμέτρων, η προβολή του κατεστημένου ιστορικού παρελθόντος, αλλά και των συναφών μύθων, των επικίνδυνων ή μη ιδεολογημάτων και η αναψηλάφηση των ενίοτε φαντασιακών προσλήψεων του παρόντος στις χώρες εκείνες, τις οποίες βεβαίως άλλοι κάθε φορά επέλεξαν για πόλους του συνεχώς μετακινούμενου βίου της. Η Δαμασκός του βιβλίου είναι δηλαδή πρωτίστως η βιωματικά εγκολπωμένη, κατά το δυνατόν, εξημερωμένη Δαμασκός αυτής ακριβώς της μυθιστοριογράφου. Από την άποψη αυτή η Γεύση της ερήμου διαβάζεται παραπληρωματικώς ως ταξιδιωτική μαρτυρία, ως κοινωνικοπολιτικό θρίλερ, αλλά και ως ιδιαίτερο απόσπασμα μιας ευρύτερης αυτοβιογραφίας.

Η ιδιαίτερα τραυματική άφιξη της Τζένης στη σκηνή της εξιστόρησης είναι χαρακτηριστική των όσων δεινών θα υποστεί στο μέλλον. Η αδυναμία των γονέων της να ερωτευτούν και ν΄ αγαπηθούν κατ΄ ουσίαν την στιγματίζει οριακά από τις πρώτες κιόλας στιγμές της ζωής της. Οι δικές της σεξουαλικές περιπέτειες κατατάσσονται εμπειρικά σ΄ αυτήν ακριβώς την τυπολογία της αδυναμίας ολοκλήρωσης μιας πλήρους διάφυλης σχέσης. Αλλά και όλα τα άλλα πρόσωπα του έργου κατά κανόνα ερωτεύονται μέσα στις σελίδες του μυθιστορήματος, μαθηματικά σχεδόν, μόνον τα ατομικά τους είδωλα. Η τυφλότητα είναι και στην προκειμένη περίπτωση σχεδόν γενική: η ετερότητα εκλαμβάνεται ως ουτοπική μετεξέλιξη ενός τυραννικού εγώ. Ό, τι ανέκαθεν ορεγόταν ως θέμα το μυθιστόρημα βάθους. Ο έκδηλος ακριβώς αυτισμός των χαρακτήρων στη Γεύση της ερήμου παραπέμπει εμμέσως πλην σαφέστατα και στην ένδον, τη μείζονα έρημο του Εαυτού. Κοντολογίς, η τελεσίδικη έρημος της Συρίας και η ανέκκλητη ερημιά της Τζένης και βεβαίως των υπολοίπων συνασθενών της είναι μία και η αυτή. Η έρημος του σύμπαντος κατ΄ επέκτασιν.

Πορεία προς την αυτογνωσία

Έστω, για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής, το εξής χαρακτηριστικό δείγμα της απόλυτης φρίκης, όπως γεννιέται μαζί με την Τζένη σε μια μεγαλοαστική εστία: «Μητέρα ανώριμη με νοημοσύνη δεκαπεντάχρονης, χρησιμοποίησε την αναπάντεχη εγκυμοσύνη της για να κρατήσει τον Μιχάλη Ράλλη κοντά της, προσπαθώντας να τον δέσει με τον ομφάλιο λώρο του μωρού. Λες και δεν ήξερε ότι εκείνος ήταν ήδη μακριά. Το χαρμόσυνο νέο τον άφησε έκπληκτο κι αμήχανο και όταν η κοιλιά της άρχισε να φουσκώνει την κοίταζε απεγνωσμένα, σαν να περίμενε να του επαναλάβει λόγια που είχε ξεχάσει, τον ρόλο που έπρεπε να παίξει. Υποβολέας με γλώσσα κομμένη, ο εφιάλτης κάθε ηθοποιού. Δεν τον συγκίνησε εκείνη η πρωτόγνωρη μυρωδιά του μωρού, το τρυφερό δέρμα της κόρης του, το αθώο της βλέμμα. Ούτε η εικόνα της μάνας και του παιδιού την ώρα του θηλασμού. Χαμένη καλλιτεχνική ευαισθησία στο άπατο πηγάδι του εγωισμού και της ματαιοδοξίας. Όταν η μικρή Τζένη φώναξε για πρώτη φορά «Μπαμπά», ο Ράλλης δεν γύρισε αμέσως, λες και το μωρό απευθυνόταν σε κάποιον άλλο. «Φέρσου επιτέλους σαν πατέρας!» τον κατηγορούσε η Αμαλία. «Παίξ΄ τον σαν ρόλο, που να πάρει η ευχή…» φώναξε έξαλλη, ανήμπορη ν΄ αντέξει τη διπλή απόρριψη. Ο άντρας της άνοιγε την πόρτα κι έφευγε». Η παρορμητική Τζένη, που αναγνωρίζει τα όποια συμπλέγματά της, όπως αυτό της Ηλέκτρας, ανήκει στην κατηγορία των πλέον ερωτικών υπάρξεων της τρέχουσας παραγωγής στο χώρο της πεζογραφίας μας. Ένα καλάμι στον άνεμο του Πασκάλ, το οποίο λυγίζει συνέχεια από τις τόσο θεαματικές ορμές του κόσμου, αλλά που δεν σπάει τελικά. Η αντοχή της είναι η αντοχή της ανθρώπινης ύπαρξης να επιβιώνει μέσα στο διαρκές όνειρο του Έρωτα, καταματωμένη από τις Αυταπάτες της. Η φορά που την φέρνει από το Ε στο Α είναι ασφαλώς η πορεία που οδηγεί στην πολυτιμότερη των επιστημών, την ανυπόκριτη, την αυτοτελή τουτέστιν αυτογνωσία. Κι ακολουθεί τη διαδρομή από την Αθήνα της ερωτικής διαπάλης στη Δαμασκό της φώτισης.

theodorou_gefsiΗ γεύση της ερήμου
Ιφιγένεια Θεοδώρου
Εκδόσεις Πατάκη, 2012
Τιμή: € 18,70, σελ. 477

politeia_order

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες» (κριτική) – Η γκόθικ λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας

«Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες» (κριτική) – Η γκόθικ λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες – Μια ελληνική ανθολογία λαογραφικού τρόμου» (ανθολόγηση – εισαγωγή – επίμετρο: Γιώργος Θάνος, εκδ. Ροές).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Νεράιδες, στοιχει...

«Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» της Δήμητρας Λουκά (κριτική) – Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου

«Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» της Δήμητρας Λουκά (κριτική) – Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου

Για τη συλλογή διηγημάτων της Δήμητρας Λουκά «Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» (εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Daniel Egnéus

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Πώς μπορεί ένας αρχετυπικός μύθος, διατηρημένος μέσα στους αιώνες στη βασική του δομή ...

«Ελσίνκι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (κριτική) – Διπλές ταυτότητες ως μορφές απόκρυψης

«Ελσίνκι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (κριτική) – Διπλές ταυτότητες ως μορφές απόκρυψης

Για το μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη «Ελσίνκι» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Ο πρωταγωνιστής της ιρακινής ταινίας «The Heart Sculpture».

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο αυτό μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη ανήκει καταρχάς στη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

Για το βιβλίο του Εντ Γιόνγκ [Ed Yong] «Ένας απέραντος κόσμος» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πεδίο), «ένα μεγάλο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας, στην προσπάθεια να αξιολογήσουμε ορθότερα την παρουσία μας σε τούτο τον πλανήτη». 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Με αφορμή το βιβλίο του, «Κρυμμένη ψυχική ομορφιά» (εκδ. Αρμός), ο Δημήτρης Καραγιάννης, παιδοψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής, μιλά για τη συστημική ψυχοθεραπεία, το κακό, τα ένστικτα και τις ενορμήσεις, και λέει ότι  «η καλοσύνη μπορεί στην αυθεντική έκφρασή της να αποτελεί έκφραση της ψυχικής ομορφιάς».  ...

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ