Το Δαιμόνιο της Γραφής

Λεπτομέρειες

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

27 Δεκεμβρίου 2012

3026

Του Δημήτρη Αργασταρά

Η δημιουργία ενός μεγάλου λογοτεχνικού μύθου, που αντικατοπτρίζεται συνήθως στο πρόσωπο μιας εμβληματικής λογοτεχνικής προσωπικότητας, μοιάζει αρκετά με τη δημιουργία ενός τελετουργικού στο οποίο ο αναγνώστης γραπώνεται γοητευμένος, αδημονώντας να το παρακολουθήσει, να πάρει μέρος σε αυτό. Κάθε καινούρια και ελαφρώς παραλλαγμένη συνεισφορά, κάθε επανάληψη, αυξάνει ολοένα περισσότερο αυτή την απόλαυση και δίνει νέες διαστάσεις στον μύθο.  

Ο Χ. Φ. Λάβκαρφτ είναι ίσως ο μεγαλύτερος συγγραφεάς φανταστικής λογοτεχνίας στη νεότερη εποχή, κατέχοντας επάξια μια θέση δίπλα στον έτερο συνδημιουργό του είδους, τον Ε. Α. Πόε. Με το έργο του ο Λάβκραφτ ανανέωσε τις θεματικές και ατμοσφαιρικές συνιστώσες του φανταστικού, αποτελώντας ένα κομβικό σημείο για όσα έργα γράφτηκαν πριν και μετά από αυτόν. Σε αντίθεση με άλλους συγγραφείς του φανταστικού, δεν είχε διάθεση να μας παρουσιάσει ψυχώσεις και αλλόκοτες ψυχολογικές παθογένειες αλλά μια αποκρουστική πραγματικότητα που ξεπερνά κατά πολύ τις μικρές υποθέσεις της ανθρωπότητας. Αυτή η πραγματικότητα περιλαμβάνει την ύπαρξη όντων τεραστίων διαστάσεων και απέραντων δυνάμεων, που ο άνθρωπος δεν μπορεί παρά να τα λατρεύει ως θεούς και να ελπίζει στην επιείκειά τους. Άλλα πλάσματα, άλλες φυλές, άλλες διάνοιες και μορφές ύπαρξης πέρα από την περιορισμένη εμβέλεια της αντίληψής μας καραδοκούν στο κατώφλι του δικού μας κόσμου και διεκδικούν την κυριαρχία που δικαιωματικά τους ανήκει.

Έτσι, σπάζοντας το συμβατικό πλαίσιο του φανταστικού αφηγήματος με την εισαγωγή σε αυτό ενός επιστημονικού λεξιλογίου από τους πιο προχωρημένους επιστημονικούς κλάδους (για την σχετικότητα των νόμων και την ύπαρξη και των πιο αλλόκοτων γεωμετριών), ο Λάβκραφτ έχτισε ένα ολόκληρο συγγραφικό σύμπαν, ένα πολύπτυχο αρχιτεκτόνημα αχανών εκτάσεων χρόνου και χώρου, όπου ο τρόμος απλώνεται σε ομόκεντρους κύκλους μέχρι την αποκάλυψη του ακατανόμαστου, τη θέα του οποίου ο άνθρωπος δεν μπορεί να αντέξει, μέσα στο οποίο ο άνθρωπος μοιραία θα συντριβεί και θα καταβροχθιστεί. Επιπρόσθετα, σε αυτό το λογοτεχνικό του σύμπαν ενέπλεξε μια πλειάδα νέων συγγραφέων με τους οποίους αλληλογραφούσε (υπήρξε δεινός επιστολογράφος, αφήνοντας 120.000 επιστολές μεγάλης έκτασης) με αποτέλεσμα οι ιδέες, τα σύμβολα και τα ιδιαίτερα στοιχεία της μυθολογίας του ν’ αρχίσουν να διαδίδονται, να μεταφέρονται στα έργα άλλων, να δέχονται προσθήκες και να μετεξελίσσονται. Τελικά, μαζί με μία αφοσιωμένη ομάδα φίλων συγγραφέων θα φτιάξουν την επονομαζόμενη ‘‘Μυθολογία Κθούλου’’, ένα κοινό πλαίσιο ιστοριών μεγάλης πολυπλοκότητας αλλά και αλλόκοτου ρεαλισμού.

Στο βιβλίο της η Ειρήνη Μαντά επιλέγει ως κεντρικό πρόσωπο, ως ηρωίδα της, ένα όνομα που, ενώ αποτέλεσε ένα από τα πιο αιφνίδια, τα πιο παράξενα, τα πιο ανατρεπτικά γεγονότα στην ζωή του μοναχικού Λάβκραφτ, είναι ωστόσο πολύ πιο κοινό από εκείνα των αποκρουστικών όντων της μυθολογίας του: Σόνια Γκριν.

Η Σόνια και ο Χάουαρντ θα γνωριστούν σε ένα συνέδριο της Ένωσης Ερασιτεχνικού Τύπου (Amateur Press Association) που ήταν πολύ διαδεδομένη τότε στην Αμερική. Ο Λάβκραφτ είναι σχετικά γνωστός μέσα στην Ένωση, είναι επίτιμος ομιλητής, και γρήγορα θα περιβληθεί από τους αλληλογράφους φίλους του. Η Σόνια είναι μία νέα, δραστήρια γυναίκα, διαζευγμένη και με μια κόρη 16 ετών, που διευθύνει ένα μικρό γυναικείο οίκο μόδας και που, όπως λέει, θέλει να δημιουργήσει ένα μικρό fanzine, το ''Rainbow''. H Σόνια γοητεύεται αμέσως από τον Λάβκραφτ, και εκείνος νιώθει αμήχανα καθώς δεν γνωρίζει τίποτα από γυναίκες και έρωτες.

Αναγκασμένη να αναλάβει εκείνη τις πρώτες κινήσεις, η Σόνια θα επισκεφτεί τον αγαπημένο της συγγραφέα στο πατρικό του στο Πρόβιντενς, θα ξεναγηθεί στην πόλη και θα γνωρίσει την απόμακρη, ψηλομύτα θεία του, την Λίλιαν. Γρήγορα θα πάρει μια γεύση από την μυστηριώδη ατμόσφαιρα και τα περίεργα κουτσομπολιά που περιβάλλουν την οικογένεια των Λάβκραφτ. Τελικά, όμως, το ερωτευμένο ζευγάρι θα μετακομίσει στην Νέα Υόρκη, όπου ο Χάουαρντ θα έχει την ευκαιρία να βρίσκεται κοντά με τους άλλους συγγραφείς φίλους του, ''Τα Παιδιά'' όπως αποκαλούν την παρέα τους, να γνωρίσει μια πιο κοινωνική ζωή και τελικά να παντρευτεί την Σόνια λίγο καιρό αργότερα.

Οι δυσκολίες που γνώρισε το παντρεμένο ζευγάρι στην Ν. Υόρκη, η αδυναμία του Λάβκραφτ να βρει μια ικανοποιητική δουλειά, η απώλεια της δουλειάς της Σόνιας, οι συχνές εκκεντρικές επαφές της λογοτεχνικής παρέας, γίνονται ένα πολύ γόνιμο υπόστρωμα για να πλέξει η συγγραφέας τον μύθο της. Σιγά-σιγά τα ανησυχητικά συμβάντα στην ζωή του ζευγαριού αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται και να συνδυάζονται σε επικίνδυνο βαθμό. Ραγισματιές ανοίγουν πάνω στην συνήθη ρουτίνα της καθημερινότητας και αρχίζουν να πλανιόνται απεχθείς υποψίες μέσα σε μια ατμόσφαιρα αγωνίας. Οι λογοτεχνικές επινοήσεις του Λάβκραφτ δεν στερούνται πραγματικότητας, οι αόρατοι θεοί του είναι μάλλον υπαρκτοί και κάτι ζητούν από αυτόν (ή εκείνος ζητά από αυτές), η λογοτεχνική παρέα αποτελεί στην πραγματικότητα ένα επικίνδυνο Τάγμα με απόκρυφες επιδιώξεις. Σε τι έχει μπλέξει η Σόνια; Θα μπορέσει το νεαρό αντρόγυνο να διατηρήσει τον γάμο του και τα αρχικά του συναισθήματα;

Η Ειρήνη Μαντά αναπλάθει με πιστότητα, ρεαλισμό και ιστορική συνέπεια μια μυθιστορηματική βιογραφία της Σόνιας και του Χάουαρντ Λάβκραφτ τον καιρό που έμειναν στην Νέα Υόρκη. Στο τέλος του βιβλίου παρατίθεται μια μικρή αλλά σχετικά πλήρης βιβλιογραφία, χαρακτηριστική της έρευνας στην οποία έχει επιδοθεί η συγγραφέας. Στο κείμενο επιλέγεται κατά κύριο λόγο η επιστολική μορφή (όπου η Σόνια απευθύνεται εξομολογητικά στην ''αγαπημένη Βάιολετ'', παλιά της φίλη), τέχνασμα απόλυτα δικαιολογημένο όταν έχουμε να κάνουμε με έναν από τους παραγωγικότερους επιστολογράφους των αμερικανικών γραμμάτων, ενώ η εναλλαγή με την τριπρόσωπη αφήγηση γίνεται αβίαστα και επιτυχημένα. Το ύφος διαπνέεται από την αχλή μιας παλιάς γοτθικής ατμόσφαιρας, λίγο παρωχημένο για να ταιριάζει στην περίσταση αλλά σίγουρα όχι βαρύγδουπο, και πάντως χαρακτηριστικό μεγάλης αφομοιωτικής ικανότητας, αφηγηματικής δεξιοτεχνίας και πειθαρχίας.

Εντέλει, ''Το Δαιμόνιο της Γραφής'' θα ικανοποιήσει αναμφίβολα τους θιασώτες της φανταστικής λογοτεχνίας ενώ μπορεί να αποτελέσει μια πολύ καλή εισαγωγή σε αυτή τη θεματική και στο έργο του Λάβκραφτ για τους αμύητους.

argastaras@yahoo.gr