alt

Του Δημοσθένη Κερασίδη

Ο Έσσε αναφέρει ότι ο Ντοστογιέφσκι υπήρξε ο πρώτος μυθιστοριογράφος που έβαλε ως πρωταγωνιστές στα βιβλία του άτομα εκτροχιασμένα, περιθωριακά, κατατρεγμένα.

Ο Βασίλης Λαδάς, μετά το Μουσαφεράτ, συνεχίζει αυτή την παράδοση με το καινούριο του μυθιστόρημα, με τίτλο Παιχνίδια κρίκετ, το οποίο αποτελεί μια διευρυμένη συνέχεια του νήματος του προηγούμενου βιβλίου του.

Αν το Μουσαφεράτ ήταν ένα κείμενο στην κορυφή του κύματος (με εστιασμό στον έντονο ρατσισμό και στη θεματική της πολυπολιτισμικότητας), τα Παιχνίδια κρίκετ, συγχωνεύοντας και συγχρόνως υπερβαίνοντας το επικαιρικό, ανοίγονται πια στη συμβίωση ξένων και Ελλήνων, περιλαμβάνοντας αφηγήσεις του καθ’ ημέραν βίου τους με λεπτομερειακή και χαμηλόφωνη διάθεση.

Το μυθιστόρημα αυτό είναι ευσύνοπτο και μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια τοιχογραφία κοινωνικού ρεαλισμού. Η δράση εκτυλίσσεται στους τελευταίους μήνες του 2010. Μια διελκυστίνδα για τον επιούσιο (και όχι μόνο…) ανάμεσα σε δυο συνεργεία ελαιοκομιδής: Έλληνες και μετανάστες άνεργοι με σημείο συνάντησης το κρίκετ το οποίο ως παιχνίδι τούς βοηθά να σηκώνουν, έστω και για λίγο, τη σκυφτή ζωή τους. Διαβάζοντάς το κανείς έχει την αίσθηση ότι ξεφυλλίζει ένα άλμπουμ ασπρόμαυρων φωτογραφιών με απλά πρόσωπα, κοινούς θνητούς, θα έλεγα (ο Αλία, ο Ιλίρ, ο Μαθιούλα, η Λούλε, ο Θόδωρος, ο Γιάννης, ο Λευτέρης), που απαθανατίζονται στις στιγμές της εργασίας, του παιχνιδιού, της σχόλης τους στο καφενείο συνήθως ή στην ταβέρνα, αλλά κι όταν η ψυχή τους ανταριάζεται και ανεβαίνουν στη βία και στην αυτοκαταστροφή.

Η πρώτη εικόνα που μου ήρθε στο νου διαβάζοντας το βιβλίο Παιχνίδια κρίκετ ήταν μια περίεργη παρτίδα τένις, χωρίς μπαλάκι, που παίζεται στο φινάλε της ταινίας «Blow up» του Αντονιόνι. Η λήψη βαθμιαία ανεβαίνει ψηλά, υποβάλλοντας έτσι την ιδέα ότι οι παίκτες είναι εντέλει κουκκίδες, άνθρωποι πεπερασμένοι και ευάλωτοι στα παιχνίδια της μοίρας.

Η αθέατη ζωή ανθρώπων του περιθωρίου 

Ο συγγραφέας μάς μεταφέρει, με αμεσότητα και αναπαραστατική δύναμη, γεγονότα ιδιαίτερης έντασης από μια ζόρικη καθημερινότητα η οποία αξιώνει, μέσω της Λούλε, αυτής της αμίλητης θεότητας, τη θρησκευτική άρση του αβάσταχτου βάρους της, θυμίζοντάς μας σκηνές από ταινίες του ιταλικού νεορεαλισμού. Το βιβλίο αποτελείται από διάφορα κεφάλαια-παραβάν που ανοίγουν σαν ακορντεόν για να ακουστεί η υπόκωφα δραματική και θλιμμένη μουσική της αθέατης ζωής τύπων περιθωριοποιημένων, Αλβανών, Αφγανών, Πακιστανών, Βορειοαφρικανών και Ελλήνων. Οι τίτλοι των κεφαλαίων είναι: «Το συνεργείο του Αλία στο “Κόπα Καμπάνα”», «Το συνεργείο του Λευτέρη στη συνοικία που έβλεπε τα τρένα να περνούν», «Φέιγ βολάν», «Στους ελαιώνες», «Ο Θόδωρος μαθαίνει κρίκετ», «Στους δρόμους των μυρμηγκιών», «Ημέρες σχόλης», «Ο Μαθιούλα κλείνει θέση λαθρεπιβάτη», «Κρίκετ στις ελιές», «Το μπαλάκι πετυχαίνει το στόχο», «Το τέλος του παιχνιδιού». Το βιβλίο φτάνει στην κορύφωσή του με το φόνο ενός μετανάστη από έναν Έλληνα – γεγονός που εκτυλίσσεται στο κεφάλαιο με το συμβολικό τίτλο «Το μπαλάκι πετυχαίνει το στόχο»… Σημειωτέον ότι δεν αποδίδεται σε ρατσιστικά αίτια αλλά στην «κακιά στιγμή», όπως βεβαιώνει ο συγγραφέας, στο χτύπημα της μοίρας.

Η γεωγραφία του βιβλίου περιλαμβάνει τη συνοικία Ζαβλάνι, το «Κόπα Καμπάνα», το Σκαγιοπούλειο ορφανοτροφείο, το καφενείο «Γυρί» που σηματοδοτεί μια ολόκληρη περιοχή, τη Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου, τα εργοστάσια του Λαδόπουλου και της Πειραϊκής Πατραϊκής, με τα εγκαταλειμμένα σπίτια όπου μένουν Βορειοαφρικανοί, Βούλγαροι και Ρουμάνοι, την Ψιλή, το παλιό λιμάνι των αλιευτικών, περιοχή με μπορντέλα, τα βαγόνια των τρένων στην περιοχή του Αγίου Ανδρέα, και κάποια χωριά έξω από την Πάτρα όπου οι πρωταγωνιστές πηγαίνουν να μαζέψουν ελιές.

Ενώ στο Μουσαφεράτ ο Λαδάς παρουσίαζε τους μετανάστες σε μια κατάσταση «το μετέωρο βήμα του πελαργού», δηλαδή υπό διωγμόν, υπομένοντας τη βάναυση περιθωριοποίησή τους που κατέληξε στην πυρπόληση του καταυλισμού και ζώντας με το όνειρο της φυγής στο εξωτερικό με τα πλοία που συνδέουν την Πάτρα με την Ευρώπη, στα Παιχνίδια κρίκετ ο συγγραφέας πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα: οι μετανάστες, που πριν από χρόνια λαθροβιούσαν στην πόλη μας, τώρα πλέον είναι εγκατεστημένοι και παρουσιάζονται στην καθημερινότητά τους στην εργασία ή στις μικροχαρές της συνθλιμμένης τους ζωής. Δεν είναι πια οι αποδιοπομπαίοι τράγοι, όπως τουλάχιστον συνέβαινε στο προαναφερθέν έργο του Λαδά. Τώρα έχουν δημιουργήσει συνεργείο που ασχολείται με το μάζεμα των ελιών, δείχνοντας έτσι ότι, ακόμα κι αν βιώνουν το φάσμα της ανεργίας, διαθέτουν και απολαμβάνουν κάτι ίσως σημαντικότερο, μια πρωτογενή ψυχική βεβαιότητα, η οποία πολλές φορές τούς φέρνει και σε ανταγωνιστική σχέση με τους Έλληνες εργάτες με τους οποίους, κατά τα άλλα, μοιράζονται τη μοίρα του φτωχού και του άνεργου.

Ο Λαδάς αποφεύγει να ολισθήσει σε μελοδραματισμούς ή θρηνητισμό και να εξωραΐσει τους μετανάστες. Υφολογικά κινείται κατά βάση στον άξονα του λαϊκού λόγου, με αφοσίωση στη διακριτικά μνημειακή αποτύπωση των στιγμιότυπων της καθημερινότητας, ωστόσο τον εμβολιάζει με στιγμές του εποπτικού ύφους της δημοσιογραφικής γλώσσας ή των δικαστικών χρονικών, γι’ αυτό θα συναντήσουμε λόγιες λέξεις και φράσεις της επαγγελματικής του παιδείας.

Παρότι η πένα του υπηρετεί κυρίως το ρεαλισμό και την ιστορικότητα, προσδίδει στα πρόσωπα του έργου του μυθική διάσταση και βάθος, κι αυτό φαίνεται από το ότι αποφεύγει συστηματικά να μιλήσει για χαρακτηριστικά προσώπου, ύψος, βάρος κτλ. Όμως χωρίς αυτά τα γνωρίσματα οι άνθρωποι ανήκουν κατ’ ουσίαν στη σφαίρα του λογοτεχνικού μύθου. Οι περσόνες του, έτσι σχηματικά όπως είναι στιλιζαρισμένες, θυμίζουν τις μορφές των πινάκων του Εγγονόπουλου, παρόλο που ορίζονται από το όνομα, τη χώρα προέλευσης, την οικογένεια, την επαγγελματική και την οικονομική κατάσταση.

Θα σταθώ σε τρία σημεία του βιβλίου τα οποία θεωρώ σημαντικά – με την έννοια του σημαίνειν:

  1. Τα ρεαλιστικά στοιχεία στην αφηγηματική τεχνική του συγγραφέα είναι πάρα πολλά και καλύπτουν λεπτομερειακά όλη την καθημερινότητα: την εργασία, το παιχνίδι, τις σχέσεις, το πιόμα, το χασίς, το πινάκλ. Ο Λαδάς καθρεφτίζει τη ζοφερή καθημερινότητα που μας κυκλώνει από παντού, χρησιμοποιώντας μια απαλλαγμένη από λυρικές αφαιρέσεις αλλά και «πνιχτή» ποιητικότητα. Διαβάζοντας κανείς με τρόπο λίγο βαθύτερο από το επίπεδο της προφάνειας, αισθάνεται ότι τα πρόσωπα αυτά κινούνται υποδορίως στη σφαίρα του συμβολικού, ενώ από την άλλη οι ιστορικές αναφορές που παραθέτει ο συγγραφέας, για διάφορες περιοχές και τα μεταναστευτικά κύματα που ήρθαν στην πόλη μας, νευρώνουν ικανοποιητικά τον αφηγηματικό ιστό.
  2. Στο βιβλίο αυτό τα πρόσωπα, μέσα στην εποχή της κρίσης, είναι άνεργοι, κάνουν περιστασιακές δουλειές, με αποτέλεσμα να ζουν σαν κυνηγημένοι, σε ένα καθεστώς καθημερινής έντασης η οποία εκτονώνεται στο κρίκετ αλλά και σε ανταγωνισμούς μεταξύ τους, καθότι όλοι υφίστανται την επιθετικότητα της κρόνειας εξουσίας.
  3. Κατ’ εμέ, η Λούλε είναι πρόσωπο-τοτέμ αλλά και το σημείο μηδέν του βιβλίου, η οποία, αν και αμίλητη, δένει ως ομφαλός το σώμα των προσώπων, της δράσης και της μυθοπλασίας, αποτελώντας συνάμα το μυστικό καθρέφτη μα και την πλέον αποσυνάγωγη μορφή του κειμένου.

Ξένος, ο άλλος μας εαυτός

Τελικά ο ξένος, ο άλλος υπάρχει στη λογοτεχνία, άρα και στο εν λόγω κείμενο, ως έθνος, φυλή, φύλο, αίμα, χρώμα, θρησκεία, κείμενο, καθρέφτης, εικόνα ζωής, αλήτης, κομμένη ανάσα, ματωμένο κορμί, πόρνη, περιθωριακός, αναρχικός, φάντασμα, μεταμφίεση, προσωπείο, όνειρο. Υπάρχει ως η αλητεμένη αλήθεια μου, που με κάνει ουσία ολάκερο.

Ο Λαδάς, για μια ακόμα φορά ακολουθώντας μια μακρόχρονη τακτική υποστήριξης και συστράτευσης με τους απλούς αλλά και τους διωκόμενους του κόσμου τούτου, μέσα από το συγκεκριμένο βιβλίο μάς θυμίζει ότι υπάρχουμε σε σχέση με τον άλλον, ότι ο ξένος είναι ο άλλος μας εαυτός, ότι εντέλει το αίμα των λέξεων, το πιο καταδικό μας πράγμα, δεν έχει σύνορα ούτε έδαφος οριοθετημένο, είναι του καθενός και του κανενός.

Θυμάμαι, όπως αναφέρει ο Έκο στη Σημειολογία στην καθημερινή ζωή, ότι όταν το «Απόλλων 11» το 1969 προσγειώθηκε στη Γη, έπειτα από το ταξίδι του στη Σελήνη, οι δημοσιογράφοι, χριστιανοί και μη, με αγωνία ρωτούσαν τους αστροναύτες αν στον ουρανό είδαν τον Θεό, οπότε ο Άρμστρονγκ τους απάντησε: «Βεβαίως και τον είδαμε, ήταν γυναίκα και μάλιστα μαύρη…», ειρωνευόμενος με αυτό τον έξυπνο τρόπο τη νοσηρή μαζική φαντασίωση ότι ο Θεός, αν υπάρχει, είναι άντρας και λευκός…

Παρομοίως ο Λαδάς μέσω της Λούλε, την οποία θεωρώ πόρτα εξόδου στο βιβλίο του, μας οδηγεί έξω, για να πάρουμε μιαν ανάσα από την περιοχή του Άλλου, από αυτή την άλλη ανθρωπότητα. Υποδεικνύει έτσι πως αν αναζητούμε σημάδια του Θεού, πρέπει να προχωρήσουμε στην άλλη πλευρά από αυτήν της κυριαρχίας και της παντοδυναμίας: στους ταπεινούς και καταφρονεμένους, τους μοναχικούς, τους περιπλανώμενους, τους απελπισμένους, τους τρελούς, τους κολασμένους, αλλά και στους γονείς που έχασαν παιδιά, στα παιδιά με ειδικές ανάγκες.

Κλείνοντας, να αναφέρω ότι οι ήρωες στα Παιχνίδια κρίκετ, με τη χαρακτηριστική «γυμνότητα» και «λιγοσύνη» τους μου θύμισαν τους στίχους του Σεφέρη: «Εμείς που τίποτε δεν είχαμε θα τους διδάξουμε τη γαλήνη».


alt

Παιχνίδια κρίκετ
Βασίλης Λαδάς
Γαβριηλίδης, 2012
Τιμή: € 10,65, σελ. 131

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

«Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» του Γιάννη Μπασκόζου και «Δυο καλοκαίρια και μισό φθινόπωρο» της Άννας Δαμιανίδη (κριτική) – Κάτοπτρα ενηλικίωσης μέσα στη Χούντα

«Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» του Γιάννη Μπασκόζου και «Δυο καλοκαίρια και μισό φθινόπωρο» της Άννας Δαμιανίδη (κριτική) – Κάτοπτρα ενηλικίωσης μέσα στη Χούντα

Για το μυθιστόρημα του Γιάννη Μπασκόζου «Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» (εκδ. Μεταίχμιο) και το μυθιστόρημα της Άννας Δαμιανίδη «Δυο καλοκαίρια και μισό φθινόπωρο» (εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ότι τα δύο μυθιστορήμ...

«Αυτός που έτρωγε όλο το γλυκό του» του Τηλέμαχου Τσαρδάκα (κριτική) – ανατρέχοντας σε κοινές παραστάσεις του ελληνικού συλλογικού ασυνείδητου

«Αυτός που έτρωγε όλο το γλυκό του» του Τηλέμαχου Τσαρδάκα (κριτική) – ανατρέχοντας σε κοινές παραστάσεις του ελληνικού συλλογικού ασυνείδητου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Τηλέμαχου Τσαρδάκα «Αυτός που έτρωγε όλο το γλυκό του» (εκδ. Σοκόλη).

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H συλλογή διηγημάτων του Τηλέμαχου Τσαρδάκα ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ανακοινώθηκαν οι νικητές των βραβείων της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης

Ανακοινώθηκαν οι νικητές των βραβείων της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης

Την Παρασκευή 22 Μαρτίου 2024 θα γίνει η τελετή της απονομής των λογοτεχνικών βραβείων της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης. Ακολουθεί η μικρή λίστα για κάθε κατηγορία. μαζί με τους νικητές καθώς και το μεγάλο βραβείο της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Το διαδικτυακό περιοδικό Λόγου και Τέχνης Χάρτης (www.hartismag.gr), συνεχίζει για τρίτη χρονιά την απονομή ετήσιων βραβείων, με σκοπό την ανάδειξη των σημαντικότερων βιβλίων που κυκλοφόρησαν το περασμένο έτος. Σήμερα ανακοινώθηκε ο Βραχύς Κατάλογος σε όλες τις κατηγορίες. Δείτε βιβλία και συγγραφείς. 

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

Με τη συμπλήρωση επτά συναπτών ετών στο εκδοτικό στερέωμα, οι εκδόσεις Στίξις κάνουν το επόμενο βήμα με μια νέα σειρά τεσσάρων βιβλίων, υπό τον τίτλο «Μικρή Στίξις», των Γιώργου Δουατζή, Χρυσοξένης Προκοπάκη, Στέφανου Τζουβάρα και Μιχάλη Σηφάκη.  

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος  ...

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

Σίσσυ Δουτσίου, Στεύη Τσούτση, Λίνα Βαρότση, Αστερόπη Λαζαρίδου, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Αντιγόνη Ζόγκα, Λίνα Βαλετοπούλου. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επιλέγουμε πολύ πρόσφατα βιβλία νέων Ελληνίδων συγγραφέων που θέτουν, άλλοτε με τρόπο διεκδικητικό κι άλλοτε πιο έμμεσο, το ζήτημα της γυναικείας χειρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ