tragoudi_orfea250

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Μια παραβολή είναι ολόκληρο το μυθιστόρημα είτε το διαβάσει κανείς υπό το πρίσμα της ψυχικής πραγματικότητας του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά και της καταλυτικής επίδρασής της στη συνύπαρξη και στις σχέσεις των ανθρώπων και, συνακόλουθα, στη λειτουργία των κοινωνιών είτε η ανάγνωση είναι πολιτική, σε μια προσπάθεια κατανόησης των γενεσιουργών αιτίων που οδήγησαν την ελληνική κοινωνία στη σημερινή καθολική κρίση. 

Παράλληλα το βιβλίο αποτελεί ένα φιλοσοφικό δοκίμιο για τη ζωή, τις αξίες της και τον τρόπο του ζην, γραμμένο με τη φόρμα του μυθιστορήματος. Κι ακόμα είναι ένα αγαπητικό κείμενο για την ανθρώπινη περατότητα, μια σπουδή για τον θάνατο, που σημαίνει μια σπουδή για τη ζωή. Και τέλος είναι ένα κείμενο για την καθοριστική δύναμη της αγάπης που δίνει την ικανότητα στον άνθρωπο ν’ αντιπαρατεθεί με αξιοπρέπεια στις επιθέσεις του θανάτου και να τον κατανικήσει κάποτε ίσως, πρόσκαιρα ως φθαρτή ύλη, τελεσίδικα ως πνευματική και οντολογικά δημιουργική υπόσταση και ως μνήμη αγαθή και ωφέλιμη. 

Κεντρικός ήρωας του βιβλίου είναι ο Θάνος – Ορφέας Μαυρής, ένας νέος αστός, μορφωμένος, καλοφτιαγμένος, επαγγελματικά επιτυχημένος έως τα όρια του κορεσμού, με υπερτροφικό εγώ, ο οποίος ναρκισσεύεται, έχει όλη τη ζωή μπροστά του, διακατέχεται από την πεποίθηση ότι δεν χρωστάει σε κανέναν, κάνει θραύση στις γυναίκες και δεν υποψιάζεται καν ότι κάθε στιγμή της ζωής είναι μια αιωνιότητα που μπορεί να μας ανεβάσει στους επτά ουρανούς ψυχικά και συναισθηματικά και σωματικά αλλά μπορεί συνάμα να μας εξαποστείλει στους ουρανούς των χλοερών λειμώνων, κόβοντας το νήμα της ύπαρξης βίαια ή βασανιστικά μέσα από τις εφιαλτικές διαδρομές του άλγους της βαριάς ανίατης ασθένειας. 

Γύρω από τον Ορφέα κινούνται τρεις γυναίκες: η μητέρα του, η Ζωή που είναι ιατρός και η Ευρυδίκη που είναι εικαστική καλλιτέχνιδα. Η πρώτη γυναίκα, η μητέρα, είναι η μήτρα στην οποία βλάστησε το υπερεγώ του Ορφέα. Οι δύο άλλες, με τις οποίες θα συνάψει σχέσεις, εν σειρά, θα επιδράσουν στο πέρασμά του σε επίπεδα αυτογνωσιακής καταβύθισης και θα τον στηρίξουν, ομού και ομονοώντας, στην δυσκολότερη δοκιμασία της ζωής του. Σ’ αυτή την τελική φάση θα έχουν και τη συνδρομή του Σοφοκλή, ενός καθηγητή, φίλου της Ζωής. Αυτή η τετράδα θ’ αποτελέσει μια «λέσχη ευρυγώνιας αφήγησης», όταν χρειαστεί, προκειμένου να ερευνηθούν όσο γίνεται ολοσκοπικά –γι’ αυτό και λέμε «ευρυγώνια»- οι πιο απόκρυφες και σκιερές πτυχές της συνείδησης του Ορφέα, ώστε, μέσω της εξομολόγησης και της ταπείνωσης, να βγει από τον Άδη της ματαιοδοξίας και να τον φέρει η Ευρυδίκη στο φως της αυτογνωσίας και της ταπεινοφροσύνης. Έτσι, αριστοτεχνικά, στο μυθιστόρημα αντιστρέφονται οι ρόλοι των μυθολογικών στερεοτύπων του Ορφέα και της Ευρυδίκης, αφού τώρα είναι η Ευρυδίκη που επαναφέρει τον Ορφέα από τον Άδη στο φως της ζωής. Κι από κοντά η Ζωή, ως πρώην ερωμένη και κατοπινή αγαπημένη φίλη, διαπερνά την αφήγηση ενδεδυμένη παραβολικά την ίδια τη ζωή και τη χαρά και την αξία της ζωής, ενώ στον Σοφοκλή εξεικονίζεται η καλλιτεχνική αφήγηση της τραγικότητας του ανθρώπινου βίου, αφήγηση μέσω της οποίας ελπίζουμε στη συνέχεια της ύπαρξής μας ως ίχνος πολιτισμού και ως αποτύπωμα πολύτιμης μνήμης. 

Ο Ορφέας μπαίνοντας στην αρένα της επαγγελματικής ζωής, γίνεται ένα θηρίο έτοιμο να κατασπαράξει οποιονδήποτε σταθεί εμπόδιο στην κυριαρχία του. Διαπρέπει στο χώρο της διαφήμισης, φτάνοντας στο σημείο να ετοιμάζει εμπορική καμπάνια ακόμη και για εκείνο που κανένας δεν τολμά να εμπορευτεί πριν να επισυμβεί –τον θάνατο. Μέσα από το «project Μορφέας» προτείνει στους υποψήφιους πελάτες, πα να πει στους υποψήφιους μελλοθάνατους, να προαγοράσουν ένα πακέτο για τον θάνατό τους, σύμφωνα με την στάθμη της ματαιοδοξίας και της κενότητάς τους. Αν εδώ ο αναγνώστης οδηγείται συνειρμικά σε πλευρές της μυθοπλασίας του μυθιστορήματος της Ιωάννας Μπουραζοπούλου «Η ενοχή της αθωότητας», τότε ναι, επιχαίρουμε γι’ αυτή την διακειμενική συγχρονικότητα δύο καλών συγγραφέων στον ίδιο τόπο και χρόνο και προπαντός στην ίδια γλώσσα. 

Κι ενώ κατακτά τις επαγγελματικές κορυφές ο Ορφέας φτάνει σε τέτοιο σημείο κορεσμού που, με τη συνηγορία και προτροπή της Ευρυδίκης, αποσύρεται μαζί της στην επαρχία, επιχειρώντας να αναθεωρήσει τις μέχρι τότε σταθερές της ζωής του. Κι εκεί τον βρίσκει το αναπάντεχο ολοκληρωτικό κακό. Ο καρκίνος. Ως φυσική συνέπεια του ότι για κάθε μας επιλογή υπάρχει οπωσδήποτε ένα τίμημα. Και όσο πιο υποταγμένοι στην απρονοησία μας βρεθούμε τόσο πιο βαρύ θα είναι το τίμημα, ενώ όταν αντισταθούμε στην ηθική πτώση και καταβαράθρωση το τίμημα θα είναι κότινος επιβράβευσης. 

«Απορώ και εξίσταμαι όταν εννοήσω τον θάνατο» διαβάζουμε στην Εξόδιο Ακολουθία. Έτσι και ο Ορφέας. Κι εδώ αρχίζει η βασανιστική πορεία του καθενός μας είτε προς την παραίτηση και την επίσπευση της εκμηδένισης είτε προς τη μάχη για τη ζωή και τη νίκη. Κομβικό σημείο για την ενδυνάμωση του μαχητή ή για την παράδοσή του είναι η στάση που θα κρατήσει απέναντι στο αμείλικτο ερώτημα που ανακύπτει: «πόσος χρόνος μου μένει;», που θα πει «πόση ζωή ακόμη έχω;». Γιατί στην ανίατη, στη βαριά ασθένεια το πρώτο στοιχείο που προβάλλει και πιέζει ογκολιθικά τη σκέψη είναι ο Χρόνος. 

Στην περίπτωση του Ορφέα απλώνεται το προστατευτικό δίχτυ των αγαπημένων του ή καλύτερα εκείνων που όντως τον αγαπούν και τον νοιάζονται. 

Και στο τέλος, αδιάφορο αν ο Ορφέας θα ζήσει ή θα πεθάνει, έχει έτσι κι αλλιώς νικήσει αφού αποφάσισε να ζήσει, όσο ζήσει, όπως θέλει αυτός και όχι όπως θέλουν οι άλλοι, άνθρωποι ή εξωγενείς άυλοι παράγοντες της αγοράς και του εκμεταλλευτικά στοχευμένου management επιβίωσης. 

Η αρρώστια θα έχει νικηθεί από την αγάπη και ο άνθρωπος, ως υπόσταση ψυχική, θα έχει ανυψωθεί από το τέλμα της απρονοησίας και του εγωκεντρισμού, στο βάθρο της ταπείνωσης και της αυτογνωσίας, με τα φτερά της αγάπης.

tragoudi_orfeaΈνα τραγούδι για τον Ορφέα
Νίκος Σιδέρης
Εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα 2011
Τιμή: € 16,60, σελ. 395

 

 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Ήλιος με ξιφολόγχες» (εκδ. Πατάκη).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη ξεκινάει άκρως δελεαστικά. Εν έτει 1931 μια τυχαία φωτιά σε χαμοκέλα της Θεσσαλο...

«Όχι δεν χωριζόμαστε» του Γιώργου Στόγια (κριτική) – Ενίοτε συμβαίνουν «ατυχήματα»

«Όχι δεν χωριζόμαστε» του Γιώργου Στόγια (κριτική) – Ενίοτε συμβαίνουν «ατυχήματα»

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Στόγια «Όχι δεν χωριζόμαστε» (εκδ. Μελάνι). Κεντρική εικόνα: © Tegan Mierle (Unsplash).

Γράφει ο Νίκος Σαλτερής

Ο Γιώργος Στόγιας, γεννημένος στην Αθήνα (1973) σπούδασε στην Κρήτη και στη...

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

Για το μυθιστόρημα του Λύο Καλοβυρνά «Όλες μας» (εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: © Diego San / Unsplash.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Γυναικοκτο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» του Γιάννη Ν. Μπασκόζου (προδημοσίευση)

«Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» του Γιάννη Ν. Μπασκόζου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιάννη Ν. Μπασκόζου «Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι νεραντζιές τρελαίνονται την άνοιξη στο Παγκράτι. Οι μυρωδιές τους α...

Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία 2022: Στη Μαρία Λαϊνά το Μεγάλο Βραβείο

Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία 2022: Στη Μαρία Λαϊνά το Μεγάλο Βραβείο

Ανακοινώθηκαν τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας, Λογοτεχνικής Μετάφρασης και Παιδικού Βιβλίου καθώς και το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων, το οποίο απονέμεται στη Μαρία Λαϊνά για τη συνολική προσφορά της στα Γράμματα. Τα βραβεία αφορούν βιβλία που κυκλοφόρησαν μέσα στο 2021. Φωτογραφία © Αργυρώ Μπο...

Οι εκδότες χαιρετίζουν την εισαγωγή του «πολλαπλού σχολικού βιβλίου» μα ετοιμάζουν προσφυγή στο ΣΤΕ «για την άκρως προβληματική διαδικασία»

Οι εκδότες χαιρετίζουν την εισαγωγή του «πολλαπλού σχολικού βιβλίου» μα ετοιμάζουν προσφυγή στο ΣΤΕ «για την άκρως προβληματική διαδικασία»

H Σύμπραξη Εκδοτών προσφεύγει στο ΣτΕ με στόχο την επανεξέταση των όρων της Πρόσκλησης του υπουργείου Παιδείας σχετικά με το πολλαπλό σχολικό εγχειρίδιο ενώ ταυτόχρονα καταθέτουν τις δικές τους προτάσεις. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» του Γιάννη Ν. Μπασκόζου (προδημοσίευση)

«Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» του Γιάννη Ν. Μπασκόζου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιάννη Ν. Μπασκόζου «Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι νεραντζιές τρελαίνονται την άνοιξη στο Παγκράτι. Οι μυρωδιές τους α...

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Έρωτες, έρωτες, έρωτες» του Βαγγέλη Ραπτόπουλου (προδημοσίευση)

«Έρωτες, έρωτες, έρωτες» του Βαγγέλη Ραπτόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βαγγέλη Ραπτόπουλου «Έρωτες, έρωτες, έρωτες» – δώδεκα ιστορίες με πρωταγωνιστές που επιμένουν να παλεύουν για την ικανοποίηση της ερωτικής τους επιθυμίας. Δώδεκα παραλλαγές πάνω στο ίδιο θέμα, με την τελευταία και μεγαλύτερη να αγκαλιάζει όλες τις προηγούμενες. Κυκλο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Δύο αξιοπρόσεκτα ελληνικά αστυνομικά

Δύο αξιοπρόσεκτα ελληνικά αστυνομικά

Δύο ελληνικά αστυνομικά μυθιστορήματα που ξεχωρίζουν: «Το τελευταίο κορίτσι» (εκδ. Τόπος), του Γιάννη Ξανθόπουλου και «Το σπάσιμο» (εκδ. Μεταίχμιο), του Τάσου Παπαναστασίου.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ