mavroudis

Για το βιβλίο με πεζά κείμενα του Κώστα Μαυρουδή «Το αλάτι του Bad Ischl» (εκδ. Κίχλη).

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Αυτό που χαρακτηρίζει τα κείμενα του Κώστα Μαυρουδή, ως γνήσιου «εστέτ», αισθητή της γραφής, είναι ότι ανατέμνει ό,τι τον περιβάλλει και ό,τι εμπεριέχει ο ίδιος, μέχρι να υψωθεί σε πνευματική κατάσταση, αναδεικνύοντας τα απλά της καθημερινότητας σε πνευματικά γεγονότα αλλά και ενσωματώνοντας την Τέχνη, σε όποια μορφή της, στον καθημερινό βιωμένο χρόνο.

Η ανασύσταση του χαμένου

Αρχής γενομένης, φυσικά, από την παρατήρηση, την αφετηριακή συνθήκη της δημιουργίας, στον πολύτιμο καμβά της οποίας «γράφουν» οι εμπειρίες και τα βιώματα, η ικανότητα στοχαστικής περιδιάβασης, τα αναγνώσματα και οι διακειμενικές συνδέσεις. Στο Αλάτι του Bad Ischl, ένα βιβλίο που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί υβριδικό στη μορφή, τα πεζά κείμενα ποικίλλουν από μικρούς αφορισμούς, ανοιχτούς στην αναγνωστική ανάλυση, μικρά δοκίμια, εν είδει ανεπτυγμένων αφορισμών ή αποφθεγμάτων, κάποιες διάσπαρτες καταγραφές που μοιάζει να ξέφυγαν από σελίδες ημερολογίου, μέχρι μικρές αφηγήσεις που προσεγγίζουν το διήγημα, χωρίς ωστόσο να είναι, τουλάχιστον με τα τυπικά αναγνωριστικά στοιχεία του είδους. Υβριδικό στη μορφή, όμως ως προς το περιεχόμενο ένας κοινός ιστός συνδέει όλα τα κείμενα, σε μια συνέχεια, ώστε να μην θεωρείται υπερβολή ο χαρακτηρισμός του ως ενιαίου αφηγήματος, πάντα με τον ιδιαίτερο τρόπο του Μαυρουδή.

Τα αντικείμενα παραπέμπουν στον κάτοχό τους, θυμίζουν την παρουσία του, αφημένα σε αχρηστία πλέον, έχοντας ακόμη πάνω τους το άγγιγμά του.

Ο τίτλος, που στεγάζει όλα τα κείμενα του βιβλίου, έχει την αφορμή του στον W.G. Sebald και στο δικό του εκτενές αφήγημα “Al’ estero”, από το Αίσθημα ιλίγγου. Στην ουσία αποτελεί ένα από τα συνδετικά νήματα για όλα τα κείμενα του βιβλίου, αποκαλύπτοντας την αρχική ιδέα της γραφής αυτής μια ιδέα που, κατά την καβαφική ποιητική ρήση, επιμένει πάντα εκεί παρούσα, ως την κάθε φορά υλοποίησή της: επίμονα κι η ποιητική ιδέα πάει κι έρχεται, «Δαρείος»-, την επισήμανση, δηλαδή, μιας συχνά αθέατης και απαρατήρητης λεπτομέρειας, προκειμένου να αποβεί ενσάρκωση μιας μορφής τέχνης, κι έτσι να διεκδικήσει ένα μερίδιο αθανασίας. Όπως ο Sebald, σχολιάζοντας τον θάνατο μιας ηλικιωμένης σε γηροκομείο, εστιάζει την προσοχή του σε «ένα μπλε μισοάδειο πακέτο με αλάτι από το Ισλ, αφημένο κάτω απ’ το νεροχύτη στο διαμέρισμά της στο Όττακρινγκ, στο κοινοτικό κτίριο της Λόρενς Μαντλ Γκάσσε, και το οποίο δεν μπορούσε πια να χρησιμοποιήσει» (W. G. Sebald, «Al’ estero», Αίσθημα ιλίγγου, μτφρ Ιωάννα Μεϊτάνη, Άγρα, Αθήνα, 1990), έτσι και ο Μαυρουδής ακουμπά το βλέμμα του σε όσα, αν δεν τους χαριστεί ένα ελάχιστο έστω «βήμα» στη γραφή, θα χαθούν για πάντα. Τα αντικείμενα παραπέμπουν στον κάτοχό τους, θυμίζουν την παρουσία του, αφημένα σε αχρηστία πλέον, έχοντας ακόμη πάνω τους το άγγιγμά του. Η γραφή καλείται να διασώσει ό,τι αξίζει να σωθεί.

Ίσως ο Μαυρουδής να είναι πάνω απ’ όλα και πέρα απ’ όλα ποιητής.

Οι μικρές στιγμές, που ως μνήμες επιμένουν, οι αναγνώσεις, που μπαίνουν και βγαίνουν μέσα στα δικά του γραπτά, τα έργα τέχνης, εμπλουτισμένα με τη δική του αισθητική προσέγγιση, ακόμη τα δικά του έργα, με την ωριμότερη τώρα ματιά (άρα και αυτά διαφορετικά και εν μέρει ανοίκεια), όλα έχουν θέση σ’ αυτά τα κείμενα, επιβεβαιώνοντας το πείσμα με το οποίο εγγράφεται στον χρόνο μια ανύποπτη στιγμή, τον ρόλο της στην ανασύσταση του χαμένου. Και, αλήθεια, καθόλου τυχαία η αναφορά στον Sebald, μια που κοινός τόπος συνδέει τους δύο συγγραφείς έτσι κι αλλιώς, στον τρόπο αποτύπωσης του ελάχιστου που αναδεικνύεται σε μείζον, στην ικανότητα εικονοπλασίας (στον ένα κυριολεκτική, με φωτογραφικό υλικό στις σελίδες του, στον άλλο νοητή και προσβάσιμη στην αναγνωστική φαντασία), ακόμη στην ποιητικότητα που ανασαίνει πίσω από τις λέξεις τους. Ο τρόπος του Μαυρουδή συχνά παραπέμπει στον ποιητικό λόγο, με τη μεταφορικότητα να προεκτείνει τις έννοιες, με την υπαινικτικότητα να εγκιβωτίζει σε ένα ελάχιστο σώμα πυκνά νοήματα, με τον ρυθμό να κατευθύνει την αφήγηση. Ίσως ο Μαυρουδής να είναι πάνω απ’ όλα και πέρα απ’ όλα ποιητής.

kichli to alati tou bad ischlΚι αν χαρακτηρισθούν τα κείμενα αυτά αυτοβιογραφικά, ο όρος θα εκφράζει μια απλή αλήθεια, πως ό,τι γράφεται, όποια μορφή και να παίρνει, απηχεί με άμεσο ή έμμεσο τρόπο τη ζωή, τα βιώματα, του γράφοντος, αυτά δηλαδή που καθόρισαν την οπτική του και τις επιλογές του. Η αξία, ωστόσο, μιας τέτοιας γραφής έγκειται στη δίοδο που ανοίγει ο συγγραφέας για να αποβούν τα «δικά» του πράγματα χώρος κοινός για τους κατά τα άλλα «παρείσακτους», δηλαδή τους αναγνώστες αποδέκτες του έργου του. Έτσι ο λόγος, ως πνευματικό πλέον απόκτημα, ανήκει τόσο στον δημιουργό του όσο και στον αναγνώστη του, υπερβαίνοντας την αρχική του αφορμή (αυτή ανήκει πρόσκαιρα στον δημιουργό, αφού με τον χρόνο το έργο αυτονομείται ακόμη και από αυτόν) και διαγράφει μια ελεύθερη πορεία, ανοιχτή σε πολλαπλές ερμηνείες. Καθόλου τυχαία και η επιλογή του εξωφύλλου με τα Old glasses (Yoko Nakajima, 2014) να παραπέμπουν στον χρόνο που καθιστά την οπτική καθαρότερη, όσο κι αν χρειάζεται εδώ το οξύμωρο για να λειτουργήσει η σύνδεση.

Τα κείμενα αυτά, συνδέοντας την τέχνη με την πραγματικότητα, είναι ανοιχτά στις αναγνωστικές προσεγγίσεις, ακριβώς γιατί ο ίδιος τα αφήνει «ατελή», χωρίς απόλυτη διατύπωση στις κατακλείδες, χωρίς διάθεση «καθοδήγησης», χωρίς μια αυθεντία να βαραίνει επάνω τους. Κείμενα που, πέρα από την απόλαυση που δημιουργούν, καθόσον ο Μαυρουδής καλός τεχνίτης του λόγου, διαβάζονται προκαλώντας και προσκαλώντας τον αναγνώστη σε «διάλογο» προς τον συγγραφέα αλλά και προς εαυτόν.


Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας. Το νέο της βιβλίο, η μελέτη «Ο ποιητὴς διάγει εσώκλειστος – Οι “τόποι” στην ποίηση του Κώστα Θ. Ριζάκη» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις του Φοίνικα.

Αποσπάσματα από το βιβλίο

«Ένας ολόκληρος κόσμος μπορεί να αναδυθεί απ’ την σύμπτυξη, την περιγραφική συμπίεση. Ο μικρός θεματικός πυρήνας κάποτε μεγεθύνεται αποκαλυπτικά, σαν τη φωτογραφία στο Blow-Up που φανέρωσε, αναπάντεχα, ανάμεσα στους θάμνους του πάρκου έναν νεκρό. Το απόφθεγμα, παρά τη συγγένειά του με την ποίηση, είναι ο νανισμός του δοκιμίου. Ο περαστικός σε ένα επεισόδιο ήρωας, το αιχμάλωτο σε λίγες αράδες ψυχολογικό πορτρέτο, γίνονται δράμα λίγων γραμμών.» (σ. 153).

«Ο ηλικιωμένος που σηκώνεται νύχτα, με στεγνό στόμα, χωρίς να ανάψει το φως, δεν κατευθύνεται πάντα στο μπάνιο. Πλησιάζει στις μύτες τη μισόκλειστη πόρτα της τραπεζαρίας. Ακούγεται μια βαλκανική μουσική απ’ τα βραχέα, και οι συζητήσεις της βεγγέρας που διαρκεί μέχρι αργά. Ο διάδρομος είναι ακόμα παγωμένος. Νιώθει την ανάγκη να τρέξει στην αγκαλιά του πατέρα του που βλέπει στο βάθος. «Μαζί, πάλι», θέλει να πει· «τώρα πια με κοινή μοίρα.» (σ. 188).

politeia link more

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ