mavroudis

Για το βιβλίο με πεζά κείμενα του Κώστα Μαυρουδή «Το αλάτι του Bad Ischl» (εκδ. Κίχλη).

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Αυτό που χαρακτηρίζει τα κείμενα του Κώστα Μαυρουδή, ως γνήσιου «εστέτ», αισθητή της γραφής, είναι ότι ανατέμνει ό,τι τον περιβάλλει και ό,τι εμπεριέχει ο ίδιος, μέχρι να υψωθεί σε πνευματική κατάσταση, αναδεικνύοντας τα απλά της καθημερινότητας σε πνευματικά γεγονότα αλλά και ενσωματώνοντας την Τέχνη, σε όποια μορφή της, στον καθημερινό βιωμένο χρόνο.

Η ανασύσταση του χαμένου

Αρχής γενομένης, φυσικά, από την παρατήρηση, την αφετηριακή συνθήκη της δημιουργίας, στον πολύτιμο καμβά της οποίας «γράφουν» οι εμπειρίες και τα βιώματα, η ικανότητα στοχαστικής περιδιάβασης, τα αναγνώσματα και οι διακειμενικές συνδέσεις. Στο Αλάτι του Bad Ischl, ένα βιβλίο που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί υβριδικό στη μορφή, τα πεζά κείμενα ποικίλλουν από μικρούς αφορισμούς, ανοιχτούς στην αναγνωστική ανάλυση, μικρά δοκίμια, εν είδει ανεπτυγμένων αφορισμών ή αποφθεγμάτων, κάποιες διάσπαρτες καταγραφές που μοιάζει να ξέφυγαν από σελίδες ημερολογίου, μέχρι μικρές αφηγήσεις που προσεγγίζουν το διήγημα, χωρίς ωστόσο να είναι, τουλάχιστον με τα τυπικά αναγνωριστικά στοιχεία του είδους. Υβριδικό στη μορφή, όμως ως προς το περιεχόμενο ένας κοινός ιστός συνδέει όλα τα κείμενα, σε μια συνέχεια, ώστε να μην θεωρείται υπερβολή ο χαρακτηρισμός του ως ενιαίου αφηγήματος, πάντα με τον ιδιαίτερο τρόπο του Μαυρουδή.

Τα αντικείμενα παραπέμπουν στον κάτοχό τους, θυμίζουν την παρουσία του, αφημένα σε αχρηστία πλέον, έχοντας ακόμη πάνω τους το άγγιγμά του.

Ο τίτλος, που στεγάζει όλα τα κείμενα του βιβλίου, έχει την αφορμή του στον W.G. Sebald και στο δικό του εκτενές αφήγημα “Al’ estero”, από το Αίσθημα ιλίγγου. Στην ουσία αποτελεί ένα από τα συνδετικά νήματα για όλα τα κείμενα του βιβλίου, αποκαλύπτοντας την αρχική ιδέα της γραφής αυτής μια ιδέα που, κατά την καβαφική ποιητική ρήση, επιμένει πάντα εκεί παρούσα, ως την κάθε φορά υλοποίησή της: επίμονα κι η ποιητική ιδέα πάει κι έρχεται, «Δαρείος»-, την επισήμανση, δηλαδή, μιας συχνά αθέατης και απαρατήρητης λεπτομέρειας, προκειμένου να αποβεί ενσάρκωση μιας μορφής τέχνης, κι έτσι να διεκδικήσει ένα μερίδιο αθανασίας. Όπως ο Sebald, σχολιάζοντας τον θάνατο μιας ηλικιωμένης σε γηροκομείο, εστιάζει την προσοχή του σε «ένα μπλε μισοάδειο πακέτο με αλάτι από το Ισλ, αφημένο κάτω απ’ το νεροχύτη στο διαμέρισμά της στο Όττακρινγκ, στο κοινοτικό κτίριο της Λόρενς Μαντλ Γκάσσε, και το οποίο δεν μπορούσε πια να χρησιμοποιήσει» (W. G. Sebald, «Al’ estero», Αίσθημα ιλίγγου, μτφρ Ιωάννα Μεϊτάνη, Άγρα, Αθήνα, 1990), έτσι και ο Μαυρουδής ακουμπά το βλέμμα του σε όσα, αν δεν τους χαριστεί ένα ελάχιστο έστω «βήμα» στη γραφή, θα χαθούν για πάντα. Τα αντικείμενα παραπέμπουν στον κάτοχό τους, θυμίζουν την παρουσία του, αφημένα σε αχρηστία πλέον, έχοντας ακόμη πάνω τους το άγγιγμά του. Η γραφή καλείται να διασώσει ό,τι αξίζει να σωθεί.

Ίσως ο Μαυρουδής να είναι πάνω απ’ όλα και πέρα απ’ όλα ποιητής.

Οι μικρές στιγμές, που ως μνήμες επιμένουν, οι αναγνώσεις, που μπαίνουν και βγαίνουν μέσα στα δικά του γραπτά, τα έργα τέχνης, εμπλουτισμένα με τη δική του αισθητική προσέγγιση, ακόμη τα δικά του έργα, με την ωριμότερη τώρα ματιά (άρα και αυτά διαφορετικά και εν μέρει ανοίκεια), όλα έχουν θέση σ’ αυτά τα κείμενα, επιβεβαιώνοντας το πείσμα με το οποίο εγγράφεται στον χρόνο μια ανύποπτη στιγμή, τον ρόλο της στην ανασύσταση του χαμένου. Και, αλήθεια, καθόλου τυχαία η αναφορά στον Sebald, μια που κοινός τόπος συνδέει τους δύο συγγραφείς έτσι κι αλλιώς, στον τρόπο αποτύπωσης του ελάχιστου που αναδεικνύεται σε μείζον, στην ικανότητα εικονοπλασίας (στον ένα κυριολεκτική, με φωτογραφικό υλικό στις σελίδες του, στον άλλο νοητή και προσβάσιμη στην αναγνωστική φαντασία), ακόμη στην ποιητικότητα που ανασαίνει πίσω από τις λέξεις τους. Ο τρόπος του Μαυρουδή συχνά παραπέμπει στον ποιητικό λόγο, με τη μεταφορικότητα να προεκτείνει τις έννοιες, με την υπαινικτικότητα να εγκιβωτίζει σε ένα ελάχιστο σώμα πυκνά νοήματα, με τον ρυθμό να κατευθύνει την αφήγηση. Ίσως ο Μαυρουδής να είναι πάνω απ’ όλα και πέρα απ’ όλα ποιητής.

kichli to alati tou bad ischlΚι αν χαρακτηρισθούν τα κείμενα αυτά αυτοβιογραφικά, ο όρος θα εκφράζει μια απλή αλήθεια, πως ό,τι γράφεται, όποια μορφή και να παίρνει, απηχεί με άμεσο ή έμμεσο τρόπο τη ζωή, τα βιώματα, του γράφοντος, αυτά δηλαδή που καθόρισαν την οπτική του και τις επιλογές του. Η αξία, ωστόσο, μιας τέτοιας γραφής έγκειται στη δίοδο που ανοίγει ο συγγραφέας για να αποβούν τα «δικά» του πράγματα χώρος κοινός για τους κατά τα άλλα «παρείσακτους», δηλαδή τους αναγνώστες αποδέκτες του έργου του. Έτσι ο λόγος, ως πνευματικό πλέον απόκτημα, ανήκει τόσο στον δημιουργό του όσο και στον αναγνώστη του, υπερβαίνοντας την αρχική του αφορμή (αυτή ανήκει πρόσκαιρα στον δημιουργό, αφού με τον χρόνο το έργο αυτονομείται ακόμη και από αυτόν) και διαγράφει μια ελεύθερη πορεία, ανοιχτή σε πολλαπλές ερμηνείες. Καθόλου τυχαία και η επιλογή του εξωφύλλου με τα Old glasses (Yoko Nakajima, 2014) να παραπέμπουν στον χρόνο που καθιστά την οπτική καθαρότερη, όσο κι αν χρειάζεται εδώ το οξύμωρο για να λειτουργήσει η σύνδεση.

Τα κείμενα αυτά, συνδέοντας την τέχνη με την πραγματικότητα, είναι ανοιχτά στις αναγνωστικές προσεγγίσεις, ακριβώς γιατί ο ίδιος τα αφήνει «ατελή», χωρίς απόλυτη διατύπωση στις κατακλείδες, χωρίς διάθεση «καθοδήγησης», χωρίς μια αυθεντία να βαραίνει επάνω τους. Κείμενα που, πέρα από την απόλαυση που δημιουργούν, καθόσον ο Μαυρουδής καλός τεχνίτης του λόγου, διαβάζονται προκαλώντας και προσκαλώντας τον αναγνώστη σε «διάλογο» προς τον συγγραφέα αλλά και προς εαυτόν.


Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας. Το νέο της βιβλίο, η μελέτη «Ο ποιητὴς διάγει εσώκλειστος – Οι “τόποι” στην ποίηση του Κώστα Θ. Ριζάκη» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις του Φοίνικα.

Αποσπάσματα από το βιβλίο

«Ένας ολόκληρος κόσμος μπορεί να αναδυθεί απ’ την σύμπτυξη, την περιγραφική συμπίεση. Ο μικρός θεματικός πυρήνας κάποτε μεγεθύνεται αποκαλυπτικά, σαν τη φωτογραφία στο Blow-Up που φανέρωσε, αναπάντεχα, ανάμεσα στους θάμνους του πάρκου έναν νεκρό. Το απόφθεγμα, παρά τη συγγένειά του με την ποίηση, είναι ο νανισμός του δοκιμίου. Ο περαστικός σε ένα επεισόδιο ήρωας, το αιχμάλωτο σε λίγες αράδες ψυχολογικό πορτρέτο, γίνονται δράμα λίγων γραμμών.» (σ. 153).

«Ο ηλικιωμένος που σηκώνεται νύχτα, με στεγνό στόμα, χωρίς να ανάψει το φως, δεν κατευθύνεται πάντα στο μπάνιο. Πλησιάζει στις μύτες τη μισόκλειστη πόρτα της τραπεζαρίας. Ακούγεται μια βαλκανική μουσική απ’ τα βραχέα, και οι συζητήσεις της βεγγέρας που διαρκεί μέχρι αργά. Ο διάδρομος είναι ακόμα παγωμένος. Νιώθει την ανάγκη να τρέξει στην αγκαλιά του πατέρα του που βλέπει στο βάθος. «Μαζί, πάλι», θέλει να πει· «τώρα πια με κοινή μοίρα.» (σ. 188).

politeia link more

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

Για το μυθιστόρημα της Σώτης Τριανταφύλλου «Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό - Χρονικό σε πόλεις με ποτάμι» (εκδ. Πατάκη). Η κεντρική φωτογραφία, που κοσμεί το εξώφυλλο, είναι του Στάνλεϊ Κιούμπρικ.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«… άμμος» του Μιχάλη Μακρόπουλου (κριτική) – Memento mori

«… άμμος» του Μιχάλη Μακρόπουλου (κριτική) – Memento mori

Για τη νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου «...Άμμος» (εκδ. Κίχλη). 

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Ένας θολός ουρανός, η θάλασσα σαν μια θαμπή μεμβράνη, όλο το σκηνικό εκτεθειμένο σε έναν εμμονικό νοτιά, που όλα τα μεταπλάθει ...

«Τώρα είναι μετά» του Γιάννη Γαβαλά (κριτική) – Η αναζήτηση του καλού μέσα στο παράδοξο

«Τώρα είναι μετά» του Γιάννη Γαβαλά (κριτική) – Η αναζήτηση του καλού μέσα στο παράδοξο

Για το μυθιστόρημα του Γιάννη Γαβαλά «Τώρα είναι μετά» (εκδ. Ροδακιό). 

Γράφει η Ζέτα Κουντούρη 

Αυτοτοσαρκασμός και λεπτή ειρωνεία διατρέχουν το μυθιστόρημα του Γιάννη Γαβαλά με τον παράξενο τίτλο ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου (κριτική)

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου (κριτική)

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου με τον Μάνο Καρατζογιάννη στον πρωταγωνιστικό ρόλο, στο θέατρο «Σταθμός».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είδα, στο θέατρο «Σταθμός», τη σκηνοθεσία του Κώστ...

Η Ρέιτσελ Κασκ στην Αθήνα: Θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού»

Η Ρέιτσελ Κασκ στην Αθήνα: Θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού»

Στην Αθήνα έρχεται η συγγραφέας Ρέιτσελ Κασκ, όπου θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού» (μτφρ. Ντόρα Δαρβίρη, εκδ. Gutenberg). Την Τρίτη, 27  Μαΐου, στις 7μμ, στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης.

Επιμέλεια: Book Press

...
«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της μπελ χουκς [bell hooks] «Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαΐου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της μπελ χουκς [bell hooks] «Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαΐου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη βραβευμένη με το «Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPL) 2021» συλλογή διηγημάτων της Μαλτέζας συγγραφέως Λάρα Καλέγια (Lara Calleja) «Τα καταστρέψατε όλα» (μτφρ. Βίκυ Πορφυρίδου), η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: ...

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την εισαγωγή της μελέτης του Αχιλλέα Σύρμου «Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα–φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 – 1991», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τέσσερις ενδιαφέρουσες ποιητικές συλλογές από την περισσότερο ή λιγότερο πρόσφατη εκδοτική σοδειά. Τρία έργα από δόκιμους δημιουργούς και ένα αξιοπρόσεκτο ντεμπούτο.

Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας 

...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Σταντάλ, Φώκνερ, Έσσε, αλλά και σύγχρονες φωνές συγκροτούν μια δεκάδα βιβλίων που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και που αξίζει να διαβάσουμε. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ