galanaki 02

Για το μυθιστόρημα της Ρέας Γαλανάκη «Εμμανουήλ και Αικατερίνη – Τα παραμύθια που δεν είναι παραμύθια» (εκδ. Καστανιώτη).

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Όσοι ακολουθούμε συστηματικά τη Ρέα Γαλανάκη κατά τη μακρά, εξόχως δημιουργική διαδρομή της, είμαστε εξοικειωμένοι με τις σταθερές αρχές που διέπουν την ανάπτυξη ενός πρωτότυπου, συνεχώς διαστελλόμενου κειμενικού σύμπαντος. Στο πλαίσιο των αρχών αυτών δεσπόζουσα θέση κατέχει η δημιουργική όσο και ευρηματική απόδοση του πραγματικού ως κωδικοποίηση της επικοινωνίας ανάμεσα στην εξωτερική/αντικειμενική και στην υποκειμενική, δηλαδή εντέλει κειμενική πραγματικότητα.

Tα αφηγηματικά έργα της Ρέας Γαλανάκη: σημαντικά πεδία όπου εντοπίζουμε δημιουργική αξιοποίηση πραγμάτων, καταστάσεων, γεγονότων

Με αυτή την προϋπόθεση τα αφηγηματικά έργα της Ρέας Γαλανάκη αποτελούν σημαντικά πεδία όπου εντοπίζουμε δημιουργική αξιοποίηση πραγμάτων, καταστάσεων, γεγονότων από τον δημόσιο και από τον ιδιωτικό βίο, τόπους και τοπόσημα από τον αντικειμενικό κόσμο που έχουν μετεξελιχθεί σε τοπία της υποκειμενικής πραγματικότητας κάτω από το βάρος βιωματικού υλικού και έχουν αποκτήσει μια μυθική διάσταση μέσα στις δομές του κειμενικού κόσμου, ενώ ιδιαιτέρως αποφασιστική είναι η δυναμική εμπλοκή όντων, στοιχείων, φαινομένων της φύσης, τα οποία σε διαρκή διαλεκτική ή και αντιστικτική σχέση με τον εσωτερικό άνθρωπο, ενίοτε ως προσωπεία αυτού, προπορεύονται, καθοδηγούν, κατευθύνουν, υποβάλλουν αρχές αισθητικής, καθώς κωδικοποιούν την αρμονία, τον ρυθμό, την ισορροπία, την αναγέννηση ως μια εκδοχή αιωνιότητας αποτυπώνοντας παράλληλα τη ροή του χρόνου. Οι δε φυσικοί ανθρώπινοι χαρακτήρες κατά τη συνάντησή τους με τη Ρέα Γαλανάκη μετακινούνται προς τον χώρο της παραστατικής απόδοσης και εγκαθίστανται σε προσωπογραφίες ή σε ευρύτερα σύνολα με ιδιαίτερο σημασιολογικό και αισθητικό αντίκρισμα.

Υπ’ αυτές τις συνθήκες, στο ανά χείρας νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη με τον τίτλο Εμμανουήλ και Αικατερίνη και με τον υπότιτλο, ως προληπτική δήλωση συγγραφικής διαδικασίας, Τα παραμύθια που δεν είναι παραμύθια, ακολουθούμε τη διαδοχή συγγενών ενοτήτων ως προϊόντων καταιγιστικής ανάπτυξης σημασιολογικών και αισθητικών τοπίων που αποτελούν υλικά δόμησης ενός σύνθετου, πολυεπίπεδου κειμενικού κόσμου.

Οι δε φυσικοί ανθρώπινοι χαρακτήρες κατά τη συνάντησή τους με τη Ρέα Γαλανάκη μετακινούνται προς τον χώρο της παραστατικής απόδοσης και εγκαθίστανται σε προσωπογραφίες ή σε ευρύτερα σύνολα με ιδιαίτερο σημασιολογικό και αισθητικό αντίκρισμα.

Εδώ κυριαρχεί η δεσπόζουσα παρουσία του ιατρού πατέρα Εμμανουήλ Γαλανάκη και της επίσης ιατρού μητέρας Αικατερίνης Παπαματθαιάκη ως σημαντικών παραγόντων που προσδιορίζουν την ποιότητα στο περιεχόμενο του εσωτερικού ανθρώπου, όπως αυτός ο εσωτερικός άνθρωπος αντιπροσωπεύει το βιωματικό ισοδύναμο για τη συγγραφέα Ρέα Γαλανάκη. Σε παραπληρωματική σχέση εντοπίζονται ποικίλα πρόσωπα από το άμεσο οικογενειακό και από το ευρύτερο συγγενικό περιβάλλον.

Η παλινδρομική και συχνά κυκλική ροή της αφήγησης (ένα σημασιολογικό και αισθητικό ροντό) αποδίδει γεγονότα και καταστάσεις ως το βιωματικό περιεχόμενο τριών γενεών, καθώς αυτές δεσμεύονται στην κοίτη ροής του γενικού/ιστορικού χρόνου στη διαδοχή των τριών τελευταίων αιώνων, κατά μια διαρκή διασταύρωση παρελθόντος και παρόντος, με τη συνακόλουθη αποθησαύριση υλικού στη βαθειά δεξαμενή της μνήμης. Η Ρέα Γαλανάκη αποδίδει ακριβώς αυτό το υλικό μέσα από τις διεργασίες που κινητοποιούνται στο εργαστήριο δημιουργικής γραφής, σύμφωνα με τις θεματικές και τις υφολογικές επιλογές της.

Η ιδιαιτέρως υψηλή πληροφορητικότητα του βιβλίου προσφέρει ποικίλες λεπτομέρειες που προέρχονται κυρίως από τις πλούσιες βιωματικές και γνωστικές αποσκευές της Ρέας Γαλανάκη, καθώς και από διηγήσεις άλλων παραγόντων (ο Εμμανουήλ, η Αικατερίνη, η ηλικιωμένη θεία, άλλα πρόσωπα του άμεσου και του ευρύτερου περιβάλλοντος) που εμπλέκονται ως τροχιοδείκτες κατά την ανάπτυξη του κειμενικού κόσμου.

Ιδιαιτέρως σημαντική πάντως στο πλαίσιο αυτό είναι η προέλευση λεπτομερειών από την επίσκεψη της Ρέας Γαλανάκη σε φωτογραφίες. Η επίσκεψη αυτή κινητοποιεί όλους τους μηχανισμούς για την αναδίφηση στο βιωματικό και στο γνωστικό ισοδύναμο, για την αναζήτηση του υποκειμενικού πίσω από το αντικειμενικό, για την κατάδυση στη βαθειά διαστρωμάτωση των σημαινομένων, για μια ελεύθερη περιήγηση στον χρόνο και στον χώρο, για τη χάραξη εσωτερικών διαδρομών που παραβιάζουν ή ανατρέπουν τα τοπογραφικά δεδομένα της αντικειμενικής πραγματικότητας.

Σε υποστηρικτική λειτουργία εμπλέκεται εδώ και ο νόμος των πιθανοτήτων με τις συνακόλουθες εικασίες, κατά μία πάγια τακτική της Ρέας Γαλανάκη, που οδηγεί στην πρόσληψη των αοράτων και εξασφαλίζει την ποιότητα της δημιουργικής γραφής της, καλύπτοντας τα κενά από τη «σιωπή» της αντικειμενικής πραγματικότητας.

Μέσα στο δομικό αυτό τοπίο αναδύονται λεπτομέρειες πρωτίστως για την καταγωγή, τις σπουδές στην Ιατρική, τους έρωτες, τα οικογενειακά, επαγγελματικά, κοινωνικά δεδομένα σε έναν ευρύτερο κύκλο δραστηριοτήτων που αφορούν τον Εμμανουήλ και την Αικατερίνη, και περαιτέρω για τον αγροτικό και τον κοινωνικό βίο στην Κρήτη...

Μέσα στο δομικό αυτό τοπίο αναδύονται λεπτομέρειες πρωτίστως για την καταγωγή, τις σπουδές στην Ιατρική, τους έρωτες, τα οικογενειακά, επαγγελματικά, κοινωνικά δεδομένα σε έναν ευρύτερο κύκλο δραστηριοτήτων που αφορούν τον Εμμανουήλ και την Αικατερίνη, και περαιτέρω για τον αγροτικό και τον κοινωνικό βίο στην Κρήτη κατά τους τρεις τελευταίους αιώνες, για την τοπική και για τη γενική Ιστορία μέσα σε ένα ευρύ διεθνές περιβάλλον, για τη θέση των γυναικών στην Κρήτη μέσα στις οικογενειακές και στις γενικότερες κοινωνικές δομές, όπου εντάσσεται και το «δίκαιο του αίματος» σε συνδυασμό με τα «βέλη από τη συγγενική φαρέτρα» και με όσα παρεπόμενα, επίσης στοιχεία για τη βιωματική πρόσληψη ιστορικών ζητημάτων με ιδιαίτερη φόρτιση, όπως: γεγονότα ιστορικού, πολιτικού, πολιτισμικού, κοινωνικού, οικονομικού χαρακτήρα στην Κρήτη κατά τη στροφή του 19ου αιώνα προς τον 20ό, Μικρασιατική Καταστροφή, Ελευθέριος Βενιζέλος, Νικόλαος Πλαστήρας, Ιωάννης Μεταξάς, η εμπλοκή των ξένων Δυνάμεων στα ελληνικά πράγματα, Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, το Αλβανικό, Γερμανική Κατοχή, η Μάχη της Κρήτης, ο τορπιλισμός του πλοίου «Τάναϊς», η Δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967, η δίκη της παράνομης φοιτητικής οργάνωσης «Ρήγας Φεραίος», ακόμα: οι ανασκαφές του Σπυρίδωνος Μαρινάτου στην Κρήτη και η Διεθνής Έκθεση Οίνου στο Μπορντώ.

Με αφορμές που προσφέρουν αυτά τα δεδομένα (και όσα άλλα ομοειδή), η Ρέα Γαλανάκη βρίσκει ευκαιρίες για τη διαχείριση μειζόνων, γενικών ζητημάτων, όπως είναι η ζωή και ο θάνατος ως ιδιωτικά και ως κοινωνικά γεγονότα, οι διαρκείς συναντήσεις ζώντων και απόντων, οι μορφές του πένθους, οι αντιθέσεις έως συγκρούσεις των γενεών, οι έριδες για τα πολιτικά, η αναγωγή στους προγόνους ως διαδικασία προς την αυτογνωσία, ιδεολογίες και φανατισμοί.

Σε άμεση συνάρτηση προς αυτές τις λεπτομέρειες εντοπίζονται τόποι και τοπόσημα με ιδιαίτερη βιωματική και αντικειμενική φόρτιση μέσα σε μια εκτενή, ενιαία περιοχή του προσωπικού και του γενικού χρόνου, όπως: το Οροπέδιο του Λασιθίου, η Μονή Αρκαδίου, ο παλιός ναός της Παναγιάς «Φερμανίνας», το Ηράκλειο με τα βενετσιάνικα τείχη, τη Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, το Πανάνειο Δημοτικό Νοσοκομείο, το ιδιωτικό εκπαιδευτήριο «Κοραής», το μαρμάρινο σιντριβάνι με τα τέσσερα λιοντάρια, τη μεγάλη βασιλική του Αγίου Μάρκου, τη Λότζια, το πολυτελές, κοσμικό, «εφάμιλλο […] του αθηναϊκού “Ζόναρ’ς”» ζαχαροπλαστείο του Ρεγκινάκη (όπου «έλαβαν χώρα μερικά από τα καλύτερα bales d’ enfants στις Αποκριές […]»), η Αθήνα και η Ριζάρειος Εκκλησιαστική Σχολή, το Ινστιτούτο Παστέρ, ο Βοτανικός κήπος και η συγκοινωνία Ιπποκράτους-Βοτανικός, το φωτογραφείο του Δημητρίου Γαζιάδη και τα φωτογραφικά του Χάιντς Κούνιο, η Τήνος, οι Άγιοι Τόποι και ο Ιορδάνης ποταμός, η Βιέννη με την Όπερα και τον μεσαιωνικό ναό του Αγίου Στεφάνου, το Παρίσι, το Μπορντώ και ο Πύργος του Charles Montesquieu.

Ανάμεσα σε όλα αυτά (και πλείστα όσα άλλα), και σε παραπληρωματική σχέση προς την κυρίαρχη παρουσία του Εμμανουήλ και της Αικατερίνης, διασταυρώνουν τις κειμενικές διαδρομές τους παραβιάζοντας χωροχρονικά δεδομένα, σαν ένας πυκνός «συνωστισμός» παραγόντων του επιστημονικού, πολιτισμικού, κοινωνικού, πολιτικού γίγνεσθαι στην Ελλάδα και διεθνώς, ο Ιωάννης Κονδυλάκης και ο Νίκος Καζαντζάκης, η Έλλη Αλεξίου, ο ποιητής Λευτέρης και ο αρχαιολόγος Στυλιανός Αλεξίου, οι πανεπιστημιακοί κλασικοί φιλόλογοι Ιωάννης Καλλιτσουνάκης και Ιωάννης Κακριδής, ο φιλόλογος Μενέλαος Παρλαμάς και ο διευθυντής της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης Νίκος Γιανναδάκης, ακόμα: ο χειρουργός Νικόλαος Σμπαρούνης, ο πανεπιστημιακός φυσικός Γιώργος και ο δημοσιογράφος Κώστας Γραμματικάκης, ο ιστορικός Νίκος Σβορώνος, η φωτογράφος Nelly’s, ο χαράκτης και ζωγράφος Λυκούργος Κογεβίνας, ο πανεπιστημιακός αρχαιολόγος Σπυρίδων Μαρινάτος, ο γιατρός Πέτρος Κόκκαλης και ο δημοσιογράφος Αχιλλέας Κύρου, αλλά και ο καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μπορντώ Georges Portmann με την ακαδημαϊκή και πολιτική δραστηριότητα, μεταξύ πλείστων άλλων σε μια εκτενή πινακοθήκη προσωπογραφιών, και επίσης: ο Ισμαήλ Φερίκ πασάς και ο χριστιανός αδελφός του Αντώνιος Παπαδάκης, ο χειρουργός Θεόδωρος Δημητριάδης, απόγονος της ζωγράφου Ελένης Μπούκουρα-Αλταμούρα, ο έμπορος αρχαιοδίφης Μίνως Καλοκαιρινός από τον Αιώνα των Λαβυρίνθων, η «γεβεντισμένη» Όλγα από τα Ομόκεντρα Διηγήματα (που συμμετέχει και στο σημασιολογικό φορτίο για Ένα σχεδόν γαλάζιο χέρι), οι οποίοι προσκαλούν σε μια νέα επίσκεψη σε ήδη γνωστές περιοχές από τον παρελθόντα δημιουργικό χρόνο της Ρέας Γαλανάκη.

galanaki 02 galanaki 01
   

Και με τον τρόπο αυτόν ερχόμαστε να αναγνωρίσουμε ένα ιδιαίτερο τεκμήριο προστιθεμένης αξίας για την προ οφθαλμών έκδοση, που αντιπροσωπεύει η μεταγλωσσικότητα, κυρίως στη διάσταση της αυτοαναφορικότητας της δημιουργικής γραφής. Εντοπίζουμε στοιχεία για το εργαστήριο σύνθεσης των βιβλίων: Ομόκεντρα Διηγήματα (1986), Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά (1989), Ελένη, ή ο Κανένας (1998), Ο Αιώνας των Λαβυρίνθων (2002), Ένα σχεδόν γαλάζιο χέρι (2004). Τα στοιχεία αυτά λειτουργούν και ως τεκμήρια για μια εσωτερική διακειμενικότητα, καθώς αντιπροσωπεύουν αρμούς για τη θεματική συνοχή του κειμενικού σύμπαντος της Ρέας Γαλανάκη.

Εντοπίζουμε επίσης λεπτομέρειες για τις διαδικασίες σύνθεσης (εργαστήριο, έρευνα) του ανά χείρας βιβλίου, όπου και η βιωματική εμπλοκή της Ρέας Γαλανάκη κατά την ανάπτυξη του κειμενικού κόσμου, με τη συνακόλουθη συνάντηση του αντικειμενικού παρόντος χρόνου (το εδώ-και-τώρα της γραφής) με τις βαθμίδες του κειμενικού χρόνου, π.χ.: «Μα γιατί κάθομαι και αναρωτιέμαι “τι οφείλω” στη μαμά μου; Τα πάντα της οφείλω, τα καλά και τα κακά, είναι σαφέστατο. Ντροπή μου και μόνο που το αναρωτήθηκα. Κι επιτέλους, γιατί γράφω αυτό το βιβλίο, αν όχι και από την ανήσυχη αγάπη μου γι’ αυτήν;», όπως και: «Ελπίζω να ερμήνευσε ο Εμμανουήλ το μονόλογο, που μόλις του ανέθεσα, με μελαγχολία και πάθος, αλλά και με την αναγκαία στις τραγικές στιγμές μας ειρωνεία».

Εντοπίζουμε παράλληλα και μια επιγραμματική διατύπωση της άποψης της Ρέας Γαλανάκη για την τέχνη του λόγου:

«Το γνωρίζω φυσικά, και το φοβάμαι πάντα, στην τέχνη δεν έχει σημασία η πρόθεση αλλά το αποτέλεσμα. Το αποτέλεσμα παρέχει στον λογοτεχνικό ήρωα το αναγκαίο διαβατήριο για να διασχίσει τον αδηφάγο ποταμό της λήθης και να μείνει ζωντανός μες στην καρδιά του αναγνώστη».

Μέσα στο ίδιο υφολογικό περιβάλλον ανιχνεύουμε και ένα ενδιαφέρον τεκμήριο μεταγλωσσικότητας στη διάσταση της αξιοποίησης γλωσσικών στοιχείων και φαινομένων ως δομικών υλικών κατά την οργάνωση του κειμενικού κόσμου, ανεξάρτητα από την κοινή χρήση της γλώσσας ως εργαλείου για τη διατύπωση και τη διεκπεραίωση πληροφοριών, π.χ.:

«[…] φτάνουν στ’ αυτιά μας μέσα από τις αποσπασματικές αφηγήσεις των οικείων. Φτάνουν ως εμάς με μόχθο, επειδή δεν μας αγγίζουνε ποτέ οι λέξεις των παλιών ανθρώπων εάν δεν έχουν μόχθο, ανάγκη, αίσθημα, κάποτε κι αίμα. Άλλοτε ακατέργαστες, άλλοτε έντεχνες, βαρύθυμες ή μειδιώσες, μα σχεδόν πάντα ένθεες μου φαίνονται αυτές οι λέξεις. Θέλω να τις τιμήσω, ονομάζοντάς τες “λέξεις χειροποίητες”».

Τα σημαινόμενα του βιβλίου διεκπεραιώνει λόγος βιωματικός και αυτοαναφορικός, πνευματώδης, στοχαστικός και ενδοσκοπικός, πλήρης ενίοτε πικρού συναισθήματος, πρωτίστως παραστατικός, συχνά αφοριστικός, συνδηλωτικός όταν επιτάσσουν τα συμφραζόμενα, ρυθμικός σύμφωνα με τη θέση των λέξεων (και του αντίστοιχου τονισμού) κατά την οργάνωση του κειμένου, ενισχυμένος με την αμεσότητα της προφορικής, συχνά εξωδιηγητικής, επικοινωνίας, και πάντως εξαιρετικά οικείος από τις επανειλημμένες επισκέψεις μας στα κείμενα της Ρέας Γαλανάκη κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του έργου της.

Υπ’ αυτές τις συνθήκες, και με τη συνδρομή του φαινομένου της μεταφοράς κατά τη συνεπή, ευρηματική αξιοποίησή του από τη Ρέα Γαλανάκη, στην οργάνωση του υλικού του βιβλίου αντιστοιχεί μια εκτενής και πολυεπίπεδη πινακοθήκη γραμματικών εικόνων με ποικίλο περιεχόμενο και με ιδιαίτερη ένταση.

Συναντούμε μια πλούσια συλλογή πορτρέτων (όπου παρεμβάλλονται και ορισμένες αυτοπροσωπογραφίες του αυτοαναφερόμενου συγγραφέα), καθώς και ευρύτερες συνθέσεις (όπως ο Εμμανουήλ «έφιππος πάνω στο άσπρο του άλογο. […] ένα πανέμορφο άσπρο άλογο με σκούρα χαίτη και ουρά»), επίσης μια μακρά σειρά τοπιογραφιών, όπου ο εξωτερικός, αντικειμενικός κόσμος υπόκειται στην ποιότητα της κριτικής και συγκριτικής πρόσληψης της Ρέας Γαλανάκη, μετεξελιγμένος σε ένα σύστημα εσωτερικών τόπων με ιδιαίτερα αισθητικά και σημασιολογικά ισοδύναμα.

Τα σημαινόμενα του βιβλίου διεκπεραιώνει λόγος βιωματικός και αυτοαναφορικός, πνευματώδης, στοχαστικός και ενδοσκοπικός, πλήρης ενίοτε πικρού συναισθήματος, πρωτίστως παραστατικός, συχνά αφοριστικός, συνδηλωτικός όταν επιτάσσουν τα συμφραζόμενα, ρυθμικός...

Πρόκειται για παραστατικές αποδόσεις χαρακτήρων και για τοπογραφικές αποτυπώσεις δεδομένων από την εξωτερική/αντικειμενική πραγματικότητα με την αισθητική της εικαστικής αφήγησης και με την εστίαση της προσωπικής και της συλλογικής μνήμης. Ως εκ τούτου, έχει ενδιαφέρον να επιμείνουμε ιδιαιτέρως σε αποσπάσματα επί της ουσίας, ανεξάρτητα από περιβάλλοντα συμφραζομένων, όπως:

«Παιδί τις παρακολουθούσα να πετάνε γύρω της, δεν τις φοβόμουν, πεταλούδες ήταν, κι η γιαγιά μου ένα λουλούδι στον κήπο των σκιών»,
«Γη κι ουρανός χωρίστηκαν ακόμη μια φορά, γιατί ανεπίτρεπτο θα ήταν να κρατήσει η ένωσή τους περισσότερο απ’ όσο κρατάει μια ψευδαίσθηση»,
«Ευελπιστώ ότι θα με άκουσε από το βυθό όχι της γης αλλά του χρόνου»,
«Μπλε σκούρο, σχεδόν μαύρο, αυτό το πρωτόγνωρο αλμυρό νερό, με άσπρα ξέφτια από τους αφρούς του. Ούτε σταγόνα κόκκινο από το αίμα των πνιγμένων, εκείνοι δεν αιμορραγούν, η θάλασσα κοκκινίζει μόνο από τη βαφή του ήλιου στον όρθρο ή τον εσπερινό»,
«Η μνήμη της, αυτό το μάτι της ψυχής»,
«Έπεσα καταγής, έσκαβα με τα χέρια μου, ήθελα να του κάνω τάφο, […] μα το σώμα του είχε ξωμείνει στα βουνά, στα χιόνια και στους λύκους, μόνο η ψυχή του νόμιζα πως φτερουγούσε γύρω-γύρω, και μέσα στα κλάματα φώναζε “μάνα μου, καλή μου μάνα”. Όμως η ψυχή δεν θάβεται, ούτε πρέπει ούτε και δύναται. Μόνο το μοιρολόι μου τον ελειτούργησε στο μεγάλο μας περβόλι»,
«Και γύρω μου όλα τα τζιτζίκια να επιμένουν καθώς ξεψυχά ένα ακόμη πορφυρό ηλιοβασίλεμα»,
«Γι’ αυτό το λόγο και ο νόστος, αυτό το αρχετυπικό μα σταθερό μοτίβο της ανθρώπινης ψυχής, επομένως και της τέχνης, είναι κάτι πολύ ευρύτερο από τον ένα και μοναδικό τόπο, που τον θυμόμαστε συνήθως ως απολεσθέντα τόπο. Μπορεί να σχετίζεται και με άλλους τόπους λιγότερο γνωστούς, ακόμη και φανταστικούς»,
«Φωνές σαν χαρακιά στο μάρμαρο της μνήμης»,
«Ο ολόσωμος καθρέφτης συνέχιζε να κρατάει στη διάφανη μνήμη του τα είδωλα»,
«η κρυψίνοια των παλιών φωτογραφιών ωθεί σε οριστικό θάνατο τα αποτυπωμένα πρόσωπα»,
«Ήδη είχε ξεκινήσει στην ψυχή μου η χωροθέτηση μιας θύελλας που θα ξεσπούσε μετά από δυο χρόνια»,
«ο ασθμαίνων χρόνος συνήθως προσπερνά κάτι τέτοια μικρά και παλιά, βαδίζοντας, βαδίζοντας, βαδίζοντας με όλο και πιο μεγάλα βήματα»,
«Εικασίες, ασκήσεις επί χάρτου, πεπλοφόρος άγνοια;»,
«μαυρόασπρος, σαν διάφανος είναι δίπλα μου ο ίσκιος από ένα κλαδάκι στο μικρό δεντροπερίβολο, […]. Τόσο διάφανος, που κατατροπώθηκε από τα χρώματα, τα οποία ξάφνου σκόρπισε ο ήλιος του χειμώνα»,
«οι φωτογραφίες αφηγούνται με τον δικό τους εξωλεκτικό τρόπο διάφορα παραμύθια που δεν είναι παραμύθια»,
«Κανένας έρωτας, ξένος ή δικός, δεν πρέπει, δεν θέλω, να λησμονηθεί. Να λησμονηθεί τελείως. Φυραίνει έτσι η ψυχή»,
«Με το που χάραξε, τους κοίταξε γεμάτος περιέργεια ο ήλιος. Για λίγο, ύστερα τους εγκατέλειψε σ’ ένα τυφλό γαλάζιο φως»,
«η φαντασία αρέσκεται να φλυαρεί λιγάκι όταν η λεγόμενη πραγματικότητα είναι λιγομίλητη, ή σωπαίνει»,
«Το ξεκλείδωμα του ντουλαπιού ανακάτεψε μεμιάς τον τακτοποιημένο χρόνο των απόντων, γεμίζοντάς τον με λέξεις, κίνηση, πνοή».

kastaniotis galanakh emmanouhl ekateriniΕίναι φανερό ότι η Ρέα Γαλανάκη έχει ενισχύσει την καθ’ ημάς πολιτισμική αγορά με ένα ακόμα μείζον προϊόν δημιουργικής γραφής. Υποδεχόμαστε λοιπόν μια ωραία ευκαιρία για μια συνάντηση, μέσα στη συγχρονία του κειμένου, με όσα μεταφέρει η ηχώ του χρόνου και με όσα εξομολογούμενος αποκαλύπτει ο χώρος κατά παραχώρηση της Ρέας Γαλανάκη, καθώς κινητοποιεί τους μηχανισμούς του εργαστηρίου της προς την οργάνωση πρωτότυπου λογοτεχνικού κειμένου με μοχλό εκκίνησης τη δημιουργική απόδοση του πραγματικού στην ιδιωτική και στη δημόσια διάσταση αυτού.

Υπ’ αυτές τις συνθήκες, το ανά χείρας νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη υπερβαίνει τα όρια του ιδιωτικού, δηλαδή τα όρια της προσωπικής ιστορίας, και ανταποκρίνεται με άνεση (έστω και με ελάχιστα εντοπιζόμενα παροράματα) στις αναζητήσεις του σύγχρονου αναγνώστη, ο οποίος χωρίς να διαθέτει κατ’ ανάγκην εξειδικευμένη πληροφόρηση για συγκεκριμένα ζητήματα του ιστορικού, γενικού χωροχρόνου, παρακολουθεί πάντως με διευρυμένο ενδιαφέρον όσα αναδεικνύει η εξέλιξη της αντικειμενικής (πολιτισμικής, και όχι μόνον) πραγματικότητας.


Η ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΣΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ είναι διδάκτωρ Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και κριτικός βιβλίου. Τελευταίο της βιβλίο, η μελέτη «Ο δημιουργικός λόγος του Γιώργου Χειμωνά» (εκδ. Παρατηρητής).

Αποσπάσματα από το βιβλίο

«Θυμάμαι ότι στεκόμουν στο παράθυρο του σαλονιού και κοίταζα έξω στο δρόμο με τις πασχαλιές τα άλλα παιδιά που έπαιζαν, χωρίς διάθεση συμμετοχής. Δεκαετίες αργότερα, ταξιδεύοντας στο αιωνίως ατελεύτητο και αποσπασματικό ταξίδι του συγγραφικού μου νόστου, θα επεξεργαζόμουν στα βιβλία μου το καταστάλαγμα όλων τούτων στην ψυχή μου».

«Τα πολύ προσωπικά γραπτά μας μοιάζουν, μπορώ να ισχυριστώ, με μια βεντάλια που ανοιγοκλείνει ακατάπαυστα, με οδύνη ή με ευχαρίστηση, με σπουδή ή με αδιαφορία. Την κρατάμε άλλοτε με το χέρι της καρδιάς κι άλλοτε με το χέρι της γραφίδας. Φανερώνει, ανασυνθέτει, παραλείπει, κρύβει, μεταμφιέζει, κατανοεί, μα αδυνατεί να διαγράψει ακόμη και μέσα από τα παραμύθια που δεν είναι παραμύθια. Τα οποία διασκορπίζουν το ασημένιο φως τους πάνω στα νυχτερινά πελάγη, κι αυτό το νύχτιο μυστηριώδες φως συνομιλεί κάθε φορά κι αλλιώς με την ψυχή μας.
Γράφω λοιπόν “με λέξεις χειροποίητες”, αντί να κεντώ, να υφαίνω, υπαρκτή κι ανύπαρκτη μαζί».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ