mikros godard

Για το μυθιστόρημα της Μαρίας Γαβαλά «Ο μικρός Γκοντάρ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: Ο Louis Garrel υποδύεται τον Jean-Luc Godard στην ταινία «Godard Mon Amour» του Michel Hazanavicius.

Του Μάνου Κοντολέων

Φαίνεται πως έχει πλέον έρθει η στιγμή να φωτίσουμε με περισσότερη διάθεση κατανόησης εκείνη την κάπως αγνοημένη δεκαετία του ’70, μια περίοδο, δηλαδή, όπου τα όσα είχαν συμβεί κατά τη διάρκεια των sixties συνεχίζανε να ενεργοποιούν κοινωνικοπολιτικά μα και καλλιτεχνικά γεγονότα κι έτσι δεν άφηναν το περιθώριο μιας αυτοτελούς έκφρασης όσων μέσα στα seventies σχηματίζαν την ενήλικη προσωπικότητά τους και με αυτήν πλέον θα περνούσαν από τον προηγούμενο αιώνα στον επόμενο – μένοντας πάντα άτομα ανάμεσα σε επαναστάσεις που δεν ολοκληρώθηκαν και σε ιδεολογίες που εκπέσανε.

Αυτός ο φωτισμός είναι που διαπερνά το τελευταίο μυθιστόρημα της Μαρίας Γαβαλά, μιας συγγραφέως που, αν και έχει κερδίσει τη θέση της στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία, παράλληλα έχει αφήσει και το αποτύπωμά της στον χώρο του κινηματογράφου τόσο με τις ταινίες της όσο και με τις κριτικές και τα θεωρητικά της κείμενα πάνω σε ζητήματα της 7ης Τέχνης. Γεννημένη το 1947, ανήκει στη γενιά εκείνη που ενηλικιώθηκε μέσα σε έντονα μεταπολεμικά πολιτικά γεγονότα τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρώπη, αλλά και γενικότερα στον Δυτικό Κόσμο. Αυτήν τη βιωματική εμπειρία της έρχεται να τη μετατρέψει σε ένα μυθιστόρημα μαθητείας – κάπως έτσι θεωρώ πως θα πρέπει να χαρακτηρίσει κανείς το έργο αυτό.

Δύο τα κεντρικά πρόσωπα του έργου. Από τη μια η αφηγήτρια Λουκία Βακαρή, γόνος μεγαλοαστικής μα ξεπεσμένης πλέον οικονομικά οικογένειας που πηγαίνει στο Παρίσι για να σπουδάσει κινηματογράφο και αφήνει πίσω της –μα χωρίς και να αποχωρίζεται– τα τραύματα που τόσο στον ελληνικό χώρο γενικότερα, όσο και ειδικότερα στα συγγενικά της πρόσωπα, προξενεί η Χούντα των Συνταγματαρχών. Από την άλλη, ο σχεδόν συνομήλικός της Γκασπάρ Φρενέλ, Γάλλος μεν αλλά αγνώστου πατέρα και μητέρας, που μεγάλωσε σε θετές οικογένειες και κρατά στα χέρια του, με ένα ορμητικό και ανεξέλεγκτο πάθος, μια κινηματογραφική μηχανή και επιζητά να απαθανατίσει τα πολιτικά συμβάντα μέσα από την απόλυτη εφαρμογή των κανόνων ενός cinema verité.

Το Παρίσι από αδιαφιλονίκητη Πόλη του Φωτός, αργά μα με βεβαιότητα, μετατρέπεται σε μια από τις πρωτεύουσες της καπιταλιστικής Δύσης. 

Οι δύο νέοι θα δημιουργήσουν έναν ερωτικό δεσμό και μέσα από αυτόν θα προσπαθήσουν, όχι μόνο να κατανοήσουν ο ένας τον άλλον, αλλά και οι δύο μαζί –συγχρόνως όσο και ανεξάρτητα–, να πάρουν θέση απέναντι σε ζητήματα που έχουν να κάνουν με την καλλιτεχνική δημιουργία, με τη συλλογική μνήμη, την ατομική ευθύνη και τη δυνατότητα ή την αδυναμία ενός δημιουργού, μέσα από το έργο του, να επέμβει σε ό,τι προξενεί μαζικούς θανάτους, δικτατορίες, εξεγέρσεις και αιματηρές καταστολές.

polis gavala o mikros godardΜέσα σε αυτό το πλαίσιο η αφηγήτρια εξιστορεί τόσο όσα συμβαίνουν στην οικογένειά της, καθώς εμπλέκεται στην αυταρχικότητα των Συνταγματαρχών διατηρώντας έτσι τα δεσμά της με το αστικό παρελθόν της, ενώ παράλληλα καταγράφει τις εμπειρίες της από μια ζωή στη μητρόπολη των ιδεών και του έρωτα, έτσι όπως εκφράζεται στα τελευταία σπαράγματά της. Το Παρίσι από αδιαφιλονίκητη Πόλη του Φωτός, αργά μα με βεβαιότητα, μετατρέπεται σε μια από τις πρωτεύουσες της καπιταλιστικής Δύσης. Το ατομικό συμπλέει με το κοινωνικό:

«Ο έρωτάς μου για τον Γκασπάρ, όπως και ο δικός του για μένα, αποδείχτηκε πολύ δυνατός, αλλά δεν μπορώ να πω ότι ήταν και το ευκολότερο πράγμα του κόσμου. Συνεχώς ένοιωθα ότι επρόκειτο για ένα μπερδεμένο κουβάρι διαφορετικών και αντικρουόμενων συναισθημάτων, που συμπιέζονταν απ΄ όλες αυτές τις αντίξοες συνθήκες που βοούσαν γύρω μας…» (σελ.215)

Μυθιστόρημα εσωτερικών μονολόγων, έντονων περιγραφών διαπροσωπικών σχέσεων, υποστήριξης εκφράσεων ελεύθερων στοχασμών, εύστοχων σκιαγραφήσεων πολλών χαρακτήρων μιας εποχής που αν και έχει οριστικά παρέλθει, εντούτοις συνεχίζει ακόμα να εμπλέκεται στη διαμόρφωση γεγονότων του σήμερα.

Χαρακτηριστικό της γραφής της Γαβαλά –πέρα από την ανάλυση σκέψεων και συναισθημάτων– και οι κινηματογραφικές περιγραφές του αστικού περιβάλλοντος – του Παρισιού κυρίως, αλλά και της Αθήνας. Κινηματογραφικές περιγραφές που όμως μήτε μια στιγμή δεν εγκαταλείπουν τη λογοτεχνική δυναμική τους:

«Περνώντας μπροστά από το παρκάκι, είδα πως ο χώρος ήταν άδειος, ενώ οι άστεγοι είχαν μαζέψει τα περισσότερα σκουπίδια τους σαν να ήθελαν να εξαλείψουν κάθε ίχνος και πειστήριο. Έμειναν μόνο οι σελίδες από μια σκισμένη εφημερίδα, έρμαιο του αέρα, κι ένα κουρελιασμένο σακάκι, παρατημένο στο παγκάκι, σαν ισχνές αποδείξεις όλων όσων συνέβησαν πριν από λίγο». (σελ. 109)


* Ο ΜΑΝΟΣ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, «Οι σκιές της Κλυταιμνήστρας» (εκδ. Πατάκη).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

«Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» του Γιάννη Μπασκόζου και «Δυο καλοκαίρια και μισό φθινόπωρο» της Άννας Δαμιανίδη (κριτική) – Κάτοπτρα ενηλικίωσης μέσα στη Χούντα

«Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» του Γιάννη Μπασκόζου και «Δυο καλοκαίρια και μισό φθινόπωρο» της Άννας Δαμιανίδη (κριτική) – Κάτοπτρα ενηλικίωσης μέσα στη Χούντα

Για το μυθιστόρημα του Γιάννη Μπασκόζου «Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» (εκδ. Μεταίχμιο) και το μυθιστόρημα της Άννας Δαμιανίδη «Δυο καλοκαίρια και μισό φθινόπωρο» (εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ότι τα δύο μυθιστορήμ...

«Αυτός που έτρωγε όλο το γλυκό του» του Τηλέμαχου Τσαρδάκα (κριτική) – ανατρέχοντας σε κοινές παραστάσεις του ελληνικού συλλογικού ασυνείδητου

«Αυτός που έτρωγε όλο το γλυκό του» του Τηλέμαχου Τσαρδάκα (κριτική) – ανατρέχοντας σε κοινές παραστάσεις του ελληνικού συλλογικού ασυνείδητου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Τηλέμαχου Τσαρδάκα «Αυτός που έτρωγε όλο το γλυκό του» (εκδ. Σοκόλη).

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H συλλογή διηγημάτων του Τηλέμαχου Τσαρδάκα ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Το διαδικτυακό περιοδικό Λόγου και Τέχνης Χάρτης (www.hartismag.gr), συνεχίζει για τρίτη χρονιά την απονομή ετήσιων βραβείων, με σκοπό την ανάδειξη των σημαντικότερων βιβλίων που κυκλοφόρησαν το περασμένο έτος. Σήμερα ανακοινώθηκε ο Βραχύς Κατάλογος σε όλες τις κατηγορίες. Δείτε βιβλία και συγγραφείς. 

...

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Το μυθιστόρημα του Πολ Μάρεϊ [Paul Murray] «The Bee Sting» είχε προκριθεί και στη μικρή λίστα του Βραβείου Μπούκερ και εκθειάστηκε από τη συγγραφέα Μπερναρντίν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] που είναι μέλος της επιτροπής του βραβείου Νero Gold. 

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άιρις Μέρντοχ [Iris Murdoch] «Μέσα στο δίχτυ» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη), το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Όταν είδα τον Φιν να με περιμένει στη γωνία το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

Με τη συμπλήρωση επτά συναπτών ετών στο εκδοτικό στερέωμα, οι εκδόσεις Στίξις κάνουν το επόμενο βήμα με μια νέα σειρά τεσσάρων βιβλίων, υπό τον τίτλο «Μικρή Στίξις», των Γιώργου Δουατζή, Χρυσοξένης Προκοπάκη, Στέφανου Τζουβάρα και Μιχάλη Σηφάκη.  

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος  ...

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

Σίσσυ Δουτσίου, Στεύη Τσούτση, Λίνα Βαρότση, Αστερόπη Λαζαρίδου, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Αντιγόνη Ζόγκα, Λίνα Βαλετοπούλου. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επιλέγουμε πολύ πρόσφατα βιβλία νέων Ελληνίδων συγγραφέων που θέτουν, άλλοτε με τρόπο διεκδικητικό κι άλλοτε πιο έμμεσο, το ζήτημα της γυναικείας χειρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ