
Του Γιάννη Καρκανέβατου
Ποιος είναι ο Κέβιν και γιατί «πρέπει» να μιλήσουμε γι' αυτόν; Η Λάιονελ Σράιβερ, σ' αυτό το επιστολικό μυθιστόρημα ποταμό (564 σελίδες), ενδύεται τον ρόλο της μάνας που ο γιoς της –λίγο πριν κλείσει τα δεκαέξι– οργανώνει και εκτελεί με «επιτυχία» την δολοφονία εφτά συμμαθητών του, μιας καθηγήτριας και ενός υπαλλήλου της καντίνας. Δυο χρόνια μετά, με την απαραίτητη αποστασιοποίηση από τα γεγονότα που έχει εισαγάγει ο χρόνος και με την ειλικρίνεια του γραπτού λόγου (γράφει επιστολές προς τον σύζυγο της που δεν είναι πια μαζί), ανατρέχει στο παρελθόν της και πιάνει το νήμα από την εποχή πριν ακόμα γεννηθεί ο Κέβιν.
Τα γεγονότα του παρελθόντος εναλλάσσονται με τις επισκέψεις της στην φυλακή. Στόχος είναι να καταλάβει, να κατανοήσει. Αυτοδημιούργητη και ευκατάστατη, με μια επιχείρηση που εκδίδει τουριστικούς οδηγούς και που της έχει επιτρέψει να ταξιδέψει σ’ ολόκληρο τον κόσμο και μ’ έναν σύζυγο που κάνει ρεπεράζ χώρων για διαφημιστικές εταιρείες. Μ’ έναν γιο που προέκυψε σαν προϊόν ανάγκης και που η ίδια προσπάθησε να αγαπήσει. Και ο Κέβιν, δύστροπος από μωρό, αποφασίζει να λειτουργήσει (αυτό)καταστροφικά απέναντί της. Ανάμεσα στο αναπάντητο ερώτημα του αυγού και της κότας, έρχεται σαρωτική η κατάφαση του «Η κόλαση είναι οι άλλοι».
Χωρίς να υποπέσει σε εύκολους συναισθηματισμούς και κατηγορώ, κοινωνιολογικές, ψυχολογικές ή άλλου τύπου εξηγήσεις, προσπαθεί να προσεγγίσει το ερώτημα της παιδικής βίας. Θέτει ερωτήματα από την πλευρά των γονιών για τα μικρά «μυστικά και ψέματα» στον κύκλο της αγίας οικογένειας, για την υποκρισία των ενηλίκων, για τις προσχηματισμένες εικόνες, για τις διαφορετικές επιθυμίες, για την έλλειψη ενός στέρεου ιδεολογικού πλαισίου, για την άλλη ζωή που θα κάναμε αν είχαμε ακολουθήσει διαφορετικές επιλογές. Και αφουγκράζεται από την πλευρά του παιδιού, την ολική έλλειψη νοήματος που τον ρουφάει σαν μαύρη τρύπα αφού δεν υπάρχει το συνεκτικό υπόβαθρο της αγάπης να τον συγκρατήσει.
Διευρύνοντας το πεδίο των συγκρούσεων και στο συζυγικό πλαίσιο (αυτός ένας τυπικός αμερικανός, αυτή μια «πολίτης του κόσμου», αυτός ρεπουμπλικάνος, αυτή δημοκρατική, αυτός υπέρμαχος της μοντέρνας κατοικίας, αυτή συμπαθούσα την κλασική αρχιτεκτονική, αυτός υπερασπιστής του Κέβιν, αυτή κατήγορός του) και χαρίζοντας στον Κέβιν μια ιδιαίτερη εφυία, δημιουργεί καταστάσεις έντασης και λεπτών ισορροπιών που στην κυριολεξία βλέπεις να εκτυλίσσονται μπροστά σου (έχει ήδη γυριστεί ταινία από την εξαιρετική σκηνοθέτιδα Lynne Ramsay, με την Tilda Swinton στον πρωταγωνιστικό ρόλο, βλ. κεντρική εικόνα).
Στο ερώτημα «Εγκληματίας γεννιέσαι ή γίνεσαι» η συγγραφέας δεν είναι αφελής ώστε να δώσει απάντηση. Ούτε στα επιτακτικά και αιωρούμενα «Γιατί;» να παραθέσει τις εξηγήσεις της. Ακολουθώντας όμως πιστά με τη γραφή της την οικογένεια αυτή στην κόλαση, αφήνει στον αναγνώστη την γλυκόπικρη γεύση των πολλών μικρών «διότι…».
Πρέπει να μιλήσουμε για τον Κέβιν
Λάινελ Σράιβερ
Μτφρ. Γωγώ Αρβανίτη
Εκδ. Μεταίχμιο |