triantafyllou kentriki

Μια επισκόπηση του συγγραφικού έργου της Σώτης Τριανταφύλλου με αφορμή το τελευταίο της μυθιστόρημα «Σικελικό ειδύλλιο» (εκδ. Πατάκη).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ονομάζω «πολιτισμικό σενάριο» την προσπάθεια του συγγραφέα να εντάξει τη μυθοπλασία του σε ένα συγκεκριμένο χρονοτοπικό συγκείμενο και μέσα σ’ αυτό να ελέγξει πώς οι χαρακτήρες και οι πράξεις τους αλληλεπιδρούν με το ιστορικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο αναπτύσσονται. Με άλλα λόγια, σε έναν απόμακρο (και σπανιότερα οικείο) τόπο και χρόνο, προσδιορισμένο ιστορικά, εξελίσσεται μια ιστορία, η οποία συνάπτεται στενά με την κοινωνία της εποχής και έτσι συγγραφέας και αναγνώστης δοκιμάζουν τη διαμόρφωσή της ανάλογα με τις συνθήκες που την καθορίζουν.

Η Σώτη Τριανταφύλλου είναι η πλέον πρόσφορη συγγραφική περίπτωση, για να διερευνήσω ένα τέτοιο θέμα, αφού στα δεκαέξι ως τώρα μυθιστορήματά της παρελαύνουν χώροι και τόποι της παγκόσμιας σκηνής, φυγόκεντροι, ελλαδικοί και κυρίως μη-ελλαδικοί, καθοριστικοί λόγω της ιστορικότητάς τους. Έτσι, κάθε μυθοπλασία της συνδέεται με ένα συγκεκριμένο συγκείμενο, το οποίο δεσπόζει, πλάθεται με ιστορικά και λογοτεχνικά στοιχεία, πλάθει ατμόσφαιρα και πλάθεται από αυτήν, υπονοεί νοοτροπίες και αποτελεί το ενεργό σκηνικό μέσα στο οποίο η ιστορία αποκτά σάρκα και οστά. Είναι το λεγόμενο «δυναμικό σκηνικό» το οποίο «μπορεί να διεισδύσει δυναμικά στη δράση και να αφομοιωθεί με αυτήν επηρεάζοντας, προσδιορίζοντας ή και καθορίζοντας τα γεγονότα, και αντίστροφα: επηρεαζόμενο από αυτά. Αυτή η δυναμική συμμετοχή στη δράση είναι δυνατό να φτάσει σε τέτοιο σημείο, ώστε το σκηνικό να λειτουργεί σαν ένας μυθιστορηματικός χαρακτήρας» (Αθανασόπουλος 2005: 67).

Kάθε μυθοπλασία της συνδέεται με ένα συγκεκριμένο συγκείμενο, το οποίο δεσπόζει, πλάθεται με ιστορικά και λογοτεχνικά στοιχεία, πλάθει ατμόσφαιρα και πλάθεται από αυτήν, υπονοεί νοοτροπίες και αποτελεί το ενεργό σκηνικό μέσα στο οποίο η ιστορία αποκτά σάρκα και οστά.

Το τελευταίο μυθιστόρημα της πεζογράφου, το Σικελικό ειδύλλιο (2021), επεκτείνει περισσότερο το εύρος των χωροχρόνων που η συγγραφέας θέτει ως σκηνικά, μέσα στα οποία πραγματεύεται τα θέματά της.

soti ex 17 soti ex 6 soti ex 13 soti ex 11
       

Τα περισσότερα μυθιστορήματα και διηγήματα της Σώτης Τριανταφύλλου διαδραματίζονται στις Η.Π.Α., σε έναν κοινωνικό και πολιτικό χώρο που τον ξέρει καλά: Το εναέριο τρένο στο Στίλγουελ (1992), Άλφαμπετ Σίτυ (1994), Σάββατο βράδυ στην άκρη της πόλης (1996), Ο υπόγειος ουρανός (1998), Φτωχή Μάργκο (2001), Γράμμα από την Αλάσκα (2002), Συγχώρεση (2005), Κινέζικα κουτιά (2006), Πιτσιμπούργκο (2006) και Μηχανικοί καταρράκτες (2014). Σ’ αυτά τα δέκα έργα η Αμερική του 20ού αιώνα σκιαγραφείται, από τις μεγαλουπόλεις, όπως η Νέα Υόρκη και το Χόλυγουντ, μέχρι τις πολιτείες του Νότου, όπως το Τενεσί, τις πολιτείες του Βορρά, όπως η Ιντιάνα και η Πενσυλβάνια, και τη μακρινή Αλάσκα.

Σε ανάλογη κλίμακα τρία έργα εκτυλίσσονται στην Αγγλία, πέντε στην Ελλάδα (όχι αναγκαστικά εξ ολοκλήρου εντός της επικράτειάς της), δύο στην Ε.Σ.Σ.Δ., ένα στην Αίγυπτο, ένα στην Κένυα κι ένα στην Ιταλία. Στα μυθιστορήματα αυτά η πεζογράφος δεν κινείται πάντοτε μέσα στις τελευταίες δεκαετίες, όπως στα «αμερικάνικα» έργα, αλλά βρίσκει ευκαιρία να μιλήσει με ιστορικούς όρους για πιο μακρινά παρελθόντα.

Στα «αγγλικά» μυθιστορήματα το παρελθόν κυριαρχεί: το Άλμπατρος (2003) διαδραματίζεται στο Λονδίνο στα 1880-1914, στον Θάνατο το ξημέρωμα (2003) βρισκόμαστε στο Λονδίνο του 1554, ενώ στο Τέλος του κόσμου σε αγγλικό κήπο (2017) στο Λονδίνο και την υπόλοιπη Βρετανία του δεύτερου μισού του 17ου αιώνα. Τα «ελληνικά» μοιράζονται ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν: Το εργοστάσιο των μολυβιών (2000) ξεκινά από την Αίγυπτο (Κάιρο) και καταλήγει στην Αθήνα στα έτη 1866-1940, το Αύριο, μια άλλη χώρα (1997) εξελίσσεται στην Αθήνα της δεκαετίας του ’60, το Για την αγάπη της γεωμετρίας (2011) ξεκινά στην Αθήνα του 1971, ενώ Η φυγή (2004) διαδραματίζεται στη Φωκίδα της δεκαετίας του ’50. Από εκεί και πέρα οι Σπάνιες γαίες (2013) τοποθετούνται στην Ε.Σ.Σ.Δ. μεταξύ του 1936 και του 1963, ενώ Το λούνα πάρκ στο ιερό βουνό (2019) στην Τιφλίδα της σοβιετικής Γεωργίας στα 1982-1986. Τέλος, το Λίγο από το αίμα σου (2008) μάς μεταφέρει στην Κένυα των ετών 1930-1966 και το Σικελικό ειδύλλιο (2021) στην ιταλική Σικελία στα 1956-1957.

soti ex 16 soti ex 20 soti ex 4
     

Στα περισσότερα από τα παραπάνω μυθιστορήματα παρατηρούμε ένα βασικό μοτίβο, που παραλλάσσεται από έργο σε έργο· αυτό αποτελείται από τρεις παράγοντες που στη διασταύρωσή τους δημιουργούν το αισθητικό αποτέλεσμα, το οποίο παράγεται από την πολιτισμική συνθήκη που οικοδομείται.

1. Ο πρώτος παράγοντας είναι το ίδιο το ιστορικό, κοινωνικό και πολιτικό, συγκείμενο, το οποίο παρουσιάζει μια κοινωνία είτε με εμφανή σημεία παθογένειας, είτε με θολά περιγράμματα, η οποία προκαλεί ούτως ή άλλως ασφυξία. Είναι η κοινωνία που χαρακτηρίζεται από συντηρητισμό, τελμάτωση, απουσία διεξόδων και προοπτικής, και μέσα σ’ αυτήν η οικογένεια, που σαν μικρόκοσμός της αντανακλά τη στασιμότητα και την καταπίεσή της.
2. Ο δεύτερος παράγοντας είναι ο ένας ή οι δύο (συνήθως) χαρακτήρες, οι οποίοι διακρίνονται από έναν «ενεργητικό ιδεαλισμό», που ασφυκτιούν, που θέλουν να ξεφύγουν από τον κόσμο στον οποίο μεγάλωσαν, αφού δεν μπορούν να τον αλλάξουν, που αναζητούν μια νέα πατρίδα κινούμενοι προς τα εμπρός. Αυτή η κίνηση είτε τους οδηγεί στην αποτυχία, είτε τους φέρνει σε νέα νερά τα οποία δεν μπορούν αισιόδοξα να δαμάσουν.
3. Ο τρίτος παράγοντας μεσολαβεί ανάμεσα στους άλλους δύο και συνιστά ένα ιδιαίτερο φαινόμενο, που θέλει η Σώτη Τριανταφύλλου να πραγματευθεί κάθε φορά, φαινόμενο που εκπορεύεται από τη γενικότερη κοινωνική προβληματική και ανά περίπτωση επηρεάζει καθοριστικά και πιέζει παρορμητικά τους πρωταγωνιστές.

Το εκάστοτε, λοιπόν, πολιτισμικό σενάριο συστήνει ένα πλαίσιο, έναν-δύο χαρακτήρες και μια μεταβλητή, που απορρέει από το συγκείμενο κι επηρεάζει τα πρόσωπα. Μέσα σ’ αυτό το τρίπτυχο η συγγραφέας συνήθως δεν επενδύει στη σφιχτοδεμένη πλοκή, αλλά προσπαθεί να βάλει τα «πειραματόζωά» της να αντιδρούν με βάση τις κοινωνικές συνθήκες, ώστε τελικά να φανεί πόσο το άτομο μπορεί να αντιπαλέψει το περιβάλλον του ή είναι ντετερμινιστικά καθορισμένο από αυτό και δη ανίκανο να αποδράσει.

ΤΡΕΙΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ

Ας δούμε παραδειγματικά τρία διαφορετικά πολιτισμικά σενάρια, όπως ξεδιπλώνονται στις Η.Π.Α., στην Ε.Σ.Σ.Δ. και την Ιταλία.

soti ex 18Στον Υπόγειο ουρανό (1998) βρισκόμαστε στις Η.Π.Α. της δεκαετίας του ’80, όπου η συγγραφέας με ένα μυθιστόρημα δρόμου (road novel) περιηγείται σε διάφορες περιοχές σκιαγραφώντας τη ζωή της αμερικανικής κοινωνίας: από τη μικρή κι ανιαρή Σάουθ Μπεντ της Ιντιάνα, που αντανακλά επαγωγικά την κουλτούρα της τζαζ, των χοτ-ροντς αυτοκινήτων και των γουέστερν τοπίων, μέχρι την Καλιφόρνια μέσω της Route 66, την Καλιφόρνια που αποτελεί την ιδεατή ουτοπία της Δύσης, του ατομικού ονείρου και της ιδιωτικής απελευθέρωσης. Η αμερικανική επαρχία είναι το ίδιο ασφυκτική, υπναλέα, μονότονη με κάθε επαρχία που δεν επιτρέπει στα όνειρα των νέων να ευοδωθούν.

Βασικός χαρακτήρας είναι ο ελληνοαμερικανός δεύτερης γενιάς Μπίλι Μόροου, που μεγαλώνει στη μικρή πόλη, πνίγεται από την ατμόσφαιρά της κι έχει όνειρα να φύγει, να σπουδάσει στο Ήβανσβιλλ και να παίξει μπάσκετ. Πιο μακροπρόθεσμα θέλει να φύγει για τη μακρινή Καλιφόρνια. «Ο πρωταγωνιστής του Υπόγειου ουρανού δεν είναι τίποτα άλλο από έναν τυπικό αντιήρωα, που είναι παράλληλα και επαναστάτης και θύµα» (Δρουγαλάς 2012: 44). Είναι ένας από τους πολλούς νέους στην πεζογραφία της Σώτης Τριανταφύλλου, που είναι οραματιστές, αντισυμβατικοί, δεν βολεύονται στο λίγο και στο καταπιεστικό περιβάλλον, στο οποίο μεγάλωσαν, κι επιχειρούν να δραπετεύσουν, κυριολεκτικά ή μεταφορικά, για να σώσουν τα όνειρά τους. Σ’ αυτό το αμερικανικό πλαίσιο, με ομοιότητες αλλά και διαφορές, κινούνται κι άλλοι νεαροί (αντι)ήρωες της συγγραφέως, όπως η Ελληνίδα που σπουδάζει στο Ν.Υ.U. στο Σάββατο βράδυ στην άκρη της πόλης ή η έφηβη Μάργκο Κρουπ, που αφήνει το Μάουντ Πλέζαντ του Μίσιγκαν, για να πάει στο Χόλυγουντ, στη Φτωχή Μάργκο. Αλλά και εκτός Αμερικής η αντικομφορμιστική Ανατολή Μπότσαρη λ.χ. στο Για την αγάπη της γεωμετρίας δεν αντέχει την αυταρχική οικογένειά της στην Ελλάδα της δεκαετίας του ’70, κάνει τις μικρές επαναστάσεις της κι επιχειρεί τις δικές της διαφυγές από το αποστειρωμένο πλαίσιο που την περιβάλλει.

Είναι ένας από τους πολλούς νέους στην πεζογραφία της Σώτης Τριανταφύλλου, που είναι οραματιστές, αντισυμβατικοί, δεν βολεύονται στο λίγο και στο καταπιεστικό περιβάλλον, στο οποίο μεγάλωσαν, κι επιχειρούν να δραπετεύσουν, κυριολεκτικά ή μεταφορικά, για να σώσουν τα όνειρά τους.

Ο τρίτος καταστατικός παράγοντας στον Υπόγειο ουρανό είναι η ταυτότητα, όπως διαμορφώνεται από τη μετανάστευση και την αντίθεση ενός μικρού μέρους με τη μεγάλη Καλιφόρνια. Ο Μπίλι (Μωρόπουλος) απεχθάνεται οτιδήποτε ελληνικό κι έτσι η προσπάθειά του να φύγει ισοδυναμεί με την απόπειρά του να ενηλικιωθεί, αποποιούμενος την οικογενειακή ταυτότητα, και να ενταχθεί πλήρως στο αμερικανικό μοντέλο. «Εντούτοις κανένα από τα καταστατικά θέματα της μεταναστευτικής υποκειμενικότητας που αφορούσαν τη λογοτεχνία των Ελλήνων μεταναστών δεν εμφανίζονται: οι κακουχίες στην εργασία, ο επιτυχημένος μετανάστης που πλούτισε, ο θαυμασμός για την Αμερική, οι αφηγήσεις της παλιννόστησης, ο κίνδυνος των ασθενειών και ο φόβος του θανάτου στον ξένο τόπο δεν απασχολούν τους πρωταγωνιστές του μυθιστορήματος» (Δρουγαλάς 2012: 39-40). Ο εξωτερικός παράγοντας της μετανάστευσης είναι συνθήκη που οδηγεί σε μια εσωτερική ανάγκη αυτοκαθορισμού μέσα στο κλίμα της αμερικανικής απεραντοσύνης.

soti ex 7Στις Σπάνιες γαίες (2013), από την άλλη, οι πολιτισμικές συνθήκες αφορούν στη Σοβιετική Ένωση επί της παντοκρατορίας του Στάλιν και λίγο αργότερα. Το κόμμα επιχειρεί να ελέγξει τα πάντα, ο ολοκληρωτισμός επεκτείνεται, η καθεστωτική καταστολή, οι διώξεις και η τρομοκρατία ασκείται από τους δημόσιους λειτουργούς, ο Πατερούλης είναι πανταχού παρών, ο Ψυχρός πόλεμος με τη Δύση κι η αδυναμία επαφής με τον έξω κόσμο φαίνονται συνεχώς… Το ίδιο πλαίσιο αναπτύσσεται και στο Λούνα παρκ στο ιερό βουνό, όπου η σοβιετική Γεωργία ζει τον σοσιαλιστικό εφιάλτη, λίγο πριν από την περεστρόικα, μέσα στην επαρχιώτικη ανεμελιά και υπακοή της.

Πρωταγωνιστής στις Σπάνιες γαίες είναι ο εδαφολόγος Πραβιέν Σεργκέγεβιτς Μακάρεφ, που ζει χωρίς οικογένεια, χωρίς έρωτα, χωρίς να νιώθει πλήρως ενταγμένος στο σοσιαλιστικό περιβάλλον, αν και ποτέ δεν το αμφισβητεί ευθέως ή στοχάζεται πολιτικά εναντίον του. Ο ήρωας, που απηχεί τον Ηλίθιο του Ντοστογιέφσκι, είναι κοινωνικά αφελής, κωμικοτραγικός μέσα στην αθωότητά του, μετέωρος μέσα στην αγαθότητά του. Πολιτικά εύπιστος θαυμάζει τον Στάλιν, αλλά στην ουσία δεν έχει κομματική συνείδηση, διαβάζει αγγλόφωνα μυθιστορήματα κι επομένως υποσυνείδητα οραματίζεται μια άλλη χώρα.

Πολιτικά εύπιστος θαυμάζει τον Στάλιν, αλλά στην ουσία δεν έχει κομματική συνείδηση, διαβάζει αγγλόφωνα μυθιστορήματα κι επομένως υποσυνείδητα οραματίζεται μια άλλη χώρα.

Η μεταβλητή που εντίθεται σ’ αυτό το δίπολο (σοβιετική κοινωνία – άτομο) είναι ένας ξένος παράγοντας, ο βρετανός ομοφυλόφιλος κατάσκοπος Γκάι Μπέρτζες ο οποίος φεύγει από τη Δύση για να βιώσει στο σοσιαλιστικό όνειρο, αλλά δεν θα βρει ποτέ αυτό που ζητά. Επομένως, η αντίστιξη των δύο (ο Πραβιέν επιθυμεί την ουτοπία της Δύσης, ενώ ο Γκάι την ουτοπία της Ε.Σ.Σ.Δ.) δείχνει στη σύζευξή τους τις αντίρροπες δυνάμεις της ιστορίας. Ειδικότερα, το εύρημα της πεζογράφου να ντύσει τον πρωταγωνιστή της κλόουν, όχι μόνο στο φυσικό περιβάλλον του τσίρκου, αλλά και στο υπόλοιπο κοινωνικό πλαίσιο, τονίζει ειρωνικά ότι η αντίδραση στο καθεστώς δεν έρχεται πολλές φορές συνειδητά και άμεσα, αλλά πλαγίως και έμμεσα, ότι η μεταμφίεση είναι μια κωμική παραμόρφωση του προσώπου της κοινωνίας και του ίδιου του Στάλιν, είναι μια παλιάτσικη ανατροπή της ορθοφροσύνης και της πολιτικής ορθότητας, όπως η ομοφυλοφιλία του Μπέρτζες τον κάνει να ξεχωρίζει μέσα στο κοινωνικά συντηρητικό στάτους κβο της Σοβιετικής Ένωσης.

soti ex 1Τέλος, στο Σικελικό ειδύλλιο (2021) η επαρχιακή Ιταλία, και πιο συγκεκριμένα ο υπανάπτυκτος Νότος της Σικελίας, λειτουργεί ως πολιτισμικό σκηνικό για το θέμα που απασχολεί τη συγγραφέα. Βρισκόμαστε στα τέλη της δεκαετίας του ’50, όπου ο πόλεμος και το μουσολινικό παρελθόν ακόμα ακούγεται αχνά, η φτώχια μαστίζει την περιοχή και μαζί η αμορφωσιά, οι προκαταλήψεις, η οικογένεια με όλη την πατριαρχία και τη δύναμη του ισχυρού, οι συντηρητικές δομές και αντιλήψεις. Ο ρεαλισμός της Σώτης Τριανταφύλλου, βασισμένος στην επεξεργασία των πραγματολογικών στοιχείων που έχει προφανώς συγκεντρώσει, αποδίδει αληθοφανώς τον σικελικό κοινωνικό χρονότοπο, ώστε να σκηνογραφήσει πειστικά το μυθοπλαστικό της πεδίο.

Μέσα σ’ αυτό το σκηνικό κινούνται δύο πρωταγωνιστές, κι οι δύο αντισυμβατικοί και ετερότροποι, ο καθένας με τον τρόπο του. Από τη μία, η δεκαεφτάχρονη Κοντσέττα, άλλη μια νεαρή στα όρια της εφηβείας και της ενηλικίωσης, που εργάζεται καθαρίστρια στο αστυνομικό τμήμα, βλέπει ταινίες στο σινεμά και αντιδρά με τον τρόπο της στο στάσιμο περιβάλλον. Ειδικά μετά τον βιασμό της αρνείται να παντρευτεί το αρσενικό που την ξεπαρθένεψε, ως είθισται για να σκεπαστεί η ντροπή, κι ορθώνει το επαναστατικό της ανάστημα σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία. Ο δεύτερος αντικομφορμιστής του μυθιστορήματος είναι ο επιθεωρητής Λούκα ντε Ματέις, ο οποίος έχει βάλει στόχο να μην συμβιβαστεί με τα δεδομένα που θέλουν την αστυνομία να ακολουθεί την πεπατημένη οδό της αδράνειας· αυτή η αδράνεια και η σιωπή βολεύει εντέλει όλη την τοπική κοινωνία. Ο ίδιος έχει ανώτερη παιδεία –έρχεται άλλωστε από τον πολιτισμένο Βορρά–, έχει συνείδηση του ρόλου του κι τελικά αυτή του η θέληση να μην εφησυχάσει θα οδηγήσει στην εκτέλεσή του από τη Μαφία.

Ο ρεαλισμός της Σώτης Τριανταφύλλου, βασισμένος στην επεξεργασία των πραγματολογικών στοιχείων που έχει προφανώς συγκεντρώσει, αποδίδει αληθοφανώς τον σικελικό κοινωνικό χρονότοπο, ώστε να σκηνογραφήσει πειστικά το μυθοπλαστικό της πεδίο.

Η Μαφία είναι φυσικά η τρίτη παράμετρος, που ευδοκιμεί στα εδάφη της φτωχής Σικελίας και καθοδηγεί τα πλήθη, τη νοοτροπία και τις συνήθειες. Λειτουργεί σαν καταλύτης που ελέγχει και κατευθύνει, πρόδηλα ή άδηλα, όλες τις κινήσεις και, απ’ ό,τι φαίνεται, έχει καθορίσει και τον τρόπο ζωής των ντόπιων, οι οποίοι έχουν συμβιβαστεί με αυτήν και δεν την αμφισβητούν. Σ’ αυτό το παγιωμένο κλίμα έρχονται οι δύο πρωταγωνιστές –η μία με την αθωότητα και την επαναστατικότητα της νιότης κι ο άλλος με τη συνείδηση του χρέους, βγαλμένου από άλλες επικράτειες της Ιταλίας και καθόλου συμφιλιωμένος με την τοπική ομερτά– να αντιδράσουν και τελικά να τιμωρηθούν.

ΔΙΕΘΝΙΣΜΟΣ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΑΤΟΠΤΡΙΣΜΟΙ

Αν εξετάσει κανείς –όπως επιχειρώ να κάνω εγώ τώρα– όλη τη μυθιστορηματική παραγωγή της Σώτης Τριανταφύλλου, αν δει τα πολυάριθμα βιβλία της απλωμένα σε διαφορετικούς τόπους και χρόνους, αν μελετήσει το ευρύτερο κοσμοπολίτικο προφίλ της, θα αναρωτηθεί ποιο ευρύτερο σχέδιο –συνειδητό ή υποσυνείδητο που εξελίσσεται εν προόδω– μπορεί να αποκωδικοποιήσει. Και μέσα σ’ αυτό το σχέδιο ανακύπτουν πολλά ερωτήματα, που μπορεί κανείς να εξετάσει μόνο αν δει συνολικά τις ψηφίδες του έργου της.

Είναι λ.χ. όλα αυτά φυγόκεντρα σκηνικά όπου διερευνάται ο άνθρωπος ανά την υφήλιο ή αντανακλούν έμμεσα την Ελλάδα; Όλοι αυτοί οι ασυμβίβαστοι νέοι δείχνουν την ίδια τη συγγραφέα και τους προβληματισμούς της για τη ζωή και τη θέση του ατόμου; Είναι τελικά η φυγή επιτυχία ή ψευδαίσθηση;

Κάθε σκηνικό συστήνει ένα καινούργιο πλαίσιο, μέσα στο οποίο μελετάται ιστορικά ο άνθρωπος εν χρόνω αλλά και εν διαχρονία, που συγκρούεται εσωτερικά και εξωτερικά με τον περίγυρό του και αναζητεί έναν τρόπο φυγής.

Αμερική του 20ου αιώνα, Αγγλία και αποικίες του 19ου, μεταπολεμική Ελλάδα, σοβιετική Ε.Σ.Σ.Δ., Αίγυπτος, Ιταλία. Κάθε σκηνικό συστήνει ένα καινούργιο πλαίσιο, μέσα στο οποίο μελετάται ιστορικά ο άνθρωπος εν χρόνω αλλά και εν διαχρονία, που συγκρούεται εσωτερικά και εξωτερικά με τον περίγυρό του και αναζητεί έναν τρόπο φυγής. «Όπως έχω πει μερικές φορές, ως ιστορικός, έχω την ακατανίκητη επιθυμία και επίσης τη δυνατότητα να ταξιδεύω μέσα στον χρόνο. Έχω μάθει να το κάνω και εξάλλου η έρευνα του παρελθόντος με βοηθάει στην κατανόηση του παρόντος. Γενικά, επιλέγω θέματα που σχετίζονται με τους κοινωνικούς και προσωπικούς αγώνες», δηλώνει η ίδια η συγγραφέας (Κέζα 2003).

Στην ουσία η παγκοσμιοποίηση μάς δίνει τη δυνατότητα να βγούμε από τα σύνορα της χώρας μας, να δούμε τη γη και την ανθρωπότητα ευρύτερα και εντέλει να διερευνήσουμε τις ανθρώπινες αντιδράσεις μέσα στα ιστορικά τους συμφραζόμενα. Γι’ αυτό η Σώτη Τριανταφύλλου τονίζει: «Η ζωή είναι παντού δύσκολη. Μερικές δυσκολίες είναι παντού ίδιες και άλλες διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Ο κόσμος είναι χωριό όχι εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης, αλλά διότι παντού η ανθρώπινη φύση εκδηλώνεται με παρόμοιους τρόπους» (Αστραπέλλου 2012). Και συμπληρώνει αλλού «όλα είναι “δύσκολα” διότι ανάγονται σε πρωταρχικά ανθρώπινα προβλήματα και διλήμματα: την προσωπική ελευθερία, τα όρια του εαυτού, την ατομική ταυτότητα (και τις πολλαπλές μας ταυτότητες), τη σχέση μας με τους άλλους, την ευθύνη που πρέπει να αναλαμβάνουμε για ό,τι είμαστε και, φυσικά, για ό,τι δεν είμαστε» (Σπυροπούλου 2015).

soti ex 14 soti ex 12 soti ex 9
     

Βεβαίως, όσο κι αν η συγγραφέας φαίνεται άπολις, πολίτης του κόσμου χωρίς πατρίδα, δεσμά και πολιτισμικές αγκυλώσεις, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να ισχύει στην πράξη. Μεγάλωσε στην Ελλάδα, έζησε και ζει για μεγάλα διαστήματα στη Γαλλία, τη Βρετανία και τις Η.Π.Α., προσδιορίζεται από όσα την καθόρισαν. Σε ερώτηση αν θεωρεί τον εαυτό της πολίτη του κόσμου, απαντά: «Μακάρι να υπήρχε τέτοια οντότητα. Αλλά δεν υπάρχει. Τα σύνορα κάνουν αυτό που λέει η λέξη: μας ορίζουν. Είμαι πρώτα Ελληνίδα, ύστερα Ευρωπαία και στη συνέχεια έχω συγγένειες με διάφορες χώρες όπως τη Γαλλία, τις Η.Π.Α. και τη Βρετανία. Επίσης, είμαι Αθηναία: η πόλη με ορίζει» (Κάτσιης 2016). Δεν είναι μόνο η ελληνική γλώσσα, στην οποία γράφει, αλλά και πολλές παράμετροι που καθορίζουν τη ματιά της. Όταν μεταβαίνει, όπως έδειξα, σε άλλους χρονότοπους, φυσικά προσπαθεί να βγει από την ταυτότητά της, να τους «ζήσει» και να πείσει για την αυτοτέλειά τους. («…για να γράψει κανείς περί μιας πολύ παλιάς εποχής την οποία δεν έχει ζήσει, πρέπει κατά κάποιον τρόπο να τη ζήσει, να βρει δρόμους που οδηγούν στο παρελθόν, να γίνει άνθρωπος της μακρινής εποχής, να μπει στη θέση εκείνων που ζούσαν τότε. Να μην τους κρίνει με τα μάτια του σήμερα», ΠΠΕ 2017).

Ακόμα και τότε όμως, απευθύνεται στο ελληνικό κοινό και συνήθως το παρελθόν και το αλλού διαλέγονται με το παρόν και το εδώ. Η Ιστορία δεν είναι ένα μουσειακό αντικείμενο γνώσης, ούτε μια περιήγηση σε τόπους και πόλεις, αλλά μια αφήγηση που διδάσκει. «Αυτό είναι το στοίχημα της λογοτεχνίας. Όταν η περιγραφή μιας παλιάς εποχής δεν διασταυρώνεται με το σήμερα, το λογοτεχνικό επιχείρημα αποδυναμώνεται. Τα μυθιστορήματα μιλούν για ένα παρελθόν που είναι ζωντανό και επίκαιρο. Και που μας λέει: να τι συνέβη, να πώς φτάσαμε ως εδώ… Κι αν δεν είχε συμβεί αυτό, δεν θα είχε συμβεί το άλλο… Η ιστορία είναι μια υπόθεση «sliding doors», μια σειρά από ζαριές, ζαβολιές, τυχαία γεγονότα, ουρανοί που πέφτουν στο κεφάλι μας· επανορθώσεις, επιβιώσεις. Όχι νομοτέλειες και ψευτοεπιστημονικές κατασκευές. Και γι’ αυτό έχει ενδιαφέρον· έχει πλάκα, έχει παραμύθι, σασπένς. Η Ιστορία δεν είναι αφήγηση για να κοιμάσαι, είναι αφήγηση για να ξυπνάς» (Ιωαννίδης 2019). Κι επίσης: «Ασχολούμαι με τη Σοβιετική Ένωση και τις Η.Π.Α. από το 1980, όταν άρχισα να σπουδάζω Ιστορία. Ειδικεύτηκα στον Ψυχρό Πόλεμο. Πολλά απ’ όσα γράφω —άρθρα, κείμενα, δοκίμια, μυθιστορήματα— σχετίζονται με αυτό το πεδίο στο οποίο προσπαθώ να εμβαθύνω. […] Η λογοτεχνία είναι, για μένα, μια προέκταση της επιστημονικής γνώσης» (Γραμματίδης 2013).

«Η ιστορία είναι μια υπόθεση “sliding doors”, μια σειρά από ζαριές, ζαβολιές, τυχαία γεγονότα, ουρανοί που πέφτουν στο κεφάλι μας· επανορθώσεις, επιβιώσεις. Όχι νομοτέλειες και ψευτοεπιστημονικές κατασκευές. Η Ιστορία δεν είναι αφήγηση για να κοιμάσαι, είναι αφήγηση για να ξυπνάς».

Ειδικότερα, στο τελευταίο της βιβλίο Σικελικό ειδύλλιο, η ιστορία της Ιταλίας της δεκαετίας του ’50, με τη φτώχια, την προγονοπληξία και τη μαφία πανταχού παρούσα, πόσο σχέση μπορεί να έχει με την Ελλάδα; Η πεζογράφος απαντά ότι «ο συντηρητισμός και η πατριαρχία είναι παραμορφωτικές δυνάμεις στην κοινωνία. Στην Ιταλία, όπως και στην Ελλάδα, οι νόμοι περί προίκας και περί αθώωσης του βιαστή μέσω του “επανορθωτικού γάμου” –“παντρέψου τον βιαστή σου και κάτσε στ’ αυγά σου”– καταργήθηκαν γύρω στο 1975-80 και τα ήθη επιζούν λίγο έως πολύ. Όσο για την ελληνική επαρχία δεν είναι ομοιόμορφη. Υπάρχουν θύλακες όπου τίποτα δεν έχει αλλάξει από τη δεκαετία του 1950: οι γυναίκες είναι μόνο μητέρες και υποζύγια· καλύπτουν ακόμα το κεφάλι με τσεμπέρια, φοράνε μαύρα σε όλη τους τη ζωή, πενθώντας τον έναν και τον άλλον. Τις κοινωνικές συμβάσεις υπαγορεύουν τα οθωμανικά ήθη και η θρησκοληψία: όλα αυτά είναι υπαρκτά αν και πολλά έχουν αλλάξει τις τελευταίες δεκαετίες. Σικελία, Νότια Ιταλία, Ελλάδα: ήθη της Μεσογείου. Δεν έχω εμπιστοσύνη στους Έλληνες: έχουν ριζωμένο τον μισογυνισμό της Ανατολής» (Μπιρμπίλη 2021).

Γενικότερα, λοιπόν, η σύγχρονη πραγματικότητα, τα κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα, κυρίως βέβαια τα πολιτισμικά ποτάμια μέσα στα οποία κολυμπάμε, είτε το αντιλαμβανόμαστε είτε όχι, δεν περνάνε μόνο στα δοκίμια και τα άρθρα της Σώτης Τριανταφύλλου, αλλά έμμεσα αντανακλώνται στα πολιτισμικά της σενάρια. «[Όσα γίνονται στον σύγχρονο κόσμο] τα αποτυπώνω με τον τρόπο μου. Στην πραγματικότητα, δεν κάνω τίποτ’ άλλο! Το Άλμπατρος περιγράφει τη Βρετανική Αυτοκρατορία, τον πόλεμο των Μπόερς, τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τη φτώχεια, την άνοδο και τη χρεοκοπία της Αριστεράς, τα εργατικά κινήματα: δηλαδή ό,τι συμβαίνει σήμερα με άλλο όνομα» (Κέζα 2003).

«Ήμουν και είμαι ένας εξεγερμένος άνθρωπος που, όταν χρειάζεται, πληρώνει το κόστος αυτής της διαρκούς εξέγερσης. Αν υποκύψω και συμμορφωθώ, καλύτερα να μην υπάρχω».

Σ’ αυτά τα πολιτισμικά σενάρια εντόπισα, όπως έδειξα, ήρωες που δεν συμβιβάζονται με το κοινωνικό περιβάλλον και εξεγείρονται. Το μοτίβο του νέου συνήθως ανθρώπου, που εξεγείρεται έμμεσα σε κάθε γωνιά του πλανήτη αλλά και σε κάθε καταπιεστικό καθεστώς, επιπολάζει σε πάρα πολλά έργα της Σώτης Τριανταφύλλου κι εκφράζει το πρότυπο του αντικομφορμιστή, που σκέφτεται ελεύθερα, αρνείται να μείνει κολλημένος στις παγιωμένες αντιλήψεις και, μολονότι κάποιοι «προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν) [και φυσικά οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές διαβλέπουν] / πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος, / κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε», οι ιδεαλιστές ήρωές της δεν φυγοδικούν. Λ.χ. διαπιστώνει η λογοτέχνις: «ο Έντμουντ Μάθιουσελντ, που είναι από τους πρωταγωνιστές αυτού του βιβλίου [του Άλμπατρος], είναι για μένα ένα πρότυπο: πήγε κόντρα σε όλα και ηττήθηκε. Ήταν μια λαμπρή ήττα. Αυτός ο τρόπος για να ζεις μου φαίνεται καλός» (Κέζα 2003). Αυτό το πρότυπο αντανακλά την ίδια τη συγγραφέα, που τολμά να εκφράζει ελεύθερα τη γνώμη της, ασχέτως συνεπειών. «Η Μόλλυ Γιάρροου είμαι εγώ, [λέει η μυθιστοριογράφος ρητά, όπως και αλλού δηλώνει απερίφραστα ότι είναι ο Ντε Ματέις του Σικελικού ειδυλλίου]. Το ξέρω, η δήλωση ακούγεται, εκτός από ανεπίτρεπτα στομφώδης, κλεμμένη από τον Φλωμπέρ. Τι να κάνουμε… Οι περισσότεροι άνθρωποι –όπως η Μόλλυ, όπως εγώ– αναγκαστήκαμε να διανύσουμε μακρύ δρόμο χωρίς ποτέ κανείς να μας βοηθήσει». (Αθηνάκης 2007). «Ήμουν και είμαι ένας εξεγερμένος άνθρωπος που, όταν χρειάζεται, πληρώνει το κόστος αυτής της διαρκούς εξέγερσης. Αν υποκύψω και συμμορφωθώ, καλύτερα να μην υπάρχω». (Αθηνάκης 2007).

Τα πολιτισμικά σενάρια της Σώτης Τριανταφύλλου, που συνεχώς πολλαπλασιάζονται, όσο γράφει νέα μυθιστορήματα και επεκτείνει το πλήθος των σκηνικών της, αποτελούν ψηφίδες ενός διεθνοποιημένου κόσμου, όπου οι συνθήκες αλλάζουν, αλλά παντού βρίσκεται ο ίδιος πυρήνας ανθρώπων, ο οποίος ζει μέσα σ’ αυτές, συχνά δεν τις αποδέχεται και μερικές φορές βρίσκει τρόπους αντίδρασης, φυγής, διαφυγής ή σύγκρουσης. Η λογοτεχνία της συγγραφέως είναι μια διαδοχή ιστορικών πειραμάτων, σε πραγματικές συνθήκες, όπου δοκιμάζονται άνθρωποι και αντοχές.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας, κριτικός βιβλίου και συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Πυθαγόρας» (εκδ. Καστανιώτη).


ΜΙΚΡΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Αθανασόπουλος, Βαγγέλης (2005): Οι ιστορίες του κόσμου. Τρόποι γραφής και ανάγνωσης του οράματος, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα.
Αθηνάκης, Δημήτρης (2007): «Σώτη Τριανταφύλλου – η Μόλλυ Γιάρροου είμαι εγώ», (συνέντευξη), athinakisdimitris.wordpress.com. [https://athinakisdimitris.wordpress.com/2007/06/28/ΣΩΤΗ-ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ-η-Μόλλυ-Γιάρροου-ε/ -επίσκ. 11.8.2021]
Αστραπέλλου, Μαριλένα (2012): «Γιατί αγαπάμε τη Σώτη Τριανταφύλλου», (συνέντευξη), εφ. Το Βήμα (BHMagazino), 1 Απριλίου 2012 [https://www.tovima.gr/2012/04/06/vimagazino/giati-agapame-ti-swti-triantafylloy -επίσκ. 11.8.2021]
Γραμματίδης, Χρήστος (2013): «Σώτη Τριανταφύλλου – “Πρέπει να γίνουν συμβιβασμοί”», (συνέντευξη), www.exostispress.gr. [http://www.exostispress.gr/Article/soti-triantafillou-prepei-na-ginoun-simbibasmoi-0 -επίσκ. 11.8.2021]
Δρουγαλάς, Κώστας (2012): Μελαγχολία στην άκρη της πόλης. Η μελαγχολία στα μυθιστορήματα της Σώτης Τριανταφύλλου, διπλωματική εργασία, ΑΠΘ. [http://ikee.lib.auth.gr/record/129732/files/GRI-2012-9113.pdf -επίσκ. 11.8.2021]
Ιωαννίδης, Σάκης (2019): «Σώτη Τριανταφύλλου: Η Ευρώπη χρειάζεται προστασία», (συνέντευξη), εφ. Η Καθημερινή, 18.9.2019. [https://www.kathimerini.gr/life/people/1043151/soti-triantafylloy-i-eyropi-chreiazetai-prostasia -επίσκ. 11.8.2021]
Κάτσιης, Ανδρέας (2016): «“Τα πράγματα θα χειροτερέψουν προτού καλυτερέψουν”», (συνέντευξη), city.sigmalive.com, 30.11.2016 [https://city.sigmalive.com/article/2016/11/30/na-xefyllizeis-periodika-einai-kalytero-apo-na-rihneis-pasientzes-sto-kinito -επίσκ. 11.8.2021]
Κέζα, Λώρη (2003): «“Κάτι μεγάλο, αθώο και καλό”», (συνέντευξη), εφ. Το Βήμα, 6 Απριλίου 2003. [https://www.tovima.gr/2008/11/24/books-ideas/kati-megalo-athwo-kai-kalo -επίσκ. 11.8.2021]
Μπιρμπίλη, Αγγελική (2021): «Γιατί οι ήρωες της Σώτης Τριανταφύλλου αρνούνται να συμμορφωθούν;», (συνέντευξη), εφ. Athens Voice, 7.7.2021 [https://www.athensvoice.gr/culture/book/720905_giati-oi-iroes-tis-sotis-triantafylloy-arnoyntai-na-symmorfothoyn -επίσκ. 11.8.2021]
Πελοποννησιακό Πρακτορείο Ειδήσεων (2017): «Σώτη Τριανταφύλλου: “Όλα εύκολα είναι αν τα αγαπάς και τα κάνεις με συνέπεια”», (συνέντευξη), 19.12.2017. [https://www.pna.gr/politismos/item/24428-soti-triantafyllou-ola-eykola-einai-an-ta-agapas-kai-ta-kaneis-me-synepeia -επίσκ. 11.8.2021]
Σπυροπούλου, Μαριαλένα (2015): «Αδικία επικών διαστάσεων ο θάνατος…», (συνέντευξη), εφ. Η Καθημερινή, 11.1.2015 [https://www.kathimerini.gr/opinion/interviews/798586/adikia-epikon-diastaseon-o-thanatos -επισκ. 11.8.2021]

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

«Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» του Γιάννη Μπασκόζου και «Δυο καλοκαίρια και μισό φθινόπωρο» της Άννας Δαμιανίδη (κριτική) – Κάτοπτρα ενηλικίωσης μέσα στη Χούντα

«Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» του Γιάννη Μπασκόζου και «Δυο καλοκαίρια και μισό φθινόπωρο» της Άννας Δαμιανίδη (κριτική) – Κάτοπτρα ενηλικίωσης μέσα στη Χούντα

Για το μυθιστόρημα του Γιάννη Μπασκόζου «Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» (εκδ. Μεταίχμιο) και το μυθιστόρημα της Άννας Δαμιανίδη «Δυο καλοκαίρια και μισό φθινόπωρο» (εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ότι τα δύο μυθιστορήμ...

«Αυτός που έτρωγε όλο το γλυκό του» του Τηλέμαχου Τσαρδάκα (κριτική) – ανατρέχοντας σε κοινές παραστάσεις του ελληνικού συλλογικού ασυνείδητου

«Αυτός που έτρωγε όλο το γλυκό του» του Τηλέμαχου Τσαρδάκα (κριτική) – ανατρέχοντας σε κοινές παραστάσεις του ελληνικού συλλογικού ασυνείδητου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Τηλέμαχου Τσαρδάκα «Αυτός που έτρωγε όλο το γλυκό του» (εκδ. Σοκόλη).

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H συλλογή διηγημάτων του Τηλέμαχου Τσαρδάκα ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Το διαδικτυακό περιοδικό Λόγου και Τέχνης Χάρτης (www.hartismag.gr), συνεχίζει για τρίτη χρονιά την απονομή ετήσιων βραβείων, με σκοπό την ανάδειξη των σημαντικότερων βιβλίων που κυκλοφόρησαν το περασμένο έτος. Σήμερα ανακοινώθηκε ο Βραχύς Κατάλογος σε όλες τις κατηγορίες. Δείτε βιβλία και συγγραφείς. 

...

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Το μυθιστόρημα του Πολ Μάρεϊ [Paul Murray] «The Bee Sting» είχε προκριθεί και στη μικρή λίστα του Βραβείου Μπούκερ και εκθειάστηκε από τη συγγραφέα Μπερναρντίν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] που είναι μέλος της επιτροπής του βραβείου Νero Gold. 

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άιρις Μέρντοχ [Iris Murdoch] «Μέσα στο δίχτυ» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη), το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Όταν είδα τον Φιν να με περιμένει στη γωνία το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

Με τη συμπλήρωση επτά συναπτών ετών στο εκδοτικό στερέωμα, οι εκδόσεις Στίξις κάνουν το επόμενο βήμα με μια νέα σειρά τεσσάρων βιβλίων, υπό τον τίτλο «Μικρή Στίξις», των Γιώργου Δουατζή, Χρυσοξένης Προκοπάκη, Στέφανου Τζουβάρα και Μιχάλη Σηφάκη.  

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος  ...

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

Σίσσυ Δουτσίου, Στεύη Τσούτση, Λίνα Βαρότση, Αστερόπη Λαζαρίδου, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Αντιγόνη Ζόγκα, Λίνα Βαλετοπούλου. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επιλέγουμε πολύ πρόσφατα βιβλία νέων Ελληνίδων συγγραφέων που θέτουν, άλλοτε με τρόπο διεκδικητικό κι άλλοτε πιο έμμεσο, το ζήτημα της γυναικείας χειρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ