antartes karpenisi

Για το αστυνομικό μυθιστόρημα του Τάσου Παπαναστασίου «Η σιωπή δεν σε κρατά ζωντανό» (εκδ. Μεταίχμιο). Φωτογραφία: Εβραίοι της Θεσσαλονίκης υφίστανται δημόσιο εξευτελισμό την άνοιξη του 1943.

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Λένε ότι ένα αστυνομικό μυθιστόρημα είναι καλό, όταν είναι πρώτα μυθιστόρημα. Όταν δηλαδή η αστυνομική πλοκή είναι απλώς ένα μέσο για να αναδειχθεί λογοτεχνικά ένα ευρύτερο θέμα. Αλλά κι όταν ο τρόπος με τον οποίο ο συγγραφέας χειρίζεται αυτό το θέμα δεν προδίδει τη γραφή, αλλά αντίθετα εξάγει το βαθύτερο μεδούλι της Ιστορίας, της ιστορίας, της κοινωνίας και της ανθρώπινης ψυχής. 

Ο Τάσος Παπαναστασίου το πετυχαίνει αυτό, δίνοντας στο τελευταίο του βιβλίο στοιχεία που συζευγνύουν μυθιστόρημα και τραγωδία. Βρίσκει το θέμα του στον Εμφύλιο, το 1943, πριν καν τελειώσει ο πόλεμος με τους Γερμανούς. Ο φόνος βέβαια γίνεται στο Κλειδί Προυσού το 2018, αλλά τα ενδιάμεσα κεφάλαια που αφορούν την Κατοχή ανοίγουν δρόμους και δημιουργούν ερείσματα. Ο Χάρης Παλαιολόγου σκοτώνεται φριχτά κι η μητέρα του Νίνα Πίνχας, Εβραία επιζώσα από το Άουσβιτς, ενενήντα τριών πλέον, μαζί με την εγγονή της Σοφία απευθύνονται στον αστυνόμο Απτόσογλου για να λύσει το αίνιγμα. Πρόσωπο-κλειδί είναι ο Πέτρος Αποστολακούδης, που είκοσι χρονών το 1943 ακολούθησε την πατρική παράδοση και συνεργάστηκε με τους Γερμανούς. Η Θεσσαλονίκη τότε έβριθε από Εβραίους αλλά και με πρόθυμους να τους κατασπαράξουν, προκειμένου να καρπωθούν τις περιουσίες τους. Έτσι, η οικογένεια της Νίνας εκτοπίζεται στην Πολωνία, απ’ όπου γλιτώνει μόνο η ίδια, δεκαοκτώ χρονών τότε.

Ο Χάρης Παλαιολόγου σκοτώνεται φριχτά κι η μητέρα του Νίνα Πίνχας, Εβραία επιζώσα από το Άουσβιτς, ενενήντα τριών πλέον, μαζί με την εγγονή της Σοφία απευθύνονται στον αστυνόμο Απτόσογλου για να λύσει το αίνιγμα.

Ο πεζογράφος φτιάχνει το παζλ του αμφίπλευρα. Ξεκινά από τα δύο άκρα, εξασφαλίζει τις ευθείες καθέτους κι έπειτα συγκλίνει κομματάκι κομματάκι προς το μέσο. Ξεκινά με τον ιστορικό άξονα του 1943, όπου η οικογένεια Νίνχας διώκεται, ενώ η οικογένεια Αποστολακούδη διαπράττει έκτροπα τόσο προς τους συμπολίτες της όσο και ανάμεσα στα μέλη της. Ξεκινά όμως κι από την άλλη πλευρά, από την έρευνα που αναλαμβάνει ο αστυνόμος με τον βοηθό του Βουλγαράκη το 2018, έρευνα που εξανάγκης κατευθύνεται προς τα πίσω, για να προσεγγίσει το κέντρο του παζλ, όπου πιθανόν βρίσκεται ο άντρας της Νίνας, ο Σίμος Παλαιολόγου.

tasos papanastasiou
Ο Τάσος Παπαναστασίου γεννήθηκε το 1964 στη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει. Είναι δάσκαλος στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Ύστερα από τριάντα χρόνια στις τάξεις δημοτικών σχολείων, είναι από το 2018 διευθυντής στο Δημοτικό Σχολείο του Ομίλου Σχολείων Βιωματικής Μάθησης της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής (Θεσσαλονίκη). Το πρώτο μυθιστόρημά του, με τίτλο 14 Ημέρες (και με ήρωα τον Αστυνόμο Απτόσογλου), κυκλοφόρησε το 2017 (εκδόσεις Επίκεντρο).
 

Η αλήθεια θα βρεθεί στη σύγκλιση των δύο πορειών. Το παρελθόν εξηγεί όλη την προϊστορία των δύο οικογενειών, των Πίνχας και των Αποστολακούδη, μέχρι που η Αλίκη, η κόρη του Πέτρου, παντρεύεται τον Χάρη και κάνουν μια κόρη τη Σοφία. Η ένωση δεν εξασφαλίζει την ηρεμία γιατί ο γιος του Πέτρου, ο Γιάννης ο δεύτερος (γνήσιος εγγονός του παππού του) προσπαθεί να καθαρίσει όσα στοιχεία ενοχοποιούν τον πατέρα του, μοχλεύει τη μηχανή γνωστών και χρησίμων που έχει, κι έτσι εμείς σχεδόν νομοτελειακά ξέρουμε τον ένοχο, όχι τόσο χάρη στην αστυνομική έρευνα αλλά χάρη στην ιστορική αλήθεια. Μ’ αυτόν τον τρόπο, ο Τάσος Παπαναστασίου δεν ενθρονίζει τον γρίφο σε πυλώνα της πλοκής, αλλά περισσότερο βουτά στην Ιστορία, αναδεικνύει τους δαίμονες των θυτών, ξεδιπλώνει τη φρίκη των θυμάτων, δείχνει πως η ευτυχία συντρίβεται στις μυλόπετρες ανώτερων δυνάμεων που δεν ελέγχονται ούτε από τους αδύναμους ούτε από τους ισχυρούς. Η δικαιοσύνη είναι μια θεά άυλη και νομοτελειακή, καθώς το αστυνομικό μυθιστόρημα –τόσο το συγκεκριμένο όσο και άλλα– την προσκυνά, είτε στη μορφή της έννομης απονομής της είτε στη ηθική πλευρά της εκδίκησης.

Ο Τάσος Παπαναστασίου δεν ενθρονίζει τον γρίφο σε πυλώνα της πλοκής, αλλά περισσότερο βουτά στην Ιστορία, αναδεικνύει τους δαίμονες των θυτών, ξεδιπλώνει τη φρίκη των θυμάτων, δείχνει πως η ευτυχία συντρίβεται στις μυλόπετρες ανώτερων δυνάμεων που δεν ελέγχονται ούτε από τους αδύναμους ούτε από τους ισχυρούς.

Το έργο του θεσσαλονικιού λογοτέχνη αποτίει φόρο τιμής στους Εβραίους της πόλης του, αλλά και καταδίδει τις πλεκτάνες των Ελλήνων συμπολιτών του, που αισχροκέρδησαν εις βάρος της εξόντωσης των πρώτων. Ύφος, ρυθμός, αφήγηση, χαρακτήρες, ιστορικό πλαίσιο, αστυνομικός γρίφος, όλα αιωρούνται σαν πλανήτες σε ένα καλοδομημένο σύμπαν. Ο αναγνώστης δεν ωθείται στη γρήγορη ανάγνωση για να ανακαλύψει τον ένοχο, δεν πιέζεται σε μια βαριά, αργοκίνητη αφήγηση χωρίς ενδιαφέρον. Ισορροπεί ανάμεσα στα μικρά που σιγά σιγά στοιχειοθετούν το μεγάλο. Παρακολουθεί τα νερά του ιστορικού μυθιστορήματος και της αστυνομικής λογοτεχνίας να κλείνουν αλληλοπροσπελαζόμενα, ώσπου η ένωσή τους να δημιουργήσει τραγωδιακά ξεσπάσματα και να αναδείξει ζοφερές αλήθειες. Ένα αστυνομικό μυθιστόρημα που σέβεται τη λογοτεχνία. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας, κριτικός βιβλίου και συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Πυθαγόρας» (εκδ. Καστανιώτη).


papanastasiou exΗ σιωπή δεν σε κρατά ζωντανό
ΤΑΣΟΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ
ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ 2021
Σελ. 360, τιμή εκδότη €15,50

 

 

 


 


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Όταν η Σοφία κοιμήθηκε, αυτός βγήκε ξανά στο μπαλκόνι, αγνάντεψε στο βάθος τις κορφές της Καλιακούδας και της Χελιδόνας, που όριζαν σαν πύλες το σημείο που η κοιλάδα του Καρπενησιώτη στένευε στο Κλειδί του Προυσού, και καπνίζοντας το πουράκι του αφέθηκε στα απόνερα του χειρότερου διλήμματος με το οποίο βρέθηκε αντιμέτωπος μέχρι τώρα στη ζωή του. Το κακό δεν πρέπει μόνο να χάνει. Το κακό πρέπει να εξοντώνεται πριν ριζώσει. Μάλλον…»

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ