alt

Για τη συλλογή διηγημάτων της Μαρίας Σαμπατακάκη «Οι κομπάρσοι» (εκδ. Κέδρος).

Του Κώστα Τσίβου

«Η ασημαντότητα είναι η ουσία της ύπαρξης» γράφει ο Κούντερα στο βιβλίο του Η Γιορτή της ασημαντότητας. Δεν γνωρίζω εάν η Μαρία Σαμπατακάκη είχε υπόψη της το βιβλίο του μεγάλου Τσέχου συγγραφέα, όταν άρχιζε να συλλέγει τις ιστορίες των κομπάρσων της, όμως στο δικό της βιβλίο κατάφερε να διαβάσει με έναν τρόπο μοναδικό βιώματα ασήμαντων ανθρώπων. Ανθρώπων που οι ζωές τους διασταυρώθηκαν με τις σημαντικότερες στιγμές της νεότερης Ιστορίας μας.

Η συγγραφέας αναπαράγει τις απλοϊκές, αλλά κι εξίσου συγκλονιστικές αφηγήσεις τους με έναν τρόπο απαράμιλλο, αποτυπώνοντας στο χαρτί όχι μόνο την ουσία των λόγων τους αλλά και τη χροιά της ντοπιολαλιάς τους, χωρίς την παραμικρή παρέμβαση στη ροή των διηγήσεών τους.

Πρωταγωνιστές του βιβλίου της, παιδιά που μεγάλωσαν στις παιδουπόλεις της Φρειδερίκης. Χωριάτισσες, που αντιμέτωπες με τη φρίκη τόσων αδελφοκτόνων συγκρούσεων της δεκαετίας, γύρεψαν καλύτερη τύχη και περισσότερη ανωνυμία στην πρωτεύουσα. Μετανάστες που αναζήτησαν μια καλύτερη μοίρα στην Αμερική και στο Βέλγιο. Πολιτικοί πρόσφυγες που για να σώσουν το τομάρι τους υποχρεώθηκαν να καταφύγουν στη Ρουμανία και στη Σοβιετική Ένωση. Αντάρτες και φασίστες, πατριώτες και αποστάτες.

Μέσα από τις μοναδικές μαρτυρίες τους ξεδιπλώνεται όχι μόνο η καθημερινότητα της Ελλάδας, αλλά και οι πιο φρικαλέες στιγμές που βίωσαν οι Έλληνες από την εποχή του Μεσοπολέμου έως τη δικτατορία των συνταγματαρχών. Η συγγραφέας αναπαράγει τις απλοϊκές, αλλά κι εξίσου συγκλονιστικές αφηγήσεις τους με έναν τρόπο απαράμιλλο, αποτυπώνοντας στο χαρτί όχι μόνο την ουσία των λόγων τους αλλά και τη χροιά της ντοπιολαλιάς τους, χωρίς την παραμικρή παρέμβαση στη ροή των διηγήσεών τους. Στο τέλος κάθε κεφαλαίου η κάθε αφήγηση εντάσσεται με τρόπο ιδιαίτερα λιτό και περιεκτικό σε αυτό που λέμε «ιστορικό πλαίσιο». Οι αναφορές αυτές διευκολύνουν τον αναγνώστη να «τακτοποιήσει» την κάθε αφήγηση, τόσο χρονολογικά όσο και κοινωνικο-πολιτικά.

alt
Η Μαρία Σαμπατακάκη σπούδασε Ιστορία στη
Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
και στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, και Λογοτεχνία
στο Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ. Η πορεία της
στον τομέα της ιστορικής έρευνας ξεκίνησε από
το Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου
Εξωτερικών και το Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής
και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ). Έχει αναλάβει
τη συγκρότηση του Αρχείου της Εταιρείας Ακινήτων
Δημοσίου Α.Ε. (ΕΤΑΔ). Είναι επιστημονική
συνεργάτιδα σε θέματα Δημόσιας Ιστορίας της
Ελληνοαμερικανικής Ένωσης. Είναι υπεύθυνη της
αφιερωματικής ύλης του μηνιαίου περιοδικού Ιστορία.

Οι Κομπάρσοι της Μαρίας Σαμπατακάκη αποτελούν καρπό μιας εικοσαετούς αθόρυβης έρευνας της συγγραφέως στα ακόμα «αχαρτογράφητα» νερά της Δημόσιας Ιστορίας. Η συγγραφέας τους δηλώνει πως έχει γνώση του ρίσκου που αναλαμβάνει κάθε φιλόπονος ερευνητής, όταν επιχειρεί να παρουσιάσει σε ευρύτερο κοινό φιλτραρισμένες προσωπικές αφηγήσεις για γεγονότα γνωστά, όσο κι αμφιλεγόμενα.

Οι αφηγητές της Σαμπατακάκη δεν επιλέχτηκαν βάσει κάποιου στατιστικού δείγματος. Οι «αντιηρωικές» ιστορίες τους διασώθηκαν χάρις σε μια αιρετική προσέγγιση της Ιστορίας. Προσέγγιση που το τελευταίο διάστημα κερδίζει νέους ιεροφάντες και νέους πιστούς. Οι μύστες της «Δημόσιας Ιστορίας» δεν επιδιώκουν να μας παράσχουν μαρτυρίες που να τεκμηριώνουν την ιστορική «αλήθεια». Αυτό που επιζητούν είναι να μας δείξουν πώς οι καθημερινοί άνθρωποι προσλαμβάνουν τα μεγάλα γεγονότα και πώς αντιλαμβάνονται τον ρόλο τους στην εξέλιξη της Ιστορίας.

Τούτων δεδομένων το βιβλίο της Σαμπατακάκη αποτελεί μια αξιόλογη παρέμβαση στον χώρο της δημόσιας μικρο-ιστορίας, που με τρόπο προσιτό όσο και επιστημονικό μάς καθιστά κοινωνούς μεγάλων ιστορικών στιγμών.

 

* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΙΒΟΣ είναι επίκουρος καθηγητής Ιστορίας και επικεφαλής του
τμήματος Νεοελληνικής Φιλολογίας 
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου
του Καρόλου της Πράγας και μεταφραστής.

altΟι κομπάρσοι
Μαρία Σαμπατακάκη
Κέδρος 2019
Σελ. 200, τιμή εκδότη €11,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΣΑΜΠΑΤΑΚΑΚΗ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

Για το μυθιστόρημα του Λύο Καλοβυρνά «Όλες μας» (εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: © Diego San / Unsplash.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Γυναικοκτο...

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

Για το μυθιστόρημα του Ξενοφώντα Κοντιάδη «Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» (εκδ. Τόπος). Στην κεντρική εικόνα, ο Νίκος Μπελογιάννης. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Τι άνθρωποι ήταν αυτοί που μετά την ήττα του ΚΚΕ κα...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

Για τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές» (εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο συγγραφέας ως αντηχείο ενός παλλόμενου κόσμου. Ο δημιουργός ως γόνιμος υποδοχέας γεγονότων, αδιαμόρφωτων κατά βάση, όπω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Το πρώτο επεισόδιο της εκπομπής «Βίος και Πολιτεία» μεταδόθηκε ζωντανά την Παρασκευή και βρίσκεται ήδη στον «αέρα» του διαδικτύου. Μια πρωτοβουλία του μεγαλύτερου και πιο εν...

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Σε συνέντευξή της στο American Booksellers Association, η Βόσνια συγγραφέας Lana Bastašić μίλησε για το βιβλίο της «Πιάσε το λαγό», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg, σε μετάφραση Ισμήνης Ραντούλοβιτς.

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ