alt

Για τη συλλογή διηγημάτων της Μαρίας Σαμπατακάκη «Οι κομπάρσοι» (εκδ. Κέδρος).

Του Κώστα Τσίβου

«Η ασημαντότητα είναι η ουσία της ύπαρξης» γράφει ο Κούντερα στο βιβλίο του Η Γιορτή της ασημαντότητας. Δεν γνωρίζω εάν η Μαρία Σαμπατακάκη είχε υπόψη της το βιβλίο του μεγάλου Τσέχου συγγραφέα, όταν άρχιζε να συλλέγει τις ιστορίες των κομπάρσων της, όμως στο δικό της βιβλίο κατάφερε να διαβάσει με έναν τρόπο μοναδικό βιώματα ασήμαντων ανθρώπων. Ανθρώπων που οι ζωές τους διασταυρώθηκαν με τις σημαντικότερες στιγμές της νεότερης Ιστορίας μας.

Η συγγραφέας αναπαράγει τις απλοϊκές, αλλά κι εξίσου συγκλονιστικές αφηγήσεις τους με έναν τρόπο απαράμιλλο, αποτυπώνοντας στο χαρτί όχι μόνο την ουσία των λόγων τους αλλά και τη χροιά της ντοπιολαλιάς τους, χωρίς την παραμικρή παρέμβαση στη ροή των διηγήσεών τους.

Πρωταγωνιστές του βιβλίου της, παιδιά που μεγάλωσαν στις παιδουπόλεις της Φρειδερίκης. Χωριάτισσες, που αντιμέτωπες με τη φρίκη τόσων αδελφοκτόνων συγκρούσεων της δεκαετίας, γύρεψαν καλύτερη τύχη και περισσότερη ανωνυμία στην πρωτεύουσα. Μετανάστες που αναζήτησαν μια καλύτερη μοίρα στην Αμερική και στο Βέλγιο. Πολιτικοί πρόσφυγες που για να σώσουν το τομάρι τους υποχρεώθηκαν να καταφύγουν στη Ρουμανία και στη Σοβιετική Ένωση. Αντάρτες και φασίστες, πατριώτες και αποστάτες.

Μέσα από τις μοναδικές μαρτυρίες τους ξεδιπλώνεται όχι μόνο η καθημερινότητα της Ελλάδας, αλλά και οι πιο φρικαλέες στιγμές που βίωσαν οι Έλληνες από την εποχή του Μεσοπολέμου έως τη δικτατορία των συνταγματαρχών. Η συγγραφέας αναπαράγει τις απλοϊκές, αλλά κι εξίσου συγκλονιστικές αφηγήσεις τους με έναν τρόπο απαράμιλλο, αποτυπώνοντας στο χαρτί όχι μόνο την ουσία των λόγων τους αλλά και τη χροιά της ντοπιολαλιάς τους, χωρίς την παραμικρή παρέμβαση στη ροή των διηγήσεών τους. Στο τέλος κάθε κεφαλαίου η κάθε αφήγηση εντάσσεται με τρόπο ιδιαίτερα λιτό και περιεκτικό σε αυτό που λέμε «ιστορικό πλαίσιο». Οι αναφορές αυτές διευκολύνουν τον αναγνώστη να «τακτοποιήσει» την κάθε αφήγηση, τόσο χρονολογικά όσο και κοινωνικο-πολιτικά.

alt
Η Μαρία Σαμπατακάκη σπούδασε Ιστορία στη
Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
και στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, και Λογοτεχνία
στο Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ. Η πορεία της
στον τομέα της ιστορικής έρευνας ξεκίνησε από
το Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου
Εξωτερικών και το Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής
και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ). Έχει αναλάβει
τη συγκρότηση του Αρχείου της Εταιρείας Ακινήτων
Δημοσίου Α.Ε. (ΕΤΑΔ). Είναι επιστημονική
συνεργάτιδα σε θέματα Δημόσιας Ιστορίας της
Ελληνοαμερικανικής Ένωσης. Είναι υπεύθυνη της
αφιερωματικής ύλης του μηνιαίου περιοδικού Ιστορία.

Οι Κομπάρσοι της Μαρίας Σαμπατακάκη αποτελούν καρπό μιας εικοσαετούς αθόρυβης έρευνας της συγγραφέως στα ακόμα «αχαρτογράφητα» νερά της Δημόσιας Ιστορίας. Η συγγραφέας τους δηλώνει πως έχει γνώση του ρίσκου που αναλαμβάνει κάθε φιλόπονος ερευνητής, όταν επιχειρεί να παρουσιάσει σε ευρύτερο κοινό φιλτραρισμένες προσωπικές αφηγήσεις για γεγονότα γνωστά, όσο κι αμφιλεγόμενα.

Οι αφηγητές της Σαμπατακάκη δεν επιλέχτηκαν βάσει κάποιου στατιστικού δείγματος. Οι «αντιηρωικές» ιστορίες τους διασώθηκαν χάρις σε μια αιρετική προσέγγιση της Ιστορίας. Προσέγγιση που το τελευταίο διάστημα κερδίζει νέους ιεροφάντες και νέους πιστούς. Οι μύστες της «Δημόσιας Ιστορίας» δεν επιδιώκουν να μας παράσχουν μαρτυρίες που να τεκμηριώνουν την ιστορική «αλήθεια». Αυτό που επιζητούν είναι να μας δείξουν πώς οι καθημερινοί άνθρωποι προσλαμβάνουν τα μεγάλα γεγονότα και πώς αντιλαμβάνονται τον ρόλο τους στην εξέλιξη της Ιστορίας.

Τούτων δεδομένων το βιβλίο της Σαμπατακάκη αποτελεί μια αξιόλογη παρέμβαση στον χώρο της δημόσιας μικρο-ιστορίας, που με τρόπο προσιτό όσο και επιστημονικό μάς καθιστά κοινωνούς μεγάλων ιστορικών στιγμών.

 

* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΙΒΟΣ είναι επίκουρος καθηγητής Ιστορίας και επικεφαλής του
τμήματος Νεοελληνικής Φιλολογίας 
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου
του Καρόλου της Πράγας και μεταφραστής.

altΟι κομπάρσοι
Μαρία Σαμπατακάκη
Κέδρος 2019
Σελ. 200, τιμή εκδότη €11,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΣΑΜΠΑΤΑΚΑΚΗ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

Για το μυθιστόρημα του Ηλία Λ. Παπαμόσχου «Ανάληψη» (εκδ. Πατάκη) – Για ένα πραγματικό ναυάγιο στην Καστοριά του 1929. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θλίψη σαν κάρβουνο αναμμένο, πένθος που τυλίγει όπως η αράχνη τα σώ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης διοργανώνουν χριστουγεννιάτικη γιορτή βιβλίου το Σάββατο 9 & την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου από τις 11:00 μέχρι και τις 19:00 στην οδό Θουκυδίδου 4, στην Πλάκα και υπόσχονται δύο μέρες γεμάτες με μουσική, κεράσματα, προτάσεις για δώρα και μεγάλες προσφορές.

Επιμέλεια: ...

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Από σήμερα (7/12) έως και την Κυριακή (10/12) οι εκδόσεις Ψυχογιός ετοιμάζουν μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με bazaar βιβλίων, εκδηλώσεις και δράσεις για τα παιδιά. «Τίτλοι λογοτεχνίας για μικρούς και μεγάλους, bazaar βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς & συναρπα...

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

Για την παράσταση του Πορτογάλου σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες [Tiago Rodriguez] «Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» που ανέβηκε στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση. Κεντρική εικόνα: © Joseph Bandere.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος  ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής, το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορασ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ