alt

Για το μυθιστόρημα του Ισίδωρου Ζουργού «Οι ρετσίνες του βασιλιά» (εκδ. Πατάκη).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ο Ισίδωρος Ζουργός είναι σ’ αυτό το μυθιστόρημα παιδί του Ραμπελαί και του Σαίξπηρ, όπως στα Ανεμώλια ήταν πνευματικός απόγονος του Ομήρου. Τέτοιες υψηλές συγγένειες –με τον μέγιστο επικό ποιητή, με τον πρώτο μυθιστοριογράφο και με τον ύψιστο δραματουργό– δεν είναι ασήμαντης αξίας και η διακειμενική αυτή σχέση αποτελεί τη βάση για να δούμε τον μυθιστορηματικό κόσμο (που αναφέρεται στο σήμερα) με τον τρόπο της καρναβαλοποίησης και της τραγικής μοίρας.

Θαυμάζω τη γραφή του Ζουργού γεμάτη θαλπωρή και ηρεμία, τους διαλόγους που δένουν με τους χαρακτήρες, τους χαρακτήρες που παίζουν τον διακειμενικό τους ρόλο μεταξύ μεσαιωνικής-αναγεννησιακής μέθης και σύγχρονης ελλαδικής επαρχίας.

Ο εβδομηντάχρονος μηχανικός Λεόντιος Έξαρχος είχε μια πλούσια σε εμπειρίες και χρήματα ζωή και τώρα που χήρεψε από τη γυναίκα του Ουρανία επιστρέφει στον πύργο της στο χωριό για να περάσει τα γηρατειά του. Σαν άλλος βασιλιάς Ληρ βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τις τρεις κόρες του, που ζουν στο εξωτερικό και την Αθήνα, αλλά ο ίδιος έχει συμφιλιωθεί με την κατάσταση και αποφασίζει ότι δεν τις έχει ανάγκη. Εγκλιματίζεται στο μικρό χωριό με τους ντόπιους, συχνάζει στο καφενείο όπου (κουτσο)πίνει ρετσίνα και μαθαίνει τα νέα της τοπικής κοινότητας, ζει μεταξύ των χωριανών σε σχέσεις έλξης-άπωσης, αλλά κι ο ίδιος αντιλαμβάνεται τον κόσμο τους και τον ρουφά ποτήρι το ποτήρι.

Σ’ αυτήν τη ζηλευτή μακαριότητα, τα αγκάθια των τριών θυγατέρων του, που νιώθει ότι τον πρόδωσαν, πληγώνουν κάθε τόσο την καρδιά του. Έτσι, ανάμεσα στα μέρη της τριτοπρόσωπης αφήγησης που παρακολουθεί τα ίχνη του πρωταγωνιστή ξεφυτρώνουν ενότητες σε πρώτο πρόσωπο, καθώς ο Λεόντιος μιλάει στη νεκρή γυναίκα του Ουρανία και γράφει ανεπίδοτες επιστολές στις τρεις του κόρες. Παράλληλα, αναζητά, μέσα από το αρχείο του πεθερού του, γιατρού Γαβριήλ Ζαμάνη, και τις μαρτυρίες των υπέργηρων κατά κανόνα κατοίκων του χωριού, πληροφορίες για την ερωτύλη ζωή του Τραγοζαμάνη, όπως τον λέγανε, και τα νόθα παιδιά που έσπειρε, όσο είχε τη δύναμη και το χρήμα να κρατήσει τα στόματα κλειστά. Οι γενιές, ανιούσες και κατιούσες, διαγκωνίζονται στην απέχθεια της μιας προς την άλλη…

alt
Ο Ισίδωρος Ζουργός γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη
το 1964, όπου ζει και εργάζεται ως δάσκαλος.
Έχει συνεργαστεί στο παρελθόν με διάφορα
περιοδικά δημοσιεύοντας ποίηση και πεζογραφία,
καθώς και βιβλιογραφικά κριτικά σημειώματα.
Eπίσης, έχει ασχοληθεί με θέματα διδασκαλίας
της λογοτεχνίας στο δημοτικό σχολείο και
ιστορίας της εκπαίδευσης.



Θαυμάζω τη γεμάτη θαλπωρή και ηρεμία γραφή του Ζουργού, τους διαλόγους που δένουν με τους χαρακτήρες, τους χαρακτήρες που παίζουν τον διακειμενικό τους ρόλο μεταξύ μεσαιωνικής-αναγεννησιακής μέθης και σύγχρονης ελλαδικής επαρχίας. Το πιο στιβαρά πλασμένο πρόσωπο είναι ο λοξός του χωριού, ο Ζαχαρίας ή Μασούρης, που ίσως «είναι ο πιο ίσιος από τους ίσιους», καθώς είναι ευθύς, άδολος και ειλικρινής. Και δίπλα στον τρελό, ο ίδιος ο πυργοδεσπότης, ο βασιλιάς!, αποκαθηλώνεται από τις αποκαλύψεις κι από τις φυσικές καταστροφές, μένει έκθρονος και εν μέρει άστεγος κι εξισώνεται καρναβαλικά με τους «παρακατιανούς».

Η σύγχρονη πραγματικότητα, τραγική και κωμική συνάμα, τραγελαφική δηλαδή, μπορεί και συνδυάζει το ταπεινό με το υψηλό, το βασιλικό με το χωριάτικο, το θύμα με τον θύτη, ενώ κάποια στιγμή όλα ενδέχεται να ανατραπούν δημιουργώντας μια αντίστροφη τάξη. Ο Ισίδωρος Ζουργός φτιάχνει το παλίμψηστό του έχοντας γνώση της φυσικής εντροπίας που επικρατεί στον κόσμο και το μυθιστόρημα έρχεται να μας τη θυμίσει.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου. 
Τελευταίο του βιβλίο, η μελέτη «Βιβλιογραφία για τον Νίκο Καζαντζάκη» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).


altΟι ρετσίνες του βασιλιά
Ισίδωρος Ζουργός
Πατάκης 2019
Σελ. 456, τιμή εκδότη €19,70 

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΙΣΙΔΩΡΟΥ ΖΟΥΡΓΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Δεν είμαι ρομπότ» (επίμετρο Γεράσιμος Κουζέλης, εκδ. Θεμέλιο). Στην εικόνα, στιγμιότυπο από την κορεάτικη σειρά «I'm not a robot». 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να γράψει λογοτεχνία; Μπορεί να γράψει λογοτ...

«Τράνταγμα» του Νικόλα Ευαντινού (κριτική) – Διευρύνοντας τα όρια της προσωπικής εμπειρίας

«Τράνταγμα» του Νικόλα Ευαντινού (κριτική) – Διευρύνοντας τα όρια της προσωπικής εμπειρίας

Για τη συλλογή διηγημάτων του Νικόλα Ευαντινού «Τράνταγμα» (εκδ. Κέδρος). 

Γράφει ο Νίκος Χρυσός

Παρότι πρώτο πεζογραφικό βιβλίο του, το ...

«O κόκκινος καθηγητής» του Διονύση Χαριτόπουλου (κριτική) – Το χρονικό ενός θυμωμένου παιδιού

«O κόκκινος καθηγητής» του Διονύση Χαριτόπουλου (κριτική) – Το χρονικό ενός θυμωμένου παιδιού

Για το χρονικό του Διονύση Χαριτόπουλου «Ο κόκκινος καθηγητής» (εκδ. Τόπος).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο Πειραιάς των ανθρώπων της βιοπάλης, αλλά και των τυχοδιωκτών, που δεν διστάζουν να διαβούν τον Ρουβίκωνα και να παρανο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Στην Αθηνά Ψυλλιά το 5ο Βραβείο Μετάφρασης ΛΕΑ – Για το μυθιστόρημα «Αρχαία καλλιέργεια» του Ραντουάν Νασσάρ

Στην Αθηνά Ψυλλιά το 5ο Βραβείο Μετάφρασης ΛΕΑ – Για το μυθιστόρημα «Αρχαία καλλιέργεια» του Ραντουάν Νασσάρ

Η Αθηνά Ψυλλιά τιμήθηκε με το 5ο Βραβείο Μετάφρασης ΛΕΑ (Λογοτεχνία Εν Αθήναις) για το μυθιστόρημα «Αρχαία καλλιέργεια» του Ραντουάν Νασσάρ (Raduan Nassar), που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. © για τις εικόνες: Sissy Morfi 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» του Γιώργου Σιακαντάρη (κριτική) – Αναγνωρίζοντας τις μεταλλάξεις κόντρα στον κυνισμό

«Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» του Γιώργου Σιακαντάρη (κριτική) – Αναγνωρίζοντας τις μεταλλάξεις κόντρα στον κυνισμό

Για το δοκίμιο του Γιώργου Σιακαντάρη «Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; – Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» (εκδ. Αλεξάνδρεια). 

Γράφει ο Λάμπρος Α. Φλιτούρης

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μάς βομβαρδίζου...

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

Για το τελευταίο βιβλίο του Γκυστάβ Φλωμπέρ [Gustave Flaubert] «Τρεις ιστορίες» (μτφρ. Τιτίκα Δημητρούλια, επίμετρο Σωτήρης Παρασχάς, εκδ. Αντίποδες).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Συγκρίνοντας την εικόνα με το κείμενο, ο αναγνώστης θα σκεφτόταν: “Δεν καταλαβαίνω τίποτα, πώς έ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Παναγιώτη Γούτα «Ένα δικό του δωμάτιο», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 30 Μαΐου από τις εκδόσεις Ρώμη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΔΑΚΡΥΑ

Γέρασε πια, θα πλησιάζει τα ενε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ