alt

Για το μυθιστόρημα του Ισίδωρου Ζουργού «Οι ρετσίνες του βασιλιά» (εκδ. Πατάκη).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ο Ισίδωρος Ζουργός είναι σ’ αυτό το μυθιστόρημα παιδί του Ραμπελαί και του Σαίξπηρ, όπως στα Ανεμώλια ήταν πνευματικός απόγονος του Ομήρου. Τέτοιες υψηλές συγγένειες –με τον μέγιστο επικό ποιητή, με τον πρώτο μυθιστοριογράφο και με τον ύψιστο δραματουργό– δεν είναι ασήμαντης αξίας και η διακειμενική αυτή σχέση αποτελεί τη βάση για να δούμε τον μυθιστορηματικό κόσμο (που αναφέρεται στο σήμερα) με τον τρόπο της καρναβαλοποίησης και της τραγικής μοίρας.

Θαυμάζω τη γραφή του Ζουργού γεμάτη θαλπωρή και ηρεμία, τους διαλόγους που δένουν με τους χαρακτήρες, τους χαρακτήρες που παίζουν τον διακειμενικό τους ρόλο μεταξύ μεσαιωνικής-αναγεννησιακής μέθης και σύγχρονης ελλαδικής επαρχίας.

Ο εβδομηντάχρονος μηχανικός Λεόντιος Έξαρχος είχε μια πλούσια σε εμπειρίες και χρήματα ζωή και τώρα που χήρεψε από τη γυναίκα του Ουρανία επιστρέφει στον πύργο της στο χωριό για να περάσει τα γηρατειά του. Σαν άλλος βασιλιάς Ληρ βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τις τρεις κόρες του, που ζουν στο εξωτερικό και την Αθήνα, αλλά ο ίδιος έχει συμφιλιωθεί με την κατάσταση και αποφασίζει ότι δεν τις έχει ανάγκη. Εγκλιματίζεται στο μικρό χωριό με τους ντόπιους, συχνάζει στο καφενείο όπου (κουτσο)πίνει ρετσίνα και μαθαίνει τα νέα της τοπικής κοινότητας, ζει μεταξύ των χωριανών σε σχέσεις έλξης-άπωσης, αλλά κι ο ίδιος αντιλαμβάνεται τον κόσμο τους και τον ρουφά ποτήρι το ποτήρι.

Σ’ αυτήν τη ζηλευτή μακαριότητα, τα αγκάθια των τριών θυγατέρων του, που νιώθει ότι τον πρόδωσαν, πληγώνουν κάθε τόσο την καρδιά του. Έτσι, ανάμεσα στα μέρη της τριτοπρόσωπης αφήγησης που παρακολουθεί τα ίχνη του πρωταγωνιστή ξεφυτρώνουν ενότητες σε πρώτο πρόσωπο, καθώς ο Λεόντιος μιλάει στη νεκρή γυναίκα του Ουρανία και γράφει ανεπίδοτες επιστολές στις τρεις του κόρες. Παράλληλα, αναζητά, μέσα από το αρχείο του πεθερού του, γιατρού Γαβριήλ Ζαμάνη, και τις μαρτυρίες των υπέργηρων κατά κανόνα κατοίκων του χωριού, πληροφορίες για την ερωτύλη ζωή του Τραγοζαμάνη, όπως τον λέγανε, και τα νόθα παιδιά που έσπειρε, όσο είχε τη δύναμη και το χρήμα να κρατήσει τα στόματα κλειστά. Οι γενιές, ανιούσες και κατιούσες, διαγκωνίζονται στην απέχθεια της μιας προς την άλλη…

alt
Ο Ισίδωρος Ζουργός γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη
το 1964, όπου ζει και εργάζεται ως δάσκαλος.
Έχει συνεργαστεί στο παρελθόν με διάφορα
περιοδικά δημοσιεύοντας ποίηση και πεζογραφία,
καθώς και βιβλιογραφικά κριτικά σημειώματα.
Eπίσης, έχει ασχοληθεί με θέματα διδασκαλίας
της λογοτεχνίας στο δημοτικό σχολείο και
ιστορίας της εκπαίδευσης.



Θαυμάζω τη γεμάτη θαλπωρή και ηρεμία γραφή του Ζουργού, τους διαλόγους που δένουν με τους χαρακτήρες, τους χαρακτήρες που παίζουν τον διακειμενικό τους ρόλο μεταξύ μεσαιωνικής-αναγεννησιακής μέθης και σύγχρονης ελλαδικής επαρχίας. Το πιο στιβαρά πλασμένο πρόσωπο είναι ο λοξός του χωριού, ο Ζαχαρίας ή Μασούρης, που ίσως «είναι ο πιο ίσιος από τους ίσιους», καθώς είναι ευθύς, άδολος και ειλικρινής. Και δίπλα στον τρελό, ο ίδιος ο πυργοδεσπότης, ο βασιλιάς!, αποκαθηλώνεται από τις αποκαλύψεις κι από τις φυσικές καταστροφές, μένει έκθρονος και εν μέρει άστεγος κι εξισώνεται καρναβαλικά με τους «παρακατιανούς».

Η σύγχρονη πραγματικότητα, τραγική και κωμική συνάμα, τραγελαφική δηλαδή, μπορεί και συνδυάζει το ταπεινό με το υψηλό, το βασιλικό με το χωριάτικο, το θύμα με τον θύτη, ενώ κάποια στιγμή όλα ενδέχεται να ανατραπούν δημιουργώντας μια αντίστροφη τάξη. Ο Ισίδωρος Ζουργός φτιάχνει το παλίμψηστό του έχοντας γνώση της φυσικής εντροπίας που επικρατεί στον κόσμο και το μυθιστόρημα έρχεται να μας τη θυμίσει.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου. 
Τελευταίο του βιβλίο, η μελέτη «Βιβλιογραφία για τον Νίκο Καζαντζάκη» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).


altΟι ρετσίνες του βασιλιά
Ισίδωρος Ζουργός
Πατάκης 2019
Σελ. 456, τιμή εκδότη €19,70 

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΙΣΙΔΩΡΟΥ ΖΟΥΡΓΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

Για την επανακυκλοφορία του βιβλίου της Γεωργίας Τάτση «Χορός στα ποτήρια» (εκδ. Βακχικόν, δύο νουβέλες). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία από την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Θίασος» (1974-’75) 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Iεροτελεστικός από τη...

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου «Η λίμπιντο των αγγέλων» (εκδ. Γραφή).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Για μας τους κριτικούς δεν πρέπει να παίζει ρόλο το όνομα του συγγραφέα: αν είναι γνωστός με περγαμηνές στο ενεργητικό του, δεν σημαίνει ...

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη «Ένα κομμάτι χαρτί» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Κεντρική εικόνα: © Roman Kraft (Unsplash). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Το μόνο που αλλάζει είναι το παρελθόν, όλες οι άλλ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

Το «2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν [Duncan Macmillan] παρουσιάζεται στο θέατρο Σταθμός σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη. Φωτογραφίες: © Σπύρος Περδίου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το 2071, η σημαντική διάλεξη του...

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

Για το βιβλίο του Γουόλτερ Άιζακσον [Walter Isaacson] «Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Κλειδάριθμος).

Γράφει ο  Διονύσης Μαρίνος

Πριν από λίγες ημέρες ο ...

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Ο Δημήτρης Καραντζάς σε συνεργασία με την Γκέλυ Καλαμπάκα, έγραψε και σκηνοθέτησε «Το Σπίτι», την πρώτη του παράσταση έπειτα από δώδεκα χρόνια, ύστερα από ανάθεση της Στέγης για τη δημιουργία ενός πρωτότυπου έργου. «Το Σπίτι» παρουσιάζεται στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Τετάρτη - Κυριακή μέχρι και τις 19 Νοεμβρίου. Φωτο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ