alt

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Αδέλφια» (εκδ. Μεταίχμιο).

Της Άννας Λυδάκη

Ο τίτλος του τελευταίου βιβλίου του Γιώργου Συμπάρδη είναι Αδέλφια. Όχι «Τα αδέλφια», όπως θα μπορούσε να είναι μια και η υπόθεση αφορά κυρίως δύο αδέλφια και τις μεταξύ τους σχέσεις (λέω «κυρίως» γιατί υπάρχουν και πολλά άλλα στο βιβλίο). Ο τίτλος υποδηλώνει ότι ο Συμπάρδης μιλώντας για τα συγκεκριμένα αδέλφια της ιστορίας επιχειρεί (και καταφέρνει με έξοχο τρόπο) να κάνει μια βαθιά τομή στις αμφιθυμικές σχέσεις που αναπτύσσονται γενικότερα ανάμεσα στους ανθρώπους που συνδέονται στενά· που ο ένας μπαίνει στη ζωή του άλλου, σαν να θέλουν να γίνουν ένα, ψυχή τε και σώματι. Και ταυτόχρονα, λες και τρομάζουν από αυτό το έντονο συναίσθημα, θέλουν να χτυπήσουν, να εξαφανίσουν ή να πάρουν μέσα τους και να αφομοιώσουν τον άλλο.

Ο Συμπάρδης δημιουργεί ηχοτοπία αλλοτινών καιρών και διαβάζοντας κανείς το βιβλίο νομίζει ότι ακούει τους ήχους που περιγράφονται σ’ αυτό: τραγούδια και ειδήσεις, αναζητήσεις μέσω του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, σιγανές κουβέντες γυναικών που τις κρυφακούνε παιδιά, φωνές ερωτευμένων.

Στο εξώφυλλο του βιβλίου βλέπουμε ένα επιτραπέζιο ποδοσφαιράκι και δύο ξύλινους παίκτες. Συνήθως δεν παίρνουμε στα σοβαρά το παιχνίδι, όμως ο Γ. Χουιζίνγκα (Ο άνθρωπος και το παιχνίδι, εκδ. Γνώση) τονίζει ότι υπάρχει πάντα κάποιο νόημα σ’ αυτό. Κάτι γίνεται στα ψέματα, όμως ένα παιχνίδι μπορεί να συμπαρασύρει ολοκληρωτικά τους παίκτες, όπως το ποδόσφαιρο που ερεθίζει και δημιουργεί έντονο ανταγωνισμό για τη νίκη.

Η έκβαση του παιχνιδιού ανάμεσα στους ήρωες του Συμπάρδη είναι αβέβαιη. Είναι άνθρωποι σημαδεμένοι διά βίου, όπως όλοι μας, από τον τόπο, την οικογένεια, τις πρώτες σχέσεις. Ο ανθρώπινος χρόνος, που δεν ξεχωρίζει παρελθόν, παρόν και μέλλον, εγγράφεται στον τόπο. Και ο τόπος στο βιβλίο είναι προφανώς η Ελευσίνα κατά τις δεκαετίες του 1950 & ’60. Θα μπορούσε όμως να είναι και οποιαδήποτε μικρή πόλη της εποχής εκείνης. Τότε που τα αγόρια στα 14-15 φορούσαν μακριά παντελόνια. Τότε που αρχίζει έντονα η ανοικοδόμηση. Οι περιγραφές των τόπων και των πραγμάτων στο βιβλίο συνοδεύονται από ήχους της εποχής. Ο Συμπάρδης δημιουργεί ηχοτοπία αλλοτινών καιρών και διαβάζοντας κανείς το βιβλίο νομίζει ότι ακούει τους ήχους που περιγράφονται σ’ αυτό: τραγούδια και ειδήσεις, αναζητήσεις μέσω του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, σιγανές κουβέντες γυναικών που τις κρυφακούνε παιδιά, φωνές ερωτευμένων.

«Μουσική από το πάλκο και τραγούδια για τσιγάρα, ποτά και μαγικές γυναίκες απλησίαστες και για εκείνες τις άλλες που υπέφεραν, από και για άντρες, αμανέδες και ψαλμωδίες του υποχρεωτικού εκκλησιασμού… θρήνους με κάτι θαμπές γυναικείες φωνές που σιγοτραγουδούσαν αργά το βράδυ στίχους περίεργους, καινούργιους, μέσα από τους οποίους κορίτσια μιλούσαν για αγόρια και παλικάρια και τον ενοχικό τους έρωτα – τον έρωτα ενός προσωπείου για ένα πρόσωπο».

Η οικογένεια είναι τετραμελής: Ο πατέρας, η μητέρα και τα δύο αγόρια. Ο ένας είναι μεγαλύτερος κατά τρία χρόνια από τον μικρότερο, τον αφηγητή. Ο ωραίος Θανάσης είναι ο μεγάλος. Ο ήρωας. Ο μόνος που εμφανίζεται με το όνομά του. Τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας είναι χωρίς όνομα. Γύρω τους πρόσωπα που εμπλέκονται στη ζωή τους σε μια πόλη γεμάτη από ανθρώπους του Εμφυλίου και πρόσφυγες. Ο πατέρας κατάγεται από ένα χωριό λίγα χιλιόμετρα μακριά από την πόλη, αλλά που «μοιάζει να προέρχεται από τα βάθη ενός παρελθόντος σκληρού και επίμονου». Η μητέρα είναι ωραία με φορέματα «με μεγάλα λουλούδια και ντεκολτέ, εφαρμοστές μπλούζες που τις συνδύαζε με μακριές φούστες, στενές στη μέση και φαρδιές στην κατάληξη… με χρώματα νεανικά». Εκμυστηρεύεται τα μυστικά της στον μικρό της γιο. Έναν Ιακώβ, θα λέγαμε, με τον οποίο είναι δεμένη περισσότερο, ενώ ο πατέρας δείχνει την αδυναμία του στον πρωτότοκο, παρόλο που δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει την πέτσινη λουρίδα στην πλάτη του, όταν νομίζει ότι πρέπει.

Ο Συμπάρδης χωρίς αλληγορίες περιγράφει, κυριολεκτεί με ακρίβεια και καταφέρνει μέσα από το ιδιαίτερο να δείξει το γενικό.

Ο Θανάσης, ο «πρίγκιπας», συχνά χάνεται αλλά υπάρχει παντού. Ακόμα κι όταν είναι απών. Ο μικρός νιώθει τον ίσκιο του πάνω του, το βλέμμα του τον παρατηρεί, όπου και αν βρίσκεται, ό,τι και αν κάνει, με όποιον και αν μιλάει. Τα δύο αδέλφια μοιράζονται τα ίδια πράγματα με διαφορετικό τρόπο και η ζωή τους είναι δεμένη αξεδιάλυτα. Η ανάδυση της αμφιθυμικής σχέσης συντελείται με τέλειο τρόπο στο βιβλίο. Και ο πόνος για ό,τι έγινε, ή δεν έγινε όταν έπρεπε, φαίνεται πως παραμένει πάντα. Πέρα από την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πλοκή του έργου, εκείνο που συντελεί στο να γίνεται η αφήγηση συναρπαστική είναι τα εξαίσια ελληνικά του Συμπάρδη. Οι λέξεις είναι διαλεγμένες με ευαισθησία και αποδίδουν τέλεια την εσωτερική ένταση των ηρώων. Μια απλότητα γεμάτη βάθος, με το ρήμα συχνά να βρίσκεται στο τέλος της πρότασης, δίνει στον συγγραφέα ένα ιδιαίτερο ύφος. Ο Συμπάρδης χωρίς αλληγορίες περιγράφει, κυριολεκτεί με ακρίβεια και καταφέρνει μέσα από το ιδιαίτερο να δείξει το γενικό. Οι ιδέες, οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι μύχιες επιθυμίες συγκεκριμενοποιούνται μέσα από τη δράση των ηρώων και το βιβλίο τελικά μιλά για τα πανανθρώπινα: για σχέσεις αγάπης και μίσους, που μπορούν να συνυπάρχουν, και για πρόσωπα έρμαια των παθών και των παθημάτων τους.

* Η ΑΝΝΑ ΛΥΔΑΚΗ είναι καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Τελευταίο βιβλίο της, η μελέτη «Αναζητώντας το χαμένο παράδειγμα: Επιτόπια έρευνα, κατανόηση, ερμηνεία» (εκδ. Παπαζήση).

 Στην κεντρική εικόνα: Φωτογραφία © Jim Goldberg/Magnum Photos.


altΑδέλφια
Γιώργος Συμπάρδης
Μεταίχμιο 2018
Σελ. 312, τιμή εκδότη €15,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΥΜΠΑΡΔΗ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

Για το μυθιστόρημα του Ηλία Λ. Παπαμόσχου «Ανάληψη» (εκδ. Πατάκη) – Για ένα πραγματικό ναυάγιο στην Καστοριά του 1929. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θλίψη σαν κάρβουνο αναμμένο, πένθος που τυλίγει όπως η αράχνη τα σώ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ