alt

Για το μυθιστόρημα της Έλενας Πέγκα «Αθήνα – Δελχί – Αθήνα» (εκδ. Άγρα).

Του Μιχάλη Μακρόπουλου

«Μυθιστόρημα» χαρακτηρίζεται το ταξιδιωτικό και στοχαστικό Αθήνα – Δελχί – Αθήνα της Έλενας Πέγκα. Ωστόσο, σε τούτο το σπονδυλωτό αφήγημα δεν ιστορείται κανένας μύθος – λέγονται βέβαια πολλές μικροϊστορίες, αλλά κατά βάση είναι ένα βιβλίο ταξιδιωτικών εντυπώσεων, όπως αναπλάθονται από τη μνήμη και οι εικόνες τους πλάθονται μαζί με σκέψεις. Είναι λοιπόν μυθιστορία ό,τι κάνει η μνήμη στο βιωμένο συμβάν, ή ίσως η συνειδητή μετάπλασή του για να εξυπηρετηθεί μια σύνδεση μερών, αφηγηματική μεν, επ’ ουδενί μυθοπλαστική δε;

Η συγγραφέας μας δίνει συχνά τα κλειδιά για να καταλάβουμε τη ματιά της, όπως όταν γράφει: «[…] δεν θέλω να πάω στον κόσμο των συναισθημάτων. Θέλω να μείνω στον κόσμο των αισθήσεων, των εντυπώσεων».

Στο Αθήνα – Δελχί η αφηγήτρια παρουσιάζεται εδώ κι εκεί στο τρίτο πρόσωπο, ως «η γυναίκα που ταξιδεύει», και συχνά μετά το ταξίδι στο Δελχί μιλά για κάποια εμπειρία της στον γιο της, που προσθέτει στις σκέψεις της μητέρας μια κατακλείδα. Άραγε, αυτή η μετάθεση της προσωπικής εμπειρίας σ’ ένα τριτοπρόσωπο alter ego δικαιολογεί το χαρακτηρισμό του «μυθιστορήματος»; Αν ναι, πρέπει να σταθώ απέναντι σ’ αυτή «τη γυναίκα που ταξιδεύει» σαν αντίκρυ σε μια λογοτεχνική ηρωίδα. Η συγγραφέας μας δίνει συχνά τα κλειδιά για να καταλάβουμε τη ματιά της, όπως όταν γράφει: «[…] δεν θέλω να πάω στον κόσμο των συναισθημάτων. Θέλω να μείνω στον κόσμο των αισθήσεων, των εντυπώσεων».

Στη λογοτεχνία, κάθε ταξίδι είναι μαθητεία, κι αυτό μοιάζει να το γνωρίζει η ταξιδιώτισσα, έτσι ξεκινά «ανοιχτή» και καθετί τη γοητεύει. Τη γοητεύουν άνθρωποι, τα τρίκυκλα τουκ-τουκ, πολύτιμες πέτρες, παλάτια, ναοί (Birla Mandir, ο ναός με τις μαϊμούδες, Χανουμάν, ο ναός του λωτού), κήποι, μαυσωλεία, ξενοδοχεία – καθετί. Όταν ακούει έναν Άγγλο δίπλα της να λέει σε μια Αγγλίδα: «Ήμουν όλο το πρωί στο ποτάμι και φωτογράφιζα. Μικρά παιδιά ψάχνανε μέσα στα βρόμικα νερά μήπως και βρουν κάτι για να το πουλήσουν για ανακύκλωση», αυτόματα, μεταπλάθοντας την άθλια πραγματικότητα σε «μαγική» εμπειρία, γράφει:

«Τους ακούω και σκέφτομαι τα παιδιά μέσα στο ποτάμι να ψαρεύουν τα μαγικά σκουπίδια. “Εσύ, Μίνα [η συνταξιδιώτισσά της], έχεις μαγικά αντικείμενα;” τη ρωτώ».

Ολοκληρώνει λοιπόν η ταξιδιώτισσα τη μαθητεία της, με το μόνο τέλος που μπορεί να υπάρξει σε τούτη τη μαθητεία: την αυτογνωσία – μια από τις πολλές μορφές της; Σε αυτό βρίσκει στον ίδιο της τον εαυτό ένα εμπόδιο, νιώθω. Αυτό το εμπόδιο δεν είναι ακριβώς αυταρέσκεια ή εγωπάθεια, αν κι έχει κάτι αμυδρό απ’ αυτά τα δύο· αλλά είναι πάντως ένα εμπόδιο στο να ανοίξουν τελείως οι πόροι, η ώσμωση να ’ναι πλήρης και τίποτα πλέον να μη χωρίζει την ταξιδιώτισσα απ’ το ταξίδι. Ένα παράδειγμα τούτης της απόστασης ανάμεσα στην ίδια και σ’ ό,τι υπάρχει γύρω της είναι μια σκηνή στο ξενοδοχείο όπου μένει. Βγαίνει με τα εσώρουχα στην ιδιωτική βεράντα του δωματίου της για να διαβάσει (Έλενα Φερράντε, το Αυτοί που μένουν και αυτοί που φεύγουν). Καθώς διαβάζει, σηκώνει ψηλά το βλέμμα κι αντικρίζει ψηλά στη στέγη έναν όμορφο νεαρό υπάλληλο να την κοιτά. Αφού κάνει κάποιες σκέψεις για το πώς βρέθηκε ο νεαρός εκεί, λέει τέλος: «Συνέχισα το διάβασμα με τα εσώρουχα». Είναι μια σκηνή ανοιχτή σε ταξικές, ψυχαναλυτικές κι άλλες ερμηνείες. 

alt
Η Έλενα Πέγκα γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη.
Σπούδασε θέατρο και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο
Wesleyan στο Κονέκτικατ των ΗΠΑ (Β.Α.), και
σενάριο-συγγραφή θεατρικών έργων στο University
of Southern California του Λος Άντζελες (Μ.Α.).
Έγραψε το σενάριο για την βραβευμένη ταινία του
Λάκη Παπαστάθη «Το μόνον της ζωής του ταξίδειον».
Η συλλογή διηγημάτων της Σφιχτές ζώνες και άλλα
δέρµατα τιμήθηκε με το βραβείο διηγήματος του
Ιδρύματος Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, το 2012.




Κι από την άλλη η ταξιδιώτισσα έχει μιαν ευαισθησία που πάλλεται σαν λεπτή κεραία πιάνοντας ανεπαίσθητα σήματα που μεταφέρονται με καθαρότητα, όπως εδώ:

«Έξω υπήρχε ένα δυνατό φως πάνω από τα κεφάλια μας καθώς περπατούσαμε χωρίς να ξέρουμε πού πηγαίναμε. Τόσο πολύ λευκό φως έσβηνε τα περιγράμματα των σπιτιών, των δέντρων, των πραγμάτων. Έκρυβε τις σκληρές εικόνες φτώχειας ανθρώπων άστεγων, δεξιά κι αριστερά. Προσωρινά τις έκρυβε, σαν να τις έσβηνε, όπως κάνει και η μνήμη. Όπως θα κάνει και η δική μας μνήμη. Περπατούσαμε διακρίνοντας ίσκιους μόνο. Οι ίσκιοι ήταν απαλοί. Ήταν παλιοί και νέοι Θεοί; Τι προστάτευαν αυτή την ώρα, αυτό το απόγευμα στην πόλη της Τζαϊπούρ; Περπατούσαμε για να περπατήσουμε, χωρίς να φοβόμαστε αν θα χαθούμε, χωρίς να φοβόμαστε την άλλη, την αποκρουστική όψη της μαγείας, την τρομακτική όψη της δυστυχίας, της απελπισίας. Περπατούσαμε με την παράξενη βεβαιότητα πως είμαστε περαστικές, πως όλο αυτό το χάσιμο στους σκιερούς, άγνωστους δρόμους είναι μια στιγμή που δεν θα κρατήσει, καθώς οι στιγμές δεν κρατάνε. Μια σκελετωμένη αγελάδα φάνηκε αμυδρά ανάμεσα σε σκουπίδια, ξεπρόβαλε από έναν βρομερό σωρό. Είχε γεννήσει, αλλά το μικρό της είχε πεθάνει πριν καταφέρει να το βγάλει από το σώμα της. Μπορεί να μην είχε τη δύναμη να το γεννήσει. Μισό το νεογέννητο νεκρό πια μοσχάρι κρεμόταν από την αγελάδα· διέκρινα τα δυο του πόδια να κρέμονται στον αέρα. Το άλλο μισό ήταν ακόμη μέσα της. Η αγελάδα ζούσε ακόμα, πηγαινοερχόταν  μόνη και αβοήθητη εκεί, στα σκουπίδια, στην άκρη του δρόμου. Άνθρωποι την πλησίαζαν, χωρίς να σταματήσουν. Να κάνουν τι; Να της βγάλουν το μικρό; Προσπέρασα και εγώ, τυφλωμένη από το φως, αλλά όχι τελείως. Την είδα».

Την είδε, αλλά την ένιωσε κιόλας βαθιά, ώστε να ολοκληρωθεί το ταξίδι; Όπως κρύβονταν οι εικόνες φτώχειας μες στο λευκό φως, έτσι κρύβεται και τούτο το βιβλίο πίσω από το χαρακτηρισμό του. Όμως, όσο κι αν οι λέξεις είναι συμβάσεις, μας βοηθούν παρ’ όλα αυτά να συνεννοούμαστε, και το Αθήνα – Δελχί – Αθήνα, γοητευτικό αναμφίβολα, δεν είναι μυθιστόρημα.

* Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ είναι συγγραφέας και μεταφραστής. 
Τελευταίο του βιβλίο, η νουβέλα «Μαύρο νερό» (εκδ. Κίχλη).


altΑθήνα - Δελχί - Αθήνα
Έλενα Πέγκα
Άγρα 2019
Σελ. 232, τιμή εκδότη €15,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΠΕΓΚΑ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αμαλία, μία πόρνη στα αζήτητα» του Βασίλη Τζανακάρη (κριτική) – Τόσα δίνω, πόσα θες;

«Αμαλία, μία πόρνη στα αζήτητα» του Βασίλη Τζανακάρη (κριτική) – Τόσα δίνω, πόσα θες;

Για το μυθιστόρημα του Βασίλη Τζανακάρη «Αμαλία, μια πόρνη στα αζήτητα» (Ελληνοεκδοτική). Κεντρική εικόνα: Η συνοικία «Μπάρα» στη Θεσσαλονίκη την περίοδο 1916-1918. 

Γράφει η Φανή Κεχαγιά

...

«Απομονωτήριο λοιμύποπτων ζώων» του Νικήτα Σινιόσογλου – Μια «ριζοσπαστική ποιητική του σώματος»

«Απομονωτήριο λοιμύποπτων ζώων» του Νικήτα Σινιόσογλου – Μια «ριζοσπαστική ποιητική του σώματος»

Για το πεζογράφημα του Νικήτα Σινιόσογλου «Απομονωτήριο λοιμύποπτων ζώων» (εκδ. Κίχλη). Φωτογραφία, από το έργο-παρέμβαση ZOO του Βραζιλιάνου καλλιτέχνη Eduardo Srur.

Γράφει ο Ηλίας Γιούρης 

Ένας από τους πιο διαδ...

«Όνομα πατρός: Δούναβης» του Κώστα Ακρίβου (κριτική) – Μια μυθιστορηματική βιογραφία φέρνει κοντά δύο συγγραφείς

«Όνομα πατρός: Δούναβης» του Κώστα Ακρίβου (κριτική) – Μια μυθιστορηματική βιογραφία φέρνει κοντά δύο συγγραφείς

Για το μυθιστόρημα του Κώστα Ακρίβου «Όνομα πατρός: Δούναβης» (εκδ. Μεταίχμιο). Στην κεντρική εικόνα, ο Παναΐτ Ιστράτι, συγγραφέας και πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος του Κώστα Ακρίβου. 

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 3η – Κορύφωση συμμετοχής και ακύρωση της εκδήλωσης για την εβραϊκή λογοτεχνία μετά από παρέμβαση ομάδας εκδοτών

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 3η – Κορύφωση συμμετοχής και ακύρωση της εκδήλωσης για την εβραϊκή λογοτεχνία μετά από παρέμβαση ομάδας εκδοτών

Η τρίτη μέρα της ΔΕΒΘ έφερε και την αναμενόμενη κορύφωση των εκδηλώσεων και δράσεων. Πολύς κόσμος, κατάμεστες αίθουσες και ένα πρόγραμμα με πολλές ενδιαφέρουσες παράλληλες συζητήσεις και παρουσιάσεις. Το περιστατικό όμως που ξεχωρίζει από τη χθεσινή μέρα είναι η ακύρωση εκδήλωσης της Πρεσβείας του Ισραήλ έπειτα από ...

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 2η –  Τεχνητή Νοημοσύνη, Ιταλία και εκδηλώσεις που ξεχώρισαν

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 2η – Τεχνητή Νοημοσύνη, Ιταλία και εκδηλώσεις που ξεχώρισαν

Η δεύτερη μέρα της 21ης ΔΕΒΘ κινήθηκε μακριά από τη νηνεμία της πρώτης μέρας. Γέμισε ασφυκτικά ήδη από νωρίς το απόγευμα τόσο στις παράλληλες εκδηλώσεις όσο και στα περίπτερα. Τεχνητή νοημοσύνη, Ιταλία και πλήθος παρουσιάσεων βιβλίων τράβηξαν το ενδιαφέρον του κοινού που ανταποκρίθηκε στο ραντεβού με τους συγγραφείς...

11ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης: 12 νέες λογοτεχνικές φωνές

11ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης: 12 νέες λογοτεχνικές φωνές

Στο Περίπτερο 14 της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης φιλοξενείται το 11ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών. Δώδεκα ποιητές/ποιήτριες και πεζογράφοι της νέας γενιάς θα παρουσιάσουν το έργο τους και θα συζητήσουν ζητήματα της σύγχρονης ποίησης και πεζογραφίας. 

Επιμέλεια: Book Press ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μια τρίχα που γίνεται άλογο» της Λίλας Κονομάρα (προδημοσίευση)

«Μια τρίχα που γίνεται άλογο» της Λίλας Κονομάρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα της Λίλας Κονομάρα «Μια τρίχα που γίνεται άλογο», η οποία κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Κι όμως κάποτε ήμασταν εμείς, ψιθυρίζει κι αμέσως σκέψεις κα...

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (προδημοσίευση)

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Χέρμαν Έσσε [Hermann Hesse] «Νάρκισσος και Χρυσόστομος» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης), το οποίο κυκλοφορεί στις 7 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην πραγματικό...

«Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» του Τιμ Μάρσαλ (προδημοσίευση)

«Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» του Τιμ Μάρσαλ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Τιμ Μάρσαλ [Tim Marshall] «Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» (μτφρ. Σπύρος Κατσούλας), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο βιβλίο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

Τι διαβάζουμε τώρα; 6 πολύ καλά βιβλία για την επιστήμη και τον άνθρωπο

Τι διαβάζουμε τώρα; 6 πολύ καλά βιβλία για την επιστήμη και τον άνθρωπο

Τι γνωρίζουμε για τον ανθρώπινο εγκέφαλο; Τι γνωρίζουμε για την κλιματική κρίση στην Ελλάδα; Πώς καταπολεμούμε το ψυχικό τραύμα; Έξι βιβλία που προσφέρουν γνώσεις, αλλά και ελπίδα.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

...
«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

Δύο οδηγοί συνύπαρξης με τα αγαπημένα μας κατοικίδια, τη γάτα και τον σκύλο, απαντούν στο ερώτημα «Τι θέλει να μας πει;» το ζωάκι μας. «Γάτα - Τι θέλει να μας πει;» και «Σκύλος - Τι θέλει να μας πει;» της Lili Chin σε μετάφραση Κωνσταντίνας Τσιάγκα από τις εκδόσεις Πεδίο.

Επιμέλεια: Book Press ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ