maglinis eho xehasi700

Για το βιβλίο του Ηλία Μαγκλίνη «Είμαι όσα έχω ξεχάσει» (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Στο τελευταίο μυθιστόρημα (;) του Ηλία Μαγκλίνη συναντιούνται δύο γραμμές της λογοτεχνίας που συντήκονται σε ένα ενιαίο όλο. Από τη μία, η αυτοβιογραφική αφήγηση που στηρίζεται σε αληθινά γεγονότα και βιογραφεί, άμεσα ή έμμεσα, το αφηγούμενο εγώ. Αυτό το είδος των προσωπικών αφηγήσεων άλλοτε κινείται στο ιστορικό και κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο, όπως έκανε πρόσφατα η Αγγέλα Καστρινάκη (Και βέβαια αλλάζει! – Αφήγημα για τη μεταπολίτευση, Κίχλη, 2014, και …Κάτι ν’ αλλάξει. Μα πώς; Κίχλη, 2019) και ο Απόστολος Δοξιάδης (Ερασιτέχνης επαναστάτης, Ίκαρος, 2018), κι άλλοτε στο οικογενειακό πλαίσιο, με αναμνήσεις, γενεαλογικά ντοκουμέντα και σχέσεις αίματος. Από την άλλη, η οικογένεια διεισδύει σε ποικίλα μυθιστορήματα ή νουβέλες ως παράγοντας που συνδέει το άτομο με τη μοίρα του, όπως στον Ολομόναχο του Νίκου Παναγιωτόπουλου (Μεταίχμιο, 2018).

Η αλήθεια, που ο πατέρας αποσιωπούσε, αποκαλύπτεται, κι έτσι διαπιστώνεται ότι τον παππού, τον φιλελεύθερο βενιζελικό παππού, που πέρασε κι από τον ΕΔΕΣ, τον σκότωσε ο ΕΛΑΣ στις εμφυλιοπολεμικές εκκαθαρίσεις πριν από τον καθαυτό Εμφύλιο.

Τα έργα του Ηλία Μαγκλίνη και του Νίκου Παναγιωτόπουλου τέμνονται μάλιστα ακόμα περισσότερο, αφού οι αφηγητές αναζητούν το μυστικό που κατατρύχει τη ζωή των πατέρων τους. Στον Ολομόναχο έχουμε τη φυλάκιση του Αλέξανδρου Παναγιωτόπουλου και την αδικία που αυτός αισθανόταν ως στίγμα όλης του της ζωής. Στο Είμαι όσα έχω ξεχάσει η δολοφονία του παππού στοιχειώνει τον πατέρα και μέσω αυτού όλη την οικογένεια. Ο φόνος βέβαια την ταραγμένη χρονιά του 1944 υποψιάζει για μια εμφυλιοπολεμική ιστορία και ενθέτει στο οικογενειακό μυστήριο μια ιδεολογική διαμάχη.

Ο αφηγητής, που δεν κρύβει το όνομά του, ο Ηλίας, επιχειρεί συν τω χρόνω να μάθει, βρίσκει τυχαία ή σκόπιμα φωτογραφίες, επισκέπτεται το γενέθλιο του πατέρα του Αγρίνιο, ρωτά τη γιαγιά και άλλους συγγενείς, ώστε να ανασυστήσει το πλαίσιο και τα αίτια του θανάτου του Νίκου Μαγκλίνη. Η πρωτοπρόσωπη αφήγησή του αλέθει μαρτυρίες συγγενών και Αγρινιωτών, φωτογραφίες που παρουσιάζουν εύγλωττα φυσιογνωμίες και στάσεις, άρθρα του τύπου κι αρχειακό υλικό. Η αλήθεια, που ο πατέρας αποσιωπούσε, αποκαλύπτεται, κι έτσι διαπιστώνεται ότι τον παππού, τον φιλελεύθερο βενιζελικό παππού, που πέρασε κι από τον ΕΔΕΣ, τον σκότωσε ο ΕΛΑΣ στις εμφυλιοπολεμικές εκκαθαρίσεις πριν από τον καθαυτό Εμφύλιο.

alt
Η νουβέλα Η Ανάκριση, το δεύτερο βιβλίο του
Ηλία Μαγκλίνη που κυκλοφόρησε το 2008 και
θα επανεκδοθεί την ερχόμενη εβδομάδα από
το Μεταίχμιο, αναπτύσσεται με άξονα τη σχέση
ενός πατέρα με την κόρη του και όσα αυτή
ανακαλύπτει για το παρελθόν του.
Το βιβλίο μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο
σε σκηνοθεσία Παναγιώτη Πορτοκαλάκη.



Το ατομικό εμπεριέχεται στο πολιτικό κι αυτό με τη σειρά του στο ιστορικό. Η αναδρομή στις προσωπικές ιστορίες μπορεί να γενικευτεί, ώστε να δούμε σε ευρύτερο πλαίσιο την Ιστορία του Αγρινίου αλλά και μακροσκοπικά τις υπόγειες συγκρούσεις κομουνιστών και δεξιών, αριστερών και ταγματασφαλιτών ήδη από το 1943 κι εξής. Σκοπός του βιβλίου δεν είναι να επιρρίψει ευθύνες στον ΕΛΑΣ και στις πρακτικές του, αφού οι δωσίλογοι του Αγρινίου, όπως ο Τολιόπουλος κι ο Κέντρος, τίθενται κι αυτοί στο στόχαστρο. Περισσότερο, ενδιαφέρει τον συγγραφέα να δείξει πώς ο θάνατος ανώνυμων ανθρώπων μοιάζει τόσο ασήμαντος μπροστά στις ιδεολογικές συρράξεις και στην ιδιοτελή τοποθέτηση όχι εναντίον των Γερμανών, αλλά ενάντια σε όποιον αμφισβητεί την ιδεολογική ηγεμονία.

Το πολιτικό δεν σκοπεύει να καλύψει τα υπόλοιπα θέματα που ο Ηλίας Μαγκλίνης ανοίγει, χωρίς πάντα να τα κλείνει. Η σχέση πατέρα και γιου, τόσο του Νίκου με τον γιο του Κώστα, όσο και του Κώστα με τον Ηλία, στηρίζεται σε λίγα λόγια και σε πολλές σιωπές, η βία κι η αναισθησία όσων την ασκούν, όσων τυφλώνονται από έναν αναίτιο φανατισμό, προκαλεί απορία στον αφηγητή αλλά και στον καθένα, ο θάνατος και η φθαρτότητα του ανθρώπου είναι καθημερινά θέματα, που ωστόσο δεν συνηθίζονται ποτέ. 

Και φυσικά η μνήμη και η λήθη, που υπονοούνται από τον τίτλο του μυθιστορήματος: ο τίτλος αυτός φαντάζει παραπλανητικός, καθώς ο αφηγητής δεν ήξερε για να ξεχάσει, αλλά μάλλον αφορά περισσότερο τον πατέρα, που επιχείρησε σιωπηλά να αφήσει στη λησμονιά όσα είχαν πληγώσει την οικογένεια, ή και την κοινωνία ευρύτερα που κινείται μεταξύ της εκδικητικής μνήμης και της θεραπευτικής λήθης. Στην ουσία, ο Ηλίας, που ψάχνει να βρει τον υπαίτιο του φόνου του παππού του, εκφράζει τον τρίτης γενιάς απόγονο που μέσω της μεταμνήμης προσπαθεί να ανασυνθέσει το παρελθόν και τα μυστικά του.

Ο συγγραφέας φτιάχνει ένα συνηθισμένο για την εποχή μας υβρίδιο, που δανείζεται στοιχεία από την αυτοβιογραφία και το non-fiction μυθιστόρημα, τις αληθινές ιστορίες και προσωπικές μαρτυρίες. Καταφέρνει έτσι να συζεύξει το αληθινό με το μυθοπλαστικό, την πραγματικότητα με την αισθητική αφήγηση κι έτσι όχι μόνο να αδειάσει από όσα τον στοιχειώνουν αλλά και να μυήσει τον αναγνώστη στη δίνη του παρελθόντος.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου. 
Τελευταίο του βιβλίο, η μελέτη «Βιβλιογραφία για τον Νίκο Καζαντζάκη» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).

Στην κεντρική φωτογραφία, εικόνα ντοκουμέντο από την «εκτέλεση των 120» στην Πλατεία του Αγρινίου, τη Μεγάλη Παρασκευή του 1944. 


altΕίμαι όσα έχω ξεχάσει
Μια αληθινή ιστορία
Ηλίας Μαγκλίνης
Μεταίχμιο 2019
Σελ. 256, τιμή εκδότη €14,40

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΜΑΓΚΛΙΝΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Δεν είμαι ρομπότ» (επίμετρο Γεράσιμος Κουζέλης, εκδ. Θεμέλιο). Στην εικόνα, στιγμιότυπο από την κορεάτικη σειρά «I'm not a robot». 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να γράψει λογοτεχνία; Μπορεί να γράψει λογοτ...

«Τράνταγμα» του Νικόλα Ευαντινού (κριτική) – Διευρύνοντας τα όρια της προσωπικής εμπειρίας

«Τράνταγμα» του Νικόλα Ευαντινού (κριτική) – Διευρύνοντας τα όρια της προσωπικής εμπειρίας

Για τη συλλογή διηγημάτων του Νικόλα Ευαντινού «Τράνταγμα» (εκδ. Κέδρος). 

Γράφει ο Νίκος Χρυσός

Παρότι πρώτο πεζογραφικό βιβλίο του, το ...

«O κόκκινος καθηγητής» του Διονύση Χαριτόπουλου (κριτική) – Το χρονικό ενός θυμωμένου παιδιού

«O κόκκινος καθηγητής» του Διονύση Χαριτόπουλου (κριτική) – Το χρονικό ενός θυμωμένου παιδιού

Για το χρονικό του Διονύση Χαριτόπουλου «Ο κόκκινος καθηγητής» (εκδ. Τόπος).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο Πειραιάς των ανθρώπων της βιοπάλης, αλλά και των τυχοδιωκτών, που δεν διστάζουν να διαβούν τον Ρουβίκωνα και να παρανο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργη της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Stay Awake: H Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο Athens Pride 2025

Stay Awake: H Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο Athens Pride 2025

Με την καμπάνια ορατότητας «Stay Awake», η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση επιστρέφει στο Athens Pride 2025, γιορτάζοντας τα 20 χρόνια του. 

Επιμέλεια: Book Press

Στην ομοφοβία, στην τρανσφοβία, στη μισαλλοδοξία, μην κλ...

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Δεν είμαι ρομπότ» (επίμετρο Γεράσιμος Κουζέλης, εκδ. Θεμέλιο). Στην εικόνα, στιγμιότυπο από την κορεάτικη σειρά «I'm not a robot». 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να γράψει λογοτεχνία; Μπορεί να γράψει λογοτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Παναγιώτη Γούτα «Ένα δικό του δωμάτιο», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 30 Μαΐου από τις εκδόσεις Ρώμη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΔΑΚΡΥΑ

Γέρασε πια, θα πλησιάζει τα ενε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργη της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ