Η παιδική ηλικία ως θρίλερ
Του Κώστα Κατσουλάρη
Τον Νίκο Α. Μάντη τον πρωτογνωρίσαμε τέσσερα χρόνια νωρίτερα, με την συλλογή διηγημάτων «Ψευδώνυμο» (κλείσιμο του ματιού στη δική του επιλογή να γράφει με ψευδώνυμο). Παρά τις ενδιαφέρουσες εναλλαγές, τόσο θεματικά
όσο και αφηγηματικά, και την ώριμη γλώσσα εκείνων των διηγημάτων, η συλλογή δεν κατέφερε να διαβαστεί έξω από τον περιορισμένο κύκλο των ανθρώπων που παρακολουθούν στενά την ελληνική πεζογραφική παραγωγή. Αντίθετα, «Το χιόνι του καλοκαιριού» διαθέτει μυθιστορηματική στόφα και πνοή, και συνομιλεί με επάρκεια με παρόμοιες αφηγήσεις της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Η ιστορία έχει περίπου ως εξής: Το καλοκαίρι του 1983, κι ενώ παραθερίζει στο χωριό του κάπου στην Αχαΐα, ο επτάχρονος Λεωνίδας βιώνει μια διπλή έκπληξη: Η πρώτη, αφορά την επιστροφή της επί ενάμιση χρόνο απούσας μητέρας του, ενώ η δεύτερη, εντονότερη, την αίσθηση ότι η γυναίκα που επέστρεψε δεν είναι η ίδια με εκείνη την οποία είχε αποχαιρετήσει. Η αίσθηση αυτή, που δεν αργεί να μετατραπεί σε βεβαιότητα, βυθίζει τον μικρό Λεωνίδα σ’ έναν κόσμο ανασφάλειας και τρόμου, όπου όλα διακυβεύονται ανά πάσα στιγμή. Τα πρόσωπα της οικογένειάς του, ο απόμακρος, φέρελπις συγγραφέας, πατέρας του και η χήρα νόνα του, που έχει χτυπηθεί από εγκεφαλικό με αποτέλεσμα να μην αναγνωρίζει με σαφήνεια μορφές και πρόσωπα, δεν καταφέρνουν να κατευνάσουν τις ανησυχίες του. Κι ακόμη λιγότερο η ίδια η μητέρα του, που μοιάζει να προσπαθεί να συνέλθει από κάποια δύσκολη προσωπική περιπέτεια. Γύρω του, παρέες από παιδιά του χωριού μυούνται καθημερινά στον σκληρό κόσμο της αρρενωπότητας, ενώ οι φιλίες μοιάζουν περισσότερο με πρόσκαιρες συμμαχίες, χωρίς αληθινό βάθος και προοπτική.
Παράλληλα, λίγο μακρύτερα από το χωριό, υπάρχει ο σαγηνευτικός, αν και παρηκμασμένος, κόσμος του ξενοδοχείου «Αλμύρα». Εκεί, η πρόωρα υποψιασμένη Μαρισόλ μυεί τον Λεωνίδα στους παράξενους ενοίκους του ξενοδοχείου του, με προεξάρχουσα την ίδια τη μητέρα της, τη θελκτική Υβόννη. Η Υβόννη, ανάπηρη από τη μέση και κάτω, αντιπροσωπεύει για τον Λεωνίδα τις απειλές όσο και τα θέλγητρα της θηλυκότητας, και ξυπνάει μέσα του τα πρώτα σεξουαλικά σκιρτήματα. Η Μαρισόλ, από την άλλη, του τονώνει την αυτοπεποίθηση, την ίδια στιγμή που στις αγοροπαρέες του χωριού περνιέται για «φλώρος» και «αδελφή».
Η μεγάλη ανατροπή έρχεται με την εμφάνιση ενός σκληροτράχηλου μυστηριώδη Ρώσου, ο οποίος διαμένει στο ξενοδοχείο «Αλμύρα», κι ο οποίος ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την μητέρα του, με την οποία κάποιος παλιός δεσμός φαίνεται να τους συνδέει. Κατάσκοποι, τρόμος, ασάφεια, ερωτικά σκιρτήματα, οικογενειακά μυστικά που ποτέ δεν ξεδιαλύνονται, δημιουργούν μια ατμόσφαιρα διαρκούς ρευστότητας, που οξύνεται από την ευαίσθητη ιδιοσυγκρασία του νεαρού ήρωα. Όλα αυτά βέβαια, καθώς και μια σειρά από ημερολογιακές καταγραφές της μητέρας του, που ενθέτονται στην αφήγηση, φτάνουν σε εμάς μέσα από τη συνείδηση του 32χρονου πια Λεωνίδα, κι ενώ η ζωή του έχει ακολουθήσει απρόσμενες διαδρομές. Οι εκπλήξεις ωστόσο δεν έχουν τέλος: Ένα δέμα από τη Ρωσία θα ξαναφέρει στο προσκήνιο τα παλιά φαντάσματα, οδηγώντας σε ακόμη πιο απρόσμενες ανατροπές.
Το «Χιόνι του καλοκαιριού» (ο τίτλος με την προφανή εσωτερική αντίθεση είναι κατώτερος του μυθιστορήματος) είναι ένα μυθιστόρημα διάπλασης, ιδιαίτερα καλογραμμένο και ατμοσφαιρικό. Ακόμη και οι πιο απίθανες εξελίξεις, χωνεύονται στην αφήγηση με ευκολία, κι επιτυγχάνει να ανασυνθέσει με εξαιρετική οξύνοια κι ευαισθησία τον αλλόκοτο και απειλητικά ρευστό κόσμο της παιδικής και προεφηβικής ηλικίας, στολίζοντας την εξιστόρηση με ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες από τη δεκαετία του ΄80.
ΣΕΛ. 376, ΤΙΜΗ €19,00