alt

Με αφορμή το βιβλίο του Κώστα Αρκουδέα «Επικίνδυνοι συγγραφείς» (εκδ. Καστανιώτη).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Διαβάζοντας κανείς το «μυθιστόρημα» του Κώστα Αρκουδέα (στοχαστικό δοκίμιο ή μυθοπλασία πραγματικών γεγονότων με ρέουσα αφήγηση ή ντοκουμενταρισμένο μυθιστόρημα που ελίσσεται και κερδίζει με τη γλαφυρή του γλώσσα;), μπορεί να δει σε μια πανοραμική ανάγνωση τη διαμάχη της λογοτεχνίας με τις κοινωνικές και πολιτικές προκαταλήψεις.

Η λογοτεχνία πάντα προκαλούσε εντάσεις, γιατί ακριβώς δοκίμαζε τις βεβαιότητες του μέσου ανθρώπου, κλόνιζε τα όρια της σκέψης και απειλούσε με τον τρόπο της την ολοκληρωτική εξουσία.

Ο συγγραφέας αναζητεί τα πιο γνωστά έργα και τους δημιουργούς της νεότερης εποχής, τα οποία κίνησαν τη μήνιν της κοινωνίας, της εξουσίας, της θρησκείας και προκάλεσαν τη λογοκρισία. Σε παγκόσμιο επίπεδο, έργα που θεωρήθηκαν ηθικά παράτολμα, πολιτικά ακραία, κοινωνικά επιζήμια κλπ. υπέστησαν διώξεις ή προκάλεσαν κοινωνικό σάλο. Μ’ αυτή την έννοια πολλοί συγγραφείς θεωρήθηκαν επικίνδυνοι, διώχθηκαν, συνελήφθησαν, αναγκάστηκαν να μετοικήσουν σε άλλη χώρα, και τα κείμενά τους απαγορεύτηκαν. Η λογοτεχνία πάντα προκαλούσε εντάσεις, γιατί ακριβώς δοκίμαζε τις βεβαιότητες του μέσου ανθρώπου, κλόνιζε τα όρια της σκέψης και απειλούσε με τον τρόπο της την ολοκληρωτική εξουσία.

Από τις διώξεις εκ μέρους του Τσάρου στην προεπαναστατική Ρωσία έως τις σοβιετικές πρακτικές, από την πολιτική λογοκρισία των δικτατοριών της Λατινικής Αμερικής μέχρι το απαρτχάιντ της ρατσιστικής Νότιας Αφρικής, από τον θρησκευτικό φονταμενταλισμό του Ιράν ως τις επιθέσεις εναντίον συγγραφέων και βιβλίων που θεωρήθηκαν ότι προσέβαλαν τα χρηστά ήθη, ο κατάλογος του Κώστα Αρκουδέα είναι μεγάλος. Ο πρώτος εξόριστος συγγραφέας, ο Οβίδιος, χωρίς να υπολογίζονται οι αρχαίοι Έλληνες, όπως ο Φρύνιχος, οι νεότεροι Λέων Τολστόι και Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, η Άννα Αχμάτοβα κι ο Όσιμ Μαντελστάμ, αργότερα οι απηνείς διώξεις με ποινή τον θάνατο για τους Σατανικούς στίχους του Σάλμαν Ρούσντι, το ιρανικό καθεστώς κι η λογοκρισία του, οι Λατινοαμερικάνοι συγγραφείς που βίωσαν το σκληρό καθεστώς των δικτατοριών τους, όπως ο Πάμπλο Νερούδα, ο νοτιοαφρικανικός ρατσισμός και η Ναντίν Γκόρντιμερ, η Κίνα… Ως συγκείμενο στους συγγραφείς, πλείστοι άλλοι πολιτικοί ή αγωνιστές, όπως ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ή ο Μαχάτμα Γκάντι, παρουσιάζονται, βιογραφούνται γρήγορα κι έτσι αναδεικνύουν με την αντίστασή τους το ολοκληρωτικό πρόσωπο των κυβερνήσεων των τόπων τους.

Με μια άνετη αφήγηση, που απλώνεται, ελίσσεται, προχωρά γοργά κι επιστρέφει στο ίδιο σημείο για να το φωτίσει από άλλη σκοπιά, με την εξιστόρηση των υποθέσεων, με τη βιογράφηση των λογοτεχνών, με τη σκιαγράφηση των ευρύτερων κοινωνικών και πολιτικών συμφραζομένων, ο συγγραφέας πετυχαίνει να αναδείξει πόσο η πολιτική (κοινωνική, θρησκευτική, ηθική) εξουσία φοβάται την επίδραση της λογοτεχνίας.

Γιατί ειδικά στις μέρες μας φαίνεται ότι η λογοτεχνία, μπροστά στη λαίλαπα των μέσων μαζικής ενημέρωσης και της ψηφιακής τεχνολογίας, εξασθενεί, κι η επίδρασή της, τουλάχιστον σε επίπεδο κοινωνικοπολιτικής αλλαγής, είναι αμυδρή.

Ο Κώστας Αρκουδέας είναι πολύ πειστικός, χωρίς να γίνεται διδακτικός, πολύ ουσιώδης χωρίς η non-fiction (μη-μυθοπλαστική) αφήγησή του να στερείται ζωντάνιας και παραστατικότητας. Και μέσα σ’ όλο αυτό το εύρος της λογοκρισίας και των διώξεων, αναρωτιέται κανείς πόσο πραγματικά είναι επικίνδυνη η λογοτεχνία; Πόσο δηλαδή τα καθεστώτα φοβούνται έναν όντως υπαρκτό κίνδυνο; Γιατί ειδικά στις μέρες μας φαίνεται ότι η λογοτεχνία, μπροστά στη λαίλαπα των μέσων μαζικής ενημέρωσης και της ψηφιακής τεχνολογίας, εξασθενεί, κι η επίδρασή της, τουλάχιστον σε επίπεδο κοινωνικοπολιτικής αλλαγής, είναι αμυδρή.

Ξεκινώ, λοιπόν, με μια (φαινομενική) αντίφαση: αφενός η λογοκρισία κι ο φόβος απέναντι στις επιδράσεις του λόγου κι αφετέρου η αδυναμία της λογοτεχνίας να συνταράξει την κοινωνία.

"Can Literature Still Be Dangerous in the Western World?" (Μπορεί ακόμα η λογοτεχνία να είναι επικίνδυνη στον Δυτικό κόσμο;) είναι ο τίτλος μιας εκδήλωσης που οργάνωσε στις 13 Νοεμβρίου 2014 η Durham University English Society ως μέρος της Ημέρας για τον φυλακισμένο συγγραφέα. Και λίγο καιρό μετά, η Florianne Humphrey ξαναθέτει το ερώτημα: "Is Literature Still Dangerous in the Western World?" (Είναι ακόμα επικίνδυνη η λογοτεχνία στον Δυτικό κόσμο;).

Η λέξη-κλειδί ίσως είναι το «ακόμα» (still), γιατί όντως παλαιότερα η λογοτεχνία ασκούσε μεγαλύτερη επίδραση στο κοινό κι η άμεση ή έμμεση αλλαγή που επέφερε στις συνειδήσεις ήταν όντως απειλητική. Επομένως, όλοι οι θεσμικοί παράγοντες θα ήθελαν τα λογοτεχνικά έργα να εκφράζουν τις πάγιες αντιλήψεις, να συστρατεύονται με το ηθικό πρόταγμα της εκάστοτε κοινωνίας και φυσικά να μην αμφισβητούν το πολιτικό status quo. Πολλά έργα και συγγραφείς ήταν πράγματι επιδραστικοί σε βαθμό που να πιέζουν μια ολόκληρη κοινωνία να τροποποιήσει τις στάσεις της. Ο Εμίλ Ζολά λ.χ. με το Κατηγορώ του, ένας συγγραφέας με κύρος στη Γαλλία του 19ου αιώνα, τόλμησε να τα βάλει με τη δικαιοσύνη και το κράτος, με αποτέλεσμα η υπόθεση Ντρέιφους να επανεξεταστεί και το θύμα της δικαστικής ραδιουργίας να αποκατασταθεί.

«Γιατί κανένας στίχος σήμερα δεν ανατρέπει καθεστώτα/
κανένας στίχος δεν κινητοποιεί τις μάζες».
Τίτος Πατρίκιος (Στίχοι, 2)

Παλαιότερα, λοιπόν, οι συγγραφείς ως διανοούμενοι μπορούσαν να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο. Σήμερα; Μάλλον αυτό δεν ισχύει, «γιατί κανένας στίχος σήμερα δεν ανατρέπει καθεστώτα / κανένας στίχος δεν κινητοποιεί τις μάζες» φωνάζει ο Τίτος Πατρίκιος (Στίχοι, 2) το 1963 και το επαναλαμβάνει ο Μανόλης Αναγνωστάκης (Επίλογος) το 1971. Σήμερα το κοινό δεν σοκάρεται, δεν εξεγείρεται, δεν θίγεται, δεν προσβάλλεται από την «απειλητική» λογοτεχνία, όχι επειδή αυτή ατόνησε, αλλά επειδή η ρητορική των πολιτικών, η εικόνα της μικρής και μεγάλης οθόνης, το διαδίκτυο με την προσομοίωση της πραγματικότητας κι όλη η οπτικοακουστική λαίλαπα κάνει τον λόγο να φαίνεται ασθενής.

Κι όμως ακόμα και στη μεταπολίτευση, σε εποχές δηλαδή όπου η δημοκρατία εγκαθιδρύεται όλο και περισσότερο, όπου το ΠΑΣΟΚ έφερε μια εκσυγχρονιστική των ηθών αλλαγή, όπου η ανοχή και η διαλλακτικότητα ενδυναμώνονται, η Ελλάδα γνώρισε δείγματα δικαστικής απαγόρευσης λογοτεχνικών έργων ή κοινωνικής αναταραχής εναντίον της κυκλοφορίας κάποιων βιβλίων: από τη δίκη των υπεύθυνων του λογοτεχνικού περιοδικού «Σήμα» (1977) για τη δημοσίευση του μπιτ πεζογραφήματος του Τάσου Φαληρέα Και το τρένο έτρεχε όλη νύχτα, που περιείχε σκηνές ομοφυλοφιλικού σεξ, έως το κόψιμο της ανάγνωσης του Λούσια του Νίκου Χουλιάρα από το Τρίτο πρόγραμμα (1980)· από την καταδίκη σε φυλάκιση του Ηλία Πετρόπουλου για το Εγχειρίδιο του καλού κλέφτη (1981) ως την απαγόρευση της κυκλοφορίας δύο έργων του Μαρκήσιου ντε Σαντ, της Φιλοσοφίας του μπουντουάρ (1979) και του 120 μέρες στα Σόδομα (1982)· κι από τις αντιδράσεις για τον Μεγάλο Ανατολικό του Αντρέα Εμπειρίκου το 1990-1991 μέχρι τα ασφαλιστικά μέτρα που κατατέθηκαν σε βάρος του Μν του Μίμη Αντρουλάκη (1999) και τις νομικές επιπλοκές που είχε η ελληνική μετάφραση του κόμικς του Γκέρχαρντ Χάντερερ Η ζωή του Ιησού (2002), επειδή θεωρήθηκε προσβλητικό προς το πρόσωπο του Χριστού. (Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από τον συλλογικό τόμο Λεξικό λογοκρισίας στην Ελλάδα – Καχεκτική δημοκρατία, δικτατορία, μεταπολίτευση, που επιμελήθηκαν η Πηνελόπη Πετσίνη και ο Δημήτρης Χριστόπουλος, εκδ. Καστανιώτη).

Ξαναγυρίζω στο προηγούμενο ερώτημά μου: το να προκληθούν αντιδράσεις για μια θεατρική παράσταση ή ένα κινηματογραφικό έργο (βλ. τον Τελευταίο πειρασμό του Χριστού του Μάρτιν Σκορσέζε το 1988) είναι αναμενόμενο λόγω της δύναμης της εικόνας και της έντονης επίδρασης που αυτή ασκεί. Όμως με τη λογοτεχνία τι ισχύει σήμερα; Έχει ανάλογη επιρροή και γι’ αυτό τα έργα της θεωρούνται απειλητικά για την κρατούσα κατάσταση ή βάλλεται λόγω κεκτημένης ταχύτητας;

Η λογοτεχνία τού σήμερα εξακολουθεί να έχει πραγματική δύναμη όχι λόγω της επιρροής της αλλά λογω της συμβολικής της ισχύος, που την κάνει ενεργό τελεστή και εν δυνάμει επιδραστικό παράγοντα της κοινωνίας.

Αν αξιοποιήσουμε την έννοια του «συμβολικού κεφαλαίου» του Pierre Bourdieu, μπορούμε να υποθέσουμε ότι η λογοτεχνία τού σήμερα εξακολουθεί να έχει πραγματική δύναμη όχι λόγω της επιρροής της αλλά λογω της συμβολικής της ισχύος, που την κάνει ενεργό τελεστή και εν δυνάμει επιδραστικό παράγοντα της κοινωνίας. Εν ονόματι αυτού του συλλογικού κεφαλαίου, που έχει συσσωρευτεί στο πέρασμα των χρόνων, οι συγγραφείς «αισθάνονται ότι έχουν το δικαίωμα και το καθήκον να αγνοούν τα αιτήματα ή τις απαιτήσεις των εφήμερων εξουσιών, δηλαδή να τις μάχονται επικαλούμενοι εναντίον τους τις δικές του αρχές και τα δικά τους καταστατικά πρότυπα» (βλ. Pierre Bourdieu, Οι κανόνες της τέχνης – Γένεση και δομή του λογοτεχνικού πεδίου, μτφρ. Έ. Γιαννοπούλου, εκδ. Πατάκη).

Αντίστοιχα, οι εξουσίες φοβούνται πιο πολύ αυτή τη συμβολική δύναμη της λογοτεχνίας παρά την πραγματική της δυνατότητα να διαμορφώνει και να καθοδηγεί το αναγνωστικό κοινό. Έτσι, οι διώξεις εναντίον ενός συγκεκριμένου βιβλίου αφορούν πιο πολύ το συμβολικό κεφάλαιο που φέρει παρά την αναταραχή που θα προκαλέσει. Απόδειξη γι’ αυτό είναι ότι ο ντόρος γύρω από ένα έργο επιφέρει τη μεγαλύτερη απήχηση παρά η αποσιώπησή του.

«Όποιο καθεστώς κατορθώνει να περιορίσει τη λογοτεχνία […] φέρνει στα μέτρα του ολόκληρη την κοινωνία», επειδή «η λογοτεχνία, και κατ’ επέκταση η γλώσσα, αποτελεί τον μεγαλύτερο εφιάλτη του καθεστώτος, την πλέον ορατή απειλή, τον πλέον θανάσιμο κίνδυνο» γράφει με μεγάλη πίστη στον έντεχνο λόγο ο ίδιος ο Κώστας Αρκουδέας. Και το βιβλίο του, προϊόν αυτής της αγάπης αλλά και έρευνας, στέκει τόσο ως μυθιστορηματική αφήγηση όσο και ως ψευδο-δοκίμιο, που περνά το μήνυμα της επικινδυνότητας της λογοτεχνίας, άρα και της αξίας της ως πεδίου ελευθερίας, συμφωνιών και διαφωνιών, αμφισβήτησης και κριτικής. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου. 
Τελευταίο του βιβλίο, η μελέτη «Βιβλιογραφία για τον Νίκο Καζαντζάκη» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).


altΕπικίνδυνοι συγγραφείς
Κώστας Αρκουδέας
Καστανιώτης 2019
Σελ. 592, τιμή εκδότη €16,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΑΡΚΟΥΔΕΑ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Δεν είμαι ρομπότ» (επίμετρο Γεράσιμος Κουζέλης, εκδ. Θεμέλιο). Στην εικόνα, στιγμιότυπο από την κορεάτικη σειρά «I'm not a robot». 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να γράψει λογοτεχνία; Μπορεί να γράψει λογοτ...

«Τράνταγμα» του Νικόλα Ευαντινού (κριτική) – Διευρύνοντας τα όρια της προσωπικής εμπειρίας

«Τράνταγμα» του Νικόλα Ευαντινού (κριτική) – Διευρύνοντας τα όρια της προσωπικής εμπειρίας

Για τη συλλογή διηγημάτων του Νικόλα Ευαντινού «Τράνταγμα» (εκδ. Κέδρος). 

Γράφει ο Νίκος Χρυσός

Παρότι πρώτο πεζογραφικό βιβλίο του, το ...

«O κόκκινος καθηγητής» του Διονύση Χαριτόπουλου (κριτική) – Το χρονικό ενός θυμωμένου παιδιού

«O κόκκινος καθηγητής» του Διονύση Χαριτόπουλου (κριτική) – Το χρονικό ενός θυμωμένου παιδιού

Για το χρονικό του Διονύση Χαριτόπουλου «Ο κόκκινος καθηγητής» (εκδ. Τόπος).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο Πειραιάς των ανθρώπων της βιοπάλης, αλλά και των τυχοδιωκτών, που δεν διστάζουν να διαβούν τον Ρουβίκωνα και να παρανο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργη της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Stay Awake: H Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο Athens Pride 2025

Stay Awake: H Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο Athens Pride 2025

Με την καμπάνια ορατότητας «Stay Awake», η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση συμμετέχει στο Athens Pride 2025, γιορτάζοντας τα 20 χρόνια του. 

Επιμέλεια: Book Press

Η ...

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Δεν είμαι ρομπότ» (επίμετρο Γεράσιμος Κουζέλης, εκδ. Θεμέλιο). Στην εικόνα, στιγμιότυπο από την κορεάτικη σειρά «I'm not a robot». 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να γράψει λογοτεχνία; Μπορεί να γράψει λογοτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Παναγιώτη Γούτα «Ένα δικό του δωμάτιο», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 30 Μαΐου από τις εκδόσεις Ρώμη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΔΑΚΡΥΑ

Γέρασε πια, θα πλησιάζει τα ενε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργη της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ